Beroepen van vroeger

1. Even terugblikken… Het verhaal van de molenaar, de schoolmeester en de smid.
1905 – Molenstraat - nu Jozef Reusenslei - richting noord - richting Herentalsebaan.
Op de achtergond van deze foto bemerken we een windmolen, een
standaardmolen, die reeds bestond vóór 1759.
Hij stond op het Molenveld, dat zich situeerde op de hoek van de
Jozef Reusenslei en de Eugeen Verelstlei.
In 1911 werd deze molen gesloopt.
Men vermoedt dat de werking van deze molen verminderde
omstreeks 1875, omdat hij te veel was ingebouwd en zo niet meer
voldoende wind kon vatten.
Ook het gebruik van de stoomgraanmolen bespoedigde dit proces.
Deze door stoom, later door elektriciteit, aangedreven graanmolen
bevond zich van 1866 tot 1960 in het tweede huis links op de foto.
De maalder (of “de molder”) Augustin Janssen, eveneens eigenaar
van de windmolen, staat vanop de eerste verdieping naar de
fotograaf te kijken.
In 1961 verdween deze maalderij om plaats te maken voor een
appartementgebouw.
1909
De molen kort vóór de afbraak.
Op de eerste foto bemerk je rechts een imposant gebouw: het schoolhuis of de (hoofd-)onderwijzers-
woning.
Het was de eerste ‘grote’ woning, die in ons dorpscentrum werd gebouwd. Toen een curiosum!
Er wordt verteld dat geïnteresseerden toen - voor 1 (Belgische) centiem - dit huis konden komen be-
kijken!
Dit gebouw, gebouwd in 1882 tijdens de eerste schoolstrijd (1879-1884), stond waar nu het
voormalige klooster en het KBC-kantoor staan.
De liberale regering verplichtte toen ieder gemeentebestuur – naast het oprichten van een officiële
school – ook tot het bouwen van een onderwijzerswoning.

2. Het schoolhuis bleef onbewoond tot 1887, want schoolmeester-koster
Franciscus Vinck verkoos in zijn woning - naast de nu verdwenen
gemeenteschool aan de Sint-Jacobuskerk - te blijven wonen.
Het leegstaande, nieuwe schoolhuis werd tijdelijk omgevormd tot een…
café, uitgebaat door het gezin Milis.
Dit gedurende de verbouwing van hun café ‘In den Vuurmolen’, nu
reisbureau, op de hoek van de Jozef Reusenslei en de de Robianostraat.
1911 – café In den Vuurmolen
Toen uitbater: J. Van Reusel
Het onderwijskoppel Frans Laureys, alias “Sus Patat”, en Joanna Reyniers zijn in 1887 de eerste
bewoners van het schoolhuis.
In 1910 vestigde hoofdonderwijzer August Mortelmans er zich met zijn vrouw Maria Reusens, dochter
van burgemeester Jozef Reusens, en hun kinderen.
Schoolhoofd Frans Resseler en zijn echtgenote Joske De Prins waren van 1946 tot 1962 de laatste
bewoners van dit schoolhuis.
Kort daarna bood dit gebouw nog tijdelijk onderdak aan de liefdadigheidsinstelling ‘Lentevreugde’, aan
de scoutsgroep van de St.-Jan Berchmansparochie, aan de turnkring Relax en aan het Jong-Davids-
fonds. In 1978 werd dit gebouw – spijtig genoeg - afgebroken.
Als we de kledij op de foto
hiernaast bekijken, werd deze
groepsfoto vermoedelijk op een
grijze herfst- of winterdag
genomen.
In het huis links met vlaggenmast
bevonden zich een melkerij en
een koffiebranderij, uitgebaat
door de familie Charbon.
Rechts het hoekhuis met het
grote uithangbord: café “Lagard”
uitgebaat door de familie
Pauwels.
Zij hadden achter hun café een
hoef- en bouwsmederij of smidse,
die uitgaf op de Smisbergstraat.
Op het einde van vorige eeuw
was in deze woning nog het
partijlokaal van de plaatselijke
Volksunieafdeling gevestigd.
Nu vind je er een delicatessen-
winkel.
1910 – Molenstraat – nu Jozef Reusenslei – richting centrum.
Vooraan rechts: de Smisbergstraat.
Louis Pauwels (1862-1945), bijnaam “Lagard”, was een buitengewoon getalenteerde
bouwsmid.
Een echte vakman, die dikwijls opdrachten uitvoerde voor de Lierse kunstsmid én
‘grootmeester’ Louis Van Boeckel (1857–1944).
Het smeedwerk van de omheining rond de - geklasseerde - tuin van het Instituut voor
Tropische Geneeskunde in Antwerpen is o.a. een werk van L. Van Boeckel.
L. Pauwels
alias “Lagard”
De molenaar, de schoolmeester en de smid: vroeger vaak belangrijke figuren in elke dorps-
gemeenschap!
Vandaag maken ze mee deel uit van de heemkundige geschiedenis van ons dorp naast de stad.
Tekst: Johan Mortelmans Foto 1 en 4: archief DocC Borsbeek Foto 2, 3 en 5: archief Stan Mortelmans