soguk savaş dönemi

1. ÜNİTE 3
SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ

2. Soğuk Savaş :II. Dünya Savaşı sonrasında
Doğu ve Batı Bloklarının liderleri olan ABD ve
SSCB arasında silahlı çatışmaya dönüşmeyen
dönemi ifade eden kavramdır.

3. II. Dünya Savaşı sonrasında Avrupa ve Asya’da güçler dengesi
bozuldu ve dengeler uzun süre kurulamadı.Bu durumun
ortaya çıkmasında etkili olan faktörler şunlardır:
 Yenilen devletlerle birlikte İngiltere ve Fransa’nın da
savaştan yıpranarak çıkması
 Mağlup ve savaştan yıpranarak çıkan devletlerin tekrar
güçlenmelerinin uzun sürmesi
 Almanya ve Japonya’nın yerini dolduracak devletlerin
bulunmaması
 Mağlup devletlerin ordularını terhis etmeleri
II.DÜNYA SAVAŞI SONRASINDA GÜÇ
DENGELERİNİN OLUŞMASI

4.  SSCB İkinci Dünya Savaşı sonunda imzaladığı
antlaşmalarla Avrupa’nın önemli bir bölümünü ele
geçirdi.
 Savaş sanayisini güçlendirdi
 Kendi rejimini bütün dünyaya yaymayı hedeflemiştir.
II.Dünya Savaşı Sonrasında SSCB

5.  XX. Yy ortalarına kadar Asya,Afrika ve Latin Amerika
dünya siyasetinde etkili değillerdi.
 Savaş sonrasında Çin Halk Cumhuriyeti ve Hindistan gibi
kalabalık ülkelerin ortaya çıkması ve Japonya’nın
güçlenmesi Asya’nın etkinliğini arttırmıştır.
 Asya ve Afrika ülkelerinin bağımsızlıklarını kazanmalarıyla
beraber Üçüncü Dünya Ülkeleri ya da Bağlantısızlar
Bloku ortaya çıkmıştır.
II.DÜNYA SAVAŞI’NDAN SONRA DÜNYA DENGESİ

6. DOĞU BLOKUNUN KURULMASI:
 SSCB Almanları Batı cephesinde ilk yenilgiye uğratan devlettir.
 SSCB Almanları yendikten sonra Avrupa’da ilerlemeye başladı.
 Barış antlaşmalarında işgal bölgelerinden çekilmeyi vaadeden
SSCB bu süreci yavaşlattı.
 Doğu Avrupa devletlerinin SSCB’yi kurtarıcı olarak görmesi
Doğu Bloku’nun kurulmasını kolaylaştırdı.
BLOKLARIN KURULUŞU

7.  1945 yılında toplanan Yalta Konferansında ABD,SSCB ve
İngiltere ‘’Kurtulan Avrupa Hakkında Bildiri’’ yayınladılar.
 Bu bildiriye göre SSCB işgali altındaki devletlerde geçici
hükümetler kuracaktı.
 Bu hükümetler bütün siyasi eğilimleri içinde
barındıracaktı.

8.  Bu ülkelerde bütün önemli güçler SSCB yanlısı haline
geldi.
 1947 yılında Macaristan,Bulgaristan,Romanya,Polonya,
Çekoslovakya’da Komünist Parti karşıtı güçler tasfiye edildi.

9. Almanya’nın İkiye Ayrılması:
 II. Dünya Savaşı sonrasında Almanya dört işgal bölgesine
ayrılmıştı.
 Batılı devletler Almanya’nın tekrar birleşmesi amacıyla
işgal bölgelerini birleştirdiler.
 SSCB Batılı devletleri bu bölgeden atmak için çalışmaya
başladı.Bu olaya Berlin Buhranı denir.
(Soğuk Savaş döneminin ilk krizi)

12.  SSCB Berlin şehrini abluka altına aldı.
 23 Mayıs 1949’da Batı Almanya’da Federal Alman
Cumhuriyeti kuruldu.
 Buna karşılık SSCB kendi işgal bölgesinde Demokratik
Alman Cumhuriyeti’ni kurdu.
 Federal Almanya’nın hızlı bir şekilde gelişmesi Demokratik
Alman Cumhuriyetinde yaşayanların ilgisini çekti

13.  Bu durumdan rahatsızlık duyan
Kruşçev Berlin’in tarafsız hale
getirilmesini önerdi.
 SSCB bu durumda avantajlı duruma
geçeceğinden bu kabul edilmedi.
 Kriz Berlin Duvarının yapılmasıyla
sona erdi.

