More Related Content
Similar to 1000turki (20)
1000turki
- 1. ﻳﮑﻬﺰار واژﻩ اﺻﻴﻞ ﺗﺮآﻲ در ﭘﺎرﺳﻲ
ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺎدق ﻧﺎﺋﺒﻲ
Nayibi@Duzgun.net
اﮔﺮ ﻣﻲ ﺏﻴﻨﻴﻢ زﺏﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺏﺨﺎﻃﺮ داﺷﺘﻦ زﺏﺎن ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژي ، ﻏﺎﻟﺐ واژﻩ هﺎي ﻓﻨﻲ زﺏﺎﻧﻬﺎي دﻳﮕﺮ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣ ﻲ ده ﺪ و
ﻳ ﺎ زﺏ ﺎن ﻋﺮﺏ ﻲ ﺏﺨ ﺎﻃﺮ داﺷ ﺘﻦ ﻣﻔ ﺎهﻴﻢ اﺱ ﻼﻣﻲ ، واژﻩ ه ﺎي ﻣ ﺬهﺒﻲ زﺏﺎﻧﻬ ﺎي ﻣﺴ ﻠﻤﺎﻧﺎن را از ﺁن ﺥ ﻮد ﻣ ﻲ ﮐﻨ ﺪ ، ﭘ ﺲ ﺏﺎﻳ ﺪ
اﺡﺘﻤﺎل دهﻴﻢ زﺏﺎﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮﮐﻲ ﮐﻪ ﻣﺘﮑﻠﻤﺎن ﺁن هﺰارﻩ هﺎﺋﻲ ﭼﻨﺪ ﺏﺮ ﺷﺮق و ﻏﺮب ﻋﺎﻟﻢ ﺡﮑﻮﻣﺖ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ و ﻣﺮدﻣ ﺎن ﺟﻬ ﺎن
از اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ و اﺱﭙﺎﻧﻴﺎﺋﻲ و ﻋﺮﺏﻲ و ﻓﺎرﺱﻲ و ﭼﻴﻨﻲ و روﺱﻲ و ﺁﻟﻤﺎﻧﻲ و ... را ﺗﺤﺖ ﻟﻮاي ﺥﻮد ﻗﺮار دادﻩ اﻧ ﺪ ، در زﺏﺎﻧﻬ ﺎي
دﻳﮕﺮ رد ﭘﺎﺋﻲ ﺏﺎﻳﺪ داﺷﺘﻪ ﺏﺎﺷﺪ. ﭼﻮن ﺗﺮﮐﺎن ﺟﻬﺎن در ﻃﻮل هﺰاران ﺱﺎل ﺗﻤﺪن ، ﻣﺮزي ﺏﺮاي ﺡﮑﻮﻣﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧ ﺪ ، ﭘ ﺲ ﺏ ﻪ
ﺟﺮأت ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺏﮕﻮﻳﻴﻢ: هﻴﭻ زﺏﺎﻧﻲ در ﮐﺮﻩ ﺥﺎﮐﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺁﻧﮑﻪ رد ﭘﺎﺋﻲ از زﺏﺎن ﺗﺮﮐﻲ در ﺁن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺏﺎﺷﺪ.
اروﭘﺎﺋﻴﺎن ﺏﺎ ﻋﻠﻢ ﺏﺮ اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ ، ﺗﺤﻘﻴﻘ ﺎت ﮔﺴ ﺘﺮدﻩ اي روي اﻳ ﻦ ﻣﻮﺿ ﻮع اﻧﺠ ﺎم دادﻩ و ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﻧ ﺪ ﮐ ﻪ 04 درﺻ ﺪ
زﺏﺎن اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﺋﻲ ، 02 درﺻﺪ زﺏﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ، 71 درﺻﺪ زﺏﺎن ﺁﻟﻤﺎﻧﻲ و ... از واژﻩ هﺎي زﺏﺎن ﺗﺮﮐﻲ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ. اﺟ ﺎزﻩ
ﺏﺪهﻴﺪ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺏﮕﻮﻳﻴﻢ: اﮔﺮ ﺗﺮﮐﻲ ﻧﺒﻮد ، ﻳﮏ ﭘﻨﺠﻢ زﺏﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ و دو ﭘﻨﺠﻢ زﺏﺎن اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﺋﻲ ﺡﺬف ﻣﻲ ﺷﺪ.
ﭘﺲ ﺷﮑﻲ ﻧﻤﻲ ﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ زﺏﺎن ﺗﺎرﻳﺨﻲ و ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ، در زﺏﺎﻧﻬﺎي هﻤﺴﺎﻳﻪ ﺥﻮد )از ﻧﻈﺮ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﺋﻲ ﻧﻪ ﺱﺎﺥﺘﺎري( ﻣﺎﻧﻨﺪ
ﭼﻴﻨﻲ و ﻋﺮﺏﻲ و ﻓﺎرﺱﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﻔﻮذ ﻓﺮاواﻧﻲ داﺷﺘﻪ ﺏﺎﺷﺪ. از اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ، زﺏﺎن ﻓﺎرﺱﻲ ﺏﻴﺶ از دﻳﮕﺮان در ﻣﻌ ﺮض ورود واژﻩ
هﺎي ﺗﺮﮐﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺱﺖ. دﻟﻴﻞ ﺁن دو ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺏﻴﺶ ﻧﻴﺴﺖ: ﻳﮑﻲ ﺏﺨﺎﻃﺮ ﺡﺎﮐﻢ ﺏﻮدن ﺗﺮﮐﻬﺎ ﺏﺮ اﻳﺮان )ﻓﻘﻂ ﺏﻌ ﺪ از اﺱ ﻼم را
اﮔ ﺮ در ﻧﻈ ﺮ ﺏﮕﻴ ﺮﻳﻢ ، 0011 ﺱ ﺎل ﺗﺮﮐﻬ ﺎ در اﻳ ﺮان ﺡﮑﻮﻣ ﺖ ﮐ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ(. دﻳﮕ ﺮي ﺗﺮﮐ ﺎن ﭘﺎرﺱ ﻲ ﮔ ﻮي ﺏ ﻮدﻩ اﺱ ﺖ. ﻏﺎﻟ ﺐ
ﺷﻌﺮاي ﺗﺮک ، اﺷﻌﺎر ﺥﻮد را ﭘﺎرﺱﻲ ﺱﺮودﻩ اﻧﺪ. ﻳﺎ اﻳﻨﻄﻮر ﺏﮕﻮﺋﻴﻢ: ﺷﻌﺮاي ﻓﺎرﺱﻲ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺗﺮک ﺏﻮدﻩ اﻧﺪ. ﻋﻠﺖ ﺁن ﺏﻴﺸﺘﺮ ﺏﻪ
ﺱﺎﺥﺘﺎر ﺷﻌﺮي زﺏﺎن ﻓﺎرﺱﻲ ﺏﺮﻣﻲ ﮔﺮدد ﮐﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ و ﺗﻤﺠﻴﺪ ﺷﺎهﺎن ﻳﺎ ﺏﻪ اﺻﻄﻼح ﻣﻌﺸﻮق ﺏ ﺎ اﻳ ﻦ زﺏ ﺎن راﺡﺘﺘ ﺮ اﺱ ﺖ. از
ﻃﺮﻓﻲ اﻣﺮار ﻣﻌﺎش ﺷﺎﻋﺮان ﺏﻴﺸﺘﺮ ﺏﺎ هﺪﻳﻪ اي ﺏﻮد ﮐﻪ ﺷﺎهﺎن در ازاي ﺗﻌﺮﻳﻒ و ﺗﻤﺠﻴ ﺪ ﺁﻧ ﺎن ﺏ ﻪ ﺷ ﺎﻋﺮان ﻣ ﻲ دادﻧ ﺪ. ﺏ ﺮاي
هﻤﻴﻦ ﻓﺮدوﺱﻲ از درﺏﺎر ﻏﺰﻧﻮي ﻓﺮار ﮐﺮد و ﺷﻌﺮاي دورﻩ ﺻﻔﻮي ﺏﺨﺎﻃﺮ ﺏﻲ ﺗﻮﺟﻬﻲ درﺏﺎر ﺏﻪ اﺷ ﻌﺎر ﺗﻌﺮﻳ ﻒ و ﺗﻤﺠﻴ ﺪي
ﻣﺘﻼﺷﻲ ﺷﺪﻧﺪ و ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺏﻪ هﻨﺪوﺱﺘﺎن رﻓﺘﻨﺪ.
»واژﮔﺎن زﺏﺎن ﺗﺮﮐﻲ در ﭘﺎرﺱﻲ« ، ﺗﺤﻘﻴﻘ ﻲ اﺱ ﺖ ﮔﺴ ﺘﺮدﻩ روي واژﻩ ه ﺎي ﺗﺮﮐ ﻲ ﮐ ﻪ در ادﺏﻴ ﺎت زﺏ ﺎن هﻤﺴ ﺎﻳﻪ ﺥ ﻮد ،
ﭘﺎرﺱﻲ، وارد ﺷﺪﻩ اﺱﺖ. اﻳﻦ ﮐﺘﺎب در اﺏﺘﺪاي ﺱ ﺎل 08 ﺏ ﻪ ﭼ ﺎپ رﺱ ﻴﺪﻩ و اآﻨ ﻮن ﺏ ﻪ اﺗﻤ ﺎم رﺱ ﻴﺪﻩ اﺱ ﺖ. اﺻ ﺮار دوﺱ ﺘﺎن و
ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان ﺏﺮاي دﺱﺘﻴﺎﺏﻲ ﺏﻪ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب و ﻧﺪاﺷﺘﻦ اﻣﮑﺎن ﭼﺎپ ﻣﺠ ﺪد ﺁن ، دﻟﻴﻠ ﻲ ﺷ ﺪ ﺗ ﺎ ﺏ ﺎ ﺗﻠﺨ ﻴﺺ ﮐﺘ ﺎب و ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺁن ﺏ ﻪ ﻳ ﮏ
ﭼﻬﺎرم )45 ﺻﻔﺤﻪ ﮐﺎﻏﺬ 4 (Aﺁﻧﺮا از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ در اﺥﺘﻴﺎر ﻋﻤﻮم ﻗﺮار دهﻢ. اﻣﻴﺪوارم ﺏﺎ اﻳﻦ ﮐ ﺎر ﺥ ﺪﻣﺘﻲ ﺏ ﺮاي زﺏ ﺎن
ﻣﺎدري ﺥﻮﻳﺶ ﮐﺮدﻩ ﺏﺎﺷﻢ و اﻧﺘﻈﺎر دوﺱﺘﺎن را ﺏﺮﺁوردﻩ ﺏﺎﺷﻢ. اﻧﺸﺎءاﷲ.
در اﻳﻦ ﻣﺠﺎل هﺰار واژﻩ اﺻﻴﻞ ﺗﺮﮐﻲ دﺥﻴﻞ در ﻓﺎرﺱ ﻲ ﺏﺼ ﻮرت اﺗﻴﻤﻮﻟﻮژﻳ ﮏ ﻣ ﻮرد ﺏﺮرﺱ ﻲ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ و ﺏ ﺎ ﻣﻨ ﺎﺏﻊ
ﮐﻬﻦ ﺗﺮﮐﻲ ، رﻳﺸﻪ ﺁﻧﻬﺎ اﺱﺘﺨﺮاج ﻣﻲ ﮔﺮدد. زﺏﺎن ﺗﺮﮐﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ زﺏﺎن ﻓﺎرﺱﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻏﺎﻟﺐ ﮐﻠﻤﺎت رﻳﺸﻪ ﻓﻌﻠﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺏﺎﺷ ﻨﺪ
و ﻳﺎ ﺻﺮف و ﻧﺤﻮ اﻓﻌﺎل در ﺁن ﺏﻲ ﺿﺎﺏﻄﻪ ﺏﺎﺷﺪ. ﻟﺬا از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﺮﮐﻲ ﺏﻮدن ﮐﻠﻤﺎت را اﺛﺒﺎت ﻧﻤﻮد.
واژﮔﺎن زﺏﺎن ﺗﺮﮐﻲ در ﭘﺎرﺱﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺤﺪود ﺏﻪ اﻳﻦ هﺰار واژﻩ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ. در دو ﺱ ﺎل ﮔﺬﺷ ﺘﻪ واژﮔ ﺎن ﺟﺪﻳ ﺪي ﺏ ﻪ اﻳ ﻦ ﮐﺘ ﺎب
اﻓﺰودﻩ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ ﮐﻪ در ﭼﺎپ ﺏﻌﺪي ﮐﺘﺎب در اﺥﺘﻴﺎر ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان ﻗﺮار ﺥﻮاهﻢ داد.
1. ﺁﺋﻴﻨﻪ
= ﺁﻳﻨﺎ = ﺁي )ﻣﺎﻩ( + ﻧﺎ )اك( = ﻣﺎﻩ وش ، ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺁﻳﻨﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ُرﻧﺎ و ﻗﻴْﺮﻧﺎ
د
2. ﺁﺋﻴﻦ
= ﺁﻳﻴْﻦ و اوْﻳ ُن = ﺟﺸﻦ ، ﻣﺮاﺱﻢ ﺟﺸﻦ ﺏﺎﺱﺘﺎﻧﻲ و ﺱﺎﻟﻴﺎﻧﺔ ﺗﺮآﻬﺎي ﭼﻴﻦ
ﻮ
3. ﺁﺏﺎد
= ﺁﭘﺎد ، ﺁوا ، اوْوا ، ﺁواد = از رﻳﺸﻪ ه ﺎي ﻗ ﺪﻳﻤﻲ ﺗ ﺮك ﺏﻤﻌﻨ ﺎي ﺟ ﺎي ﺥ ّم و ﺱﺮﺱ ﺒﺰ ، ﻣﺤ ﻞ زﻧ ﺪﮔﻲ ﺁدﻣ ﻲ ، ﺏﺼ ﻮرت ﭘﺴ ﻮﻧﺪ در اﻧﺘﻬ ﺎي اآﺜ ﺮ
ﺮ
روﺱﺘﺎهﺎ ، ا َﺪ در ﻋﺮﺏﻲ ﻧﻴﺰ ﺟﻤﻊ اﻳﻦ رﻳﺸﻪ اﺱﺖ: اﺏﺪاﻵﺏﺎد = ﻣﻨﺘﻬﻲ اﻵﺏﺎد ، ﺁواداﻧﻠﻴﻖ = ﺁﺏﺎداﻧﻲ ؛ اﺡﺘﻤﺎﻻ اوْﺏ ﺎ ﻧﻴ ﺰ ﻣﺤ ﺮف هﻤ ﻴﻦ آﻠﻤ ﻪ اﺱ ﺖ و
ً َﺏ
رﻳﺸﺔ اﺻﻠﻲ ﺁﺏﺎد ﻧﻴﺰ هﻤﺎن اوْب )ﻣﺤﻞ زﻧﺪﮔﻲ( اﺱﺖ. در واﻗﻌﻴﺖ هﻢ ﺟﺎي زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﺁﺏﺎدي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ ﻧ ﻪ ﺟ ﺎي ﭘ ﺮ ﺁب را! آ ﻪ اﮔ ﺮ ﻏﻴ ﺮ
اﻳﻦ ﺏﻮد ﺏﺎﻳﺴﺘﻲ درﻳﺎهﺎ و ﺟﺰاﺋﺮ را ﺏﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺁﺏﺎدﻳﻬﺎ ﻣﻲ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻴﻢ. اﺡﺘﻤﺎل ﺥﻴﻠﻲ ﻗﻮي اﺋﻮ )= ﻣﺤﻞ زﻧﺪﮔﻲ( ﻧﻴﺰ ﻣﺤﺮف هﻤﻴﻦ اوْب ﺏﺎﺷ ﺪ. ﭘﺴ ﻮﻧﺪ
ﺁوا از ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﭘﺴﻮﻧﺪهﺎ در اﻧﺘﻬﺎي ﻧﺎم دهﺎت ﺗﺮك ﻣﻲ ﺏﺎﺷﺪ.
