Clasicos de bolsillo: Luciano 06

1. {ΑΦΡΟΔΙΤΗ} Ὑπισχνοῦμαι δή σοι τὴν
Ἑλένην παραδώσειν γυναῖκα, καὶ ἀκολου-
θήσειν γέ σοι αὐτὴν καὶ ἀφίξεσθαι παρ'
ὑμᾶς εἰς τὴν Ἴλιον· καὶ αὐτὴ παρέσομαι
καὶ συμπράξω τὰ πάντα.
{ΠΑΡΙΣ} Καὶ τὸν Ἔρωτα καὶ τὸν Ἵμερον
καὶ τὰς Χάριτας ἄξεις;
{ΑΦΡΟΔΙΤΗ} Θάρρει, καὶ τὸν Πόθον
καὶ τὸν Ὑμέναιον ἔτι πρὸς τούτοις παρα-
λήψομαι.
{ΠΑΡΙΣ} Οὐκοῦν ἐπὶ τούτοις δίδωμι τὸ
μῆλον· ἐπὶ τούτοις λάμβανε.
20
ΛΟΥΚΙΑΝΟΥ
ΛΟΓΟΙ
1
τὰς τῶν κωμῳδῶν τε καὶ τραγῳδῶν, καὶ
ἢν προτεθῇ ὑμῖν ἔξοδος, ἐκεῖνα τὰ κράνη
περιθήσεσθε τὰ κεχηνότα, ὡς φοβερώτεροι
εἴητε τοῖς ἐναντίοις μορμολυττόμενοι
αὐτούς, καὶ ὑποδήσεσθε τὰ ὑψηλὰ ἐκεῖνα
δηλαδή· φεύγουσί τε γάρ, ἢν δέῃ, κοῦφα,
καὶ ἢν διώκητε, ἄφυκτα τοῖς πολεμίοις
ἔσται, ὑμῶν οὕτω μεγάλα διαβαινόντων
ἐπ' αὐτούς.
Ἀλλ' ὅρα μὴ ταῦτα μὲν ὑμῖν τὰ κομψὰ
λῆρος ᾖ καὶ παιδιὰ ἄλλως καὶ διατριβαὶ
ἀργοῦσι καὶ ῥᾳθυμεῖν ἐθέλουσι τοῖς νεανί-
σκοις. εἰ δὲ βούλεσθε πάντως ἐλεύθεροι
καὶ εὐδαίμονες εἶναι, ἄλλων ὑμῖν γυμνασί-
ων δεήσει καὶ ἀσκήσεως ἀληθινῆς τῆς ἐν
τοῖς ὅπλοις, καὶ ἡ ἅμιλλα οὐ πρὸς ἀλλή-
λους μετὰ παιδιᾶς, ἀλλὰ πρὸς τοὺς δυσμε-
νεῖς ἔσται μετὰ κινδύνων μελετῶσι τὴν
ἀρετήν. ὥστε ἀφέντας τὴν κόνιν καὶ τὸ
ἔλαιον δίδασκε αὐτοὺς τοξεύειν καὶ ἀκοντί-
ζειν μὴ κοῦφα διδοὺς τὰ ἀκόντια καὶ οἷα
118
σθαι διδάσκομεν· προϊοῦσιν δὲ ἤδη σοφῶν
ἀνδρῶν γνώμας καὶ ἔργα παλαιὰ καὶ
λόγους ὠφελίμους ἐν μέτροις κατακοσμή-
σαντες, ὡς μᾶλλον μνημονεύοιεν, ῥαψῳδο-
ῦμεν αὐτοῖς. οἱ δὲ καὶ ἀκούοντες ἀριστείας
τινὰς καὶ πράξεις ἀοιδίμους ὀρέγονται
κατὰ μικρὸν καὶ πρὸς μίμησιν ἐπεγείρο-
νται, ὡς καὶ αὐτοὶ ᾄδοιντο καὶ θαυμάζοι-
ντο ὑπὸ τῶν ὕστερον. οἷα πολλὰ Ἡσίοδός
τε ἡμῖν καὶ Ὅμηρος ἐποίησαν.