15.  Doğu Bloku İçindeki Gelişmeler:
 Yugoslavya ve Arnavutluk SSCB işgalinden kendi
çabalarıyla kurtulan devletler oldukları için varlıklarını
sürdürmek için Rusya’ya ihtiyaç duymamışlardır.

16.  Çin’de komünist ve milliyetçiler Japon saldırılarına
beraber karşı koymuşlardı.
 Savaş sonrasında iki grup arasında çatışma başladı
 Bu çatışmalarda ABD ve SSCB etkin rol oynadılar.
 SSCB’nin desteklediği Komünistler başarılı olunca 1
Temmuz 1949’da Çin Halk Cumhuriyeti kuruldu.

17.  Kore savaş sonrasında ABD ve SSCB tarafından ikiye
ayrılmıştı.
 Postdam Konferansı’nda 38. Enlem sınır kabul edildi.
 10 Mayıs 1948’de ABD destekli Güney Kore Cumhuriyeti,9
Eylül 1948’de de SSCB destekli Kore Halk Cumhuriyeti
kurulmuştur.

20. Küba’da Fidel Castro 1959’da Batista
diktatörlüğünü yıkarak kendi
Hükümetini kurdu ve SSCB’yle
yakınlaştı.

21. ABD’nin Batı Bloku devletlerine Truman Dotrini ve
Marshall Planıyla yardım etmesi SSCB’yi telaşlandırdı.
SSCB ekonomik yardımlaşmayı içeren Cominform ve
Comecon’u ,NATO’ya karşı da Varşova Paktı’nı kurdu.
SOVYET MODELİNE GÖRE EKONOMİK VE SOSYAL DÜZENİN
KURULMASI

22. COMİNFORM(1947) SSCB,Yugoslavya,Macaristan,Bulgaristan,
Romanya,Polonya,Çekoslovakya,Fransa
ve İtalya Komünist parti yöneticileri
COMECON(1949) Sovyetler Birliği,Bulgaristan,Çekoslovakya,
Macaristan,Polonya ve Romanya
(daha sonra
DAC,Moğolistan,Küba,Arnavutluk)
VARŞOVA PAKTI(1955) Arnavutluk,DAC,Bulgaristan,Macaristan,P
olonya,Romanya,Çekoslovakya,Rusya

24.  SSCB-YUGOSLAVYA İLİŞKİLERİ:
 1945 sonrasında iki devletin ilişkileri gerginleşmeye
başladı.Bu gerginliğin sebepleri;
1-SSCB’nin Yugoslavya lideri Tito’yu ideolojik çizgisinden
sapmakla suçlaması
2-Yugoslavya’nın Arnavutluk’u etki altına alması
3-Yugoslavya’da SSCB ajanlarının bulunması etkili olmuştur.
 Bu gelişmeler sonrasında Yugoslavya SSCB’den ayrıldı ve
Cominform’dan çıkarıldı.
SOSYALİST BLOKTA SARSINTILAR

25. SSCB-ÇİN İLİŞKİLERİ:
İki ülke arasında ilişkiler 1960’tan sonra bozuldu.
İlişkilerin bozulmasında en temel faktör Çin’in SSCB
baskısından kaçınmasıdır.
Çin Batıya karşı daha sert politikalardan yanadır.
1960 Uluslar arası .Komünist Partileri Konferansında
ayrılıklar iyice belirginleşti.
Çin Küba krizi sonrasında SSCB’yle ters düşmüş ve proleter
kültür ihtilaliyle ABD’ye yakınlaşmaya başlamıştır.