4. ﺁﺏﺠﻲ
= ﺁﺏﺎﺟﻲ = ﺁﻏﺎﺏﺎﺟﻲ = ﺁﻏﺎ )ﭘﻴﺸﻮﻧﺪاﺡﺘﺮام ﺏﺮاي ﺥﺎﻧﻤﻬﺎ( + ﺏﺎﺟﻲ )ﺥﻮاهﺮ( = ﺥﻮاهﺮ ﻣﻜﺮﻣﻪ و ﺏﺰرﮔﻮار ْ
5. ﺁﺗﺎﺏﺎي/ت
= ﺁﺗﺎ )ﭘﺪر( + ﺏﺎي )ﺏﺎخ: ﺏﻴﮓ( = ﺏﻴﮓ ﺏﺰرگ ، ﺏﻴﮓ ﭘﺪر ، ﻃﺎﻳﻔﺔ ﺏﺰرگ ﺗﺮآﻤﻨﻲ )81(
6. اﺗﺎﺏﻚ
- 2. = ﺁﺗﺎﺏﻚ = ﺁﺗﺎﺏﺌﻴﮓ = ﺁﺗﺎ )ﭘﺪر ، ﺏﺰرگ( + ﺏﻴﮓ )ﻩ.م( = ﺥﺎن ﺏﺰرگ ، ﺥﺎن ﺥﺎﻧﺎن ، وزﻳﺮ ، ﺱﺎﺏﻘﺎ از رﺗﺒﻪ هﺎي درﺏﺎري در ﺡﻜﻮﻣﺖ هﺎي ﺗﺮك
ً
)ﺏﺎخ: اﺗﺎﺏﻜﺎن( )72،1(:
اي ﺻﺒﺎ ﺏﺮﺱﺎﻗﻲ ﺏﺰم اﺗﺎﺏﻚ ﻋﺮﺿﻪ دار
ﺗﺎ ازﺁن ﺟﺎم زراﻓﺸﺎن ﺟﺮﻋﻪ اي ﺏﺨﺸﺪ ﺏﻤﻦ/ﺡﺎﻓﻆ
7. اﺗﺎﺏﻜﺎن
اﺗﺎﺏﻚ از رﺗﺒﻪ هﺎي ﺏﺎﻻي درﺏﺎري ﺏﻮد و ﺱﻠﺴﻠﻪ ﺡﻜﻮﻣﺘﻬﺎﺋﻲ در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ دﻧﻴﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ دادﻧﺪ از ﺟﻤﻠﻪ:
اﺗﺎﺏﻜ ﺎن ﺁذرﺏﺎﻳﺠ ﺎن)135-226 ق( ، اﺗﺎﺏﻜ ﺎن ارﺏ ﻞ )935-036 ق( ، اﺗﺎﺏﻜ ﺎن اﻟﺠﺰﻳ ﺮﻩ )675-846 ق( ، اﺗﺎﺏﻜ ﺎن ﺷ ﺎم )794-945 ق( ، اﺗﺎﺏﻜ ﺎن
ﺱﻨﺠﺎر)665-716 ق( ، اﺗﺎﺏﻜﺎن ﻓﺎرس)345-686 ق( ، اﺗﺎﺏﻜﺎن ﻟﺮﺱﺘﺎن )345-047 ق( ، اﺗﺎﺏﻜﺎن ﻣﻮﺻﻞ)125-136 ق(
8. ﺁﺗﺎﺗﺮك/ت
= ﺁﺗﺎ )ﭘﺪر ، ﺏﺰرگ( + ﺗﻮرك = ﭘﺪر ﺗﺮك ، ﺗﺮك ﺏﺰرگ ، ﻟﻘﺐ ﻣﺼﻄﻔﻲ آﻤﺎل ﭘﺎﺷﺎ
9. ﺁﺗﺎش
= ﺁداش = ﺁدداش = ﺁد )ﻧﺎم( + داش )هﻢ( = هﻤﻨﺎم )1(
01. اﺗﺎﻏﻪ
و اﺗﺎﻗﻪ = اوْﺗﺎﻗﺎ = اوْﺗﺎق )ﻩ.م(+ ا)اك( = آﻠﻐﻲ ﺏﺎ ﭘﺮهﺎي ﺏﻌﻀﻲ ﻣﺮﻏﺎن
11. ُﺗﺎق
ا
= اوْﺗﺎق = اوْداق = اود)اودﻣﺎق = ﺁﺗﺶ زدن(+ اق)اك( = ﺟﺎي ﮔﺮم ؛ اودا = ﻣﻨﺰﻟﮕﺎﻩ ، اوﺗﺎﻏﻪ )ﻩ.م( ؛ اﺟﺎق )ﻩ.م( ﻣﺤ ّف اﻳﻦ آﻠﻤﻪ اﺱﺖ.
ﺮ
21. اﺗﺎﻟﻴﻖ /ت
= ﺁﺗﺎﻟﻴْﻖ = ﺁﺗﺎ )ﭘﺪر( + ﻟﻴﻖ )اك( = ﭘﺪري ، ﻟﻠـﻪ ، ﻧﮕﻬﺒﺎن ، ﻣﻨﺼﺒﻲ در ﻋﻬﺪ ﺻﻔﻮي ؛ اﺗﺎﻟﻴﻘﺎﻧﻪ = ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ )91،1(
31. ُﺗﺮاق
ا
= اوْﺗ ُراق = اوﺗﻮر )اوﺗﻮرﻣﺎق = ﻧﺸﺴﺘﻦ( + اق )اك( = ﻧﺸﺴﺖ ، ﺟﻠﻮس ، اﺱﺘﺮاﺡﺖ آﺎروان ﺏﻌﺪ از ﻳﻚ ﺡﺮآﺖ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻮ
41. َﺗﺮك
ا
= ﺏﻨﻈﺮ هﻤﺎن اﺗﺮﻧﮓ )ﻩ.م( ﺏﺎﺷﺪ آﻪ در ﺗﺮآﻲ اﺗﺮﻩ و اﺗﺮك ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ ، در ﺗﺮآ ﻲ اوﻏ ﻮزي ﻳﻌﻨ ﻲ ﻣ ﺮد ﺱ ﻔﻴﺪ ﻣﺎﻳ ﻞ ﺏ ﻪ ﺱ ﺮخ )2( ، رود ﻣ ﺮزي
اﻳﺮان و ﺗﺮآﻤﻨﺴﺘﺎن
51. َﺗﺮﻧﮓ
ا
= ات )ﮔﻮﺷﺖ( + رﻧﮓ = رﻧﮓ ﮔﻮﺷﺖ ، ﺻﻮرﺗﻲ رﻧﮓ
61. ﺁﺗﺴﺰ/ت
= ﺁدﺱﻴْﺰ = ﺁد )ﻧﺎم ، ﺷﻬﺮت( + ﺱﻴﺰ )اك ﺻﻠﺒﻴﺖ ، ﺏﻲ( = ﺏﻲ ﻧﺎم ، ﺏﻲ ﺷﻬﺮت ، ﺏﻲ ﺁوازﻩ ، اﺏﻦ ﻣﺤﻤﺪﺏﻦ اﻧﻮش ﺗﮕﻴﻦ از ﺱﻠﺴﻠﺔ ﺥﻮارزﻣﺸﺎهﻴﺎن
آﻪ ﺏﻴﻦ 125 ﺗﺎ 155 ﻩ.ق ﺡﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲ آﺮد. از ﺁﻧﺠﺎآﻪ ﮔﺎهﻲ ﺁﻧﺮا َﺗﺴﺰ ﻣﻲ ﺥﻮاﻧﻨﺪ ﺏﻪ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﺁﻧ ﺮا ﺏ ﻲ ﮔﻮﺷ ﺖ )َت= ﮔﻮﺷ ﺖ( و ﻻﻏ ﺮ ﻣﻌﻨ ﻲ ﻣ ﻲ
ا ا
آﻨﻨﺪ.
71. ﺁﺗﺶ
و ﺁﺗﻴْﺶ = ﺁت )ﺁﺗﻤﺎق = اﻧﺪاﺥﺘﻦ ، ﭘﺮﺗﺎب آﺮدن( + ﻳﺶ )اك ﻣﻔﺎﻋﻠﻪ( = ﭘﺮﺗﺎب دو ﻃﺮﻓﻪ ، ﺏﻪ هﻢ ﺗﻴﺮ اﻧﺪاﺥﺘﻦ ، ﺷﻠﻴﻚ ﺏﻪ هﻢ ، ﺟﺮ ّﻪ ؛ ﺷﺎﻳﺪ ﺁﺗﺶ
ﻗ
ﺏﻤﻌﻨﺎي ﺏﺮاﻓﺮوﺥﺘﻪ ﻓﺎرﺱﻲ ﺏﺎﺷﺪ وﻟﻲ در ﻣﻌﻨﺎي اﺥﻴﺮ ﺗﺮآﻲ اﺱﺖ.
81. َﺗﻠﻴﻖ
ا
و َﺗﻠﻴﻎ = ﺁﺗﻠﻴْﻖ = ﺁت )اﺱﺐ( + ﻟﻴْﻖ )اك( = اﺱﺐ داري ، ﺱﻮاردﻻور ، ﺷﺨﺺ ﻣﺸﻬﻮر ؛ اﺗﻠﻎ ار = ﺱﻮارﻩ )91،1( ا
91. ُﺗﻮ
ا
= اوﺗﻮ = اوت )اوﺗﻤﻚ = ﭘﺎك آ ﺮدن ، زدودن ﻧﺎﭘ ﺎآﻲ ، ﺏ ﻪ ﺁﺗ ﺶ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﭘﺸ ﻢ و ﻣ ﻮ( + و )اك( = وﺱ ﻴﻠﺔ ﺻ ﺎف آ ﺮدن ﭼ ﻴﻦ و ﭼ ﺮوك ؛ اوﺗﻮﻳ ﻪ
دوﺷﻤﻚ = ﺏﻪ اﺗﻮ اﻓﺘﺎدن = ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺎهﻴﺖ دادن
02. ﺁﺗﻴﺶ ﺏﺎي
ﺁﺗﻴﺶ ﺏﺎي = ﺁﺗﻴﺶ )ﺏﺎخ: ﺁﺗﺶ( + ﺏﺎي )ﺏﺰرگ ، ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ( = ﻣﺴﺌﻮل ﺁﺗﺸﺒﺎر ، ﻣﺴﺌﻮل ﺷﻠﻴﮏ ، ار رﺗﺒﻪ هﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ دورﻩ ﺻﻔﻮي
12. ﺁﺗﻴﻼ
= ﺁﺗﻴﻼ = ﺁﺗﻴﻞ )ﺁﺗﻴﻠﻤﺎق = ﭘﺮﻳﺪن( + ا )اك( = آﺴﻲ آﻪ ﺥﻮب ﭘﺮش آﻨﺪ ، ﭼﺎﺏﻚ ، اﻣﭙﺮاﻃﻮر ﺏﺰرگ ﺗﺮآ ﺎن ه ﻮن آ ﻪ 0051ﺱ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ازﺁﺱ ﻴﺎي
ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺗﺎ اروﭘﺎ ﺡﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲ آﺮد )534-354 م(
22. ُﺟﺎق
ا
= اوْﺟﺎق = اوْداق = اوْﺗﺎق )ﺏﺎخ: اﺗﺎق( = وﺱ ﻴﻠﺔ ﮔﺮﻣﺎﻳﺸ ﻲ ، آ ﻮرﻩ ، آ ﺎﻧﻮن ، ﺱﺮﭼﺸ ﻤﻪ ، ﻣﻨ ﺰل ، ﺥﺎﻧ ﺪان ، زﻳﺎرﺗﮕ ﺎﻩ ؛ اوْﺟ ﺎﻏﻲ آ ﻮْر = ﺏ ﻲ
ْ
ﻓﺮزﻧﺪ ، ﺗﻐﻴﻴﺮ اوداق ﺏﻪ اوﺟﺎق ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻳﻐﺎل ﺏﻪ ﺟﻴﻐﺎل اﺱﺖ.
32. ﺁﭼﺎر
= ﺁچ )ﺁﭼﻤﺎق = ﺏﺎز آﺮدن( + ار )اك ﻓﺎﻋﻠﺴﺎز( = ﺏﺎزآﻨﻨﺪﻩ ، آﻠﻴﺪ ، وﺱﻴﻠﺔ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺏﺮاي ﺏﺎز آﺮدن ﭘﻴﭻ هﺎ و ﻣﻬﺮﻩ ه ﺎ ؛ اك ﻓﺎﻋﻠﺴ ﺎز ار/ ر در
ِ
ﭼﺎﭘﺎر ، ﻳﺎﺷﺎر و ﻳﺌﺘﺮ هﻢ دﻳﺪﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد.
