1. Hafta

KSUY 5117 KENTSEL SEYAHAT
TALEBI MODELLEMESI

24.06.2011
HAFTA 1:

Modellemesi
KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi
TANıŞMA VE
İLK DERS

Doç. Dr. Darçın AKIN
Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü
1
Şehir ve Bölge Planlaması Bölümü
dakin@gyte.edu.tr
darcinakin1@gmail.com
0533-430-0997

ĠLK DERS

 Kent nedir?

 Seyahat/yolculuk nedir?

 Seyahat talebi nedir?

 Modelleme nedir?

 Kentsel seyahat talebi modellemesi nedir ve niçin
yapılır?
2

24.06.2011 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi

KENT NEDĠR?
 Şehir veya Kent, en büyük coğrafi yerleĢim birimidir.
Şehir sözcüğü aslen Farsça'dır.
 Ayrıca Soğdca kökenli olan ve Ģehir anlamına gelen
Kent sözcüğünü de günlük yaĢamda yaygın bir Ģekilde
eĢanlamlı olarak kullanırız.
 ġehir tüzel ve yönetimsel olarak da kullanılagelen bir
terim olmakla birlikte insan yerleĢkesi dolayısıyla,
kasaba, köy gibi birimlerden daha fazla nüfusu
barındıran ve daha karmaĢık bir yapıdır.
 Ülkemizde belediye sınırları içerisindeki ve bu sınırlara
en fazla 10.000 metre uzaklıkta yer alan yerleĢim
yerlerindeki toplam nüfusu son nüfus sayımına göre
750 binin üzerinde olan yerleĢim yerleri büyükşehir
(anakent) statüsüne girmektedir (5216 sayılı kanun).
Soğdca ya da Soğdakça[1], Orta Asya'da Soğdların kullandıkları Hint-Avrupa dil ailesine bağlı,
3
Ġran kökenli antik bir dil.


KENT NEDĠR (2)
Nüfusu 2 milyondan fazla olan büyükşehirlerde 50 km yarı çapındaki yerleşim
yerleri, Nüfusu 1 - 2 milyon arası olan büyükşehirlerde 30 km yarı çapındaki yerleşim
yerleri, Nüfusu 1 milyondan az olan büyükşehirlerde ise 20 km yarı çapındaki
yerleşim yerleri büyükşehre dahil edilmiştir.
Sıra Kent 2007 Sayımı 2008 Sayımı 2009 Sayımı 2010 Sayımı
1 İstanbul 12,460,170 12.569.041 12.782.960 13.120.596
2 Ankara 4.127.051 4.194.939 4.306.105 4.431.719
3 İzmir 3.139.745 3.210.465 3.276.815 3.354.734
4 Bursa 1.760.022 1.819.470 1.854.285 1.905.970
5 Adana 1.514.364 1.525.115 1.563.545 1.591.518
6 Kocaeli 1.346.092 1.392.733 1.422.752 1.459.772
7 Gaziantep 1.209.499 1.252.329 1.295.052 1.341.054
8 Konya 973.791 980.973 1.003.373 1.036.027
9 Antalya 877.945 911.497 955.573 1.001.318
10 Kayseri 872.211 884.663 911.984 950.017
11 Diyarbakır 778.343 799.447 834.854 843.460
12 Mersin 820.318 825.615 842.230 843.429
13 Eskişehir 581.939 599.739 617.215 629.609
14 Sakarya 531.219 537.313 548.120 560.876 4
15 Samsun 434.091 461.640 519.601 531.997
1624.06.2011 Erzurum 361.160 359.752 368.146 367.250

Ülke Kentsel Tanım
Arjantin
2000 ve üzeri nüfuslu yerleşimler
(Argentina)

KENT NEDĠR? 1000 ve üzeri nüfuslu yerleşimler*
Kanada (Canada) * Nüfus, nüfus yoğunluğu ve kentsel özellikler açısından ilave bir takım
kriterler mevcuttur.
Eyalet Konseyince tanımlanmış şehirler ve km2 ye 1500 ve üzeri kişinin
Nüfus ve Yerleşim Büyüklüğü Çin (China)
düştüğü yerleşimler*
* Nüfus, nüfus yoğunluğu ve kentsel özellikler açısından ilave bir takım
Kriterleri Açısından Seçilmiş
Kentsel Tanımlar: Hükümetlerce belirlenmiş kentler ve 5000 ve üzeri kişi ve erkek iş gücü
nüfusunun en azından 4’de 3’ünün tarımda çalışmadığı yerleşimler*
Hindistan (India)
Kaynak: United Nations Statistics * Nüfus, nüfus yoğunluğu ve kentsel özellikler açısından ilave bir takım
Division, 2007 Demographic kriterler mevcuttur.
50 bin ve üzeri kişinin yaşadığı şehirler *
Yearbook: Tablo 6.
Japonya (Japan) * Nüfus, nüfus yoğunluğu ve kentsel özellikler açısından ilave bir takım
Maldivler
Başkent (Male)
(Maldives)