Ἐπειδὰν δὲ πλησιάζωσι πρὸς τὴν πολιτεί-
αν καὶ δέῃ αὐτοὺς ἤδη μεταχειρίζεσθαι τὰ
κοινά – καίτοι ἔξω τοῦ ἀγῶνος ἴσως τα-
ῦτα· οὐ γὰρ ὅπως τὰς ψυχὰς αὐτῶν ἀσκο-
ῦμεν ἐξ ἀρχῆς προὔκειτο εἰπεῖν, ἀλλὰ δι' ὅ
τι τοῖς τοιούτοις πόνοις καταγυμνάζειν
αὐτοὺς ἀξιοῦμεν. ὥστε αὐτὸς ἐμαυτῷ σιω-
πᾶν προστάττω, οὐ περιμείνας τὸν κήρυκα
οὐδὲ τὸν Ἀρεοπαγίτην σέ, ὃς ὑπ' αἰδοῦς,
οἶμαι, ἀνέχῃ ληροῦντα ἤδη τοσαῦτα ἔξω
τοῦ πράγματος.
103

2. 2
οὕτως ἅπαντες αὐτὴν ἀναπείσομεν.
{ΠΑΡΙΣ} Ὅπως μὲν ταῦτα χωρήσει, ἄδη-
λον, ὦ Ἀφροδίτη· πλὴν ἐρῶ γε ἤδη τῆς
Ἑλένης καὶ οὐκ οἶδ' ὅπως καὶ ὁρᾶν αὐτὴν
οἴομαι καὶ πλέω εὐθὺ τῆς Ἑλλάδος καὶ τῇ
Σπάρτῃ ἐπιδημῶ καὶ ἐπάνειμι ἔχων τὴν
γυναῖκα – καὶ ἄχθομαι ὅτι μὴ ταῦτα ἤδη
πάντα ποιῶ.
{ΑΦΡΟΔΙΤΗ} Μὴ πρότερον ἐρασθῇς, ὦ
Πάρι, πρὶν ἐμὲ τὴν προμνήστριαν καὶ νυμ-
φαγωγὸν ἀμείψασθαι τῇ κρίσει· πρέποι
γὰρ ἂν κἀμὲ νικηφόρον ὑμῖν συμπαρεῖναι
καὶ ἑορτάζειν ἅμα καὶ τοὺς γάμους καὶ τὰ
ἐπινίκια. πάντα γὰρ ἔνεστί σοι – τὸν ἔρω-
τα, τὸ κάλλος, τὸν γάμον – τουτουὶ τοῦ
μήλου πρίασθαι.
{ΠΑΡΙΣ} Δέδοικα μή μου ἀμελήσῃς μετὰ
τὴν κρίσιν.
{ΑΦΡΟΔΙΤΗ} Βούλει οὖν ἐπομόσομαι;
{ΠΑΡΙΣ} Μηδαμῶς, ἀλλ' ὑπόσχου πάλιν.
19
{ΑΝΑΧΑΡΣΙΣ} Εἰπέ μοι, ὦ Σόλων, πρὸς
δὲ δὴ τοὺς τὰ ἀναγκαιότατα μὴ λέγοντας
ἐν Ἀρείῳ πάγῳ, ἀλλὰ ἀποσιωπῶντας,
οὐδὲν τῇ βουλῇ πρόστιμον ἐπινενόηται;
{ΣΟΛΩΝ} Τί τοῦτο ἤρου με; οὐδέπω γὰρ
δῆλον.
{ΑΝΑΧΑΡΣΙΣ} Ὅτι τὰ κάλλιστα καὶ
ἐμοὶ ἀκοῦσαι ἥδιστα παρείς, τὰ περὶ τῆς
ψυχῆς, τὰ ἧττον ἀναγκαῖα λέγειν διανοῇ,
γυμνάσια καὶ διαπονήσεις τῶν σωμάτων.