42. ﺁﭼﻤﺰ
= ﺁﭼﻤﺎز = ﺁچ )ﺁﭼﻤﺎق = ﺏﺎز آﺮدن( + ﻣﺎز )اك ﺱﻠﺒﻴﺖ ﻓﺎﻋﻠﻲ( = ﺏﺎزﻧﺸﻮﻧﺪﻩ ، در ﺏﺎزي ﺷﻄﺮﻧﺞ ﺏﻪ ﻣﻬﺮﻩ اي ﮔﻮﻳﻨﺪ آﻪ ﺏﺎ ﺏﺮداﺷﺘﻦ ﺁن ﺷﺎﻩ ﻣﺎت
ﮔﺮدد ؛ اﻳﻦ اك ﺏﺮاي هﻤﻴﺸﻪ ﻳﻚ ﺻﻔﺖ را از اﺱﻢ ﺱﻠﺐ ﻣﻲ آﻨﺪ. ﻣﺎﻧﻨﺪ: ﺱﻮﻟﻤﺎز )ﻩ.م(
52. اﭼﻪ
و اﭼﻲ = اﻳﺠﻲ = ﺏﺮادر ﺏﺰرﮔﺘﺮ و ﻣﻬﺘﺮ ، ﻣﻘﺎﺏﻞ اﻳﻨﻲ = ﺏﺮادر آﻮﭼﻜﺘﺮ )2،1(
62. اﺥﺘﻪ
- 3. = ﺁﺥﺘﺎ = ﺁخ )ﺁﺥﻤﺎق = روان ﺷﺪن ، ﺏﻴﺮون ﺁﻣﺪن ، ﺏﺎﻻ رﻓ ﺘﻦ( + ﺗ ﺎ )اك( = ﺏﻴ ﺮون ﺁوردﻩ ﺷ ﺪﻩ ، ﺡﻴ ﻮاﻧﻲ آ ﻪ ﺏﻴﻀ ﻪ ه ﺎﻳﺶ درﺁوردﻩ ﺷ ﺪﻩ )1(،
ﻋﻘﻴﻢ ، ﻃﻮﻳﻠﻪ ؛ اﺥﺘﺎﭼﻲ و اﺥﺘﻪ ﺏﻴﮓ = ﻃﻮﻳﻠﻪ دار و اﺥﺘﻪ آﻨﻨﺪة ﺡﻴﻮاﻧﺎت ، در ﻣﻮرد اﻧﺴﺎن ﻏﻼﻣﺎن اﺥﺘﻪ ﺷﺪﻩ در درﺏﺎرهﺎ را ﺥﻮاﺟﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ.
ﺗﺮآﻴﺐ ﺁﺥﺘﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻮﻣﻮرﺗﺎ )= ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ( اﺱﺖ.
72. ﺁذرﺏﺎﻳﺠﺎن
1. = ﺁذرﺏﺎﻳﺠﺎن = ﺁذ )و ﺁس = ﻧﻴ ﺖ ﺥﻴ ﺮ ، اوﻏ ﻮر ، ﻧ ﺎم ﻗ ﻮم ﻣﻌ ﺮوف( + ار )ﺟ ﻮاﻧﻤﺮد( + ﺏ ﺎي )= ﺏﻴ ﮓ( + ﺟ ﺎن )اك ﻣﻜ ﺎن( = ﻣﻜ ﺎن ﺥ ﺎن
ﺟﻮاﻧﻤﺮد ﻗﻮم ﺁذ ، ﺁذرﺏﻴﮕﺴﺘﺎن ؛ ﻧﺎم ﻗﻮم ﺁذ )ﻳﺎ ﺁس( هﻨﻮز هﻢ در ﺗﻌﺪادي از ﻧﻘﺎط ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﺋﻲ آﺸﻮر ﺏﺎﻗﻲ اﺱﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ: ﺁﺱ ﺘﺎرا ، ارس ، ﺁﺱ ﺘﺎراﺥﺎن
، اﺱﺘﺮﺁﺏﺎد و ﺷﻴﺮاز. اﻳﻦ ﻗﻮم 0025 ﺱﺎل ﻗﺒﻞ در ﺷﺮق درﻳﺎي ﺥﺰر ﺏﺎ ﻏﻠﺒﻪ ﺏﺮ ﺱﺎﻳﺮ اﻗﻮام هﻢ اﻗﻠ ﻴﻢ ﺥ ﻮد ، ﺱ ﻨﮓ ﺏﻨ ﺎي ﺡﻜ ﻮﻣﺘﻲ ﻣﻘﺘ ﺪر ﺏﻨ ﺎم ﺁذر
را ﻧﻬﺎدﻧﺪ )61 ، 71(. اك ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺟﺎن ﺏﺼﻮرﺗﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ آﺎن/ ﻏﺎن / ﻗﺎن/ ﺥﺎن در اﻧﺘﻬﺎي ﺷﻬﺮهﺎي دﻳﮕﺮ هﻢ دﻳﺪﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد.
ِ
2. ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺷﺪة ﺁﺗﻮرﭘﺎﺗﻜﺎن = ﺁ )ﺻﻮت ﺏﺮاي راﺡﺘﻲ ﺗﻠﻔﻆ ، اﻳﻦ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺗﻠﻔﻆ ﺏﺎ اﻟﻒ ﺱﺎﺏﻘﺔ دﻳﺮﻳﻨﻪ دارد( + ﺗﻮر )ﻧﺎم ﻗﻮم ، اﺡﺘﻤﺎﻻ هﻤ ﺎن ﺗ ﺎوور
ً
ﺏﺎﺷﺪ ، ﺏﺎخ: ﺗﺒﺮﻳﺰ( + ﭘﺎت )و ﺏﺎش = رﺋﻴﺲ( + آﺎن )هﻤﺎن اك ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺟﺎن( = ﻣﻜﺎن ﺥﺎن ﺗﻮر
ِ
82. ﺁذوﻗﻪ
و ﺁزوﻏﻪ وﺁزوﻏﺎ وﺁزوق و ﺁزﻳﻖ = ﺁز )ﺁزﻣﺎق = ﮔﻢ ﺷﺪن( + اﻳﻖ )اك( = ﺏﺨﺎﻃﺮ ﮔﻢ ﺷ ﺪن ، رﻩ ﺗﻮﺷ ﻪ ، ﺗﻮﺷ ﻪ اي آ ﻪ اﺡﺘﻴﺎﻃ ﺎ ﺏ ﺮاي ﮔ ﻢ ﺷ ﺪن
ً
در راﻩ ﺏﺮﻣﻲ دارﻧﺪ ، ﺁزﻳﻖ از رﻳﺸﻪ هﺎي ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن )71،2(
92. ُرﺗﺎغ
ا
= اوْرﺗﺎق = اورﺗﺎ )وﺱﻂ( + اق )اك( = ﺏﻴﻨﺎﺏﻴﻦ ، ﺏﻴﻦ ، ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﭼﻴﺰي در وﺱﻂ و ﺗﻘﺴﻴﻢ آﺮدن ﺱﻮد ﺁن ، ﺷﺮﻳﻚ ، ﺗﺎﺟﺮ، ﺏﺎزرﮔ ﺎن؛ ارﺗ ﺎﻏﻲ =
ﺏﺎزرﮔﺎﻧﻲ ، ﻣﻀﺎرﺏﻪ ، ﺏﺎ ﺱﺮﻣﺎﻳﺔ دﻳﮕﺮان ﺗﺠﺎرت آﺮدن: ﺏﻪ ﺡﻀﺮت او ﺁﻣﺪ و دوﻳﺴﺖ ﺏﺎﻟﺶ زر اﻟﺘﻤﺎس آﺮد ﺏﻪ ارﺗﺎﻏﻲ/ﺟﻬﺎﻧﮕﺸﺎي ﺟﻮﻳﻨﻲ
03. ارﺥﺎﻟﻖ
= ﺁرﺥﺎﻟﻴْﻖ = ﺁرﺥﺎ )ﭘﺸﺖ ، دوش( + ﻟﻴ ﻖ )اك( = ﺷ ﺎﻧﻪ اي ، ﻟﺒﺎﺱ ﻲ آ ﻪ ﻃ ﻼب و ﺏﻌﻀ ﻲ اﻓ ﺮاد زﻳ ﺮ ﻗﺒ ﺎ ﻣ ﻲ ﭘﻮﺷ ﻴﺪﻧﺪ و در داﺥﻠ ﺶ ﭘﻨﺒ ﻪ ﺏ ﻮد ،
ﻧﻮﻋﻲ ﻗﻤﺎش ﻧﺎزك )1( ؛ ﺁرﺥﺎ = ﭘﺸﺖ ، ﺁرﺥﺎي ﻋﻨﺎن = از ﭼﻴﺰي ﺏﻲ ﺗﺄ ّﻞ ﮔﺬﺷﺘﻦ )91(:
ﻣ
ﻧﺎﺷﻲ ز هﻮاي ﺟﻠﻮة او × ﺁرﺥﺎي ﻋﻨﺎن ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ / ﻋﺮﻓﻲ
13. ُردك
ا
= اؤردﻩ ك = اؤرﺗﻪ ك = اؤرت )اؤرﺗﻤﻚ = ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن( + اك )اك( = ﭘﻮﺷﺶ ، ﭘﺮﻧﺪﻩ اي آﻪ در ﺏﺪن ﺥﻮد ﭘﻮﺷﺸ ﻲ روﻏﻨ ﻲ ﺏ ﺮاي ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮي از
ﻧﻔﻮذ ﺁب ﺏﻪ ﺏﺪﻧﺶ دارد.
23. َردﻻن
ا
= ارداﻻﻳﺎن = ار )ﭘﻬﻠﻮان( + داﻻ )ﺏﻪ زﻣﻴﻦ زﻧﺪن ﺏﺎ ﺿﺮﺏﺖ و ﺱﺮﻋﺖ( + ﻳﺎن )اك ﻓﺎﻋﻠﻲ( = ﺏﺮزﻣﻴﻦ ﮐﻮﺏﻨﺪﻩ ، ﻧﺎم ﺁﻗﺎ
33. ُردو
ا
= اوْردو = اور )وﺱﻂ( + دو )اك( = ﻣﺮآﺰ ، ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ، ﻣﺮآﺰ ﻣﻤﻠﻜﺖ ، ﻗﺸﻮن وﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﺸﺎن ، ﻣﺤ ﻞ ﮔﺸ ﺖ و ﮔ ﺬار آ ﻪ ﺏﺼ ﻮرت ﮔﺮوه ﻲ ﻣ ﻲ ُ
روﻧﺪ ، ﻣﺤﻞ ﺗﻔﺮﻳﺢ و ﺗﻔﺮج ؛ اردوآﻨﺪ = ﻧﺎم ﻗﺪﻳﻤﻲ آﺎﺷ ﻐﺮ ﭘﺎﻳﺘﺨ ﺖ اوﻳﻐ ﻮر)71،2( ، اردﻳﺒﻬﺸ ﺖ = ﺏﻬﺸ ﺖ وﺱ ﻂ ﺏﻬ ﺎر ، ﺏﺼ ﻮرت Hordeدر
اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ؛ هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ اورﺗﺎ )= ﻣﻴﺎن( و اورال )درﻳﺎﭼﻪ(
43. ﺁرزو
ﺁرزي = ﺁر )ﺁرﻣﺎق و ﺁرﻳﻤﺎق = ﺟﺴﺘﻦ ، ﻳﺎﻓﺘﻦ( + زي )اک( = ﺟﺴﺘﻨﻲ ، ﻳﺎﻓﺘﻨﻲ ، ﻏﻴﺮ ﻣﻮﺟﻮد در دﺱﺖ. هﻤﺮﻳﺸﻪ و هﻢ ﻣﻌﻨﻲ ﺏﺎ ﺁرﻣﺎن
53. ارس
= َرﺁس = ﺁرﺁذ = ارﺁذ = ار)ﭘﻬﻠﻮان( + ﺁذ )ﺏﺎخ: ﺁذرﺏﺎﻳﺠﺎن(=ﺁذ ﭘﻬﻠﻮان
ا
63. ارﺱﻼن
= ارﺱﺎﻻن = ار )ﭘﻬﻠﻮان( + ﺱﺎل )ﺱﺎﻟﻤﺎق = اﻧﺪاﺥﺘﻦ ، ﺏﺮاﻧ ﺪاﺥﺘﻦ( + ان )اك ﻓ ﺎﻋﻠﻲ( = ﭘﻬﻠ ﻮان اﻧ ﺪاز ، ﻣ ﺮداﻓﻜﻦ ، ﺷ ﻴﺮ ، ﺏﺼ ﻮرت اﺱ ﻼن و
ﺁﺱﻼن و اﺻﻼن )ﻣﻌﺮ( ﻧﻴ ﺰ ﻣ ﻲ ﺁﻳ ﺪ ؛ ارﺱ ﻼﻧﻠﻲ )91( = ارﺱ ﺎﻻن )ﺷ ﻴﺮ( + ﻟ ﻲ)اك ﻣﻠﻜ ﻲ( = ﺷ ﻴﺮدار ، ﺷﻴﺮﻧﺸ ﺎن ، ﺱ ﻜﻪ داراي ﻧﺸ ﺎن ﺷ ﻴﺮ ،
ﻏﺮوش:
ﻗﺰل ارﺱﻼن ﻗﻠﻌﻪ اي ﺱﺨﺖ داﺷﺖ×آﻪ ﮔﺮدن ﺏﻪ اﻟﻮﻧﺪ ﺏﺮﻣﻴﻔﺮاﺷﺖ/ﺱﻌﺪي
73. ﺁرش
ﻳﺎ اﺷْﻚ ﻳﺎ َر َﻚ = ار )ﭘﻬﻠﻮان( + َﻚ )ﻧﺸﻜﻦ ، ﺷﻜﺴﺖ ﻧﺨﻮرﻧﺪﻩ( = ﭘﻬﻠﻮاﻧﻲ آﻪ هﺮﮔﺰ ﻧﺸﻜﻨﺪ ، ﭘﻬﻠﻮان هﻤﻴﺸﻪ ﭘﻴﺮوز ، از اﻣﺮاي اﻳ ﺎﻻت ﺏﻠ ﺦ و
ﺷ ا ﺷ
ﻣﺆﺱﺲ و ﺟ ّﺏﺰرگ ﺱﻠﺴﻠﺔ اﺷﻜﺎﻧﻴﺎن آﻪ052ﺱﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﻴﻼد ﺏﺎ ﭘﻴﺮوزي ﺏﺮ ﺁﻧﺘﻴﻮﺥﻮس ﺡﻜﻮﻣﺖ ﻣﻘﺘﺪري در اﻳﺮان ﺗﺸﻜﻴﻞ داد )ﺏﺎخ: اﺷﻜﺎﻧﻴﺎن(. ﺪ
83. ارگ
