Πελατειακά δίκτυα επί Τουρκοκρατίας

1. 1. Πελατειακά δίκτυα επί Τουρκοκρατίας
Γιάννου Βασιλική

2.  Τι είναι τα πελατειακά δίκτυα;
 Η σχέση πελατείας είναι μία σχέση
εκούσιας διπολικής ανταλλαγής
 ανάμεσα σε κοινωνικούς φορείς
άνισης κοινωνικής και οικονομικής
ισχύος,
 που στηρίζεται στην αμοιβαία
ανάληψη υποχρεώσεων παροχής
ορισμένων διαφορετικών υπηρεσιών,
 χωρίς το πλέγμα αυτό των
υποχρεώσεων να εντάσσεται σ' ένα
δεδομένο έννομο ή οπωσδήποτε
θεσμοποιημένο σύστημα αξιολογικών
κανόνων συμπεριφοράς και
αντιστοίχων κυρώσεων.
 Γεώργιος Κοντογιώργης (επιμ.):
Κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις στην
Ελλάδα . Αθήνα 1977, σ.76
 = εθελούσιας ανταλλαγής που
συνίσταται από δύο μέρη
 = ανώτερα και κατώτερα κοινωνικά
στρώματα (πχ. πλούσιοι- φτωχοί/
κυβερνώντες, κυβερνώμενοι)
 = προστασία
 = νόμιμο
 = σχετικό με τους θεσμούς (πχ. εθιμικό
δίκαιο)
 = διάκριση ηθικού/ανήθικου ή
νόμιμου/παράνομου
Γιάννου Βασιλική

3. Πατριαρχείο
Φαναριώτες (Λόγιοι)
Προεστοί (Πελοπόννησος)
Έμποροι, Πλοιοκτήτες (Νησιά)
Αρματολοί (Στερεά Ελλάδα)
Κλέφτες
Ναύτες, μικροέμποροι
Αγρότες κτηνοτρόφοι
Γιάννου Βασιλική

4. Λόγοι οργάνωσης
πελατειακών
δικτύων
Αδυναμία των
Ελλήνων να
συγκροτήσουν
πολιτικά κόμματα
επί Τουρκοκρατίας
(βρίσκονταν υπό
καθεστώς
υποδούλωσης)
Αναγκαιότητα
υπεράσπισης
των
δικαιωμάτων
τους
Ανταγωνισμός
προσώπων για εξουσία
Ειδικοί
Γενικοί
Απουσία προστασίας από
την Οθωμανική διοίκηση
σε περίπτωση
αυθαιρεσιών
Αβεβαιότητα, λόγω
απουσίας συστήματος
πρόνοιας
Γιάννου Βασιλική
Ανάγκη προστασίας= ανάπτυξη πελατειακών σχέσεων
ή δικτύων πατρωνίας

5. Γιάννου Βασιλική
Μη κρατικοί
φορείς
προστασίας
Ευρύτερη
οικογένεια (σόι)
Οριζόντια
σύνδεση με άλλες
οικογένειες
Κάθετη σύνδεση
με πάτρωνες-
προστάτες

6. Γιάννου Βασιλική
Πελοπόννησος 1715-1821=
•Δύο δίκτυα πατρωνίας
• οικογένειες προκρίτων
•Έντονος ανταγωνισμός για την επιρροή τους
Στερεά Ελλάδα
•Μεγαλοαρματωλοί
Νησιά
•Οικογένειες πλοιοκτητών

7. Γιάννου Βασιλική
προεστοί: οι επικεφαλής των μη
μουσουλμανικών κοινοτήτων στην οθωμανική
αυτοκρατορία. Συναντώνται με πολλά
διαφορετικά ονόματα: πρόκριτοι,
δημογέροντες, επίτροποι, άρχοντες,
κοτζαμπάσηδες, τσορμπατζήδες κ.ά.
http://www.fhw.gr/chronos/11/tgr/gr/frames
et.html?400

8. Πατρωνία
Έχει λόγο
Διεκδίκηση
δημοσίων
αξιωμάτων
Αντιμετώπιση
προβλημάτων
καθημερινότητας
Δεν έχει λόγο
Νομοθεσία
Άσκηση
εξωτερικής
πολιτικής
Διαμόρφωση
πολιτικών
απόψεων
Γιάννου Βασιλική

9.  Τα κατοπινά κόμματα δεν αποτελούν μετεξέλιξη της
πατρωνίας.
 Η πατρωνία δεν λειτουργούσε με τους ίδιους όρους με
τα κόμματα.
 Η πατρωνία δεν ανταποκρίνονταν στις ίδιες ανάγκες
 Το πολιτικό πλαίσιο: κυριαρχία της Οθωμανικής
διοίκησης.
Γιάννου Βασιλική