1. ესთეტიკის ძირითადი კატეგორიები:
მშვენიერი და ამაღლებული
ტრაგედია და კომიკური
მარიამ ჭედია ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი
კურსის ხელმძღვანელი: მაკა ლაშხია

2. ესთეტიკა (ბერძნ. aisthētigos — გრძნობა,
შეგრძნება)
როგორც ფილოსოფიური მეცნიერება
ფილოსოფიური მოძღვრება ხელოვნების, მშვენიერების
ფორმათა შესახებ მხატვრულ შემოქმედებაში, ბუნებასა
და ცხოვრებაში

3.  ესთეტიკის ცალკე ფილოსოფიურ დისციპლინად ჩამოყალიბება
გერმანელ ფილოსოფოსს ბაუმგარტენ, ალექსანდრ გოტლიბს
უკავშირდება XVIII საუკუნეში
 ადრეულ პერიოდში, მოსაზღვრე ფილოსოფია, რომელიც
ონტოლოგიურ, გნოსეოლოგიურ, ეთიკურ,
ნატურფილოსოფიურ, თეოლოგიურ და ა. შ. პრობლემატიკას
შეისწავლიდა ესთეტიკის საკითხებიც მოიაზრებოდა
 პლატონისა და არისტოტელეს გავლენა ესთეტიკის, როგორც
ხელოვნების ფილოსოფიის სფეროში

4. ესთეტიკის ძირითადი კატეგორიები
 მშვენიერი
ამაღლებული
ტრაგიკული
კომიკური
თამაში
ირონია

5. მშვენიერი

6. სოკრატე და პლატონი
o მშვენიერების იდეა პლატონთან, როგორც სიკეთის იდეის
ექვივალენტური ცნება, რომელსაც დამოუკიდებლობა არ
გააჩნია
ხელოვნების მშვენიერება
o კანტისა და ჰეგელისეული მოძღვრება
• ტრანსცედენტალური ესთეტიკა
• მშვენიერების კრიტიკული შეფასება, როგორც
არამეცნიერული კონცეფცია
• დიფერენციაცია ესტეტიკურ მსჯელობასა და
რაციონალურ მსჯელობას შორის
• კანტის მოწონების 3 სახე: საამო, მშვენიერი და კარგი
• პრაქტიკული მიმართების უგუნებელყობა და მიზნების
მიმართება ობიექტთან, ინდივიდუალური
განხილვისთვის
„მშვენიერია ის, რაც
ცნებისგან
დამოუკიდებლად
აღიარებული იქნება,
როგორც საყოველთაო
მოწონების საგანი“. -
იმანუელ კანტი
მშვენიერების დაბადება

7. მშვენიერის იდეა ხელოვნებაში
Anne-François-Louis Janmot:
Rayons de soleil John Everett Millais: Ophelia
Charles Courtney Curran:
Fall sunshine

8. მშვენიერის იდეა ხელოვნებაში
Caspar David Friedrich: Plowed field
Leonardo Da Vinci:
Mona Lisa
Charles Courtney
Curran:

9. რაფაელის მადონები
მადონა მწვანეში
მადონა კონესტაბილე
მადონა სედია
მადონა თევზით

10. ამაღლებული
Caspar David Friedrich
Wanderer above the sea of fog

11. ამაღლებულის დაბადება
ამაღლებულის ცნება, ესთეტიკური კატეგორიის მიხედვით,
პირველად ახ.წ. I საუკუნეში ფსევდო-ლონგინოსად
წოდებულმა უცნობმა ლიტერატორმა და თეორეტიკოსმა
განიხილა
 ამაღლებული, იგივე მაღალი სტილი
 ზუსტი დეფინიციის არქონდა
ამაღლებულის ცნება წარმოდგენილია სამ ასპექტში:
o ბუნებაში
• დაკავშირებულია ღვთაებრივთან, მშვენიერებასთან და
სიდიადესთან
o ადამიანში (კერძოდ შემოქმედის) სულში
• აერთიანებს ესთეტიკურ და ეთიკურ მომენტებს
o მხატვრულ შემოქმედებაში