= ارك = اﻗﺘﺪارهﻤﺮاﻩ ﺏﺎ ﻣﺤﺒﻮﺏﻴﺖ ، ﺗﺨﺖ ﺱﻠﻄﻨﺖ ، دژﺡﻜﻮﻣﺘﻲ ، اﺡﺘﻤﺎﻻ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﺔ »ا ُر ُق« ﺏﺎﺷﺪ ، ﺏﺼﻮرت ارﻳﻜﻪ در ﻋﺮﺏﻲ ؛ ارك اﺋﺪﻣﻚ
و و ً
= اﻓﺘﺨﺎر آﺮدن
93. ﺁرﻣﺎن
= ﺁرﻳْﻤ ﺎن = ﺁري )ﺁرﻳﻤ ﺎق = ﺟﺴ ﺘﻦ ، ﺏﺼ ﻮرت اﺱ ﻢ ﻳﻌﻨ ﻲ ﭘ ﺎك( + ﻣ ﺎن )اك ﻣﺒﺎﻟﻐ ﻪ( = ﺥﻴﻠ ﻲ ﺟﺴ ﺘﻨﻲ ، ﺡﺎﻟ ﺖ اﻳ ﺪﻩ ال ، ه ﺪف و ﻣﻘﺼ ﻮد ،
رﺱﻴﺪﻧﻲ ، ﻣﻮرد ﺟﺴﺘﺠﻮ ، ﺁرزو ، ﺥﻴﻠﻲ ﺱﺎﻟﻢ
04. َرﻣﺎن
ا
= ار )ﺟﻮاﻧﻤﺮد ، ﺏﺎ ادب ، داراي ﻓﻀ ﻴﻠﺖ( + ﻣ ﺎن )اك ﻣﺒﺎﻟﻐ ﻪ( = ﺥﻴﻠ ﻲ ﺻ ﺎﺡﺐ ادب و هﻨ ﺮ و ﻓﻀ ﻴﻠﺖ ، هﻨﺮﻣﻨ ﺪ ، ﺷ ﻬﺮي در ﻣ ﺎوراءاﻟﻨﻬﺮ ؛
اردم = هﻨﺮ ، اردﻣﻠﻲ = هﻨﺮﻣﻨﺪ: آﻪ اﻓﺮاﺱﻴﺎب اﻧﺪر ارﻣــــﺎن زﻣﻴﻦ×دو ﺱﺎﻻرآﺮد از ﺏﺰرﮔﺎن ﮔﺰﻳﻦ/ﺷﺎهﻨﺎﻣﻪ ﻓﺮدوﺱﻲ
14. ارﻣﻐﺎن
و َﺮﻣﻐﺎن = 1-ﺁرﻣﺎﻏﺎن = در ﺗﺮآﻲ اوﻏﻮزي ﻳﻌﻨﻲ ﺱﻮﻏﺎت راﻩ )2( ﻳ
2-ﻳﺎرﻣﺎﻏﺎن = ﻳﺎرﻣﺎق )ﻩ.م( + ان )اك( = درهﻤﻲ ، هﺮﭼﻴﺰ ﻧﻘﺪي ، هﺪﻳﻪ)72،1(:
هﻢ ﺥﻮاﺱﺘﻪ ﺏﻪ ﺥﻨﺠﺮ هﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺏﻪ ﺟﻮر×از ﺥﺼﻢ ﺥﻮد ﺗﻮ ﻳﺮﻣﻖ و از ﻣﻦ ﺗﻮ ﻳﺮﻣﻐﺎن/ رﺷﻴﺪي )72(
- 4. 24. ُرﻣﻚ
ا
= اؤرﻣﻚ = هﺆرﻣﻚ = ﺗﺎب دادن ﻧﺦ ﻳﺎ ﮔﻴﺴﻮان ، ﭼﻴﺰي آﻪ ﻣﺜﻞ ﮔﻴﺴﻮ ﺏﺎ ﺗﺎﺏﻴﺪن ﺏﻬ ﻢ درﺱ ﺖ ﻣ ﻲ ﺷ ﻮد ، آ ﻼﻩ و ﭘﺎرﭼ ﺔ ﭘﺸ ﻤﻴﻨﻪ ، اﻣ ﺮوزﻩ ﺟﺎﻣ ﺔ
ﭘﻨﺒﻪ اي ﺥﺎآﺴﺘﺮي ؛ اؤرﺗﻤﻚ = ﭘﻮﺷﻴﺪن ؛ هﺆروك = ﮔﻴﺴﻮ ، ﺏﺎخ: اروﻣﭽﻚ:
اﻣﻴﺮان ارﻣــﻚ ﺱﻼﻃﻴﻦ اﻃﻠﺲ × ﮔﺰﻳﺪﻩ ز ﺱﻨﺠﺎب و اﺏﻠﻖ ﻣﺮاآﺐ/ ﻗﺎري
34. ُروغ
ا
و ُروق = ا ُر ُق = ﺛﻘﻴﻞ ﺷﺪة اؤروك = اؤر )اؤرﻣﻚ = ﭼﻴﺰي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺦ و ﮔﻴﺴﻮ را ﺏﻬﻢ ﺗﺎﺏﻴﺪن ، ﭘﻴﻮﻧﺪ آﺮدن( + وك )اك( = ﺏﻬﻢ وﺻ ﻞ ﺷ ﺪﻩ ، و و ا
داراي ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺏﺎ هﻢ ، ﺥﺎﻧﻮادﻩ ، دودﻣﺎن ، ﺥﻮﻳﺸﺎن:… اآﻨﺎف رﺏﻊ ﻣﺴﻜﻮن در ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺎ و اروغ ﭼﻨﮕﻴﺰﺥﺎن اﺱﺖ / ﺟﺎﻣﻊ اﻟﺘﻮارﻳﺦ
44. َروك
ا
= ارﻳﻚ = اري )ارﻳﻤﻚ = ذوب ﺷﺪن ، ﺁب ﺷﺪن( + ك )اك( = ﺁب ﺷﺪﻩ ، زردﺁﻟﻮ )1(
54. ُروﻣﭽﻚا
= اوروﻣﭽﻚ = هﺆروﻣﭽﻚ = هﺆر )هﺆرﻣﻚ = زﻟﻒ ﺏﺎﻓﺘﻦ ( + وم )اك( + ﭼﻚ )اك( = زﻟﻒ ﺏﺎﻓﻨﺪﻩ ، ﺗ ﺎر ﺏﺎﻓﻨ ﺪﻩ ، ﻋﻨﻜﺒ ﻮت ؛ ه ﺆروك = ﮔ ﻴﺲ
ﻳﺎ زﻟﻒ ﺏﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ
64. ﺁرﻳﺎ
=ﺁرﻳْﻴﺎ = ﺁري )ﺁرﻳﻤﺎق = ﭘﺎك ﺷﺪن ، ﺁرﻳﺘﻤﺎق = ﭘﺎك آﺮدن( + ﻳﺎ )اك( = ﭘﺎك و زﻻل ، ﻧﮋاد ﺱﻔﻴﺪ. ﻣﺜﻞ ﺗﺮآ ﻲ : ﺱ ﻮدان دورو )زﻻﻟﺘ ﺮ از ﺁب(
، ﺁﻳﺪان ﺁري )ﺱﻔﻴﺪﺗﺮ از ﻣﺎﻩ(
74. ﺁر َﻦ
ﻳ
= ﺁرﻳﺎن = ﺁرﻳْﻴﺎن = ﺁري )ﺏﺎخ : ﺁرﻳﺎ( + ﻳﺎن )اك ﻓﺎﻋﻠﻲ( = ﭘﺎك ﺷﺪﻩ ، ﺁﻳﺪﻳﻦ ، ﭘﺎك ، ﺁرﻳﺎ ، ﻧﺎم ﺁﻗﺎ
84. ﺁز
= ﺁج = ﮔﺮﺱﻨﻪ ، ﺡﺮﻳﺺ ؛ ﺁزﻣﻨﺪ = ﺁدم ﮔﺮﺱﻨﻪ و ﺡﺮﻳﺺ و ﻃﻤﻌﻜﺎر ؛ ﺁج ﺁدام = ﺁدم ﺡ ﺮﻳﺺ و ﮔﺮﺱ ﻨﻪ ، ﺷ ﻬﺮﻳﺎر ﻧﻴ ﺰ در اﻳ ﻦ ﺷ ﻌﺮ ﺁج را در
ﻣﻔﻬﻮم ﺡﺮﻳﺺ ﺏﻜﺎر ﺏﺮدﻩ اﺱﺖ: آﺮﺏﻼﻳﻪ ﮔﺌﺪﻧﻠﺮﻳﻦ ﻗﺎداﺱﻲ × دوﺷﺴﻮن ﺏﻮ ﺁج ﻳﻮْﻟﺴﻮزﻻرﻳﻦ ﮔﺆزﻳﻨﻪ
94. ﺁزار
= ﺁزار = ﺁز )ﺁزﻣﺎق = ﻣﻨﺤﺮف ﺷﺪن ، ﮔﻢ ﺷﺪن ، ﺏﻴﻤﺎر ﺷﺪن( + ار )اك( = ﺏﻴﻤﺎري ، )رﻓﺘﺎر( ﻏﻴﺮ ﺻﺤﻴﺢ و ﺏﺎ اذﻳﺖ ؛ ﺁزار دوﺗﻤ ﺎق = ﺏﻴﻤ ﺎر
ِ
ﺷﺪن ، ﺗﻮْﻳﻮق ﺁزاري = ﺏﻴﻤﺎري ﻧﻴﻮآﺎﺱﻞ در ﻣﺮﻏﻬﺎ ، آﻜﻠﻴﮕﻲ ﺁزﻣﺎق = ﻣﺴﻤﻮم ﺷﺪن و ﻓﺴﺎد ﻣﻌﺪﻩ
05. ُزﺏﻚ
ا
= اؤزﺏﻚ = اوْﻏﻮزﺏﻚ = اوْﻏﻮزﺏﻴﮓ = ﺥﺎن ﻗﻮم اوﻏﻮز ، ﺏﻲ ﺏﺎك ، ﺁدم ﺻﺎف و ﺻﺎدق ، از اﻗﻮام ﺗﺮك.
15. ازﮔﻴﻞ
َ
= از )ازﻣﻚ = ﻟﻪ آﺮدن( + ﮔﻴﻞ )اك( = ﻟﻪ آﺮدﻧﻲ ، از ﻣﻴﻮﻩ هﺎﺋﻲ آﻪ ﺏﺼﻮرت ﻟﻪ آﺮدﻩ و ﺥﻤﻴﺮي در ﻏﺬاهﺎ ﺥﺼﻮﺻﺎ ﺁش اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲ ﮔﺮدد.
ً
25. ا ُم
ُز
= اوزوم = اﻧﮕﻮر: ﺁن ﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻲ ُﺪ وﮔﻔﺖ : اي ﮔﺆزوم! × ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺥﻮاهﻢ ﻋﻨﺐ ، ﺥﻮاهﻢ اوزوم / ﻣﻮﻟﻮي
ﺏ
35. ُزﻧﮕﻮ
ا
= اوزﻩ ﻧﮕﻲ = اوز )= ﺻﻮرت( + ان )اك( + ﮔﻲ )اك( = رآﺎب )ارﺗﺒﺎط رآﺎب و اوز ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺸﺪ( ، ﻣﻬﻤﻴﺰ ، ﺁﻟﺘﻲ در ﭘﺎﺷﻨﺔ ﭘ ﺎ ﺏ ﺮاي ﺡﺮآ ﺖ
دادن و آﻨﺘﺮل اﺱﺐ ؛ ازﻧﮕﻮﻗﻮﭼﻲ ﺱﻲ = آﺴﻲ آﻪ ﻣﻬﻤﻴﺰﺱﻮار را ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﺏﺮاﺡﺘﻲ ﺱﻮار ﺷﻮد. اوزﻩ ﻧﮕﻲ ﭼﻜﻤﻚ = رآﺎب آﺸﻴﺪن
45. ُﺱﺘﺎد
ا
= اوْﺱﺘﺎ = اوس )ﻋﻘﻞ ، دراﻳﺖ ، ﺗﺮﺏﻴﺖ ، ادب( + ﺗﺎ )اك( = ﻋﺎﻗﻞ ، ﺏﺎدراﻳﺖ ، ﻣﺮﺏﻲ ، ادﻳﺐ ، ﺏﺼﻮرت اﺱﺘﺎذ در ﻋﺮﺏﻲ ؛ ﺗﺮآﻴﺐ اوﺱﺘﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ
ﻳﻮﻣﻮرﺗﺎ اﺱﺖ:
ﻏﺎزي ﺏﺪﺱﺖ ﭘﻮرﺥﻮد ﺷﻤﺸﻴﺮ ﭼﻮﺏﻴﻦ ﻣﻴﺪهﺪ
ﺗﺎ اودرﺁن ُﺱﺘﺎ ﺷﻮد، ﺷﻤﺸﻴﺮ ﮔﻴﺮد در ﻏﺰا / ﻣﻮﻟﻮي
ا
55. ﺁﺱﺘﺎن
= ﺁﺱﺖ ﻳﺎن = ﺁﺱﺖ )= زﻳﺮ ، ﭘﺎﺋﻴﻦ ، ﻣﻘﺎﺏﻞ اوﺱﺖ = رو( + ﻳﺎن )ﻃﺮف( = ﭘﺎﺋﻴﻦ دﺱﺖ ، ﻃﺮف ﭘﺎﺋﻴﻨﻲ ﺥﺎﻧﻪ ، ﭘﻴﺸﮕﺎﻩ ، ﭘﺎﺋﻴﻦ داﻣﻦ ، ﺁﺱ ﺘﺎﻧﻪ =
ِ
ﺁﺱﺘﺎﻧﺎ = ﺏﻄﺮف ﭘﺎﺋﻴﻦ ، ﭘﻴﺸﮕﺎﻩ ، َﻄﻠﻊ )ﺏﺎخ: ﺁﺱﺘﻴﻦ و ﺁﺱﺘﺮ و ﺁهﺴﺘﻪ(
ﻣ
65. ﺁﺱﺘﺮ
= ﺁﺱﺘﺎر = ﺁﺱﺖ )ﺏﺎخ: ﺁﺱﺘﺎن( + ار )اك( = زﻳﺮﻳﻦ ، زﻳﺮﻳﻦ ﻟﺒﺎس ؛ ﺁﺱﺖ اوﺱﺖ = زﻳﺮ و رو )2،81(
ِ
75. ﺁﺱﺘﻴﻦ
= ﺁﺱﺖ ﻳﺎن )ﺏﺎخ : ﺁﺱﺘﺎن( = ﭘﺎﺋﻴﻦ دﺱﺖ ﻟﺒﺎس
85. ﺁﺱﻤﺎن
ﺁﺱﻴﻤﺎن و ﺁﺱﻤﺎن = ﺁس )ﺁﺱﻤﺎق = ﺁوﻳﺨﺘﻦ( + ﻣﺎن )اک ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ و ﺗﺸﺒﻴﻪ( = ﺷﺒﻪ ﺁوﻳﺰان ، ﺏﺴﻴﺎر ﺁوﻳﺰان
95. ﺁش
= درهﻢ ﺏﺮهﻢ ، ﻗﺎراﺷﻤﻴﺶ ، ﻏﺬا ، از ﻏﺬاهﺎي ﻣﺘﻨﻮع ﺁﺏﻜﻲ ، ﺁﺷﻴﺞ و ﺁﺷﺎج = ﻗﺎﺏﻠﻤﻪ ، از رﻳﺸﻪ هﺎي ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن )2،71(
06. ﺁﺷﺎﻣﻴﺪن
وام ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻣﺼﺪر ﺗﺮآﻲ ﺁﺷﺎﻣﺎق )= ﺥﻮردن( ؛ ﻣﻌﺎدل ﻓﺎرﺱﻲ ﺁن ﻧﻮﺷﻴﺪن اﺱﺖ)81،2(.
