ερευνητική εργασία : κάστρα

1. ΟΧΥΡΩΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
ΤΩΝ ΚΑΣΤΡΩΝ ΤΗΣ
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ
ΕΡΓΑΣΙΑ PROJECT 2014-2015

2. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ
ΑΠΟ:
Κατσαράκης Χάρης
Ζολώτα Ευγενία
Σταυρίδη Ευδοκία
Σπηλιώτης Ιάσονας

3. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ
Τσιμεράκη Κατερίνα

4. Ερευνητικά ερωτήματα:
1) Από πού επηρεάστηκε η οχυρωματική
αρχιτεκτονική των κάστρων της Πελοποννήσου;
2) Ποια τα μορφολογικά χαρακτηριστικά των
κάστρων;
3) Ποια είναι η οχυρωματική αρχιτεκτονική των
κάστρων.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ

5. Εισαγωγή
Πελοπόννησος. Σε μικρογραφία η
Ελλάδα ολόκληρη. Γνώρισε κτηνώδεις
επιδρομές, ορκισμένους ανθέλληνες
κατακτητές και κατάφερε να διατηρήσει την
ελληνικότητα της μέσα από μέσα από τα
ιστορικά της μνημεία και την λαϊκή της
παράδοση. Ένα μουσείο ολόκληρη!

11. Εισαγωγή
Μεσαιωνικά κάστρα και φράγκικα
κτίσματα στην πελοποννησιακή γη
περιμένουν τον επισκέπτη και, αν και
παραμελημένα, εντελώς ασυντήρητα,
και πολλές φορές μάλιστα ετοιμόρροπα,
σηματοδοτούν τις επιρροές αλλά και την
εξέλιξη της αρχιτεκτονικής, της
πολεμικής τέχνης και του πολιτισμού
μας.

14. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-
ΕΠΙΡΡΟΕΣ

15. Ιστορική αναδρομή
◻ Οι σταυροφόροι που καταφθάνουν στον Μοριά
μετά το 1204 και εγκαθιδρύουν το πριγκιπάτο της
Αχαΐας, εισάγουν στην περιοχή στοιχεία της
οχυρωματικής αρχιτεκτονικής όπως αυτή είχε
αναπτυχθεί ως τότε στην Δύση και στην
Σταυροφορική Μέση Ανατολή.
◻ Η ιστορία των δυτικών μεσαιωνικών οχυρώσεων
ξεκινά συμβατικά περί το έτος 1000. Οι ειδικές
κοινωνικοοικονομικές και στρατιωτικές συνθήκες
που επικρατούσαν στην Δύση οδηγούν κατά την
διάρκεια των δύο επόμενων αιώνων σε μια
σημαντική ανάπτυξη της αμυντικής τεχνολογίας.

16. Ιστορική αναδρομή-επιρροές
◻ Στις αρχές του 13ου αιώνα, η οχυρωματική
αρχιτεκτονική του Φιλίππου Αυγούστου,
έχει κυριαρχήσει στη Γαλλία με
χαρακτηριστικά τον ολοκληρωμένο και
γεωμετρικό σχεδιασμό των κατόψεων και
την γενίκευση των κυλινδρικών πύργων
πλαγιοβολής στις γωνίες. Πάνω απ’ όλα
όμως το κάστρο αναδεικνύεται ως το κατ’
εξοχήν φεουδαλικό σύμβολο ισχύος.

17. Κορυφαίο δείγμα της οχυρωματικής του πριγκιπάτου είναι ασφαλώς το πριγκιπικό
κάστρο-παλάτι Χλεμούτσι, το οποίο συμφύρει στοιχεία της αρχιτεκτονικής του
Φιλίππου Αυγούστου αλλά και της σταυροφορικής παράδοσης των Αγίων
Τόπων. Το μέγεθος και η ποιότητα της κατασκευής του το αναδεικνύουν σε
κορυφαίο σύμβολο της πολιτικής εξουσίας του πρίγκιπα.
Κάστρο Χλεμούτσι(Κυλλήνη)

18. ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
ΚΑΣΤΡΩΝ

19. Γενικότερα χαρακτηριστικά
◻ Τα επί μέρους μορφολογικά και
κατασκευαστικά χαρακτηριστικά
αναπαράγουν συνήθως την
τοπική βυζαντινή
αρχιτεκτονική παράδοση:
τοιχοποιίες από αργολιθοδομή,
πύργοι ορθογωνικού σχήματος,
ακανόνιστες κατόψεις.
Σπανιότερη είναι η εφαρμογή
γοτθικών αρχιτεκτονικών
στοιχείων, όπως οξυκόρυφοι
θόλοι και τόξα, τα σύνθετης
διατομής λίθινα πλαίσια
ανοιγμάτων.