12. ლონგინოსის კრიტიკა
არისტოტელეს თეორია:
ლიტერატურის საბოლოო მიზანი
სიამოვნებაა
ლონგინოსის თეორია:
მხატვრული სტილი პიროვნების
ნიშნით არის აღბეჭდილი, და ეს
არა მხოლოდ მშვენიერი
სიტყვიერი ქსოვილით მიიღწევა,
არამედ, უფრო მეტი -
ამაღლებული შინაარსით.
სწორედ ამაღლებულის არსებობა ფარავს შესაძლო ტექნიკურ
ლაფსუსებს და არის საწინდარი იმისა, რომ სიცოცხლე
ღირებულია

13. ამაღლებული მხატვრობასა და ანტიკურ
არქიტექტურაში
Ferdinand Victor Eugène Delacroix: Liberty
Leading the People Ferdinand Victor Eugène Delacroix:
Collision of Moorish Horsemen
William Blake: Compassion

14. ამაღლებული მხატვრობასა და ანტიკურ
არქიტექტურაში
German Gothic Building Hera II, Paestum (Classical period)

15. ამაღლებული მხატვრობასა და ანტიკურ
არქიტექტურაში

16. ტრაგიკული

17. ტრაგედიის დაბადება არისტოტელესთან
პოეტიკა
ნაწარმოების ძირითადი
ფაბულა
არისტოტელე მხოლოდ
ტრაგედიას მიმოიხილავს
ზოგადი ცნობები:
o პოეტიკის II ტომი,
სადაც კომედიის
დაბადებაა აღწერილი
o არ არის დაწერილი

18.  ძველი ბერძენი დრამატურგი
 ბერძნული ტრაგედიის განვითარების ახალი საფეხური
 123 დრამა
 24 პირველი ჯილდო
 7 ცნობილი ტრაგედია
• „აიანტი“
• „ანტიგონე“
• „ტრაქინელი ქალები“
• „ელექტრა“
• „ფილპქტეტე“
• „ოიდიპოსი კოლონოსში“
• „ოიდიპოს მეფე“
სოფოკლე

19. ფრიდრიხ ნიცშე და ოიდიპოსი
ფილოსოფიის დასაბამი
ნიცშეს ფილოსოფიის
ძირითადი პრინციპი
ბუნებისთვის მისსავე
საწინააღმდეგო ქმედებით
მისივე საიდუმლოებების
დატყუებაა
კაცის სიდიადე ისაა, რომ ის
ხიდია და არა მიზანი: მასში
ის შეიძლება გიყვარდეს, რაც
გადასვლა და გადაჩეხვაა.

20. ტრაგიკულის ცნება ლიტერატურაში

21. ტრაგიკულის ცნება კინოინდუსტრიაში
The Hours (2002)
Shutter Island (2010)
Schindler's List (1993)
The Legend of 1900 (1998)
Macbeth (2015)
Anna Karenina (2013)
Crimson Peak (2015) Agora (2009) Requiem for a Dream (2000)

22. კომიკური

23. კომიკურის დაბადება
 დრამის ერთ-ერთი სახე, სადაც ხასიათები
გამსჭვალულია კომიზმით
სახალხო სიცილი, ხარხარი
• დასცინი საკუთარ თავს და არა სხვას
კომედია, როგორც დრამატული ჟანრი
ლიტერატურად გაფორმდა ძველ საბერძნეთში
 კომედიის წარმოშობის სათავეები
• ღვინისა და მხიარულების ღმერთი დიონისე
 არისტოფანე, უძველესი სამყაროს უდიდესი
დრამატული მწერალი და მისი განთქმული კომედია
„ჩიტები“

24. კომიკურის გაქრობა შუა საუკუნეებში
უმბერტო ეკო „ვარდის სახელი“

25. უილიამ
შექსპირი• „ქარიშხალი“
• „შეცდომათა კომედია“
• „ამაო გარჯა სიყვარულისას“
• „ზაფხულის ღამის სიზმარი“
• „ვენეციელი ვაჭარი“
• „ზამთრის ზღაპარი“
• „პერიკლე“
• „უინძორიელი მხიარული ქალები“
• „ჭირვეულის მორჯულება“
კომედიები

26. კომიკური უხმო ფილმებში

27. გმადლობთ ყურადღებისთვის!
მარიამ ჭედია