16. ُﺷ ُﻖ
ا ﺘ
= ا ُﺷﺘﻮغ و ﺁﺷﻴﻖ= ﺏﺠﻮل )1( ، ﻳﻜﻲ از هﻔﺖ اﺱﺘﺨﻮان ﻣﭻ ﭘﺎ در ﻓﺎﺻﻠﺔ دو ﻗﻮزك ﭘﺎ آﻪ از ﺁن ﺏﺮاي ﺏﺎزي »ﻗﺎب« اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲ آﻨﻨﺪ. و
26. ﺁﺷﻐﺎل
= ﺁﺷﻘﺎل = ﮔﻮﺱﻔﻨﺪ ﻻﻏﺮ و ﻧﺎﻣﻨﺎﺱﺐ ﺏﺮاي ﺏ ّﻩ آﺸﻲ )3( ، هﺮ ﭼﻴﺰ ﻧﺎﻣﺮﻏﻮب و ﻏﻴﺮﻗﺎﺏﻞ اﺱﺘﻔﺎدﻩ ؛ ﺁﺷﻘﺎر = ﻣﺨﻠﻮط ، ﻗﺎﻃﻲ )3(
ﺮ
- 5. 36. اﺷﻜﺎﻧﻴﺎن / ت
= ﺡﻜﻮﻣﺘﻲ از ﺗﺮك هﺎي ﺗﻮران آﻪ ﺏﺎ ﭘﻴﺮوزي اﺷﻚ ﻳﺎ ارﺷﻚ ﻳﺎ ﺁرﺷﻚ )ﺏﺎخ: ﺁرش( آﻪ از ﺡﺎآﻤﺎن اﻳﺎﻻت ﺏﻠﺦ ﺏ ﻮد ، ﺏ ﺮ ﺁﻧﺘﻴﻮﺥ ﻮس اﻣﭙﺮاﺗ ﻮري
ﺏﺎزﻣﺎﻧﺪﻩ از اﺱﻜﻨﺪر ﻣﻘﺪوﻧﻲ ﺏﻮﺟﻮد ﺁﻣﺪ و ﻗﺒﻞ و ﺏﻌﺪ از ﻣﻴﻼد ﻣﺴﻴﺢ 005 ﺱﺎل ﺏﺮ اﻳﺮان ﺡﻜﻮﻣﺖ آﺮدﻧﺪ. ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻴﺰ ﺏﺨﺎﻃﺮ ﻏﻴﺮاﻳﺮاﻧ ﻲ ﺏ ﻮدن اﻳ ﻦ
ﺡﻜﻮﻣﺖ ، از آﻨﺎر ﺁن ﺏﺮاﺡﺘﻲ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺱﺖ. ﻣﻮرﺥﺎن و ﻟﻐﻮي هﺎي ﺏﺰرگ ﻣﺎﻧﻨﺪ دهﺨﺪا ، اﻋﺘﻤﺎداﻟﺴ ﻠﻄﻨﻪ و ﻋﻠ ﻲ ﺏ ﻦ ﺡﺴ ﻦ ﻣﺴ ﻌﻮدي ﻧﻴ ﺰ ﺁﻧﻬ ﺎ را
از ﺗﺮك هﺎ داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ )81(.
46. اﺷﻜﻨﻪ
= اﻳﺸ ﮕﻴﻨﻪ = اﻳ ﺶ )اﻳﺸ ﻤﻚ = اﻳﭽﻤ ﻚ = ﻧﻮﺷ ﻴﺪن( + ﮔ ﻴﻦ )اك( + ﻩ )اك ، ﺷ ﺎﻳﺪ ﭘﺴ ﻮﻧﺪ ﻓﺎرﺱ ﻲ( = ﺁﺷ ﺎﻣﻴﺪﻧﻲ ، ﻧﻮﺷ ﻴﺪﻧﻲ ، ﻧ ﻮﻋﻲ ﻏ ﺬاي ﺁﺏﻜ ﻲ
ازﺗﺨﻢ ﻣﺮغ و ﻣﺎﺱﺖ وﭘﻴﺎز... .
56. اﺷﻴﻚ
= اﺋﺸﻴﻚ = ﺥﺎرج ؛ اﺷﻴﻚ ﺁﻗﺎﺱﻲ = رﺋﻴﺲ ﺥﺎرج ، رﺋﻴﺲ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت ﺱﻠﻄﻨﺘﻲ ، رﺋﻴﺲ درﺏﺎر ، داروﻏﺔ دﻳﻮاﻧﺨﺎﻧ ﻪ ، اﺷ ﻴﻚ ﺁﻗﺎﺱ ﻲ ﺏﺎﺷ ﻲ = رﺋ ﻴﺲ
ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت ، اﺷﻴﻚ ﺥﺎﻧﻪ = ادارة ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت ﺱﻠﻄﻨﺘﻲ )91،1 (
66. ﺁﻏﺎﺟﻲ/ت
= ﺁﻏﺎﺟﻲ = ﺥﺎﺻﺔ ﺷﺎهﺎن در درﺏﺎرهﺎي ﻣﺸﺮق اﻳﺮان در ﻗﺮن ﭼﻬﺎرم و ﭘﻨﺠﻢ آ ﻪ وﺱ ﻴﻠﺔ رﺱ ﺎﻧﺪن ﻣﻄﺎﻟ ﺐ و رﺱ ﺎﺋﻞ ﺏ ﻴﻦ ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن و اﻣﻴ ﺮان و ْ
اﻋﻴﺎن دوﻟﺖ ﺏﻮد )02( ؛ ﺷﺎﻳﺪ رﻳﺸﺔ اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﺁﻏﺎج )ﻓﺮﺱﻨﮓ( ﺏﺎﺷﺪ ﺏﺨﺎﻃﺮ ﻃﻲ آﺮدن ﻓﺮﺱﻨﮕﻬﺎ.
76. ﺁﻏﺎز
= ﺁﻏﻴْﺰ = دهﺎن ، ﻣﻄﻠﻊ ، اﺏﺘﺪاي هﺮﭼﻴﺰ ، دهﺎﻧﺔ ﻧﻬﺮ و دهﺎﻧﺔ ﺥﻢ و ﭼﺎﻩ و ﻣﺸﻚ ﺷﻴﺮ ؛ رﻳﺸ ﺔ اﻳ ﻦ آﻠﻤ ﻪ ﺷ ﺎﻳﺪ ﺁﺥﻤ ﺎق )= روان ﺷ ﺪن ، ﺱ ﺮازﻳﺮ
ﺷﺪن( ﺏﺎﺷﺪ و ﺁﻏﺎز ﺏﻤﻌﻨﻲ ﻣﻄﻠﻊ ﺟﺎري ﺷﺪن اﺱﺖ ؛ ﻗﻮﻳﻮ ﺁﻏﺰي )و ﺁﻏﻴﺰي( = ﺱﺮ ﭼﺎﻩ ، آﻮﭼﻪ ﺁﻏﺰي = ﺱﺮآﻮﭼﻪ ، ﻗﺎﭘﻲ ﺁﻏﺰي = دم در
86. ﺁﻏ ُق
ﺮ
و اﻏﺮق = ﺁﻏﺮﻳﻖ = ﺏﺎر و ﺏﻨﺪﻳﻞ ، اﺡﻤﺎل و اﺛﻘﺎل)3( ؛ ﺷﺎﻳﺪ در اﺻﻞ ﺁﻏﻴﺮﻟﻴﻖ )= ﺱﻨﮕﻴﻨﻲ( ﺏﺎﺷﺪ آﻪ ﺏﻪ ﺁﻏﻴﺮرﻳﻖ و ﺁﻏﻴﺮﻳﻖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ:
ﺏﻌﺪ از ﺁﻧﻜﻪ ﺁﻏﺮوق هﺎ را ﺁﻧﺠﺎ ﺏﮕﺬاﺷﺖ … / رﺷﻴﺪي )91(
96. ﺁ ُﻞ
ﻏ
= ﺁﻏﻴْﻞ = ﺁﻏﻲ )ﺡﺸﻢ و ﻣﺎل( + ﻳﻞ )اك(= ﻣﺤﻞ ﻧﮕﻬﺪاري ﺡﺸﻢ ، ﻣﺤﻞ ﻧﮕﻬﺪاري رﻣﻪ ، ﺟﺎي ﻧﮕﻬ ﺪاري ﭼﻬﺎرﭘﺎﻳ ﺎن در ﺷ ﺐ در ﺏﻴﺎﺏ ﺎن )52،1( ْ
، هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ ﺁﻏﻮر )ﺏﺎخ: ﺁﺥﻮر(
07. ُﻏﻼن
ا
= اوْﻏﻼن = ﭘﺴﺮ ، ﭘﺴﺮﺏﭽﻪ )1(
17. ﺁﻏﻮز
= ﺁﻏﻴ ﺰ = ﺷ ﻴﺮ ﻧﺨﺴ ﺖ ﺏﻌ ﺪ از زاﻳ ﺶ ، اﺏﺘ ﺪاي ه ﺮ ﭼﻴ ﺰ ، اﻟﺒﺘ ﻪ در ﺏﻌﻀ ﻲ ده ﺎت ﺗ ﺮك ﺏ ﻪ ﺁن آ ﺎﻻ ه ﻢ ﻣ ﻲ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ ؛ ﺁﻏﻴﺰﻻﻧ ﺪﻳﺮﻣﺎق = ﺁﻏ ﻮزْ
ﺥﻮراﻧﺪن )ﺏﺎخ: ﺁﻏﺎز(.
27. ُﻏﻮز/ت
ا
و ا ُﺰ و ُﺰ = اوْﻏ ُز = اوْغ )ﻗﻮم( + ا ُز )ﻧﺸﺎﻧﺔ ﺟﻤﻊ( = اﻗﻮام ، در ﻣﻌﻨﺎي رﺋﻮف وﺥﻮش ﻗﻠ ﺐ ه ﻢ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺱ ﺖ )81( ، ازﻗﺒﺎﺋ ﻞ ﺏ ﺰرگ ﺗ ﺮك
و ﻮ ُﻏ ﻏ
آﻪ در ﻗﺮن ﺷﺸﻢ ﻣﻴﻼدي هﻤﺔ ﻗﺒﺎﺋﻞ ﺱﺎآﻦ ﭼﻴﻦ ﺗﺎ ﺏﺤﺮﺱﻴﺎﻩ را ﺏﺼﻮرت اﻣﭙﺮاﺗﻮري واﺡﺪ درﺁورد و در ﺗ ﺎرﻳﺦ ﺡﺘ ﻲ ﮔ ﺎهﻲ ﺗ ﺮك را ﻣﻌ ﺎدل ﺏ ﺎ ﺁن
ﻣﻲ ﺁورﻧﺪ. ﻣﺜﻼ: ﺁﻧﻜﻮ ﺏﻪ ﻏﺼﺐ و دزدي ﺁهﻨﮓ ﭘﺎﻟﻴـﺰي آﻨﺪ×از داد و داور ﻋﺎﻗﺒﺖ اﺷﻜﻨﺞ هﺎي ﻏﺰ ﺥﻮرد / ﻣﻮﻟﻮي
ً
37. ﺁﻏﻮش/ت
= ﺁﻏﻘ ﻮش = ﺁغ )ﺱ ﻔﻴﺪ( + ﻗ ﻮش )ﭘﺮﻧ ﺪﻩ( = ﭘﺮﻧ ﺪة ﺱ ﻔﻴﺪ ، ﻧ ﺎﻣﻲ ﺏ ﺮاي ﻏﻼﻣ ﺎن ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن ﺗ ﺮك ، ﻳﻜ ﻲ از ﺗﺤﺮﻳﻔ ﺎت ﺗ ﺎرﻳﺨﻲ ه ﻢ ، هﻤ ﻴﻦ آﻠﻤ ﺔ
»ﻏﻼﻣﺎن ﺗﺮك« اﺱﺖ آﻪ ﻳﻚ ﺗﺮآﻴﺐ ﻣﻠﻜﻲ اﺱﺖ و ﺏﻤﻌﻨﻲ »ﻏﻼﻣﺎن ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺏﻪ ﭘﺎدﺷﺎهﺎن ﺗﺮك« اﺱﺖ وﻟﻲ ﺁﻧﺮا »ﺗﺮآﻬﺎي ﻏﻼم« ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻲ آﻨﻨﺪ!:
اي ﺥﻮاﺟﺔ ارﺱﻼن و ﺁﻏﻮش × ﻓﺮﻣﺎن دﻩ ﺥﻮد ﻣﻜﻦ ﻓﺮاﻣﻮش / ﺱﻌﺪي
47. اﻓﺸﺎر/ت
= اوْوﺷﺎر = اﺡﺘﻤﺎﻻ اوْوﺱﺎر = اوْو )ﺡﻴﻮان وﺡﺸﻲ ، ﭘﺮﻧﺪة ﺷﻜﺎري ، ﺁهﻮ( + ﺱﺎ )اك ﻃﻠﺐ( + ار )ﭘﻬﻠﻮان( = ﻃﺎﻟﺐ ﺷ ﻜﺎر ﺡﻴﻮاﻧ ﺎت وﺡﺸ ﻲ ،
ِ ً
ﻋﺎﺷﻖ ﺷﻜﺎر ﺡﻴﻮاﻧﺎت وﺡﺸﻲ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ، ﺟ ّي ، ﭼﺎﺏ ﻚ ، از ﺗﻘﺴ ﻴﻤﺎت22 ﮔﺎﻧ ﺔ اوﻏﻮزه ﺎ آ ﻪ ﻧﺎدرﺷ ﺎﻩ اﻓﺸ ﺎر ﻧﻴ ﺰ آ ﻪ در اﺻ ﻞ زﻧﺠ ﺎﻧﻲ اﺱ ﺖ از
ﺪ
ﻃﺎﻳﻔﺔ ﻗﻴﺮﺥﻠﻲ اﻓﺸﺎر اﺱﺖ. در اواﻳﻞ ﺡﻜﻮﻣﺖ ﺻﻔﻮﻳﻪ ، ﻗﻮم ﺁﻧﻬﺎ ﺏﻪ ﺥﺮاﺱﺎن ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺷﺪ وﻟﻲ هﻤﺎن ﻧﺎدرﺷﺎﻩ اﻓﺸﺎر ﺏﻮد آﻪ ﻣﺤﻤﻮد اﻓﻐ ﺎن را ﺷﻜﺴ ﺖ
ِ
داد و اﺏﺘﺪا ﺻﻔﻮﻳﻪ را ﻣﺠﺪدا ﺡﺎآﻢ آﺮد و ﺱﭙﺲ ﺡﻜﻮﻣﺖ ﻣﻘﺘﺪر اﻓﺸﺎرﻳﻪ را ﺗﺄﺱﻴﺲ آﺮد.