Meksika (Mexico) 2500 ve üzeri kişinin yaşadığı yerleşimler

Yeni Zelanda
2500 ve üzeri kişinin yaşadığı şehirler ve kasabalar
(New Zealand)

Nijerya (Niger) Başkent ve bölge başkentleri

Norveç (Norway) 200 ve üzeri kişinin yaşadığı yerleşimler

Peru 100 ve hanenin bulunduğu yerleşimler

Senegal 10 bin ve üzeri kişinin yaşadığı yerleşimler

2500 kişi ve üzeri yerleşimler 50 bin ve üzeri kentsel alanlar* 5
ABD (United
* Nüfus, nüfus yoğunluğu ve kentsel özellikler açısından ilave bir takım
States)


KENT NEDĠR?
KIRSAL YERLEŞİM TANIMLARI
Ülke Kriterler
Avusturya 400 kişi/km²’den daha düşük bir nüfus yoğunluğuna sahip 1.000 kişiden
daha az olan yerler
Danimarka 200 haneden daha az olan topluluklar
İngiltere ve Galler Herhangi bir resmi tanımı olmamasına karşın, kırsal ajans nüfusu
10.000’den fazla olan yerleşimleri hariç tutmuştur.
İrlanda İrlanda’da toplam kentsel alan ve toplam kırsal alan arasındaki ayırım
100 yerleşim yeri olarak belirlenmiştir.
İtalya 10.000 kişiden daha az olan yerleşim yerleri
Norveç 200 haneden daha az olan topluluklar
Portekiz 10.000 kişiden daha az olan yerleşim yerleri
İskoçya km² başına 100 kişiden daha az olan yerel otorite bölgeleri
İspanya 10.000 kişiden daha az olan yerleşim yerleri
İsviçre 10.000 kişiden daha az olan yerleşim yerleri
Kaynak: Roberts and Hall (2003)

6

24.06.2011 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi Doç. Dr. Darçın AKIN

KENT NEDĠR?
Seoul- G.
Kore

Dünyanın
ikinci en
kalabalık
Ģehri

Dünya
Ticaret
Merkezinden
Han
Nehrinin
GörünüĢü

7


KENT NEDĠR?
ġanghay-
Çin

Dünyanın
en
kalabalık
Ģehri

8


KENT NEDĠR?
 Türkiye‟de Kırsal alan tanımının ilk defa 1960 yılı
Genel Nüfus Sayımında yapıldığı ve kır-kent nüfus
eĢiği 10 bin olarak belirlendiği, 1982yılında yapılan
“kent eĢiği araĢtırması”nda kullanılan 28 farklı
değiĢkene göre, Türkiye‟de asgari kentsel
fonksiyonlara sahip yerleĢimlerin nüfusu 20 bin ve
üstü olarak belirlendiği belirtildi. 1985 yılı Genel
Nüfus Sayımından itibaren kır-kent nüfus eĢiği 20 bin
olarak alınmaktadır. Bu tanım, 1988 yılında baĢlatılan
Hane halkı ĠĢgücü Anketleri baĢta olmak üzere, bugün
TÜĠK tarafından kır-kent bazında üretilen verilerin
üretimine esas oluĢturmaktadır.

Kaynak: KIRSAL KALKINMA ÇALIġTAYI Raporu. 27-28 Kasım 9
2008, Ankara

KENT NEDĠR?

Daha fazla bilgi için web taraması yapabilirsiniz:
http://en.wikipedia.org/wiki/City

10


SEYAHAT/YOLCULUK NEDĠR?

 Yolculuk, günün her hangi zaman diliminde bir
sosyal ya da ekonomik aktiviteye katılmak için
bulunulan bir yerden bir baĢka yere coğrafik
olarak yer değiĢtirmeye denir.

