Εκπαιδευτική αξία του παιχνιδιού

1. Εκπαιδευτική αξία του
παιχνιδιού
Τριανταφύλλου Κατερίνα Α.Μ. 1070843
Γεροντάρη Στυλιανή Α.Μ. 1079890

2.  Κύρια προϋπόθεση για την εμπλοκή των παιδιών σε μια εκπαιδευτική
διαδικασία είναι η διαμόρφωση μιας νοηματοδοτημένης συνθήκης που
προκαλεί και εξάπτει τους μαθητές να συμμετέχουν ουσιαστικά σε μια
δραστηριότητα.
 Βασικές προϋποθέσεις για τον σχεδιασμό νοηματοδοτημένων
δραστηριοτήτων αποτελούν :
– Η σύνδεση ιδεών, βιωμάτων και συναισθημάτων των παιδιών.
– Τα εσωτερικά κίνητρα των παιδιών.
– Η προσαρμογή των δραστηριοτήτων στις ικανότητες, δυνατότητες και
νοητικές ανάγκες των παιδιών.
– Η διαχείριση εκπαιδευτικής διαδικασίας και αξιοποίηση δημιουργικών
τρόπων μάθησης.
– Η ικανότητα της εκπαιδευτικού να «διαβάζει» το πλαίσιο της τάξης
(παρατήρησης).
– Ο αναστοχασμός πάνω σε μια δράση.

3. Το κίνητρο στην εκπαιδευτική διαδικασία
› Το κίνητρο αποτελεί το μοχλό της εκπαιδευτικής διαδικασίας (Ανδρούσου,
2002).
› Ωστόσο είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι για να δοθεί κίνητρο στα παιδιά
δεν αρκεί να είναι καλά σχεδιασμένες οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες
αλλά πρέπει να άπτονται κάθε φορά στις ανάγκες των παιδιών κάθε τάξης.
› Παράλληλα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι το κίνητρο αποτελεί το έναυσμα
κάθε προσπάθειας – έως και το 90% - αλλά από μόνο του δεν αρκεί. Οι
εκπαιδευτικοί οφείλουν να εξασφαλίζουν την συνεχή επανατροφοδότηση
του ενδιαφέροντος των παιδιών, ώστε να καταφέρουν τα παιδιά να φτάσουν
και να κατακτήσουν τον προβλεπόμενο/αναμενόμενο στόχο.

4. Σύνδεση και αξιοποίηση του παιχνιδιού στην
εκπαιδευτική διαδικασία
› Μια δραστηριότητα που μπορεί να δώσει κίνητρο και νόημα στα παιδιά να
εμπλακούν ενεργά και ουσιαστικά σε οργανωμένες δραστηριότητες είναι το
παιχνίδι. Μάλιστα πολύ ερευνητές υποστηρίζουν ότι το παιχνίδι, και ιδιαίτερα
οι πολλαπλές λειτουργίες και η σημασία που αυτό προσφέρει, είναι κύρια
σημεία που συμβάλλουν τόσο στη μάθηση όσο και στην ανάπτυξη των παιδιών.
Για τον λόγο αυτόν το παιχνίδι θεωρείται ως «η κυρίαρχη δραστηριότητα» για
παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας.
› Ύστερα από πολλές έρευνες έχει διαπιστωθεί ότι το παιχνίδι και η μάθηση
ταυτίζονται σε πολλά σημεία.
– Απαιτούν την ενεργή συμμετοχή των συμμετεχόντων
– Δυνατότητα διαβάθμισης των απαιτήσεων και των δυσκολιών
– Δυνατότητα σύνδεσης των νέων δεδομένων με τις ήδη υπάρχουσες γνώσεις
– Χρήση διαφορετικών στρατηγικών μάθησης (διαφοροποιημένη παιδαγωγική)
– Αλληλεπίδραση μεταξύ των συμμετεχόντων
– Νοηματοδότηση της δράσης

5. Χαρακτηριστικά του παιχνιδιού
› Ο όρος παιχνίδι περιλαμβάνει μια ευρεία γκάμα από δράσεις και
συμπεριφορές, οι οποίες έχουν πολλαπλές ερμηνείες από τα παιδιά.
Ωστόσο υπάρχουν κάποια βασικά χαρακτηριστικά ανεξαρτήτως είδους.
Επιλέγεται από το παιδί (ανάλογα με τις επιθυμίες του).
Διαμορφώνεται από το παιδί (ανταποκρίνεται στα δικά του εσωτερικά κίνητρα, στις ιδέες, στις ανάγκες
του).
Είναι συμβολικό, αξιοποιεί φανταστικές καταστάσεις και προσποίηση, ενισχύοντας την κατανόηση
διαφορετικών εμπειριών.
Επικεντρώνεται στη διαδικασία και όχι απαραίτητα σε ένα τελικό αποτέλεσμα.
Απαιτεί ενεργή συμμετοχή
Προσφέρει ευχαρίστηση.
(Wood, 2013: 6-7)

6. Κατηγορίες-Διακρίσεις του παιχνιδιού
› Γενικά υπάρχουν αρκετών μορφών διακρίσεις για το παιχνίδι. Ενδεικτικά η Wood (2013)
διακρίνει το παιχνίδι σε κινητικό, λειτουργικό/εξάσκησης, παιχνίδι χειρισμού αντικειμένων
(οικοδομικό υλικό), κοινωνικο-δραματικό, παιχνίδι διερεύνησης, φανταστικό παιχνίδι, ψευτο-
πάλεμα («rough-and-tumble play»), και παιχνίδι με κανόνες (επιτραπέζια, επιδαπέδια).

