KSUY 5117

1. 13. Hafta
Kentsel Seyahat Talebi Modellemesi:
5 ) Model Kalibrasyonu (calibration),
Geçerliliği (validation) ve Mantıklılık
Kontrolleri (reasonableness checks)
Doç. Dr. Darçın AKIN, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü
dakin@gyte.edu.tr, 0533-430-0997
1

2.  Model Kalibrasyonu (Calibration)
 Model Geçerliliği (Validation)
Model politika
› Mantıklılık Kontrolleri seçeneklerine
(Reasonableness checks) mı?
duyarlı
› Duyarlılık Kontrolleri (Sensitivity
checks)
 Özel Trafik Üreticileri (Special
generators)
 Perde ve Kordon Hatları
Doç. Dr. Darçın AKIN 21.05.2011 2

3.  Model değerlendirme ve
mantıklılık kontrollerine
gereken önem verilmelidir
 Kontroller her adımdan sonra
yapılmalıdır
› Bu hataların katlanarak
büyümesini önler
Doç. Dr. Darçın AKIN 21.05.2011 3

4. Doç. Dr. Darçın AKIN 21.05.2011 4

5. Demografik ve istihdam
verileri
Karayolu ve toplu Taşıma
ağları
Temel yıl anketi
Temel yıl trafik sayımları
Doç. Dr. Darçın AKIN 21.05.2011 5

6.  Ağ kodlaması
 Örnekleme
 Hesaplama
 Özelliklerin belirlenmesi
 Veri transferi
 Veri toplulaştırması
Doç. Dr. Darçın AKIN 21.05.2011 6

7. Yerleşim ve
Tamam mı? İstihdamın konumu
Ulaşım Sitemi
Detay ve büyüklüğü (talep) Mantıklı mı?
düzeyi? (arz/supply)
•Sosyo-ekonomik Me-d?
•Ağ verileri veriler Kaynak?
Yolculuk Talep Modeli (TDM) Yolculuk anket
•Model Tanımlaması ve Yapısı verileri
•Model geçerliliği ve kalibrasyonu
Duyarlı mı?
Kalibrasyonu Ulaşım Sistem
dokümanı? Performansı Güncel mi?
Temel yıl için geçeli Mantıklı mı?
mi?

8. Model Kalibrasyonu
Kontrol Döngüsü
Bağımsız veri setleri
Model Geçerliliği
Model Uygulaması

9.  Tahminlerin kaynağı
 Nüfus ve HH büyüklüğü eğilimleri (geçmiş-
günümüz ve gelecek eğilimleri)
 HH gelir eğilimleri (
 Household income trends (geçmişten
günümüze?)
 Tahminlerdeki sabit para kuru?
 Araç sahipliliği eğilimi?
 İstihdam dağılımı (temel, perakende, hizmet)
değişimi
 Hane ve kişi başı istihdam değerleri, artış veya
azalma?
 Zone bazında HH ve istihdam değişimleri
 Alan/arazi türü değişimleri- büyüme alanları
mantıklı mı?
Doç. Dr. Darçın AKIN 21.05.2011 9

10.  Yolculuk anketi verileri
› Anket türleri
› Yılları
 Anket yapılmadıysa (ödünç)
› Yolculuk oranları, uzunlukları, YUFD (yolculuk-
uzunluğu-frekans-dağılımı) kaynağı
› Alan benzerliği
 Coğrafik benzerlik?
 Nüfus/HH/istihdam özellikleri?
 Kentsel yoğunluk ve ulaşım sistemi?
 Yolculuk zincirleme
 Benzer bölgelerle karşılaştırma ve aynı bölgenin
önceki yılları ile karşılaştırma:
› Yolculuk amaçlarına göre kişi yolculuk oranları
› Yolculuk amaçlarına göre ortalama yolculuk
uzunlukları
 En uzun HBW mi, en kısa HBO mu?
› Yolculuk amaçlarına göre YUFD 10

11.  Yol türleri (fonksiyonları), detay
düzeyi
 Hız-kapasite tablosu (Hangi LOS
kapasite düzeyi için kullanıldı)
 Önemi ulaşım projelerinin
hikayesi?
 Çizim (yol türleri, şerit sayıları,
hızlar, alan/arazi türleri)
Doç. Dr. Darçın AKIN 21.05.2011 11

12.  Yolculuk üretim ve çekim
modelleri
› Formu?
› Duyarlılığı?
 Yolculuk amaçları
 Kişi ya da araç yolculuk
oranları?
 P&A dengesi (0.9-1.1 ok)
 Özel trafik üreticileri
(Gelecek modeli ile tutarlı)
Doç. Dr. Darçın AKIN 21.05.2011 12

13.  Hane başına kişi yolculukları: 8.5 - 10.5
 Hane başına HBW kişi yolculukları: 1.7 - 2.3
 Hane başına HBO kişi yolculukları: 3.5 - 4.8
 Hane başına NHB kişi yolculukları: 1.7 - 2.9
 HBW yolculukları: 18% - 27% of all trips
 HBO yolculukları : 47% - 54% of all trips
 NHB yolculukları : 22% - 31% of all trips
Doç. Dr. Darçın AKIN 21.05.2011 13

14.  Ortalama yolculuk uzunluğu (artıyor mu
azalıyor mu?)
 YUFDları (yolculuk uzunluğu frekans
dağılımları)
Doç. Dr. Darçın AKIN 21.05.2011 14

15. Yolculuk Dağılımı Mantıklılık
Sürtünme
Kontrolleri faktörlerinin
kalibrasyonu

16.  Yolculuk amaçlarına göre o-mobil
doluluk faktörleri
› Yıllara göre değişim?
 Türel seçim modelinin yapısı?
 Göreceli memnuniyet (utility)
fonksiyonundaki değişkenler?
 Katsayıların mantıklılığı?
 Türel dağılımın zamanla değişimi
 Diğer şehirlerle türel dağılım
karşılaştırması
Doç. Dr. Darçın AKIN 21.05.2011 16

17. Türel dağılım
modellerinin
formülasyonu ve
 Uzman modelci kalibrasyon için ileri
 Kalibrasyon işleri: kavramlar gerekli
› LOGIT modelin yapısı
› Göreceli memnuniyet (utility) fonksiyonundaki
değişkenler
› Göreceli memnuniyet (utility)
fonksiyonundaki değişken parametrelerinin
kalibrasyonu
› Hanehalkı anket verilerinin analizi
› Analysis of on-board transit survey data
 -plam karayolu ve TT yolculukları
 Hat bazında yolculuklar
Doç. Dr. Darçın AKIN 21.05.2011 17

18. Kapasite
 Ya-hep-ya-hiç-ataması artışının nerede
gerektiğinin
 Denge ataması kontrolü
 Hacim-gecikme denklemi
(BPR)
 Perde-kordon hattı hacimleri
 Zaman dilimi atamaları
 Kentiçi Araç-km
Doç. Dr. Darçın AKIN 21.05.2011

19. Atama:
Son Kalibrasyon
Araç-km veya Araç-saat
kontrolü
• Büyük metropoliten alanlarda
HH başına 40 ila 60 mil
yolculuk
•Orta büyüklükteki
metropoliten alanlarda HH
başına 30 ila 40 mil yolculuk
21.05.2011 19

21.  Uzaktan çalışma (Telecommuting)
 Esnek çalışma saatleri (Flexible work
hours)
 Ev-ofis (HB business)
 Yaşlanan nüfus (Aging population)
 Internet üzerinden alışveriş
 Trafik sıkışıklığı
 Yeni ulaşım türleri (New modes)
Doç. Dr. Darçın AKIN 21.05.2011 21