Bahçeşehir Üniversitesi Kentsel Sistemler ve Ulaştırma Yönetimi yüksek lisans programı KSUY 5117 Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi dersi

1. KSUY 5117 Kentsel Seyahat talebi modellemesi 24.02.2011 1 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi Hafta 1: Tanışma ve İlk ders Doç. Dr. Darçın AKIN Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Şehir ve Bölge Planlaması Bölümü dakin@gyte.edu.tr darcinakin1@gmail.com 0533-430-0997

2. İLK DERS Kent nedir? Seyahat/yolculuk nedir? Seyahat talebi nedir? Modelleme nedir? Kentsel seyahat talebi modellemesi nedir ve niçin yapılır? 24.02.2011 2 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi

3. KENT NEDİR? 24.02.2011 3 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi Şehir veya Kent, en büyük coğrafi yerleşim birimidir. Şehir sözcüğü aslen Farsça'dır. Ayrıca Soğdca kökenli olan ve şehir anlamına gelen Kent sözcüğünü de günlük yaşamda yaygın bir şekilde eşanlamlı olarak kullanırız. Şehir tüzel ve yönetimsel olarak da kullanılagelen bir terim olmakla birlikte insan yerleşkesi dolayısıyla, kasaba, köy gibi birimlerden daha fazla nüfusu barındıran ve daha karmaşık bir yapıdır. Ülkemizde belediye sınırları içerisindeki ve bu sınırlara en fazla 10.000 metre uzaklıkta yer alan yerleşim yerlerindeki toplam nüfusu son nüfus sayımına göre 750 binin üzerinde olan yerleşim yerleri büyükşehir (anakent) statüsüne girmektedir (5216 sayılı kanun). Soğdca ya da Soğdakça[1], Orta Asya'da Soğdların kullandıkları Hint-Avrupa dil ailesine bağlı, İran kökenli antik bir dil.

4. KENT NEDİR (2) 24.02.2011 4 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi Doç. Dr. Darçın AKIN Nüfusu 2 milyondan fazla olan büyükşehirlerde 50 km çapındaki yerleşim yerleri, Nüfusu 1 - 2 milyon arası olan büyükşehirlerde 30 km çapındaki yerleşim yerleri, Nüfusu 1 milyondan az olan büyükşehirlerde ise 20 km çapındaki yerleşim yerleri büyükşehre dahil edilmiştir.

5. 24.02.2011 5 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi KENT NEDİR? Selected Urban DefinitionsWithPopulation Size andOtherCriteria * Therearesomeadditionalrequirementsregardingpopulation size, populationdensity, andspecified urban characteristics.Source: United NationsStatisticsDivision, 2007 DemographicYearbook: table 6.

6. KENT NEDİR? 24.02.2011 6 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi Doç. Dr. Darçın AKIN KIRSAL YERLEŞİM TANIMLARI ÜlkeKriterler Avusturya 400 kişi/km²’den daha düşük bir nüfus yoğunluğuna sahip 1.000 kişiden daha az olan yerler Danimarka 200 haneden daha az olan topluluklar İngiltere ve Galler Herhangi bir resmi tanımı olmamasına karşın, kırsal ajans nüfusu 10.000’den fazla olan yerleşimleri hariç tutmuştur. İrlanda İrlanda’da toplam kentsel alan ve toplam kırsal alan arasındaki ayırım 100 yerleşim yeri olarak belirlenmiştir. İtalya 10.000 kişiden daha az olan yerleşim yerleri Norveç 200 haneden daha az olan topluluklar Portekiz 10.000 kişiden daha az olan yerleşim yerleri İskoçya km² başına 100 kişiden daha az olan yerel otorite bölgeleri İspanya 10.000 kişiden daha az olan yerleşim yerleri İsviçre 10.000 kişiden daha az olan yerleşim yerleri Kaynak: RobertsandHall (2003)

7. KENT NEDİR? 24.02.2011 7 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi Seoul- G. Kore Dünyanın ikinci en kalabalık şehri Dünya Ticaret Merkezinden Han Nehrinin Görünüşü

8. 24.02.2011 8 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi KENT NEDİR? Şanghay-Çin Dünyanın en kalabalık şehri