 Bu yer değiĢtirme araçlı ya da araçsız olabilir.

 Karayolu yatırımlarını yönlendirme amaçlı
modellemelerde genelde yaya yolculukları model
aĢamasında dikkate alınmazdı, fakat son yıllarda
sürdürülebilir ulaĢım politikaları gündemde yer
almaya baĢlayınca yaya yolculukları da
modellerde yer almaya baĢladı. 11


YOLCULUK TALEBĠ NEDĠR?

 Yolculuk talebi, bir sosyal ya da ekonomik
aktiviteye katılmak amacıyla yolculuk yapmaktır.

 Ekonomistler yolculuk talebini türetilmiş talep
(derived demand) olarak ifade etmektedirler.

 Bu Ģu demek: salt yolculuk yapmak amaçlı değil
bir baĢka sosyal ya da ekonomik aktivite için
yolculuk yapılmaktadır.

12


MODELLEME NEDĠR?

 Modelleme gerçek dünyanın bir benzetim yaklaĢımı ile ifade
edilmesidir.

 ; Modelleme:
Öğelere dair gerçeğin sınırlı bir parçasının basitleştirilmiş
temsilidir.

 Fishery Sözlüğü‟nden bir baĢka tanım;
Gerçek dünyanın fiziksel, tanımsal veya matematiksel
benzetiminin kurulmasıdır.

Modeller süreçler (fiziksel, ekonomik veya sosyal) arasındaki
ilişkiyi göstermeye yardımcı olurlar ve arazi-kullanımı
değişiminin etkilerinin belirlenmesinde kullanılabilirler.
(FAO (1993), Guidelines for land-use planning. FAO 13


MODELLEME NEDĠR?

A Modeling View Ｒｅｃｏｇｎｉｔｉｏｎ

Ａ
ＭｏｄｅｌｉｎｇＵｎｄｅｒｓｔａｎｄｉｎｇ
Ｍｏｄｅｌ

Target or Ｍａｎｉｐｕｌａｔｉｏｎ
Reality Ｎｏｒｍａｔｉｖｅ Modeling
Facilities

14


MODELLEME NEDĠR?
 Modeller
1. Makroskopik (kaba detayda)
2. Mikroskopik (ince detayda)
3. Mezoskopik (karma)

yapıda olabildikleri gibi, ölçek olarak

1. Metropoliten bölge ölçeğinde
2. Kent ölçeğinde
3. Ġlçe veya bölge ölçeğinde
4. Semt ya da koridor ölçeğinde
15
kurulabilirler.

KENTSEL SEYAHAT TALEBI MODELLEMESI
NEDIR YAPILIR?
 Kentsel seyahat talebi modellemesi bireylerin
ve/veya hanelerin yolculuk davranıĢlarının
modellenmesiyle, hafta içi temsili bir gün içinde
bireylerin kent içinde:
 kaç adet yolculuk yaptıkları
 bu yolculukların nerede baĢlayıp nerede bittikleri
 hangi ulaĢım modlarını kullandıkları ve
 ulaĢım ağında hangi güzergahı tercih ettiklerini

 temsil eden bir algoritmadır.
 En yaygın matematiksel model yapısı 4-adım (4-
step model) modelidir.
16


KENTSEL SEYAHAT TALEBI MODELLEMESI
NIÇIN YAPILIR?
 Kentsel seyahat talebi modellemesi (KSTM)
öncelikle
1. ulaĢım ağının hafta içi bir güne ait zirve yolculuk
zaman diliminde, ulaşım ağının yeterliliğini
ortaya koymak için yapılır.
2. UlaĢım ağında yeterli olmayan yol kesimlerinin
belirlenmesi ve bunlar için çözüm alternatifleri
test edilir. Burada Fayda/Maliyet analizi önemli
bir kıstastır.
3. KSTM ile yeni bir ulaĢım yatırımının
yapılabilirliği Fayda/Maliyet analizi ile test edilir.
UlaĢım yatırımının faydası ve maliyetleri
karĢılaĢtırılır.
4. UlaĢım planlaması sürecinde KSTM objektif ve
tutarlı kararlar verebilmek için bir gerekliliktir. 17


ÖNEMLĠ BĠR HATIRLATMA!!!

 Ödevlerin yapılmasında ve

 Sınavlarda kopya

YASAK olup, ödev ve sınavların not karĢılıkları
SIFIR olarak değerlendirilecektir.