26. SSCB-MACARİSTAN İLİŞKİLERİ:
1953 yılında Macaristan halkı
Ekonomik sıkıntılarla ayaklandı.
SSCB bu durumdan endişelenerek
İmre Nagi’yi Macaristan’ın başına
atadı.

27. İmre Nagi komünist sistemi yumuşatarak
Reformlar yaptı.
Bu durum SSCB’yi telaşlandırdı ve Nagi
görevden alındı.
Bu durum halk ayaklanmasına sebep oldu.
SSCB Budapeşte’yi işgal edince İmre Nagi
Varşova Paktı’ndan ayrıldı ve BM’nin koruma-
sını istedi.
Ayaklanmalar sonucunda SSCB tekrar askeri
hakimiyetini sağladı.
Bu ayaklanmalarda Çin Macaristan’ı destekledi.

28. SSCB-ÇEKOSLOVAKYA İLİŞKİLERİ:
İkinci Dünya Savaşı öncesinde Sosyal Demokrasi fikrini
benimseyen Çekoslovakya savaş sonrasında SSCB
hakimiyetine girmiştir.
Ağır ekonomik şartlar burada da isyana sebep oldu.
(1953)

29. 1967’de Dubçek önderliğinde İnsancıl Komünizm hareketi
başladı.
Bu hareketi engelleyemeyen SSCB ordusu Çekoslvakya’yı
işgal etti.

30. İngiliz devlet adamı Churchill SSCB’nin Avrupa’da bir
demir perde kurduğunu söyleyerek ABD’yi Batı’nın
liderliğini üstlenmeye davet etti.
1946’da ABD’nin Moskova Büyükelçisi George Kennan
ABD ve SSCB arasında uzlaşmanın olamayacağını
yayılmacı politikanın Çerçeveleme Politikasıyla
durdurulabileceğini belirtti.
BATI BLOKU’NIN KURULUŞU:

31. Harry Truman tarafından SSCB’ye karşı
mücadele eden devletleri güçlendirme
politikasıdır.
Bu doktrinin ilanı ABD’nin Batı
dünyasının liderliğini üstlendiğini
gösterir.
Bu doktrin doğrultusunda Yunanistan
ve Türkiye’ye silah ve para yardımı yapıldı.
TRUMAN DOKTRİNİ:

32. 1948-1951 yılları arasında yürürlüğe konan ekonomik
yardım paketidir.
Türkiye dahil 16 Avrupa ülkesi ABD’ye Avrupa Ekonomik
Kalkınma Programı hazırladılar.
1948’de ABD buna cevap olarak Dış Yardım Kanununu
çıkardı.
MARSHALL PLANI:

33. Bu program Doğu Avrupa ülkelerine açık olmakla birlikte
bu ülkeler programa sıcak bakmamışlardır.
Bu program AET’nin(Avrupa Ekonomik
Topluluğu)başlangıcıdır.
SSCB Molotof Planı’nı yürürlüğe koydu.
Türkiye Marshall yardımından 1948’den itibaren
Ekonomik İşbirliği Antlaşmasını imzalayarak
yararlanmıştır.

34. Truman Doktrini,Marshall Planı
ve Batı Avrupa Birliği istenen
sonuçları vermedi.
SSCB tehdidine karşı 4 Nisan 1949’da
İngiltere,Hollanda,İtalya,İzlanda,
Danimarka,Lüksemburg,Norveç,Portekiz,Kanada,ABD
Kuzey Atlantik Paktı’nı kurdular.
NATO’NUN KURULUŞU:

35. II. Dünya Savaşı’nda yaşanan acıların tekrar yaşanmasını
engellemek amacıyla 5Mayıs 1949’da
Belçika,Danimarka,Fransa,Hollanda,İngiltere,İrlanda,
İsveç,İtalya,Lüksemburg ve Norveç tarafından kuruldu.
Türkiye bu teşkilata 1949’da üye oldu.
Konseyin çalışma alanları :İnsan hakları,medya,sosyal
dayanışma vs.
AVRUPA KONSEYİ’NİN KURULMASI:

36. 1950 yılında Fransa’nın önerisiyle (Schuman Bildirisi)
Fransız ve Alman kömür ve çelik üretiminin yüksek bir merci
altında birleştirilmesine karar verildi.
SSCB’ye karşı ekonomik dayanışma için ilk adım Benelüks
Devletleri(Belçika,Hollanda,
Lüksemburg)arasında gümrük birliği antlaşması
imzalanarak atıldı.
AVRUPA EKONOMİK TOPLULUĞU:

38. Bu devletler arasında politik bütünleşme Avrupa
Parlamenterler Kurulu’nun oluşmasıyla sağlandı.
1951’de Belçika,Federal Almanya
Fransa,İtalya,Lüksemburg ve Hollanda Avrupa Kömür ve
Çelik Topluluğu’nu kurdular.
1957’de Roma Antlaşmasıyla Avrupa Ekonomik Topluluğu
kuruldu.

39. ORTADOĞU’DA BAĞIMSIZLIK HAREKETLERİ
I.Dünya Savaşı’ndan sonra İngiltere ve Fransa’nın
Ortadoğu’daki hareket alanı daraldı.
Avrupalı devletlerin içinde bulunduğu zor durumdan
yararlanan devletler bazen geleneksel yöneticiler bazen
de aydınlar etrafında birleşerek monarşik yönetimler
kurarak bağımsız oldular.
PAYLAŞILAMAYAN ORTADOĞU

40. 1-Doğu-Batı bloklarının dışında kalmışlardır.
2-Günümüzde siyasi ve kültürel bakımından önemli bir güç
olmaktan uzaktırlar.
3-Kültürel asimilasyona maruz kalmışlardır.
4-Sömürgeci ülkelerin dillerini benimsemişlerdir.
5-Zengin yer altı kaynaklarına sahip olmalarına rağmen
ekonomik olarak kötü durumdadırlar.
6-Etnik ve dini parçalanmışlık yaşarlar.
Ortadoğuda bağımsız olan devletler;

41. İlk Siyonist kongre 1897’de Basel’de toplanmış ve
Yahudilere bir yurt edinilmesi kararlaştırılmıştır.
Teodor Herzl II. Abdülhamit’e Filistin karşılığında para
teklif etmiş fakat kabul görmemiştir.
İSRAİL’İN KURULMASI

42. İngiltere Dışişleri Bakanı James Balfour kendi adıyla
yayınlanan bir deklarasyonla Yahudi Devleti’nin
kurulmasını desteklediğini açıkladı.

43. Bu deklarasyon Arapların tepkisini çekti.
II. Dünya Savaşı sonrasında Ortadoğu iyice ısınmıştır.
Bu karışık ortamda İngiltere Yahudilerin,Almanya ve İtalya
Arapların tarafını tuttu.
İngiltere bu sorunu ABD desteğiyle BM’ye götürdü.
BM Filistin’in bölünmesini ve Kudüs’e tarafsız bir statü
verilmesini kararlaştırdılar.
Bu karar Arapların tepkisini çektiyse de 14 Mayıs 1948’de
İsrail Devleti kuruldu.

44. Bu doktrinin ortaya çıkmasında Süveyş Krizi etkili
olmuştur.
Eisenhower bu doktrin sayesinde;
1-Ortadoğu’da siyasi boşluğu doldurmayı
2-Bölgede SSCB etkisini kırmayı
hedeflemiştir.
Bu Doktrin sonrasında ABD –Ortadoğu ilişkileri gelişti.
Bu doktrine Mısır,Suriye ve Ürdün tepki gösterdiler.
EİSENHOWER DOKTRİNİ

45. ÇİN HALK CUMHURİYETİ’NİN KURULMASI
1949’da Mao Çin Halk Cumhuriyeti’ni kurdu.
Bu dönemde yaşanan bazı olaylar;
1-Çin ABD’ye karşı Kore Savaşı’na girdi.
2-1959’da Çin-Hindistan ilişkileri bozuldu
3-Çin Vietnam Savaşı’nda kuzey’i destekledi.
UZAKDOĞU’DA ÇATIŞMA