{ΣΟΛΩΝ} Μέμνημαι γάρ, ὦ γενναῖε,
τῶν ἀπ' ἀρχῆς προρρήσεων καὶ ἀποπλανᾶν
οὐ βούλομαι τὸν λόγον, μή σου ἐπιταράξῃ
τὴν μνήμην ἐπιρρέων. πλὴν ἀλλὰ καὶ τα-
ῦτα ἐρῶ διὰ βραχέων, ὡς οἷόν τε· τὸ γὰρ
ἀκριβὲς τῆς περὶ αὐτῶν διασκέψεως
ἑτέρου ἂν εἴη λόγου.
Ῥυθμίζομεν οὖν τὰς γνώμας αὐτῶν
νόμους τε τοὺς κοινοὺς ἐκδιδάσκοντες, οἳ
δημοσίᾳ πᾶσι πρόκεινται ἀναγιγνώσκειν
104
{ΑΝΑΧΑΡΣΙΣ} Οὐκοῦν, ὦ Σόλων, ἤν
ποτε ὑμῖν ἐπίωσιν οἱ πολέμιοι, χρισάμενοι
τῷ ἐλαίῳ καὶ κονισάμενοι πρόιτε καὶ αὐτοὶ
πὺξ τὰς χεῖρας ἐπ' αὐτοὺς προβεβλημένοι,
κἀκεῖνοι δηλαδὴ ὑποπτήσσουσιν ὑμᾶς καὶ
φεύγουσιν δεδιότες μὴ σφίσι κεχηνόσι
πάσσητε τὴν ψάμμον εἰς τὸ στόμα ἢ περι-
πηδήσαντες, ὡς κατὰ νώτου γένησθε, περι-
πλέξητε αὐτοῖς τὰ σκέλη περὶ τὴν γαστέρα
καὶ διάγχητε ὑπὸ τὸ κράνος ὑποβαλόντες
τὸν πῆχυν. καὶ μὴ Δί' οἱ μὲν τοξεύσουσι
δῆλον ὅτι καὶ ἀκοντιοῦσιν, ὑμῶν δὲ ὥσπερ
ἀνδριάντων οὐ καθίξεται τὰ βέλη κεχρω-
σμένων πρὸς τὸν ἥλιον καὶ πολὺ τὸ αἷμα
πεπορισμένων. οὐ γὰρ καλάμη καὶ ἀθέρες
ὑμεῖς ἐστε, ὡς τάχιστα ἐνδιδόναι πρὸς τὰς
πληγάς, ἀλλὰ ὀψέ ποτε ἂν καὶ μόλις κατα-
τεμνόμενοι βαθέσι τοῖς τραύμασιν αἷμα
ὀλίγον ὑποδείξαιτε. τοιαῦτα γὰρ φής, εἰ μὴ
πάνυ παρήκουσα τοῦ παραδείγματος. ἢ
τὰς πανοπλίας ἐκείνας τότε ἀναλήψεσθε
117

3. ἐγὼ δὲ οἶδα ὡς χρὴ τὰ τοιαῦτα δρᾶν.
{ΠΑΡΙΣ} Πῶς; ἐθέλω γὰρ καὶ αὐτὸς
εἰδέναι.
{ΑΦΡΟΔΙΤΗ} Σὺ μὲν ἀποδημήσεις ὡς
ἐπὶ θέαν τῆς Ἑλλάδος, κἀπειδὰν ἀφίκῃ εἰς
τὴν Λακεδαίμονα, ὄψεταί σε ἡ Ἑλένη. το-
ὐντεῦθεν δὲ ἐμὸν ἂν εἴη τὸ ἔργον, ὅπως
ἐρασθήσεταί σου καὶ ἀκολουθήσει.