Bu uyarıma karĢın hala özellikle SINAVLARDA
kopya çekenler üniversite DĠSĠPLĠN kuruluna
rapor edilecektir…
18


ĠNTIHAL VE AġIRMA

Bu yazı Ohio State University‟de öğrencilere
dağıtılan ve 7/75 tarihli teksirden Prof.Dr.AyĢe
Gedik tarafından Türkçeye tercüme edilerek
hazırlanmıĢtır.

10 Temmuz, 1995

BAġKASININ ESERĠNĠ KENDĠSĠNE MAL ETME,
ĠNTĠHAL, AġIRMA (FĠKĠR HIRSIZLIĞI)
(“PLAGIARISM”)

“Her öğrenci aĢağıdaki yazılı metni okumak ve 19
anlamakla yükümlüdür.”

ĠNTIHAL VE AġıRMA (2)

 Öğrencilere verilen ev ödevinin amacı kendilerini ifade
etme yeteneğini daha da iyileĢtirmek, ve kendi
düĢüncelerini geliĢtirmek için bir fırsat sağlamak
olduğu için bu ödevleri siz kendiniz yapmalısınız.
Hocanıza sizin düĢüncelerinizin ve becerilerinizin
ürünü olmayan bir çalıĢmayı sizin ödeviniz imiĢ gibi
sunarsanız, “plagiarism” suçunu iĢlemiĢ olursunuz.
Daha açıkça ifade etmek gerekirse, “plagiarism”
baĢkasının düĢüncelerini ve/veya ifade tarzını çalmak
ve bunu sizin çalıĢmanız gibi sunmaktır. BaĢka bir
deyiĢle, “plagiarism” bir çeĢit hile ve akademik kötü
davranıĢ ve suistimaldir ki sonucu ağır cezai
yaptırımlar içerir. Onun için, istemeden geleceğinizi
tehlikeye atmak istemiyorsanız, “plagiarism”in ne
demek olduğunu anlamanız çok önemlidir. 20



 Plagiarism bir kaç değiĢik Ģekilde olabilir. En
açık-seçik ve pervasızca olanı, birisinin
çalıĢmasının tümünü veya bir kısmını kelime
kelimesine kopya etmektir ki, bu çalıĢma dergiden
bir makale, kitabın bir kısmı, gazeteden bir yazı,
baĢka bir öğrencinin ödevi veya sizin olmayan
herhangi bir yazı olabilir. BaĢkasının çalıĢmasının
kelime kelime kopye edilmesi halinde, (1) tüm
kopye edilen kısımların tırnak içine alınması, (2)
ve kaynak hakkındaki tüm referansın (sayfa
numaraları da dahil) yazınızın içinde veya
dipnotta belirtilmesi gerekir. 21



 “Plagiarism” in ikinci bir türü de, baĢkasının
çalıĢmasının strüktürünü ve yazdıklarını
açıklama, izah etme ve yorumu Ģeklinde
olmaktadır.
 BaĢkasının yazısındaki bir kaç kelimeyi
değiĢtirmek, bir kaç cümleyi atmak, veya bu
cümlelerin sıralarını değiĢtirmek ile özgün bir
çalıĢma elde edilemez, ve de böyle bir çalıĢma için
puan verilmez.
 Eğer böyle alıntılar ve baĢkasının çalıĢmasını
açıklama, izah etme, ve yorumunu yapmak gerekli
ise, mutlaka tüm referanslar eksiksiz bir Ģekilde
dipnotta belirtilmelidir. 22



 “Plagiarism” in bir diğer Ģeklinin betimlenmesi
daha zordur. Bu Ģekli ile “Plagiarsim”, sadece
baĢkasının düĢüncelerine dayanarak yazılan
yazıları içermektedir. Kullanılan kelimeler aynı
olmasa bile, eğer düĢünceler açıkça sizin değilse,
“plagiarism” suçunu iĢlemiĢ sayılırsınız. Örneğin ,
siz çalıĢmanızda, daha önceden okuduğunuz bir
çalıĢmanın veya duyduğunuz bir konuĢmanın
strüktürünü ve düĢünce dizisini üretiyorsanız, bu
sizin kendi yazınızı yazdığınızdan dolayı puan
talep edebilmeniz için gerekli olan kendi aklınızı
ve tecrübelerinizi yeterince kullanmıyorsunuz 23
demektir.