9. KENT NEDİR? 24.02.2011 9 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi Doç. Dr. Darçın AKIN Türkiye’de Kırsal alan tanımının ilk defa 1960 yılı Genel Nüfus Sayımında yapıldığı ve kır-kent nüfus eşiği 10 bin olarak belirlendiği, 1982yılında yapılan “kent eşiği araştırması”nda kullanılan 28 farklı değişkene göre, Türkiye’de asgari kentsel fonksiyonlara sahip yerleşimlerin nüfusu 20 bin ve üstü olarak belirlendiği belirtildi. 1985 yılı Genel Nüfus Sayımından itibaren kır-kent nüfus eşiği 20 bin olarak alınmaktadır. Bu tanım, 1988 yılında başlatılan Hane halkı İşgücü Anketleri başta olmak üzere, bugün TÜİK tarafından kır-kent bazında üretilen verilerin üretimine esas oluşturmaktadır. Kaynak: KIRSAL KALKINMA ÇALIŞTAYI Raporu. 27-28 Kasım 2008, Ankara

10. KENT NEDİR? Daha fazla bilgi için web taraması yapabilirsiniz: http://en.wikipedia.org/wiki/City 24.02.2011 10 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi Doç. Dr. Darçın AKIN

11. SEYAHAT/YOLCULUK NEDİR? Yolculuk, günün her hangi zaman diliminde bir sosyal ya da ekonomik aktiviteye katılmak için bulunulan bir yerden bir başka yere coğrafik olarak yer değiştirmeye denir. Bu yer değiştirme araçlı ya da araçsız olabilir. Karayolu yatırımlarını yönlendirme amaçlı modellemelerde genelde yaya yolculukları model aşamasında dikkate alınmazdı, fakat son yıllarda sürdürülebilir ulaşım politikaları gündemde yer almaya başlayınca yaya yolculukları da modellerde yer almaya başladı. 24.02.2011 11 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi

12. YOLCULUK TALEBİ NEDİR? Yolculuk talebi, bir sosyal ya da ekonomik aktiviteye katılmak amacıyla yolculuk yapmaktır. Ekonomistler yolculuk talebini türetilmiş talep (deriveddemand) olarak ifade etmektedirler. Bu şu demek: salt yolculuk yapmak amaçlı değil bir başka sosyal ya da ekonomik aktivite için yolculuk yapılmaktadır. 24.02.2011 12 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi

13. MODELLEME NEDİR? Modelleme gerçek dünyanın bir benzetim yaklaşımı ile ifade edilmesidir. the Fishery Glossary provides;Modeling: A simplified representation of a limited part of reality with related elements the Fishery Glossary also provides a definition of the modeling ; The construction of physical, conceptual or mathematical simulations of the real world. Models help to show relationships between processes (physical, economic or social) and may be used to predict the effects of changes in land use. (FAO (1993), Guidelines for land-use planning. FAO 24.02.2011 13 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi

14. 24.02.2011 14 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi MODELLEME NEDİR?

15. MODELLEME NEDİR? 24.02.2011 15 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi Modeller Makroskopik (kaba detayda) Mikroskopik (ince detayda) Mezoskopik (karma) yapıda olabildikleri gibi, ölçek olarak Metropoliten bölge ölçeğinde Kent ölçeğinde İlçe veya bölge ölçeğinde Semt ya da koridor ölçeğinde kurulabilirler.

16. Kentsel seyahat talebi modellemesi nedir ve niçin yapılır? Kentsel seyahat talebi modellemesi bireylerin ve/veya hanelerin yolculuk davranışlarının modellenmesiyle, hafta içi temsili bir gün içinde bireylerin kent içinde: kaç adet yolculuk yaptıkları bu yolculukların nerede başlayıp nerede bittikleri hangi ulaşım modlarını kullandıkları ve ulaşım ağında hangi güzergahı tercih ettiklerini temsil bir algoritmadır. En yaygın matematiksel model yapısı 4-adım (4-step model) modelidir. 24.02.2011 16 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi

17. Kentsel seyahat talebi modellemesi nedir ve niçin yapılır? Kentsel seyahat talebi modellemesi (KSTM) öncelikle ulaşım ağının hafta içi bir güne ait zirve yolculuk dilimde, ulaşım ağının yeterliliğini ortaya koymak için yapılır. Ulaşım ağının yeterli olmayan yol kesimlerinin belirlenmesi ve çözüm alternatifleri test edilir. Burada Fayda/Maliyet analizi önemli bir kıstastır. KSTM ile yeni bir ulaşım yatırımının yapılabilirliği test edilir. Ulaşım yatırımının faydası ve maliyetleri karşılaştırılır. Ulaşım planlaması sürecinde KSTM objektif ve tutarlı kararlar verebilmek için bir gerekliliktir. 24.02.2011 17 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi

18. ÖNEMLİ BİR HATIRLATMA!!! Ödevlerin yapılmasında ve Sınavlarda kopya YASAK olup, ödev ve sınavların not karşılıkları SIFIR olarak değerlendirilecektir. Bu uyarıma karşın hala özellikle SINAVLARDA kopya çekenler üniversite DİSİPLİN kuruluna rapor edilecektir… 24.02.2011 18 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi

19. İntihal ve aşırma Bu yazı Ohio StateUniversity’de öğrencilere dağıtılan ve 7/75 tarihli teksirden Prof.Dr.Ayşe Gedik tarafından Türkçeye tercüme edilerek hazırlanmıştır. 10 Temmuz, 1995 BAŞKASININ ESERİNİ KENDİSİNE MAL ETME, İNTİHAL, AŞIRMA (FİKİR HIRSIZLIĞI) (“PLAGIARISM”) “Her öğrenci aşağıdaki yazılı metni okumak ve anlamakla yükümlüdür.” 24.02.2011 19 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi Doç. Dr. Darçın AKIN

20. İntihal ve aşırma (2) Öğrencilere verilen ev ödevinin amacı kendilerini ifade etme yeteneğini daha da iyileştirmek, ve kendi düşüncelerini geliştirmek için bir fırsat sağlamak olduğu için bu ödevleri siz kendiniz yapmalısınız. Hocanıza sizin düşüncelerinizin ve becerilerinizin ürünü olmayan bir çalışmayı sizin ödeviniz imiş gibi sunarsanız, “plagiarism” suçunu işlemiş olursunuz. Daha açıkça ifade etmek gerekirse, “plagiarism” başkasının düşüncelerini ve/veya ifade tarzını çalmak ve bunu sizin çalışmanız gibi sunmaktır. Başka bir deyişle, “plagiarism” bir çeşit hile ve akademik kötü davranış ve suistimaldir ki sonucu ağır cezai yaptırımlar içerir. Onun için, istemeden geleceğinizi tehlikeye atmak istemiyorsanız, “plagiarism”in ne demek olduğunu anlamanız çok önemlidir. 24.02.2011 20 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi Doç. Dr. Darçın AKIN

21. İntihal ve aşırma (3) Plagiarism bir kaç değişik şekilde olabilir. En açık-seçik ve pervasızca olanı, birisinin çalışmasının tümünü veya bir kısmını kelime kelimesine kopya etmektir ki, bu çalışma dergiden bir makale, kitabın bir kısmı, gazeteden bir yazı, başka bir öğrencinin ödevi veya sizin olmayan herhangi bir yazı olabilir. Başkasının çalışmasının kelime kelime kopye edilmesi halinde, (1) tüm kopye edilen kısımların tırnak içine alınması, (2) ve kaynak hakkındaki tüm referansın (sayfa numaraları da dahil) yazınızın içinde veya dipnotta belirtilmesi gerekir. 24.02.2011 21 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi Doç. Dr. Darçın AKIN

22. İntihal ve aşırma (4) “Plagiarism” in ikinci bir türü de, başkasının çalışmasının strüktürünü ve yazdıklarını açıklama, izah etme ve yorumu şeklinde olmaktadır. Başkasının yazısındaki bir kaç kelimeyi değiştirmek, bir kaç cümleyi atmak, veya bu cümlelerin sıralarını değiştirmek ile özgün bir çalışma elde edilemez, ve de böyle bir çalışma için puan verilmez. Eğer böyle alıntılar ve başkasının çalışmasını açıklama, izah etme, ve yorumunu yapmak gerekli ise, mutlaka tüm referanslar eksiksiz bir şekilde dipnotta belirtilmelidir. 24.02.2011 22 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi Doç. Dr. Darçın AKIN

23. İntihal ve aşırma (5) “Plagiarism” in bir diğer şeklinin betimlenmesi daha zordur. Bu şekli ile “Plagiarsim”, sadece başkasının düşüncelerine dayanarak yazılan yazıları içermektedir. Kullanılan kelimeler aynı olmasa bile, eğer düşünceler açıkça sizin değilse, “plagiarism” suçunu işlemiş sayılırsınız. Örneğin , siz çalışmanızda, daha önceden okuduğunuz bir çalışmanın veya duyduğunuz bir konuşmanın strüktürünü ve düşünce dizisini üretiyorsanız, bu sizin kendi yazınızı yazdığınızdan dolayı puan talep edebilmeniz için gerekli olan kendi aklınızı ve tecrübelerinizi yeterince kullanmıyorsunuz demektir. 24.02.2011 23 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi Doç. Dr. Darçın AKIN

