012BasınçKontrolValfi.ppt

www.modulteknik.com www.egemod.com
BASINÇ KONTROL VALFLERİ
Akışkan basıncı Silindir, Hidromotor gibi alıcıların uygulayabileceği kuvvet ve torku belirler.
Devre elemanları belirli bir çalışma basıncına dayanacak şekilde yapılır. Elemanların zarar
görmemesi için bu değer aşılmamalıdır.
Hidrolik devrelerde basıncın ayarlanmasında ve basınca bağlı olarak çalışan valflere Basınç
Kontrol Valfi (BKV) adı verilir.
Basınç Kontrol Valfleri (BKV), hidroliğin en zor ve en karmaşık konularından biridir.

BASINÇ KONTROL
VALFLERİNİN ÇEŞİTLERİ
Kullanım yerine göre
İç yapısına göre
Emniyet valfleri
Basınç düşürme valfleri
Normalde kapalı BKV
Normalde açık BKV
Basınç sıralama valfleri
Frenleme valfleri
Karşı denge valfleri
Boşaltma valfleri
Akümülatör dolum valfleri

Normalde Kapalı Basınç Kontrol Valfi (BKV): Normalde kapalı olan bu valfler basınç belirli
bir değere geldiğinde açılır. Basınç düştüğünde kapanır. BKV’ lerinin büyük çoğunluğu
böyle bir yapıya sahiptir.
İÇ YAPISINA GÖRE BASINÇ
KONTROL VALFLERİ
Normalde Açık Basınç Kontrol Valfi (BKV): Normalde açık olan bu valfler basınç belirli bir
değere geldiğinde kapanır. Giriş basıncı ne kadar artarsa artsın çıkış basıncı sabit kalır.

Emniyet Valfleri: Bir hidrolik devre tasarlanırken bütün devre elemanları çalışma basıncına
dayanacak değerde seçilmeli ve bu değer kesinlikle aşılmamalıdır. Devre elemanlarını
yüksek basınçlardan korumak amacıyla kullanılan valflere "Emniyet Valfi" adı verilir.
KULLANIM YERİNE GÖRE BASINÇ
KONTROL VALFLERİ
Hidrolik devrelerde en az bir tane emniyet valfi kullanılmalıdır. Kullanılacak emniyet valfi
pompa debisinin tamamını depoya gönderecek yapıda olmalıdır.
Emniyet valfleri direkt (doğrudan) uyarılı ve pilot (dolaylı) uyarılı olmak üzere iki gruba
ayrılır.

Direkt etkili emniyet valfleri ya yüksek basınç, düşük debi (1) ya da düşük debi, yüksek
basınçlarda (2) kullanılır. Valften yüksek basınç istendiğinde kapama elemanının çapı
küçültülmeli (debi azalır) ya da yay kuvveti önemli oranda arttırılmalıdır (valf ebatları artar).
DİREKT UYARILI EMNİYET VALFLERİ
P
T
Etkili alan
P
T
Etkili alan

Bu tür valfler hızlı açılıp kapandığı için bir titreşim (şok) yaratır. Valfteki titreşim, basınç
değişmelerine ve devre elemanlarının zarar görmesine yol açar. Tüm bu olumsuzlukları
gidermek için kapama elemanının ucuna yastıklama pistonu eklenir.
Bu valfler yastıklama pistonu sayesinde yüksek debi ve yüksek basınçlarda kullanılabilir.
Akışkan basıncının kapama elemanına etki etmesi sonucu oluşan kuvvet, valfi açmaya
çalışırken yastıklama pistonu, kapama yönünde kuvvet oluşturur.

Silindiri ileri ve geri hareketlerde farklı basınçlarda çalıştırmak için silindirin piston kolu
tarafına düşük basınçlı bir emniyet valfi bağlanabilir

Yüksek basınç ve yüksek debilerde çalışabilmesi için emniyet valflerine pilot uyarı düzeneği
eklenir. Pilot uyarılı emniyet valflerinin cevap süresi direkt uyarılı emniyet valflerine göre
daha kısadır.
ENDİREKT (PİLOT) UYARILI EMNİYET VALFLERİ
P
T

Pompa debisinin düşük basınçta ya da basınçsız olarak tamamının depoya gönderilmesi
gerektiğinde dıştan uyarılı pilot etkili emniyet valfi kullanılır.

Bazı devrelerde yön kontrol valfi kapalı konuma alındığında, yüke ve hıza bağlı olarak
yüksek basınçlar oluşur. Bu basıncı emniyet valfi hissedemez. Böyle durumlarda yön
kontrol valfinden sonra emniyet valfi kullanılması zorunludur.