ً
57. اﻓﺸﻴﻦ
= ﺁﻓﺸﻴﻦ = ﺁﻏﺸﻴﻦ = ﺁغ )ﺱﻔﻴﺪ( + ﺷﻴﻦ )وش( = ﺱﻔﻴﺪوش ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﺏﻪ ﺱﻔﻴﺪ ، ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ، ﺱﺮدار )5(
67. ﺁق
= ﺁغ = رﻧﮓ ﺱﻔﻴﺪ ، وﺱﻴﻊ ، ﺏﺰرگ: ﺁق ﻗﻠﻌﻪ = ﻗﻠﻌﺔ ﺱﻔﻴﺪ ، اآﺒﺎﺗﺎن )ﻩ.م( ، ﺁﻗﺎ = ﺏﺰرﮔﻮار و ﺱﻴﻨﻪ ﻓﺮاخ
77. ﺁق ﻗﻮﻳﻮﻧﻠﻮ/ت
= ﺁق )ﺱﻔﻴﺪ( + ﻗﻮْﻳ ُن )ﮔﻮﺱﻔﻨﺪ( + ﻟﻲ )اك ﻣﻠﻜﻲ( = واﺏﺴﺘﻪ ﺏﻪ ﮔﻮﺱﻔﻨﺪ ﺱﻔﻴﺪ ، ﮔﺮوهﻲ آﻪ ﺏﻪ ﺏﺎﻻي ﺏﻴﺮق ﺥﻮد ﺻﻮرت ﮔﻮﺱﻔﻨﺪ ﺱﻔﻴﺪ ﻣﻲ زدﻧ ﺪ.
ْ ِ ﻮ
ﺱﻠﺴ ﻠﻪ اي آ ﻪ ﺗﻮﺱ ﻂ اﺏﻮﻧﺼﺮﺡﺴ ﻦ ﺏﻴ ﮓ ﺁق ﻗﻮﻳﻮﻧﻠ ﻮ )اوزون ﺡﺴ ﻦ( ﺗﺄﺱ ﻴﺲ ﺷ ﺪ و از ﺱ ﺎل378 ﺗ ﺎ029 ﻩ.ق در ﻗﻔﻘ ﺎز ، ﺁذرﺏﺎﻳﺠ ﺎن و دﻳ ﺎرﺏﻜﺮ
ﺡﻜﻮﻣﺖ آﺮدﻧﺪ و ﺗﺎ ﺟﻨﻮب و ﻣﻐﺮب اﻳﺮان ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ.
87. ﺁﻗﺎ
ﺁﻏﺎ = ﺁغ )ﺏﺎز و ﮔﺴﺘﺮدﻩ ، ﺏﺰرگ ، ﺱﻔﻴﺪ( + ا )اك( = ﺏﺰرگ ، ﺱﺮور ، درﺡﺎل ﺡﺎﺿﺮ ﺁﻗﺎ را ﺏﺮاي ﻣﺮدان و ﺁﻏ ﺎ را ﺏ ﺮاي اﺡﺘ ﺮام ﺏ ﻪ ﺥﺎﻧﻤﻬ ﺎ
اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲ آﻨﻨﺪ وﻟﻲ در اﺻﻞ هﻤﺎن ﺁﻏﺎ ﺻﺤﻴﺢ اﺱﺖ: ﺁﻏﺎﺥﺎﻧﻴﻢ ، ﺁﻏﺎﻧﻨﻪ ، ﺁﺏﺠﻲ ، ﺁﻏﺎﺏﻴﮕﻢ ، ﺁﻏﺎ ﺏﻲ ﺏﻲ
97. ﺁﻗﺎﺱﻲ/ت
= ﺁﻏﺎﺱﻲ = ﺁﻏﺎ )ﺁﻗﺎ( + ﺱﻲ )اك ﻣﻀﺎف( = رﺋﻴﺲ ، ﻣﺘﺼﺪي ، ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ آﻨﻨﺪﻩ ؛ اﺷﻴﻚ ﺁﻗﺎﺱﻲ = رﺋﻴﺲ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت درﺏﺎر ْ
- 6. 08. ﺁﻗﭽﻪ/ت
و اﻗﺠﻪ وﺁﺥﭽﻪ = ﺁﻏﺠﺎ = ﺁغ )ﺱﻔﻴﺪ( + ﺟﺎ )اك( = ﺱﻔﻴﺪﻩ ، زر ﻳﺎ ﺱﻴﻢ ﻣﺴﻜﻮك ، ﺱ ّﻪ ، ﺱﻜﺔ ﻧﻘﺮﻩ اي ﺿﺮب ﺷﺪﻩ در زﻣ ﺎن آ ﺮﻳﻢ ﺥ ﺎن زﻧ ﺪ: وز
ﻜ
ﭘﻲ ﺁن ﺗﺎ زﻧﺪ ، ﺱﻜﻪ ﺏﻨﺎم ﺏﻘـــــــﺎش × ﻣﻲ زﻧﺪ از ﺁﻓﺘﺎب ،ﺁﻗﭽﻪ ﻣﻮزون ﻓﻠﻚ / ﺥﺎﻗﺎﻧﻲ
18. ﺁﻗﻮش
= ﺁوﻗﻮش = اوْوﻗﻮش = اوْو )ﺷﻜﺎري ، وﺡﺸﻲ( + ﻗﻮش )ﭘﺮﻧﺪﻩ( = ﭘﺮﻧﺪة ﺷﻜﺎري)1(
28. اآﺒﺎﺗﺎن
= ﺁآﺒﺎﺗﺎن = ﺁﻏﺒﺎﺗﺎن =ﺁغ )ﺱﻔﻴﺪ ، وﺱﻴﻊ و ﺏﺎز( + ﺏﺎﺗﺎن )ﺏﺎخ: وﻃﻦ( = وﻃﻦ ﺱ ﻔﻴﺪ ﻳ ﺎ ﮔﺴ ﺘﺮدﻩ و ﺏ ﺎز ، ﻧ ﺎم ﺱ ﺎﺏﻖ هﻤ ﺪان آ ﻪ ﺏﻌ ﺪا ﺏ ﻪ هﻜﻤﺘ ﺎن و
ً
هﮕﻤﺘﺎن و هﮕﻤﺘﺎﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺖ.
38. اآﺪش
= اآﺪاش = اك )اآﻤﻚ = آﺎﺷﺘﻦ( + داش )هﻢ( = هﻤﺮﻳﺸﻪ ، هﻢ آﺎﺷﺖ ، هﻤﺮﻳﺸﻪ از ﻧﻈﺮ روﺡﻲ ، ﻣﺤﺒﻮب و ﻣﻌﺸﻮﻗﻪ:
ﻣﻦ ﻧﻪ ﺏﻮﻗﺖ ﺥﻮﻳﺸﺘﻦ ، ﭘﻴﺮ و ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺏﻮدﻩ ام
ﻣﻮي ، ﺱﭙﻴﺪ ﻣﻲ آﻨﺪ ﭼﺸﻢ ﺱﻴﺎﻩ اآﺪﺷﺎن / ﺱﻌﺪي
48. ِآﻲ
ا
= اﻳﻜﻲ = دو ؛ اآﻲ ﺛﺎﻧﻴﻪ = دو ﺛﺎﻧﻴﻪ ، آﻨﺎﻳﻪ از آﺎر ﺱﺮﻳﻊ
58. اﮔﻴﺮ
و اآﻴﺮ = اك )اآﻤﻚ = آﺎﺷﺘﻦ( + ﻳﺮ )اك( = آﺎﺷﺘﻪ ، ﮔﻴﺎﻩ ﺗﺮآﻲ ، وج ، ﮔﻴﺎهﻲ آﻪ اﺱﺎﻧﺲ ﺁن ﺏﻪ ﻋﻄﺮ ﺱﻮﺱﻦ زرد ﻣﻌﺮوف اﺱﺖ )52،1(
68. ﺁل
= ﺱﺮخ آﻤﺮﻧﮓ ، ﻣﻬﺮ و ﻧﮕﻴﻦ ﭘﺎدﺷﺎهﻲ )1(
78. ﺁﻻﭼﻴﻖ
= ﺁﻻ )اك ﺏﺮاي آﺎﺱﺘﻦ ﺥﺼﻠﺖ( + ﭼﻴْﻎ )ﭘﺮدﻩ اي ازﺡﺼﻴﺮ ﻳﺎ ﻧﻲ( = ﭘﺮدﻩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ، ﺱﺎﻳﺒﺎﻧﻲ ﺡﺼﻴﺮي ﺏﺮ روي ﭼﻬﺎر ﺱﺘﻮن ﺏﺎ اﻃﺮاف ﺏﺎز:
اي ﺁﻧﻜﻪ اﻧﺪر ﺏﺎغ ﺟﺎن ﺁﻻﺟﻘـــﻲ ﺏﺮﺱﺎﺥﺘﻲ
ﺁﺗﺶ زدي درﺟﺴﻢ وﺟﺎن ، روح ﻣﺼﻮر ﺱﺎﺥﺘﻲ / ﻣﻮﻟﻮي
88. ُﻻغ
ا
= ُوﻻق = ُوﻻ )اوﻻﻣﺎق = رﺱﺎﻧﺪن ، رﺱﺎﻧﺪن ﭘﻴﺎم ، ﻋﻮﻋﻮ آﺮدن ﮔﺮگ( + اق )اك( = ﺡﺎﻣﻞ ، ﭘﻴﺎم رﺱﺎن ،آﺎر ﺏﻲ ﻣﺰد ، ﺏﻴﮕﺎري ،ﺥﺮ ، ﭘﻴﻚ ا ا
واﺱﺐ ﭘﻴﻜﭽﻲ ؛ هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ ُﻻم )ﻩ.م(
ا
98. ﺁﻻﻟﻪ
= ﺁﻻﻻ = ﺁل ﻻﻻ = ﺁل )ﻩ.م( + ﻻﻻ )ﺏﺎخ: ﻻﻟ ﻪ( = ﻻﻟ ﺔ ﺱ ﺮخ ، ﻻﻟ ﺔ ﺁل ، ﻧ ﺎم دﺥﺘ ﺮ ؛ اﻟﺒﺘ ﻪ ﺏﺮه ﺎن ﻗ ﺎﻃﻊ )72( ﺗﺄآﻴ ﺪ ﻣ ﻲ آﻨ ﺪ آ ﻪ اﻳ ﻦ آﻠﻤ ﻪ در
ﭘﻬﻠﻮي ﭘﻴﺪا ﻧﺸﺪ و ﺷﻚ ﻧﺪارد آﻪ ﺏﺎ ﺁل در ارﺗﺒﺎط ﺏﺎﺷﺪ.
09. ُﻻم
ا
= ُوﻻم = ُوﻻ )ﺏﺎخ: اﻻغ( + م )اك( = ﭘﻴﺎم رﺱﺎن ، ﭘﻴﺎم ﻳﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ اي آﻪ دﺱﺖ ﺏﺪﺱﺖ ﻳﺎ زﺏﺎﻧﻲ رﺱﺎﻧﻨﺪ )1( ، هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ اﻻغ )ﻩ.م( ا ا
19. ﺁﻻﻣﺎﻧﭽﻲ
= ﺁل )ﺁﻟﻤﺎق = ﮔﺮﻓﺘﻦ( +ا )اك( + ﻣﺎن )اك ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ( + ﭼﻲ )اك ﺷﻐﻞ( = آﺴﻴﻜﻪ آﺎرش ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣ ﺎل دﻳﮕ ﺮان ﺏﺎﺷ ﺪ ، ﺏﺴ ﻴﺎر ﻏ ﺎرﺗﮕﺮ ؛ ﺁﻻﻣ ﺎن =
ْ
ﺏﺴﻴﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ = ﻏﺎرت
29. ﺁﻻو
= اﻟﻮْو= ﺷﻌﻠﺔﺁﺗﺶ،زﺏﺎﻧﺔ ﺁﺗﺶ ، ﺁﺗﺶ ﺷﻌﻠﻪ ور)72،1(؛ اوْد- اﻟﻮْو = ﺁﺗﺶ - ﺷﻌﻠﻪ ، اﻟﻮْوﻻﻣﺎق = ﺷﻌﻠﻪ ور آ ﺮدن ، اﻟﻮْوﻟ ﻮ = ﺷ ﻌﻠﻪ ور: ﺏ ﺮ اوج
ﮔﻨﺒﺪ ﮔﺮدون از ﺁن ﺏﺘﺎﺏﺪ هﻮر×آﻪ ﻳﺎﻓﺖ از ﺗﻒ ﻗﻨﺪﻳﻞ ﻣﺮﺗﻀﻲ ﺁﻻو/ ﺁذري
39. ﺁﻟﭗ
= ﺁﻟﭗ و ﺁﻟﺐ = ﭘﺮزور ، ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ، ﻗﻮي ، ﭘﻴﺸﻮﻧﺪي ﺏﺮاي ﺷﺎهﺎن ﺗﺮك ﻣﺎﻧﻨﺪ: ﺁﻟ ﭗ ارﺱ ﻼن ، ﺁﻟ ﭗ ارﺗﻨﻘ ﺎ ، ﺁﻟ ﭗ ﺗﮕ ﻴﻦ: ﭼ ﻮﺁﻟ ﭗ ارﺱ ﻼنﺟ ﺎن ﺏ ﻪ
ﺟﺎﻧﺒﺨﺶ داد × ﭘﺴﺮﺗﺎج ﺷـــﺎﺥﻲ ﺏﻪ ﺱﺮ ﺏﺮﻧﻬﺎد/ ﺱﻌﺪي
49. ﺁﻟﭗ ارﺗﻮﻧﻘﺎ/ت
= ﺁﻟﭗ )ﻩ.م( + ار )ﭘﻬﻠﻮان ، ﺟﻮاﻧﻤﺮد( + ﺗﻮﻧﻘﺎ )ﺏﺒﺮ( = ﺏﺒﺮ ﺟﻮاﻧﻤﺮد ﺷﺎﻩ ، از ﻗﺪﻳﻤﻴﺘﺮﻳﻦ ﭘﺎدﺷﺎهﺎن ﺗﻮران زﻣﻴﻦ آﻪ ﻟﻘﺐ »ﺥــﺎن« ﻧﻴﺰ در اﺻ ﻞ
ازﺁن او ﺏﻮد. ﻓﺮدوﺱﻲ در ﺷﺎهﻨﺎﻣﻪ اش او را اﻓﺮاﺱﻴﺎب ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ اﺱﺖ )2(.