20. Γενικότερα χαρακτηριστικά
◻ Η αμυντική τεχνολογία που χρησιμοποιείται είναι επίσης συντηρητική, με
την εισαγωγή ελάχιστων νέων στοιχείων, όπως η σκάρπα, οι τοξοθυρίδες
και αργότερα οι λίθινες «καταχύστρες». Στις πύλες τα θυρόφυλλα ενισχύονται
με καταφραγή και «καταχύστρες». Η χρήση του κάστρου ως μόνιμου
ενδιαιτήματος εισάγει στα κάστρα του Μοριά από την δυτική οικιστική
αρχιτεκτονική εξοπλισμό όπως τα τζάκια, τα αποχωρητήρια, τα μεγάλα
παράθυρα με τους κτιστούς πάγκους.

23. ΚΑΣΤΡΟ ΜΕΘΩΝΗΣ

25. ΟΧΤΡΩΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
Εκτός από τον μεγάλο πύργο
από λαξευτή λιθοδομή στην
ανατολική πλευρά του
κάστρου, κτίσμα πιθανώς των
ρωμαϊκών χρόνων, στις
προενετικές φάσεις των
οχυρώσεων περιλαμβάνεται
και ένα τμήμα του τείχους
που εκτείνεται από την
εξωτερική πύλη (την πύλη του
προτειχίσματος) έως τη
λεγόμενη ενδιάμεση πύλη.

26. ΟΧΥΡΩΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
◻ Στον πρόσφατα δημοσιευμένο οδηγό της Μεθώνης των εκδόσεων
του ΤΑΠΑ, το τμήμα αυτό, κτισμένο με ορθογωνισμένους
πωρόλιθους, χαρακτηρίζεται «ως ένα από τα λίγα αρχαία τμήματα
οχύρωσης που σώζονται στο κάστρο».

27. ΚΑΤΟΨΕΙΣ ΚΑΣΤΡΟΥ
ΜΕΘΩΝΗΣ
Κάτοψη του κάστρου της Μεθώνης.
(Χρονολογία έκδοσης 1708)
Χάρτης της Μεθώνης με κάτοψη του
κάστρου.(Χρονολογία έκδοσης 1708)

28. ΟΧΥΡΩΜΑΤΙΚΗ
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
◻ Ένα ακόμη μοναδικής σπουδαιότητας λείψανο των
προενετικών οχυρώσεων του κάστρου της Μεθώνης σώζεται
ενσωματωμένο στο δυτικό τείχος της πόλης στην περιοχή της
ακρόπολης. Πρόκειται για έναν ερειπωμένο τετράπλευρο
πύργο, ο οποίος, παρόλο που σημειώνεται στα σχέδια της
περιόδου της Β΄ Ενετοκρατίας, πέρασε απαρατήρητος στις
σύγχρονες δημοσιεύσεις για την οικοδομική ιστορία των
οχυρώσεων της πόλης. Διατηρείται σε ύψος που δεν ξεπερνά
κατά τόπους τα 3μ.Αργότερα ο πύργος αυτός ενσωματώθηκε
στο τείχος που ενισχύθηκε για τις ανάγκες του πρώιμου
πυροβολικού, ενώ κατά τη διάρκεια των επόμενων αιώνων
χάθηκε σχεδόν πίσω από τις σκάρπες και τους προμαχώνες
που κατασκευάστηκαν λίγο πριν το 1715.

31. ΜΠΟΥΡΤΖΙ ΝΑΥΠΛΙΟΥ

32. ΜΠΟΥΡΤΖΙ
◻ Στην αρχική οικοδομική φάση, που χρονολογείται το 1471 και
οφείλεται στον αρχιτέκτονα Antonio Gambello, ανήκει το
μεγαλύτερο μέρος του φρουρίου. Η αρχιτεκτονική του φρουρίου
έχει μελετηθεί κυρίως από τους G. Gerola και W. Schaefer.