Emniyet valflerinin seçimi
Emniyet valfinin güç değeri
Basıncın debiye bağımlılığı (p-Q karakteristik) eğrisi
Cevap verme hızı
Fiyat
Montaj ve kullanım kolaylığı
Yedek parça bulma kolaylığı

İdeal karakteristik eğri bir doğru şeklinde olmalıdır. Emniyet valfinin özelliğine göre bazı
bölgelerde eğrinin dikleştiği görülür. Valf üreticileri kullanılan elemanların özelliğine göre
dikleşmeyi en az değerde tutmaya çalışır.

BDV' leri normalde açık konumdadır. Giriş basıncı ayarlanan değere yükseldiğinde kapalı
konuma geçer. Bu valflerin çalışabilmesi için giriş basıncının çıkış basıncından büyük
olması gerekir; (p1 > p2) olmalıdır.
BASINÇ DÜŞÜRME VALFLERİ (BDV)

Üstteki merdane hidrolik silindir yardımıyla aşağı doğru bastırılarak haddeleme kalınlığı
değiştirilmektedir. Bu işlem sabit basınç altında yapılmalıdır. Haddeler arasına yabancı bir
madde girdiğinde ya da haddelenen malzemenin özelliğinde değişme olduğunda silindir
içindeki basınç artar. Basıncın artması devre elemanlarının zarar görmesine neden olur.

Silindir içinde basınç arttığında BDV açılır ve bir miktar akışkanı tanka göndererek basıncın
artmasını önler.

Boğaz keçeleri yüksek çalışma basınçlarına dayanıklı olarak yapılmadığı için uygulamalarda
boğaz keçesini korumak amacıyla silindir girişine BDV eklenir

BASINÇ SIRALAMA VALFLERİ (BSV)
BSV' leri normalde kapalı valflerdir. Birden fazla alıcının farklı zamanlarda çalıştırılması
amacıyla kullanılır.

Bu devrenin en büyük dezavantajı B silindirine giden akışkan basıncının sıralama valfindeki
değer kadar düşük olmasıdır. Örneğin devre basıncının 100 bar olduğunu düşünelim. A
silindiri 100 bar basınçta B silindiri ise 100 - 35 = 65 bar basınçta çalışabilir.

Bu durumu telâfi edebilmek için sıralama valfi dıştan uyarılı olarak yapılır. A silindiri içindeki
basınç, pilot uyarısıyla sıralama valfine gönderilir. Sıralama valfi dıştan gelen pilot
uyarısıyla kapalı konumdan açık konuma geçer.

BSV’ leri “Baypas Valfi” olarak kullanılabilir. Şekilde yüksek debi düşük basınçlı ve düşük
debi yüksek basınçlı olarak 2 adet pompa kullanılmıştır. Sağ taraftaki pompa, devrenin debi
ihtiyacını karşıladıktan sonra BSV pompanın devreden çıkarılmasını sağlar. Pompanın
gönderdiği akışkan düşük basınçta tanka boşalır.

Şekilde BSV “Ön Yükleme Valfi” olarak kullanılmıştır. Silindir içindeki basınç, BSV üzerinde
ayarlanan değere geldiğinde ileri hareket gerçekleşir. Bu tür kullanımda boğaz keçesinin
zarar görebileceği unutulmamalıdır.

Hidrolik silindir ve hidrolik motorların yüklü durumda belirli bir hızla hareket ederken anî
olarak durdurulması sorunlar yaratır. Özellikle dik çalışan silindirlerde ya da kaldırma
düzeneklerinde kullanılan motorlarda bu sorunla karşılaşırız. Yükün ya da hidrolik alıcıların
frenlenmesi amacıyla kullanılan valflere "Frenleme Valfi" adı verilir.
FRENLEME VALFLERİ (FV)

Her iki yöne dönebilen hidrolik motoru frenlemek için kapalı merkezli bir valf kullanılmıştır.
Valf merkez konuma alındığında hareket halindeki motor duracaktır; fakat hızın ve yükün
durumuna göre yön kontrol valfi ile motor arasındaki hatta, çalışma basıncının üzerinde
basınçlar oluşabilir. Bu durumda bu hatlardaki basıncı istenen değerde tutabilmek için
frenleme valfi kullanılmıştır.
FRENLEME VALFLERİ (FV)

Yük taşıyan alıcıların hareketi sırasında alıcıların anî olarak hızlanmasını önlemek amacıyla
kullanılan valf türüdür. Karşı denge valfleri içten uyarılı ve dıştan uyarılı olmak üzere 2
gruba ayrılır.
KARŞI DENGE VALFLERİ (KDV)

Şekilde iç yapısı görülen karşı denge valfi, içten sızıntılı emniyet valfine benzer. Valfin P girişi
yükün olduğu tarafa bağlanır. Valf normalde kapalıdır ve akışkanın geçişini engeller. Yükün
değerine bağlı olarak basınç artışı meydana gelir; böylece yükün dengelenmesi sağlanır.