59. ﺁﻟﭗ ارﺱﻼن/ت
= ﺁﻟﭗ )ﻗﻮي( + ارﺱﺎﻻن )ﺏﺎخ: ارﺱﻼن( = ﻣﺮداﻓﻜﻦ ﺷﺎﻩ ، ﻋﻀﺪاﻟﺪﻳﻦ اﺏﻮ ﺷ ﺠﺎع ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﺱ ﻠﺠﻮﻗﻲ آ ﻪ ﺏ ﻴﻦ ﺱ ﺎﻟﻬﺎي 554 ﺗ ﺎ 564 ﻩ.ق ﺡﻜﻮﻣ ﺖ
آﺮد.
69. ﺁﻟﺘﻮن
و اﻟﺘﻮن = ﺁﻟﺘﻴﻦ = ﺁل )ﺱﺮخ( + ﺗﻴﻦ )اك( = ﺱﺮخ ﮔﻮن ، ﻃﻼي ﺱﺮخ ، زر ، ﻧﺎم دﺥﺘﺮ )91،5،3،2،1( :
ﺗﻮهﻤﻲ زن اﻳﻦ ﻳﺘﻴﻤﺎن را آﻪ هﺎن ﺁﻟﺘﻮن ﺏﻴﺎر
ﺗﻮهﻤﻲ ﺱﻮز اﻳﻦ ﺿﻌﻴﻔﺎن را آﻪ هﻴﻦ ﺟﺎﻣﻪ ﺏﻜﺶ/آﻤﺎل اﺱﻤﺎﻋﻴﻞ
79. ﺁﻟﺘﻮن ﺗﺎش/ت
ﻳﺎ ﺁﻟﺘﻮن داش = ﺁﻟﺘﻴﻦ )ﺏﺎخ: ﺁﻟﺘﻮن( + داش )ﺱﻨﮓ( = ﺱﻨﮓ ﻃﻼ ، ﺡﺎﺟﺐ ﺱﺎﻻ ِﺱﻠﻄﺎن ﻣﺤﻤﻮد ﻏﺰﻧﻮي و ﺡﺎآﻢ ﺥﻮارزم در ﺱﺎل 234 ﻩ.ق
ر
89. ُﻟﺠﺎﻣﻴﺸﻲ
ا
= اوْﻟﺠﺎﻣﻴﺶ = ؟ ، اﻃﺎﻋﺖ ، ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري ، ﺗﻌﻈﻴﻢ ، آﻠﻤﺔ ﺗﺮآﻲ )1( :
… و در ﺁن ﻣﻨﺰل اﻣﻴﺮارﻏﻮان ﺏﺎ ﻋﻤﻮم اآﺎﺏﺮ واﻋﻴﺎن وﺻﺪورﺥﺮاﺱﺎن ﺏﺮﺱﻴﺪ و اﻟﺠﺎﻣﻴﺸﻲآﺮدﻧﺪ/ رﺷﻴﺪي
- 7. 99. ُﻟﺠﻪ
ا
و اوﻟﺠﻪ وُﻟﺠﻲ وُﻟﭽﺎ = اوْﻟﺠﺎ = اوْل )اوْﻟﻤﺎق = ﺷﺪن ، ﻣﺎﻟﻚ ﺷﺪن( + ﺟﺎ )اك( = ﻣﻠﻚ ﺷﺪﻩ ، ﺏ ﻪ ﺗﻤﻠ ﻚ درﺁﻣ ﺪﻩ ، ﻣ ﺎل و ﺟ ﻨﺲ ﻳ ﺎ اﺱ ﻴﺮي ﮔﺮﻓﺘ ﻪ
ا ا
ﺷﺪﻩ از دﺷﻤﻦ ﭘﺲ از ﺗﺎﺥﺖ و ﺗﺎز ؛ ﺏﻮ ﻣﻨﻴﻢ اوْﻟﺪو = اﻳﻦ ﻣﺎل ﻣﻦ ﺷﺪ: … و ﻣﺤﺘﺮﻓ ﺔ ﺏﺴ ﻴﺎر را اﺱ ﻴﺮ آﺮدﻧ ﺪ و اﻟﺠ ﺎي ﺏ ﻲ اﻧ ﺪازﻩ ﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ/ ﺟ ﺎﻣﻊ
اﻟﺘﻮارﻳﺦ رﺷﻴﺪي
ﮔﺮ ﺻﺎﺡﺐ زﻣﺎن را وﻗﺖ ﻇﻬﻮر ﻣﻲ ﺏﻮد
از ﺏﻬﺮ اﻟﺠﻪ ﻣﻲ رﻓﺖ دﻧﺒﺎل ﻟﺸﻜﺮ او/ واﻟﻪ هﺮوي
001. اﻟﭽﻮق
= ﺁﻟﭽﺎق)=آﻮﺗﺎﻩ(. ﺷﺎﻳﺪ هﻢ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺷﺪة ﺁﻻﭼﻴﻖ،ﻧﻮﻋﻲ ﺥﻴﻤﺔ ﺗﺮآﻤﻨﻲ:
ﺏﻪ ﺱﺮاي ﺿﺮب هﻤﺖ ، ﺏﻪ ﻗﺮاﺿﺔ ﭼﻪ ﻻﻓﻢ
ﭼﻪ آﻨﺪ ﺏﭙﺎي ﭘﻴﻼن اﻟﭽﻮق ﺗﺮآﻤﺎﻧﻲ / ﻧﻈﺎﻣﻲ ﮔﻨﺠﻮي
101. ُﻟﺪوز
ا
و ﻳﻠ ﺪوز = ا ُﻟ ﺪوز و ﻳﻮﻟ ﺪوز = ﺱ ﺘﺎرﻩ )1( ؛ ﺷ ﺎﻳﺪ از ﻳﺎﻟﻤ ﺎق )= درﺥﺸ ﻴﺪن( ﺏﺎﺷ ﺪ و ﺷ ﺎﻳﺪ ه ﻢ: اول )ﺏ ﺰرگ( + دوز )ﻧﻤ ﻚ( = ﻧﻤ ﻚ درﺷ ﺖ ،و
ﺏﺨﺎﻃﺮ ﺷﺒﺎهﺖ ﻇﺎهﺮي ﺱﺘﺎرﮔﺎن ﺁﺱﻤﺎن ﺏﻪ داﻧﻪ هﺎي ﻧﻤﻚ.
201. اﻟﺶ دﮔﺶ
= ﺁﻟﻴْﺶ )ﺥﺮﻳﺪ( + دﺋﮕﻴﺶ )ﻣﺒﺎدﻟﻪ ، ﻓﺮوش( = ﺥﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ، ﻣﺒﺎدﻟﻪ )1(
301. اُﻎ
ُﻟ
= ُوﻟ ُغ = ُول )ﺏﺰرگ( + ُوغ )اك( = ﺏﺰرگ ، ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ؛ اﻟﻎ ﺏﻴﮓ = ﺏﻴﮓ ﺏﺰرگ: از ﺟﻬﻮد وﻣﺸﺮك وﺗﺮﺱـــــــــﺎ و ﻣﻎ×ﺟﻤﻠﮕﻲ ﻳ ﻚ رﻧ ﮓ
ا ا ا ﻮ
ﺷﺪ زﺁن ﺁﻟﭗ اﻟﻎ/ ﻣﻮﻟﻮي
401. اَﻚ
َﻟ
= اﻟﻪ ك = اﻟﻪ )اﻟﻪ ﻣﻚ = ﻏﺮﺏﺎل آﺮدن( + ك )اك( = وﺱﻴﻠﺔ ﻏﺮﺏﺎل
501. اﻟﮕﻮ
= اوﻟﮕﻮ و ﻳﻮﻟﮕﻮ = اول و ﻳ ﻮل )اوﻟﻤ ﻚ و ﻳﻮﻟﻤ ﻚ = ﺏﺮﻳ ﺪن ، ﺗﺮاﺷ ﻴﺪن( + ﮔ ﻮ )اك( = ﺏﺮﻳ ﺪﻩ ، ﻧﻤﻮﻧ ﺔ ﺏﺮﻳ ﺪﻩ ؛ اوﻟﮕ ﻮج = ﭼ ﺎﻗﻮي ﺱﺮﺗﺮاﺷ ﻲ ،
ﺏﺎخ: اوﻟﻜﺎ )2،81(
601. ﺁﻟﻤﺎ
= ﺁل )ﺱﺮخ ، ﺁﻟﻤﺎق = ﮔﺮﻓﺘﻦ ، ﺥﺮﻳﺪن( + ﻣﺎ )اك( = ﮔﺮﻓﺘﻨﻲ ، ﺱﺮخ ﮔﻮن ، ﺱﻴﺐ ، ﻧﺎم دﺥﺘﺮ ، اﺡﺘﻤﺎﻻ رﻳﺸﺔ اﻳﻦ آﻠﻤ ﻪ ﺁل )ﺱ ﺮخ( اﺱ ﺖ و در
ً
ﻗﺪﻳﻢ اﺏﺘﺪا ﺏﻪ ﺱﻴﺐ هﺎي ﺱﺮخ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ.
701. ﺁﻟﻤﺎﺁﺗﺎ
= ﺁﻟﻤﺎ )ﻩ.م( + ﺁﺗﺎ )ﭘﺪر( ، ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﺟﻤﻬﻮري ﻗﺰاﻗﺴﺘﺎن )ﺏﺎخ: ﻗﺰاق(
801. اﻟﻤﻴﺮا
= اﺋﻠﻤﻴﺮا= اﺋﻞ)اﻳﻞ( + ﻣﻴﺮا)ﺗﻤﺜﻴﻠﮕﺮ(= ﺗﻤﺜﻴﻞ آﻨﻨﺪة اﻳﻞ ، ﻧﺎم دﺥﺘﺮ )5(
901. اﻟﻨﺎز
= اﺋﻠﻨﺎز = ﻧﺎز اﻳﻞ ، ﻧﺎم دﺥﺘﺮ
011. ُﻟﻨﮓ
ا
= اؤﻟﻨﮓ = اؤل )ﺥﻴﺲ ﺷﺪن ، ﻣﺮﻃﻮب ﺷﺪن( + اﻧﮓ )اك( = ﺟﺎي ﺥﻴﺲ و ﻣﺮﻃﻮب ، ﺱﺒﺰﻩ زار ، ﻣﺮﺗﻊ ، ﺱﺮزﻣﻴﻦ ﺱﺒﺰ و ﺥﺮم )1(
111. اﻟﻨﮕﻮ
= ال )دﺱﺖ( + اﻧﮕﻲ )اك( = ﻣﺮﺏﻮط ﺏﻪ دﺱﺖ ، دﺱﺘﺒﻨﺪ ؛ ﺗﺮآﻴﺐ اﻟﻨﮕﻮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ازﻧﮕﻮ )ﻩ.م( اﺱﺖ.
211. ﺁﻟﻮ
= ﺁﻟﻲ = ﺁل )ﺱﺮخ ، ﺁﻟﻤﺎق = ﮔﺮﻓﺘﻦ ، ﺥﺮﻳﺪن( + ي )اك( = ﮔﺮﻓﺘﻨﻲ ، ﺱﺮخ ، ﻧﺎم ﻣﻴﻮﻩ )ﺏﺎخ: ﺁﻟﻤﺎ(.
ْ ْ
311. ُﻟﻮسا
= ُوﻟ ُس = ا ُﻟﻮش از اوﻻﻣﺎق )ﭘﻴﻮﻧﺪ دادن ، ﺏﺠﺎﺋﻲ رﺱﺎﻧﺪن( = ﻣﺤﻞ ﺗﺠﻤﻊ ، اﺟﺘﻤﺎع ﻣﺮدم ، ﻣﻠ ﺖ ، ﻗ ﻮم ، اﻳ ﻞ ، هﻤﺮﻳﺸ ﻪ ﺏ ﺎ اﻻغ و اﻻم : … و ا ﻮ
در هﻤﺔ اﻟﻮس ، ﭘﺎدﺷﺎﻩ را از او ﻣﺸﻔﻘﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ / ﺟﺎﻣﻊ اﻟﺘﻮارﻳﺦ رﺷﻴﺪي
411. َﻟﻮك
ا
= اﻟﻴﻚ = ﭘﺮواﻧﻪ ، ﭘﻴﻐﺎم )1(
511. اِﻪ-ﺏِﻪ
ِﻟ ِﻠ
= اﺋﻠﻪ ﺏﺌﻠﻪ = اﺋﻠﻪ )ﺁﻧﻄﻮر ، ﭼﻨﺎن( + ﺏﺌﻠﻪ )اﻳﻨﻄﻮر ، ﭼﻨﻴﻦ( = ﭼﻨﻴﻦ و ﺟﻨﺎن ؛ اﻟﻪ و ﺏﻠﻪ ﮔﻔﺘﻢ = ﭼﻨﻴﻦ و ﭼﻨﺎن ﮔﻔﺘﻢ
611. ﺁﻣﺎج
= ﺁﻣﺎج و َﻣﺞ و ﺁرﻧﺎج و ﺁﻧﻨﺎج و ﺁﻣﺎچ = ﻧﺸﺎن ، ﺗﺎﺏﻠﻮي ﺷﻠﻴﻚ ، هﺪف ﺗﻴﺮ ، ﺱﻴﺒﻞ ، هﺪف )2،1( ؛ واﺡﺪ ﻃﻮﻟﻲ در ﺏﻴﻦ ﺗﺮآﻬﺎ ﻣﺘﻌﺎرف ﺏ ﻮدﻩ آ ﻪ ا
42/1 ﻓﺮﺱﻨﮓ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﺪ. ﺏﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺏﻪ اﻳﻨﻜﻪ هﺮ ﻓﺮﺱﻨﮓ 9195 ﻣﺘﺮ اﺱﺖ ، اﺡﺘﻤﺎل دارد آﻪ 052 ﻣﺘﺮ )42/1 ﻓﺮﺱ ﻨﮓ( ﻓﺎﺻ ﻠﺔ ﺗﻴﺮاﻧ ﺪازي
ﺏﻮدﻩ اﺱﺖ و ﺱﻴﺒﻞ در اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﺼﺐ ﻣﻲ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ. از هﻤﻴﻦ ﺟﺎ هﺪف ﺗﻴﺮاﻧﺪازي ﺏﻪ هﺪف ﺗﻌﻤﻴﻢ ﭘﻴﺪا ﻣﻲ آﻨﺪ.