{ΠΑΡΙΣ} Τοῦτο αὐτὸ καὶ ἄπιστον εἶναί
μοι δοκεῖ, τὸ ἀπολιποῦσαν τὸν ἄνδρα ἐθε-
λῆσαι βαρβάρῳ καὶ ξένῳ συνεκπλεῦσαι.
{ΑΦΡΟΔΙΤΗ} Θάρρει τούτου γε ἕνεκα.
παῖδε γάρ μοι ἐστὸν δύο καλώ, Ἵμερος καὶ
Ἔρως, τούτω σοι παραδώσω ἡγεμόνε τῆς
ὁδοῦ γενησομένω· καὶ ὁ μὲν Ἔρως ὅλος
παρελθὼν εἰς αὐτὴν ἀναγκάσει τὴν γυνα-
ῖκα ἐρᾶν, ὁ δ' Ἵμερος αὐτῷ σοι περιχυθεὶς
τοῦθ' ὅπερ ἐστίν, ἱμερτόν τε θήσει καὶ
ἐράσμιον. καὶ αὐτὴ δὲ συμπαροῦσα δεήσο-
μαι καὶ τῶν Χαρίτων ἀκολουθεῖν· καὶ
18
ΘΕΩΝ ΚΡΙΣΙΣ
{ΖΕΥΣ} Ἑρμῆ, λαβὼν τουτὶ τὸ μῆλον
ἄπιθι εἰς τὴν Φρυγίαν παρὰ τὸν Πριάμου
παῖδα τὸν βουκόλον – νέμει δὲ τῆς Ἴδης ἐν
τῷ Γαργάρῳ – καὶ λέγε πρὸς αὐτόν, ὅτι
“Σέ, ὦ Πάρι, κελεύει ὁ Ζεύς, ἐπειδὴ καλός
τε αὐτὸς εἶ καὶ σοφὸς τὰ ἐρωτικά, δικάσαι
ταῖς θεαῖς, ἥτις αὐτῶν ἡ καλλίστη ἐστίν·
τοῦ δὲ ἀγῶνος τὸ ἆθλον ἡ νικῶσα λαβέτω
τὸ μῆλον.” ὥρα δὲ ἤδη καὶ ὑμῖν αὐταῖς
ἀπιέναι παρὰ τὸν δικαστήν· ἐγὼ γὰρ ἀπω-
θοῦμαι τὴν δίαιταν ἐπ' ἴσης τε ὑμᾶς ἀγα-
πῶν, καὶ εἴ γε οἷόν τε ἦν, ἡδέως ἂν ἁπάσας
3
κὼς καὶ συγκεκροτημένος εἶναι μᾶλλον ἢ
θρύπτεσθαι καὶ διαρρεῖν καὶ λευκὸς εἶναι
ἀπορίᾳ καὶ φυγῇ εἰς τὰ εἴσω τοῦ αἵματος.
Ταῦτ' ἔστιν, ὦ Ἀνάχαρσι, ἃ τοὺς νέους
ἡμεῖς ἀσκοῦμεν οἰόμενοι φύλακας ἡμῖν τῆς
πόλεως ἀγαθοὺς γενέσθαι καὶ ἐν ἐλευθερίᾳ
βιώσεσθαι δι' αὐτούς, κρατοῦντες μὲν τῶν
δυσμενῶν εἰ ἐπίοιεν, φοβεροὶ δὲ τοῖς πε-
ριοίκοις ὄντες, ὡς ὑποπτήσσειν τε καὶ ὑπο-
τελεῖν ἡμῖν τοὺς πλείστους αὐτῶν. ἐν εἰρή-
νῃ τε αὖ πολὺ ἀμείνοσιν αὐτοῖς χρώμεθα
περὶ μηδὲν τῶν αἰσχρῶν φιλοτιμουμένοις
μηδ' ὑπ' ἀργίας εἰς ὕβριν τρεπομένοις,
ἀλλὰ περὶ τὰ τοιαῦτα διατρίβουσιν καὶ
ἀσχόλοις οὖσιν ἐν αὐτοῖς. καὶ ὅπερ ἔφην τὸ
κοινὸν ἀγαθὸν καὶ τὴν ἄκραν πόλεως
εὐδαιμονίαν, τοῦτ' ἔστιν, ὁπότε εἰς τε εἰρή-
νην καὶ εἰς πόλεμον τὰ ἄριστα παρεσκευα-
σμένη φαίνοιτο ἡ νεότης περὶ τὰ κάλλιστα
ἡμῖν σπουδάζοντες.