33. ΟΧΥΡΩΜΑΤΙΚΗ
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
◻ Η κάτοψη είναι επιμήκης, με άξονα προσανατολισμένο
κατά την κατεύθυνση ανατολής – δύσης. Στα άκρα
σχηματίζονται προμαχώνες με καμπύλες απολήξεις.
Στις μακρές πλευρές διαμορφώνονται πύργοι, μέσω
των οποίων γίνεται η είσοδος στο φρούριο, που
προστατεύονται από barbacane, ημικυκλικό στα βόρεια
και τετράγωνο στα νότια. Εκατέρωθεν του νότιου
barbacane διαμορφώνονται πυροβολεία, πολυγωνικής
κάτοψης. Ο ογκώδης κεντρικός πύργος έχει κάτοψη
εξαπλεύρου και καταλαμβάνει μεγάλο μέρος του
φρουρίου.

34. Barbacane: Εξωτερικό οχυρό
πύλης.Κατασκευή που βρίσκεται
μπροστα στο κύριο τοίχος.
Κεντρικός Πύργος

36. ΚΑΣΤΡΟ ΧΛΕΜΟΥΤΣΙ

37. ΚΑΣΤΡΟ ΧΛΕΜΟΥΤΣΙ
◻ Το Χλεμούτσι ή Χλουμούτσι ή Clermont ή Castel
Tornese ήταν τo σημαντικότερο κάστρο του
Πριγκιπάτου της Αχαΐας. Κατασκευάστηκε μεταξύ
του 1220 και του 1223 κατά την εποχή της
Φραγκοκρατίας από το Γοδεφρείδο Β' Βιλλεαρδουίνο
στην Ηλεία.Το Χλεμούτσι βρίσκεται πάνω σε ένα
λόφο ύψους περίπου 220 μέτρων, σε μικρή
απόσταση από τη θάλασσα (περίπου 2-2,5 χλμ),
στο δυτικότερο ακρωτήριο της Πελοποννήσου με
θέα στο Ιόνιο Πέλαγος.

39. ΚΑΣΤΡΟ ΧΛΕΜΟΥΤΣΙ
◻ Αποτελείται από το κυρίως κάστρο που είναι ένα εξαγωνικό
κτίσμα που περιλαμβάνει μια εσωτερική αυλή και από τον γύρω
χώρο που προστατεύεται από τοίχος, που έχει κατά διαστήματα
πύργους.
◻ Σήμερα το Χλεμούτσι εξακολουθεί να διατηρεί τον έντονο
φράγκικο χαρακτήρα του. Από τους μεταγενέστερους κατακτητές
μόνο οι Τούρκοι φαίνεται να ενδιαφέρθηκαν για τον εκσυγχρονισμό
του και έκαναν μικρής, μόνο, εκτάσεως εργασίες, κυρίως για την
προσαρμογή στη χρήση των πυροβόλων όπλων. Έτσι το κάστρο
παραμένει ένα από τα σημαντικότερο και πιο καλοδιατηρημένα
φρούρια της Ελλάδας και αποτελεί εξαιρετικό δείγμα φρουριακής
αρχιτεκτονικής της εποχής της Φραγκοκρατίας στην Πελοπόννησο.

42. Βιβλιογραφία
◻ http://www.matia.gr/7/76/76_1_17.html
◻ http://kyanosaden.blogspot.gr/2014/08/blog-post_79.html
◻ http://ritterhellas.blogspot.gr/2011/11/peloponnese-
principality-of-achaea.html
◻ http://okeanis.lib.teipir.gr/xmlui/bitstream/handle/123456789/
1065/pol_00951.pdf?sequence=1
◻ http://pylos.info/gr/aksiotheata-pylou/niokastro-neo-navarino
◻ http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CF%80%CE%BF%CF
%8D%CF%81%CF%84%CE%B6%CE%B9_%28%CE%9D%
CE%B1%CF%85%CF%80%CE%BB%CE%AF%CE%BF%C
F%85%29
◻ http://pylos.info/gr/aksiotheata-pylou/palaiokastro
◻ Βιβλίο: «Τα κάστρα της Ελλάδας» εκδόσεις EXPLORER
2002
◻ http://el.travelogues.gr/item.php?view=54965

43. ΤΕΛΟΣ
Σας ευχαριστούμε για το χρόνο σας!