46. KORE SAVAŞI:
Kore 38. meridyen esas alınarak ikiye ayrılmıştı.
Kuzey ve Güneyde SSCB ve ABD denetiminde devletler
kurulmuştu.
SSCB’nin talimatıyla Kuzey Kore Güney Kore’ye savaş açtı.
ABD’nin öncülüğünde BM kuvveti oluşturuldu.
Türkiye buraya bir tugayla katıldı.
İki taraf birbirine üstünlük sağlayamadı.
UZAKDOĞU’DA HAKİMİYET MÜCADELELERİ

49. ABD Uzakdoğu’da Komünizmin yayılmasından dolayı yeni
önlemler almak zorunda kaldı.
Bu amaçla Tayland,Laos,Kamboçya,ve Güney Vietnam’a
askeri ve ekonomik yardımları arttırdı.
Daha sonra SEATO(Manila Paktı) yani Güney Doğu Asya
Yardımlaşma Teşkilatını kurdu.
Bu oluşumda;ABD,İngiltere,Fransa,Filipinler,Yeni
Zelanda,Avustralya,Tayland ve Pakistan bulundu.
SEATO’NUN KURULUŞU

50. Bu bölgede sömürgecilik faaliyetlerinin zayıflamasında;
1-Milliyetçilik fikrinin güçlenmesi
2-Asya Asyalılarındır sloganının bölge halkını
cesaretlendirmesi
3-Sömürgeci devletlerin zayıflaması
4-SSCB’nin sömürge altındaki devletleri desteklemesi
etkili olmuştur.
ASYA VE AFRİKANIN KURTULUŞU

51. İngiliz sömürgesi altındaki Hindistanda ilk bağımsızlık
hareketi aydınlarca başlatıldı.
1917’de Gandi’nin faaliyetleri sonucunda
İngiltere eyaletlerde yönetim hakkını Hintli
yöneticilere bıraktı.
GÜNEY ASYA’DAKİ GELİŞMELER

52. Hindistan’da bu gelişmeler yaşanırken ‘’Müslümanlar
Birliği Cemiyeti Kongresi’’ toplandı ve ayrı bir Müslüman
devlet kurulmasını (Pakistan) kararlaştırdılar.
Pakistan için çalışmaları Muhammed Ali Cinnah
yapıyordu.
1946’da bu bölgede iki farklı dominyon kurulmasını kabul
etti.

53. Sosyalist ülkeler bağımsızlık hareketlerini destekleyince
‘’Arap Sosyalizmi’’,’’Afrika Sosyalizmi’’ gibi yeni
yönetimler kuruldu.
Afrika ülkeleri,demokratikleşmekten uzak ve gelen
yardımları iyi değerlendiremeyen ülkelerdir.
Ulaşım ve sağlık konularında ciddi sıkıntıları vardır.
AFRİKA’DAKİ GELİŞMELER

54. 25 Mayıs 1963’te Doğu ve Batı blokları dışında kalan
Afrika ülkeleri Afrika Birliği Teşkilatı’nı kurdular.
Bu teşkilat dayanışma amacıyla kurulmuştur.

55. TÜRKİYE’NİN NATO’YA GİRMESİ(1952)
Türkiye’nin Nato’ya üye olmak istemesinde Batı Blokunun
desteğini alarak SSCB tehlikesinden korunmak ve
çağdaşlaşmaya devam etme istekleri etkili olmuştur.
İlk resmi başvuru 11 Mayıs 1950’de yapıldı.
İtalya hariç diğer ülkeler bu başvuruyu SSCB tehlikesinden
korktukları için reddettiler.
Türkiye’nin BM gücü kapsamında Kore’ye asker
göndermesi Nato’ya alınmasında etkili olmuştur
SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİNDE TÜRKİYE

56. Türkiye’nin Nato’ya üye olması SSCB yanlısı Bulgaristan’la
arasının açılmasına sebep oldu.
Türkiye bunun üzerine Yugoslavya ve Yunanistan’la
Dostluk ve İşbirliği Antlaşması imzaladı.
Böylece Balkan Paktı kuruldu.
BALKAN PAKTI’NIN KURULMASI