Şekilde içten uyarılı bir karşı denge valfi kullanılmıştır. Yükün aşağı hareket etmesi sonucu
silindirin B girişinde karşı basınç oluşur. Böylece silindir hızının istenen değerlerin üzerine
çıkması ve silindirin girişinde kavitasyon oluşumu önlenir.
Karşı denge valfinin bu şekilde kullanılmasının bazı sakıncaları vardır:
1. Piston kolu tarafında basıncın olması silindirin uyguladığı kuvvetin azalmasına yol açar.
2. Yükün beklenmedik şekilde artması sonucu silindirin hızında artışlar olabilir.
3. Silindirin yüksüz çalıştığı durumlarda gereksiz enerji kayıpları oluşur.
4. Karşı denge valfinin basınç ayar değerinin yüksek seçilmesi sonucu silindirin piston kolu
tarafı yüksek basınç değerlerine maruz kalır ve boğaz keçesi zarar görebilir.

Dıştan uyarılı karşı denge valfleri yüklerin değişken olduğu durumlarda kullanılır. Şekilde
silindir önündeki yük değişkendir. Silindir hareketinin belirli bir kısmında itme kuvveti
oluşurken silindir hareketinin diğer kısmında çekme kuvveti oluşur.
A hattından alınan uyarı sinyali sonucu KDV silindirin B hattını tanka açar ve hareket başlar.
Yük merkezi geçtiğinde silindire etki eden kuvvetler değişir. Artık piston kolu itilmeye değil
çekilmeye zorlanmaktadır. A hattındaki basıncın düşmesi sonucu karşı denge valfi açık
konumdan kapalı konuma geçer. Piston kolu tarafında yükü dengeleyen bir basınç oluşur.

Yükün anî olarak durması sonucu silindir girişinde yüksek basınçlar oluşur. Bu durum devre
elemanlarının zarar görmesine yol açar. Bu sakıncayı gidermek için A ve B hatlarına bir
emniyet valfi bağlanmalıdır.

Dıştan uyarılı karşı denge valfi kullanmanın avantajları şunlardır:
1. Karşı denge valfi yük basıncından bağımsız olarak çalışır.
2. Silindir kuvvetinde azalma olmaz.
3. Düşük yüklerle çalışmada gereksiz ısı oluşumu önlenir.

Hidrolik devrelerde devre basıncını sıfırlamak amacıyla kullanılan valflere "Boşaltım Valfi"
adı verilir. Yapı olarak sıralama ve emniyet valflerine benzer. Devre basıncının sıfırlanması
gerektiğinde pompadan gelen akışkanın tamamını tanka boşaltır.
BOŞALTIM VALFLERİ (BV)

Yüksek debiye ihtiyaç duyulduğunda her iki pompa çalışır ve devrenin akışkan ihtiyacını
karşılar. Devrenin akışkan ihtiyacı bittiğinde basınç artmaya başlar. Yüksek debili pompanın
gönderdiği akışkan BV üzerinden tanka gönderilir. Devrede akışkan ihtiyacı olduğunda
devre basıncı ayarlanan değerin altına düşer. Devre basıncı düştüğünde BV kapalı konuma
geçer ve yüksek debi pompası akışkanı devreye gönderir.
BOŞALTIM VALFLERİ (BV)

Akümülatör dolum valfi, akümülatör tam olarak şarj edildiğinde pompanın gönderdiği
akışkanı düşük bir basınçla tanka boşaltır ve pompanın yüksüz çalışmasını sağlar.
AKÜMÜLATÖR DOLUM VALFİ (ADV)
Pilot valfin ayar basıncı ile akümülatör dolum basıncı arasındaki fark piston alanı ile uyarı
valfi oturma yüzeyinin alanı arasındaki orana bağlı olarak değişir. Genelde bu değer % 15
oranındadır. Buna göre devre basıncı, ayar basıncının % 85' i oranında düştüğünde
akümülatör dolmaya başlayacaktır.
Basınç düştüğünde pompadan gelen akışkan çek valf üzerinden devreye gider. Basınç
arttığında akümülatör doldurulur. Basınç uyarı sürgüsünü açtığında ana sürgü yukarı doğru
hareket eder. Akışkanın tümü tanka gönderilir. Çek valf kapanır. Bu durumda pistonun sol
tarafına devre basıncı etki ederken sağ tarafına tank basıncı etki eder ve oturma elemanını
açık konumda tutar.

Akümülatör dolum valfi, akümülatör tam olarak şarj edildiğinde pompanın gönderdiği
akışkanı düşük bir basınçla tanka boşaltır ve pompanın yüksüz çalışmasını sağlar.

012BasınçKontrolValfi.ppt

Recommended

Recommended

More Related Content

More from halilyldrm13

More from halilyldrm13 (20)

012BasınçKontrolValfi.ppt