711. ُﻣﺎج
ا
= اوْﻣﺎج = اوﻏﻤﺎج = اوْغ )اوﻏﻤﺎق = ﺱﺎﺋﻴﺪن( + ﻣﺂج )اك( = ﺱﺎﺋﻴﺪﻩ ، ﻧﺎم ﺁﺷﻲ )1( آﻪ در ﺁن ﺥﻤﻴﺮ را ﻣ ﻲ ﺱ ﺎﻳﻨﺪ ﺗ ﺎ ﺏ ﻪ رﺷ ﺘﻪ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺷ ﻮد ،
ْ
ﺁش اﻣﺎج = ﺁش رﺷﺘﻪ ، ﺏﺎخ: ﺗﺘﻤﺎج
811. ﺁﻣﺮود
= ﺁرﻣ ُد و ﺁرﻣ ُت = ﮔﻼﺏﻲ )2(
ﻮ ﻮ
- 8. 911. اﻣﻴﺪ
= ُوﻣﻴﺪ و ُوﻣ ُد = ُوم )ا ُﻣﻤﺎق = ﭼﺸﻢ ﺏﺮاﻩ ﻣﺎﻧﺪن( + ُود )اك( = ﭼﺸﻢ ﺏﺮاﻩ ﻣﺎﻧﺪن ، اﻧﺘﻈ ﺎر ؛ اﻣﻴ ﺪوار = اﻣﻴ ﺪ + وار )دارا( = داراي اﻣﻴ ﺪ ؛
ا و ا ﻮ ا ا
در ﺗﺮآﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻣﺼﺪر اوﻣﻤﺎق را وﻗﺘﻲ ﺏﻜﺎر ﻣﻲ ﺏﺮﻧﺪ آﻪ ﺏﭽﻪ اي ﺏﻮي ﺥ ﻮش ﻏ ﺬاﺋﻲ را ﺏﺸ ﻨﻮد و ﺁﻧ ﺮا ه ﻮس آﻨ ﺪ آ ﻪ ﻣﺠ ﺎزا از ﻣﻌﻨ ﺎي ﻓ ﻮق
ً
ﺏﺮداﺷﺖ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ: واي ﺏﺮ ﻣﺸﺘﺎق و ﺏﺮ اوﻣﻴﺪ او × ﺡﺴﺮﺗﺎ ﺏﺮ ﺡﺴﺮت ﺟﺎوﻳﺪ او / ﻣﻮﻟﻮي
021. اﻧﺎر
= ﻧﺎر ؛ ﻧﺎرﻳﻦ )= ﻧﺎر + ﻳﻦ = رﻳﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ داﻧﻪ هﺎي اﻧﺎر( ، ﻧﺎرﮔﻴﻠﻪ )= داﻧﺔ اﻧﺎر( و ﻧﺎرداﻧﺎ )= داﻧﺔ اﻧﺎر( هﺮ دو ﻧﺎم دﺥﺘﺮ
121. ﺁﻧﺎآﻪ
= ﺁﻧﺎآﺎ = ﺁﻧﺎ )ﻣﺎدر( + آﺎ )اك( = ﻣﺎدري ، داﻳﻪ )91( ؛ اﺡﺘﻤﺎﻻ در اﺻﻞ ﺁﻧﺎﻏﺎ ﺻﺤﻴﺢ اﺱﺖ.
ً
221. ﺁﻧﺎهﻴﺘﺎ
= داراي اﺡﺴﺎس ، درك آﻨﻨﺪﻩ ، ﻣﺎدر ؛ در ﺗﺮآ ﻲ ﺱ ﻮﻣﺮي »ﺁﻧ ﺎ-ﺁﻧﺎﻧﻨ ﺎ-ﺁﻧ ﻮ-اﻳﻨﺎﻧﻨ ﺎ« ﻧﻴ ﺰ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺱ ﺖ )71(. در ﺗﺮآ ﻲ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ ﺁﻧ ﺎ و ﺁﻧﻨ ﺎ ﻣ ﻮرد
اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد.
321. اﻧﮓ
= ان و اﻧﮓ )ﻧﻮن ﻏﻨﻪ( = داغ ﻳﺎ ﭼﺎآﻲ آﻪ ﺏﻌﻨﻮان ﻧﺸﺎن ﺏﺮ ﮔﻮش ﮔﻮﺱﻔﻨﺪ زﻧﻨﺪ ، ﺏﺮﭼﺴﺐ زدن ، اﻓﺘﺮا ؛ اﻧﮓ زدن = ﻣﻬﺮ و ﻣﺎرك زدن
421. او
= او = ﺿﻤﻴﺮ اﺷﺎرﻩ ﺏﺮاي ﺟﺎﻧﺪار و ﺏﻲ ﺟﺎن ، از رﻳﺸﻪ هﺎي ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن )71(. ﺻﻮرت ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺁن »اول« ﺏﻮدﻩ اﺱﺖ. ْ
521. ِو اوﻏﻠﻲ/ت
ا
= اﺋﻮ )ﺥﺎﻧﻪ( + اوْﻏﻠﻮ )ﭘﺴﺮ( = ﭘﺴﺮ ﺥﺎﻧﻪ ، ﻏﻼم ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺥﺪﻣﺘﻜﺎر ﺷﺎهﺎن ﺻﻔﻮي )1(
621. ِو ﭘﻮﻟﻲ/ت
ا
=اﺋﻮ)ﺥﺎﻧﻪ( + ﭘﻮل + ي )اك ﻣﻀﺎف( = ﭘﻮل ﺥﺎﻧﻪ ، ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺏﺮﻣﻨﺎزل در دورة ﺻﻔﻮي )3(
721. ﺁوارﻩ
= ﺁوارا = ﺁوار )و ﺁﭘ ﺎر = ﺗﻜﻴ ﻪ دهﻨ ﺪﻩ ، ﻧ ﺎم ﻗ ﻮم ﺗ ﺮك( + ا )اك( = ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻗ ﻮم ﺁوار ﺏ ﺪون ﻣﻨﺰﻟﮕ ﺎﻩ ﺛﺎﺏ ﺖ ؛ ﺁواره ﺎ 052 ﺱ ﺎل )855 ﺗ ﺎ 508
ﻣﻴﻼدي( ﺏﺮ اروﭘﺎي ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺡﻜﻮﻣﺖ آﺮدﻧﺪ و اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺠﺎرﺱﺘﺎن ، ﺁﻟﺒﺎﻧﻲ ، ﭼﻜﺴﻠﻮاآﻲ ، اﺗ ﺮﻳﺶ و ﺁﻟﻤ ﺎن را ﺷ ﺎﻣﻞ ﻣ ﻲ ﺷ ﺪ. ﻧ ﺎم اﻳ ﻦ ﻗ ﻮم
در آﺘﻴﺒﻪ هﺎي اورﺥﻮن ﻧﻴﺰ ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ )71،81(
821. اوﺏﻪ
= اوْﺏﺎ = اوْب )ﻣﻨﻄﻘﻪ ، ﻣﺤﻞ زﻧﺪﮔﻲ( + ا )اك( = زﻳﺴﺘﮕﺎﻩ ، ﭼﺎدرﺱ ﻴﺎﻩ ﺏ ﺰرگ آ ﻪ داﺥ ﻞ ﺁن ﭘﺎرﺗﻴﺸ ﻦ ﺏﻨ ﺪي ﺷ ﺪﻩ ﺏﺎﺷ ﺪ و اﺗ ﺎق ﺥ ﻮاب و ﻏ ﺬا و
ﻣﻬﻤﺎن و … داﺷﺘﻪ ﺏﺎﺷﺪ )1(.
921. اوج
= ُوج = ﺱﺮﺡﺪ ، اﻧﺘﻬﺎ ، ﮔﻮﺷﻪ ، ﻧﻮك ؛ ﻣﻴﺪاد اوﺟﻮ = ﻧﻮك ﻣﺪاد ، دووار اوﺟﻮ = ﻟﺐ دﻳﻮار ، ﺁﻏﺎﺟﻴﻦ اوﺟﻮ = ﺏﺎﻻي درﺥﺖ ا
031. ﺁوج
= ﺁو ُج = راهﻨﻤﺎ )1( ؛ ﻳﻮل ﺁووج = ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
و
131. اوزان/ت
= ُوزان = ا ُز )ا ُزﻣ ﺎق = ﺗﺼ ﻨﻴﻒ ﺥﻮاﻧ ﺪن( + ان )اك ﻓ ﺎﻋﻠﻲ( = ﺷ ﺎﻋﺮ و ﺁوازﺥ ﻮان و ﻧﻮازﻧ ﺪة ﻗﻮْﭘ ﻮز در اﻳ ﻞ اوﻏ ﻮز. درﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺎﻋﺮ
و و ا
وﻧﻮازﻧﺪة ﻣﺮدﻣﻲ را ﻧﻴﺰ »اوزاﻧﭽﻲ« ﻣﻲ ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﺏﻌﺪ از ﻗﺮن ﻧﻬﻢ ﺁﻧﺮا »ﺁﺷﻴﻖ« ﮔﻔﺘﻨﺪ)3(. ا ُزﻟﻮق = ﺗﺼﻨﻴﻔﻲ ، ﺟﺪ ﺏﺰرگ ﻓﺎراﺏﻲ
ّ و
231. اوزﻗﻨﻮغ/ت
و اوزﻗﻨﻮق = اؤزﻗﻮْﻧ ُق = اؤز )ﺟﺎن ، روح( + ﻗﻮْﻧ ُغ )ﻓﺮود( = اﻗﺎﻣﺘﮕﺎﻩ روح )3( ، ﺏﺮﺟﺴﺘﻦ ﺏﻌﻀﻲ اﻋﻀ ﺎي ﺏ ﺪن وﭘﻴﺸ ﮕﻮﺋﻲ ازروي ﺁن ،
ﻮ ﻮ
اﺥﺘﻼج اﻋﻀﺎء ، ﺡﺎﻟﺖ ﺥﻠﺠﺎن و ﺟﻬﺶ و ﭘﺮش ﺏﺪن )روح!( )2(
331. او ُن ﺡﺴﻦ/ت
ز
= ُوز ُن ﺡﺴﻦ = ﺡﺴﻦ ﺏﻠﻨﺪ ﻗﺎﻣﺖ ، ﻟﻘﺐ اﺏﻮﻧﺼﺮﺡﺴﻦ ﺏﻴﮓ ﺁق ﻗﻮﻳﻮﻧﻠﻮ ﻣﺆﺱﺲ ﺱﻠﺴﻠﺔ ﺁق ﻗﻮﻳﻮﻧﻠﻮ )ﻩ.م( در ﺱﺎل 378 ق. ا و
431. اوزون ﺏﺮون
= ُوز ُن )دراز ، ﺏﻠﻨﺪ( + ﺏ ُر ُن )دﻣﺎغ( = دﻣﺎغ دراز ، ﻧﺎم ﻳﻚ ﻧﻮع ﻣﺎهﻲ ﺏﺎ ﺏﻴﻨﻲ دراز
ﻮ و ا و
531. اوﻏﻮر
= ُوﻏ ُر = وﻗﺖ ، ﻳﻤﻦ و ﺏﺮآﺖ ، ﻋﺰم ﺱ ﻔﺮ ؛ ﺏ ﺪ اوﻏ ﻮر = ﺏ ﺪ ُﻤﻦ ، اوﻏ ﻮر ﺏﺨﻴ ﺮ = ﺱ ﻔﺮ ﺏﺨﻴ ﺮ ، اوﻏﺮوﻣ ﺎ ﭘ ﻴﺲ ﭼﻴﺨ ﺪي = ﻃ ﺎﻟﻌﻢ ﺏ ﺪ ﺁﻣ ﺪ ،
ﻳ ا ﻮ
اوﻏﻮرﻻﻣﺎق = ﺏﺪرﻗﻪ آﺮدن
631. اوق
و اوغ )1( = اوْغ = ﭼﻜﻤﺔ ﭘﺸﻤﻴﻨﻪ ، ﭼﻮﺏﻬﺎي ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ ﺁﻻﭼﻴﻖ
731. اوﻟﻜﺎ
و ُﻟﻜﺎ = اؤﻟﻜﻪ = اؤل )اؤﻟﻤ ﻚ و ﻳﺆﻟﻤ ﻚ = ﺏﺮﻳ ﺪن ، ﺗﺮاﺷ ﻴﺪن( + آ ﻪ )اك( = ﺏﺮﻳ ﺪﻩ ، ﺟ ﺪا ﺷ ﺪﻩ ، آﺸ ﻮر ؛ ﺏﻮﻟﻜ ﺎ = ﺏﺆﻟﻜ ﻪ از ﻣﺼ ﺪر ﺏﺆﻟﻤ ﻚ )= ا
ﭘﺎرﺗﻴﺸﻦ آﺮدن( = اﺱﺘﺎن ؛ هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ اﻟﮕﻮ )ﻩ.م(
831. اوﻟﻮق آﻮك
= اوﻟﻮق آﺆك = ُوﻟ ُق )ﺏﺰرگ( + آﺆك )ﻩ.م( = آﻮك ﺏﺰرگ ، ﻳﻜﻲ از 063 آﻮك ﺥﺘﺎﺋﻲ )1(
ا ﻮ
931. او ّﺎ
ﻣ
= اوﻣﻤﺎ = ُوم )اوﻣﻤﺎق = ﭼﺸﻢ ﺏﺮاﻩ ﻣﺎﻧﺪن ، هﻮس آ ﺮدن( + ﻣ ﺎ )اك( = ﭼﺸ ﻢ ﺏ ﺮاﻩ ﻣﺎﻧ ﺪﮔﻲ ، ه ﻮس آﺮدﮔ ﻲ. ﺏ ﺎخ: اﻣﻴ ﺪ : ﺗﺮﺱ ﻢ او اﻳ ﻦ ﺏ ﻮيا
ﺥــﻮش ﭼﻮن ﺏﺸﻨﻮد × هﻔﺖ ﻗﺮﺁن درﻣﻴﺎن اوﻣّﺎ ﺷﻮد / دهﺨﺪا
ـ
041. اون ﺏﺎﺷﻲ/ت
= اوْن )دﻩ( + ﺏﺎﺷﻲ )ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ( = ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﮔﺮوﻩ دﻩ ﻧﻔﺮﻩ ، ﺱﺎﺏﻘﺎ از رﺗﺒﻪ هﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ )ﺏﺎخ: اون ﺏﺎﺷﻲ و ﻳﻮز ﺏﺎﺷﻲ(
ً ْ