 Peki, öyleyse nasıl özgün bir çalıĢma yapabilirim
diye sorabilirsiniz ?

 BaĢkalarından hiç bir Ģey öğrenmeyecek miyim ?

 Bu tür sorulara birkaç türlü cevap verebiliriz.

24



 Tabii ki siz üniversiteye öğrenmek için geldiniz ki bu da bir
anlamda düĢünceler edinmek ve diğer insanlarla düĢünce ve
görüĢ alıĢ-veriĢinde bulunmak demektir. Fakat hiç bir Ģey,
baĢkasının çalıĢmasından kopya çekmekle veya onu değiĢik
cümleler ile yazarak, gerçek anlamda öğrenilmez. Bir
düĢünceyi/görüĢü kendi bilgi ve tecrübelerinizin ıĢığı altında
derinlemesine düĢünürseniz, ancak o zaman onu
anlayabilirsiniz. Böyle olunca da, o düĢünceyi/görüĢü kendi
fikriniz olarak geliĢtirip yazabilirsiniz. Zira biz sadece sizin
düĢünce yapınızı/zihninizi eğitmek ve değerlendirmek için
çalıĢıyoruz. Onun için, size bir ödev verildiği zaman, eğer
aklınız karıĢtı ise, hocanız ile bunu tartıĢın. Eğer basılmıĢ
eserlerden faydalanmanız isteniyorsa, nasıl hareket etmeniz
gerektiği hususunda hocanıza danıĢın. AraĢtırmalardan
yapılmıĢ çalıĢmalardan (belki daha anlaĢılır tercüme:
YapılmıĢ çalıĢmalardan) notlar almak da bir sanattır. Notlar 25
dikkatsizce alınmıĢ ise, bu “plagiarism”e yol açar.


 “Plagiarism” ile niçin bu kadar ilgileniyoruz, niçin
bu kadar önemli ? Çünkü, “plagiarism” eğitimin
amacına tamamen ters düĢmektedir. Eğer
öğrenciye, kendisine ait olmayan bir iĢ için puan
verirsek, değerlendirme yaparsak, o zaman o
öğrencinin derslerinden aldığı notların hiç bir
anlamı olmaz. Üniversite diploması sadece bir
kağıt parçasından ibaret olur, ve üniversitenin
doğruluk, dürüstlük ve bütünlüğünü de küçük
düĢürmüĢ oluruz. Dürüst ve çalıĢkan öğrencileri
korumak, ve onların eğitimlerinin niteliğini
garanti etmek için üniversite “plagiarism” yapan
öğrencilere karĢı ağır cezai yaptırımlar
26
uygulamaktadır.


 Fen Bilimleri Enstitüsü kurullarına göre,
“plagiarism” „e verilen ceza, yapılan suçun
niteliğine göre, sömestr ders notu olarak “FF”
verilmesinden, üniversiteden atılmaya ve
kaydının silinmesine kadar değiĢebilmektedir.
Ayrıca, verilen ceza öğrencinin dosyasına,
gelecekteki iĢ verenlerin veya ilgilenen kiĢilerin
okuması için iĢlenebilmektedir. Eğer bu cezaların
ağır olduğunu düĢünüyorsanız, “plagiarism”
yapmakla kendinizin ve üniversitenizin doğruluk,
dürüstlük ve bütünlüğünü de tehlikeye atmıĢ
olduğunuzu unutmayın. 27



 Son olarak Ģunları söyleyebiliriz: Üniversiteler,
öğrencilerin “plagiarism” yapmalarına engel
olamazlar, fakat öğrencilere “plagiarism”in ne
olduğunu, cezai yaptırımlarını, ve geleceklerini
nasıl tehlikeye attıklarını anlatabilirler. Onun
için, bu yazıyı dikkatlice okuyun.
 Tam olarak anlamıyorsanız, hocanıza sorun.
EĞER YAZDIĞINIZ YAZININ
ÖZGÜNLÜĞÜNDEN ġÜPHENĠZ VARSA,
TESLĠM ETMEDEN ÖNCE HOCANIZA
DANIġIN”

 * Copright 1972 by J.J.Weaver 28


1. Hafta

Recommended

Recommended

More Related Content

Viewers also liked

Viewers also liked (9)

More from Doç. Dr. Darçın Akın

More from Doç. Dr. Darçın Akın (15)

1. Hafta