57. Ortadoğu’nun karışık ortamında istikrarı sağlamak
amacıyla Türkiye-Irak arasında Bağdat Paktı kuruldu.
Bu pakta daha sonra İngiltere ,İran ve Pakistan da katıldı.
Irak’ın 1959’da bu pakttan çekilmesiyle paktın merkezi
Ankara oldu ve ismi CENTO olarak değiştirildi.
BAĞDAT PAKTI’NIN KURULMASI

58. SİYASET:
II.dünya Savaşı sonrası dönemde Nuri Demirağ 1945’te
Milli Kalkınma Partisi’ni kurdu.
CHP tarafından meclise sunulan çiftçiyi topraklandırma
kanunu sırasında Adnan Menderes,Refik Koraltan,Fuat
Köprülü,Celal Bayar ve Emin Sazak bu kanuna ret oyu
verdiler.
TÜRKİYE’DE YAŞAM

59. 7 Haziran 1945’te Bayar,Menderes,Köprülü,Koraltan
CHP’ye Dörtlü Takrir’i verdiler.
Menderes ve Köprülü sert muhlefetleri sonucunda
partiden ihraç edildiler.
Bayar istifa etti ve 7 Ocak 1945’te Demokrat Parti
kuruldu.

60. 1946 seçimlerini Chp 1. Parti Demokrat Parti 2. olarak
tamamladı.
14 mayıs 1950 seçimlerini Demokrat Parti kazandı.
DP 1960 darbesine kadar iktidarda kaldı.

61. Ayrıca,
1-Sert muhalefet
2-İnönü’nün yurt gezilerinde engellenmesi
3-Öğrenci hareketleri
4-Sıkıyönetimin ilanı halkın tepkisini çekti.

62. 27 Mayıs 1960’ta askeri darbeyle DP dönemi kapandı.

63. EKONOMİ:
1 Ocak 1945’te yürürlüğe konmaya çalışılan toprak
kanunu amacına ulaşamamıştır.
1947’de DP önde gelenleri devletçi ekonomiye tepki
duydular ve bazı iş adamları İstanbul Tüccar Derneği’ni
kurdular.
Menderes döneminde çiftçiye ucuz kredi verilmiş ve TMO
devreye sokularak çiftçi korunmaya çalışılmıştır.

64. 1951’de yabancı yatırım teşvik edilmeye çalışıldı fakat
başarılı olunamadı.
DP döneminde özellikle karayolu yapımına ağırlık
verilmiştir.
IMF Türkiye ekonomisinde etkili hale gelmeye
başlamıştır.

65. Türkiye’de caz,rock and roll gibi müzik türleri etkili
olmaya başlamıştır.
Bu dönemde müzik alanında en iyi çıkışı Zeki Müren ve
Müzeyyen Senar yapmıştır.
SOSYAL VE KÜLTÜREL YAŞAM:

66. Ömer Lütfi Akad’ın Vurun Kahpeye filmi Türk ve Batı
sinemasından örnekler taşır.

67. Şiirde İkinci Yeniler etkili olmuşlardır.
1950’de ortaya çıkan Hisar Grubu Milli Sanatı temel
almıştır.
Bu dönemde Köy Enstitüleri ve Öğretmen Okulları
birleştirilmiş ve Köy Enstitülerine son verilmiştir.

68. Özellikle Asya,Afrika ve Latin Amerika’da hızlı nüfus artışı
başladı.
Sanayileşme sonucu şehirlere göçler hızlandı.
SSCB ve Japonya gibi ülkelerde çağdaşlaşma hareketleri
artmış ve ordular güçlendirilmiştir.
SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİNDE DÜNYADA YAŞAM

69. Tüketimin teşvik edilmesiyle reklam sektörü gelişti.
Özellikle yaşadığı ortamı sorgulayan bir nesil yetişti.
Televizyonun icadı sinemaya ilgiyi azalttı.
Rock and Roll Elvis Presley’le beraber yükseldi.

70. Ulaşım ve iletişim güçlendi.
New York Batı’nın başkenti unvanını Paris’ten aldı.
1951’de ilk kez İskenderiye’de Akdeniz Olimpiyatları
düzenlendi.
1956’da ilk şampiyon kulüpler kupasını Real Madrid aldı.