24. İntihal ve aşırma (6) Peki, öyleyse nasıl özgün bir çalışma yapabilirim diye sorabilirsiniz ? Başkalarından hiç bir şey öğrenmeyecek miyim ? Bu tür sorulara birkaç türlü cevap verebiliriz. 24.02.2011 24 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi Doç. Dr. Darçın AKIN

25. İntihal ve aşırma (7) Tabii ki siz üniversiteye öğrenmek için geldiniz ki bu da bir anlamda düşünceler edinmek ve diğer insanlarla düşünce ve görüş alış-verişinde bulunmak demektir. Fakat hiç bir şey, başkasının çalışmasından kopya çekmekle veya onu değişik cümleler ile yazarak, gerçek anlamda öğrenilmez. Bir düşünceyi/görüşü kendi bilgi ve tecrübelerinizin ışığı altında derinlemesine düşünürseniz, ancak o zaman onu anlayabilirsiniz. Böyle olunca da, o düşünceyi/görüşü kendi fikriniz olarak geliştirip yazabilirsiniz. Zira biz sadece sizin düşünce yapınızı/zihninizi eğitmek ve değerlendirmek için çalışıyoruz. Onun için, size bir ödev verildiği zaman, eğer aklınız karıştı ise, hocanız ile bunu tartışın. Eğer basılmış eserlerden faydalanmanız isteniyorsa, nasıl hareket etmeniz gerektiği hususunda hocanıza danışın. Araştırmalardan yapılmış çalışmalardan (belki daha anlaşılır tercüme: Yapılmış çalışmalardan) notlar almak da bir sanattır. Notlar dikkatsizce alınmış ise, bu “plagiarism”e yol açar. 24.02.2011 25 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi Doç. Dr. Darçın AKIN

26. İntihal ve aşırma (8) “Plagiarism” ile niçin bu kadar ilgileniyoruz, niçin bu kadar önemli ? Çünkü, “plagiarism” eğitimin amacına tamamen ters düşmektedir. Eğer öğrenciye, kendisine ait olmayan bir iş için puan verirsek, değerlendirme yaparsak, o zaman o öğrencinin derslerinden aldığı notların hiç bir anlamı olmaz. Üniversite diploması sadece bir kağıt parçasından ibaret olur, ve üniversitenin doğruluk, dürüstlük ve bütünlüğünü de küçük düşürmüş oluruz. Dürüst ve çalışkan öğrencileri korumak, ve onların eğitimlerinin niteliğini garanti etmek için üniversite “plagiarism” yapan öğrencilere karşı ağır cezai yaptırımlar uygulamaktadır. 24.02.2011 26 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi Doç. Dr. Darçın AKIN

27. İntihal ve aşırma (9) Fen Bilimleri Enstitüsü kurullarına göre, “plagiarism” ‘e verilen ceza, yapılan suçun niteliğine göre, sömestr ders notu olarak “FF” verilmesinden, üniversiteden atılmaya ve kaydının silinmesine kadar değişebilmektedir. Ayrıca, verilen ceza öğrencinin dosyasına, gelecekteki iş verenlerin veya ilgilenen kişilerin okuması için işlenebilmektedir. Eğer bu cezaların ağır olduğunu düşünüyorsanız, “plagiarism” yapmakla kendinizin ve üniversitenizin doğruluk, dürüstlük ve bütünlüğünü de tehlikeye atmış olduğunuzu unutmayın. 24.02.2011 27 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi Doç. Dr. Darçın AKIN

28. İntihal ve aşırma (10) Son olarak şunları söyleyebiliriz: Üniversiteler, öğrencilerin “plagiarism” yapmalarına engel olamazlar, fakat öğrencilere “plagiarism”in ne olduğunu, cezai yaptırımlarını, ve geleceklerini nasıl tehlikeye attıklarını anlatabilirler. Onun için, bu yazıyı dikkatlice okuyun. Tam olarak anlamıyorsanız, hocanıza sorun. EĞER YAZDIĞINIZ YAZININ ÖZGÜNLÜĞÜNDEN ŞÜPHENİZ VARSA, TESLİM ETMEDEN ÖNCE HOCANIZA DANIŞIN” * Copright 1972 by J.J.Weaver 24.02.2011 28 KSUY 5117- Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi Doç. Dr. Darçın AKIN