116
μεγάλοις γράμμασιν ἀναγεγραμμένοι, κε-
λεύοντες ἅ τε χρὴ ποιεῖν καὶ ὧν ἀπέχε-
σθαι, καὶ ἀγαθῶν ἀνδρῶν συνουσίαις, παρ'
ὧν λέγειν τὰ δέοντα ἐκμανθάνουσι καὶ
πράττειν τὰ δίκαια καὶ ἐκ τοῦ ἴσου ἀλλή-
λοις συμπολιτεύεσθαι καὶ μὴ ἐφίεσθαι τῶν
αἰσχρῶν καὶ ὀρέγεσθαι τῶν καλῶν, βίαιον
δὲ μηδὲν ποιεῖν. οἱ δὲ ἄνδρες οὗτοι σοφι-
σταὶ καὶ φιλόσοφοι πρὸς ἡμῶν ὀνομάζο-
νται. καὶ μέντοι καὶ εἰς τὸ θέατρον συνάγο-
ντες αὐτοὺς δημοσίᾳ παιδεύομεν ὑπὸ κω-
μῳδίαις καὶ τραγῳδίαις ἀρετάς τε ἀνδρῶν
παλαιῶν καὶ κακίας θεωμένους, ὡς τῶν
μὲν ἀποτρέποιντο, ἐπ' ἐκεῖνα δὲ σπεύδοιεν.
τοῖς δέ γε κωμῳδοῖς καὶ λοιδορεῖσθαι καὶ
ἀποσκώπτειν ἐφίεμεν εἰς τοὺς πολίτας οὓς
ἂν αἰσχρὰ καὶ ἀνάξια τῆς πόλεως ἐπιτη-
δεύοντας αἴσθωνται, αὐτῶν τε ἐκείνων
χάριν, ἀμείνους γὰρ οὕτω γίγνονται ὀνειδι-
ζόμενοι, καὶ τῶν πολλῶν, ὡς φεύγοιεν τὸν
ἐπὶ τοῖς ὁμοίοις ἔλεγχον.
105

4. νενικηκυίας ἰδών. ἄλλως τε καὶ ἀνάγκη,
μιᾷ τὸ καλλιστεῖον ἀποδόντα πάντως ἀπε-
χθάνεσθαι ταῖς πλείοσιν. διὰ ταῦτα αὐτὸς
μὲν οὐκ ἐπιτήδειος ὑμῖν δικαστής, ὁ δὲ νε-
ανίας οὗτος ὁ Φρὺξ ἐφ' ὃν ἄπιτε βασιλικὸς
μέν ἐστι καὶ Γανυμήδους τουτουὶ συγγε-
νής, τὰ ἄλλα δὲ ἀφελὴς καὶ ὄρειος, κοὐκ ἄν
τις αὐτὸν ἀπαξιώσειε τοιαύτης θέας.
{ΑΦΡΟΔΙΤΗ} Ἐγὼ μέν, ὦ Ζεῦ, εἰ καὶ
τὸν Μῶμον αὐτὸν ἐπιστήσειας ἡμῖν δικα-
στήν, θαρροῦσα βαδιοῦμαι πρὸς τὴν ἐπίδει-
ξιν· τί γὰρ ἂν καὶ μωμήσαιτό μου; χρὴ δὲ
καὶ ταύταις ἀρέσκειν τὸν ἄνθρωπον.