7. Πλεονεκτήματα Εκπαιδευτικού Παιχνιδιού
 Ενεργοποιεί πολλαπλές αισθήσεις και νοημοσύνες
 Κινητοποιεί το σώμα προς μια κατεύθυνση δράσης
 Ευνοεί τη διάθεση για αναζήτηση εναλλακτικών προσεγγίσεων σε ένα θέμα
 Συμβάλλει στην ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων μεταξύ των
συμμετεχόντων, όπως η καλή επικοινωνία, η συνεργασία, η λήψη
αποφάσεων κ.α.
 Συνιστά παράγοντα ικανοποίησης
 Μιλά σε μια παγκόσμια γλώσσα αυτή της ανθρώπινης συνύπαρξης και της
προσπάθειας για συλλογικά αποτελέσματα
› Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι το παιχνίδι αποτελεί σημαντικό παιδαγωγικό
εργαλείο στα χέρια των εκπαιδευτικών, καθώς δεν μπορεί να εκπληρώσει μόνο
ψυχοκινητικούς και συναισθηματικούς στόχους αλλά και γνωστικούς.

8. Συμπερασματικά.
› Καταληκτικά, λοιπόν, γίνεται αντιληπτό ότι το παιχνίδι παρέχει την
δυνατότητα στους εκπαιδευτικούς να σχεδιάζουν δραστηριότητες οι οποίες
νοηματοδοτούνται από τα ίδια τα παιδιά, λόγω του ότι πληροί όλες τις
προϋποθέσεις για την δημιουργία ανάλογων δραστηριοτήτων, παρουσιάζει
κοινά σημεία με τη μάθηση ενώ παράλληλα προσφέρει έναν πιο δελεαστικό
και προσιτό τρόπο διδασκαλίας στα παιδιά.
› «Το παιχνίδι είναι ένας τρόπος του μυαλού μας να μαθαίνει πράγματα»
(Diane Ackerman).
› Κλείνοντας την παρουσίαση γίνεται αντιληπτό ότι οι εκπαιδευτικοί πρέπει
να γίνουν «φάροι» και να φωτίσουν τον δρόμο των παιδιών προς την
μάθηση, αξιοποιώντας ένα πολύτιμο μαθησιακό εργαλείο που έχουν στα
χέρια τους , το παιχνίδι. Το παιχνίδι δίνει την δυνατότητα στα παιδιά να
σπάσουν πιθανούς φραγμούς, να διευρύνουν τους ορίζοντές τους και να
καλλιεργήσουν τόσο την γνώση όσο και την προσωπικότητά τους. Κι όλα
αυτά μέσα από μια παιγνιώδη δραστηριότητα η οποία προσφέρει
ευχαρίστηση στα ίδια τα παιδιά.

9. Βιβλιογραφικές αναφορές
› Ανάστος Α., Λαζαράκη Φ. (2015). «Η σημασία του παιχνιδιού στην
εκπαίδευση». Αθήνα, Ευρωπαϊκή Επιτροπή – Αντιπροσωπεία στην Ελλάδα.
› Ανδρούσου Α. (2002). «Το κίνητρο στην εκπαίδευση». Στο «Κλειδιά και
Αντικλείδια», επιστ. υπεύθ. Ανδρούσου Α. ΥΠΕΠΘ, Πανεπιστήμιο Αθηνών
– Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Μουσουλμανόπαιδων.
› Καμπεζά Μ., Σφυροέρα Μ. (2016). «Ενισχύοντας τη μάθηση των παιδιών:
νοηματοδότηση και παιχνίδι». Στο «Σχεδιασμός και αξιολόγηση της
εκπαιδευτικής διαδικασίας» , 3ο τεύχος του «Οι υποψήφιοι εκπαιδευτικοί
παρατηρούν, παρεμβαίνουν και αναστοχάζονται». Αθήνα : GYTENBERG.
› Game Tree – AN EXTRAORDINARY TRAINING EXPERIENCE. «Το
παιχνίδι στην υπηρεσία της εκπαίδευσης επιχειρήσεων και οργανισμών».
Αθήνα.

10. Η παρουσίαση αυτή δημιουργήθηκε στα πλαίσια του
μαθήματος «Εισαγωγή στις τεχνολογίες της πληροφορίας και
των επικοινωνιών», του Πανεπιστημίου Πατρών, με επιβλέπον
μέλος ΔΕΠ την κυρία Ντούμου Αγγελική.
Σας ευχαριστούμε για τον χρόνο σας!