dtd

1. ISI DEĞİŞTİRİCİLER
Hidrolik devrelerde meydana gelen kayıplar ısı enerjisine dönüşür. Akışkanın kısa sürede
ısınmasının nedeni budur. Sistemi yüksek verimle çalıştırabilmek için sürtünme kayıplarının
engellenmesi gerekir.

2. ISI DEĞİŞTİRİCİLER
Hidrolik devrelerde meydana gelen verim kayıplarını ikiye ayırabiliriz.

3. ISI DEĞİŞTİRİCİLER
Sıcaklığın artmasına etki eden unsurlar
Boru ve diğer bağlantı elemanlarının çapı küçük seçilmiştir.
Yağın viskozitesi yüksektir.
Çevre sıcaklığı yüksektir.
Devre tasarımı hatalıdır.
Gereğinden uzun boru, dirsek vb. elemanlar kullanılmıştır.
Pompa veya emiş kısmında problem vardır.
Tank içindeki akışkan seviyesi azalmıştır.
Pompa boşta çalışırken yüke karşı çalışıyordur.
İç sızıntı oranı yüksektir.

4. ISI DEĞİŞTİRİCİLER
Hidrolik devrelerde her türlü önlem alınmasına rağmen verim % 80’ ler civarındadır. Bu
demektir ki % 20’ lik kayıp enerji, ısı enerjisine dönüşmektedir. Artan sıcaklıkla beraber
viskozitede değişmeler meydana gelir.
Sıcaklığın bir diğer etkisi de akışkan ömrüdür. Yağ sıcaklığının artması akışkan ömrünü
olumsuz yönde etkiler. Yağ sıcaklığının 60 0C’ yi aşması durumunda, oksidasyon hızı her
10 0C‘ lik artışta iki kat artar.
Hassasiyet istenen hidrolik devrelerde yağ sıcaklığı "Isı değiştiriciler" yardımıyla 40-50 0C
arasında tutulur.
Eğer küçük boyutlu bir tank kullanılmışsa ya da yüksek çevre sıcaklıkları söz konusuysa
akışkanın soğutulması gerekir.

5. ISI DEĞİŞTİRİCİLER
Soğutucu Çeşitleri
Fan tipi
Boru tipi
Plâka tipi
Buzdolabı tipi
Daldırma tip

6. ISI DEĞİŞTİRİCİLER
Fan Tipi Soğutucu
Akışkan içindeki ısının alınması için petekler üzerine hava üflenir. Hava üflemek için dönüş
hareketini elektrik motorundan alan bir pervane kullanılır. Fan tipi soğutucular devreden
bağımsız olarak kullanılabilir.
Fan tipi soğutucunun en büyük dezavantajı; aldığı ısıyı çevreye yayması ve gürültülü
çalışmasıdır. Soğutma seviyesi çevresel sıcaklığa bağlıdır; bu nedenle soğutma verimleri
düşüktür.

7. ISI DEĞİŞTİRİCİLER
Boru Tipi Soğutucu
Bir gövde içine yerleştirilmiş çok sayıda borudan meydana gelir. Soğutucu boruların bir
ucundan girer; diğer ucundan çıkar. Devreden gelen sıcak yağ ise soğutucu gövdesi içinden
ve borulara temas ederek geçer. Delikli sac, hidrolik yağın soğutucu içinden doğrudan
geçmesini önler ve boruların çevresine temas etmesini sağlar.

8. ISI DEĞİŞTİRİCİLER
İşletim maliyetinin düşük, soğutucu boyutlarının küçük olması en önemli avantajıdır. Sulu
soğutucuların yıpranması sonucu yağ içine su karışır veya su filtreleri tıkanabilir.
Boru tipi ısı değiştiriciler, tek, iki ve üç kıvrımlı olarak yapılabilir. Üç kıvrımlı türleri diğerlerine
göre daha verimlidir.

9. ISI DEĞİŞTİRİCİLER
Plâka Tipi Soğutucu
Plâka türü soğutucular yapıları nedeniyle yüksek basınç düşümü yaratır. Boyutlarının küçük
olması ve verimlerinin yüksek olması önemli avantajlarındandır.
Plâka malzemesi olarak çelik vb. paslanmaya ve aşınmaya karşı dayanımı yüksek olan
malzemeler kullanılır. Isı transferinin yüksek olması için plâkalar üzerinde çeşitli biçimlerde
akış kanalları oluşturulur.

10. ISI DEĞİŞTİRİCİLER
Buzdolabı Tipi Soğutucu
Buzdolaplarında kullanılan soğutma mantığının aynısıdır. Sadece soğutucu olarak kullanılır,
ısıtıcı görevi yapmaz. Verimlilikleri yüksektir ve sıcaklığın hassas olarak ayarlanabilmesine
olanak sağlar.
En önemli dezavantajları fiyatlarının yüksek olması ve düşük akış hızlarında kullanılabilmesidir.

11. ISI DEĞİŞTİRİCİLER
Daldırma Tip Isı Değiştirici
Bu tür ısı değiştirici hidrolik akışkanla doğrudan temas edecek şekilde deponun alt kısmına
yerleştirilir. Yüksek ısılara çıkıldığında akışkana temas ettiği için akışkan zarar görür veya
yapısı bozulur. Bu yöntemde akışkanın bölgesel olarak ısıtılması sağlanır.

12. ρ = Akışkanın yoğunluğu …. (kg/lt)
c = Isı katsayısı …….….. (kJ/kgk) Madensel esaslı yağlar için 1,88 kJ/kgk
t = Çalışma zamanı …………. (dak)
ρ
T
t
=
ISI DEĞİŞTİRİCİLER
Soğutucu Seçimi
Hidrolik devrede akış kontrolü yapılmıyorsa elektrik motoru gücünün %15 ile %20' si ısı
enerjisine dönüşür. Akış kontrolü yapılıyorsa elektrik motoru gücünün yaklaşık %30'u ısı
enerjisine dönüşür.
PV
. c . V
60
.
.
PV = Güç kaybı ……….... (kW)
P01 = Spesifik soğutma kapasitesi .….. (kW/K)
V = Tank hacmi …..……. (lt)
T= Hidrolik devre tarafından üretilen sıcaklık.….. (oC)
T1 = İstenilen çalışma sıcaklığı .….. (oC)
T2 = Ortam sıcaklığı .….. (oC)
.... (kW)

13. ρ
T
t
=
ISI DEĞİŞTİRİCİLER
Soğutucu Seçimi (örnek hesaplama)
Bir hidrolik devrede 2 saatlik çalışma süresinden sonra yağ sıcaklığı 20oC'den 70oC'ye
çıkmıştır. Tankın hacmi 400 lt ise güç kaybını hesaplayınız ve soğutucu seçimini yapınız.
PV
. c . V
60
.
.
.. (kW)
50
120
=
PV
. 1,88
. 400
60
.
0,915 .
= 4,78 kW
=
P01
T3
-
.. (kW)
PV
T1
=
P01
30
-
4,78
60
= 0,159 kW
Akışkanın kirliliği soğutma kapasitesini etkileyecektir. Bu nedenle bulunan değer %10 luk
emniyet sayısı ile çarpılır. Hesaplama sonucuna göre soğutucu seçimi yapılır.
. 1,1
P01 = 0,159 . 1,1 = 0,175 kWK