{ΗΡΑ} Οὐδ' ἡμεῖς, ὦ Ἀφροδίτη, δέδιμεν,
οὐδ' ἂν ὁ Ἄρης ὁ σὸς ἐπιτραπῇ τὴν δίαι-
ταν· ἀλλὰ δεχόμεθα καὶ τοῦτον, ὅστις ἂν ᾖ,
τὸν Πάριν.
{ΖΕΥΣ} Ἦ καὶ σοὶ ταῦτα, ὦ θύγατερ,
συνδοκεῖ; τί φής; ἀποστρέφῃ καὶ ἐρυθριᾷς;
ἔστι μὲν ἴδιον τὸ αἰδεῖσθαι τὰ τοιαῦτα
4
{ΠΑΡΙΣ} Οὐδέν, ὦ Ἀφροδίτη· νῦν δὲ
ἡδέως ἂν ἀκούσαιμί σου τὰ πάντα διηγου-
μένης.
{ΑΦΡΟΔΙΤΗ} Αὕτη θυγάτηρ μέν ἐστι
Λήδας ἐκείνης τῆς καλῆς ἐφ' ἣν ὁ Ζεὺς κα-
τέπτη κύκνος γενόμενος.
{ΠΑΡΙΣ} Ποία δὲ τὴν ὄψιν ἐστί;
{ΑΦΡΟΔΙΤΗ} Λευκὴ μέν, οἵαν εἰκὸς ἐκ
κύκνου γεγενημένην, ἁπαλὴ δέ, ὡς ἐν ᾠῷ
τραφεῖσα, γυμνὰς τὰ πολλὰ καὶ παλαιστι-
κή, καὶ οὕτω δή τι περισπούδαστος ὥστε
καὶ πόλεμον ἀμφ' αὐτῇ γενέσθαι, τοῦ Θη-
σέως ἄωρον ἔτι ἁρπάσαντος. οὐ μὴν ἀλλ'
ἐπειδήπερ εἰς ἀκμὴν κατέστη, πάντες οἱ
ἄριστοι τῶν Ἀχαιῶν ἐπὶ τὴν μνηστείαν
ἀπήντησαν, προεκρίθη δὲ Μενέλεως τοῦ
Πελοπιδῶν γένους. εἰ δὴ θέλοις, ἐγώ σοι
καταπράξομαι τὸν γάμον.
{ΠΑΡΙΣ} Πῶς φής; τὸν τῆς γεγαμημένης;
{ΑΦΡΟΔΙΤΗ} Νέος εἶ σὺ καὶ ἀγροῖκος,
17
{ΑΝΑΧΑΡΣΙΣ} Εἶδον, ὦ Σόλων, οὓς φὴς
τοὺς τραγῳδοὺς καὶ κωμῳδούς, εἴ γε ἐκε-
ῖνοί εἰσιν, ὑποδήματα μὲν βαρέα καὶ ὑψηλὰ
ὑποδεδεμένοι, χρυσαῖς δὲ ταινίαις τὴν
ἐσθῆτα πεποικιλμένοι, κράνη δὲ ἐπικείμε-
νοι παγγέλοια κεχηνότα παμμέγεθες·
αὐτοὶ δὲ ἔνδοθεν μεγάλα τε ἐκεκράγεσαν
καὶ διέβαινον οὐκ οἶδ' ὅπως ἀσφαλῶς ἐν
τοῖς ὑποδήμασιν. Διονύσῳ δὲ οἶμαι τότε ἡ
πόλις ἑώρταζεν. οἱ δὲ κωμῳδοὶ βραχύτεροι
μὲν ἐκείνων καὶ πεζοὶ καὶ ἀνθρωπινώτεροι
καὶ ἧττον ἐβόων, κράνη δὲ πολὺ γελοιότε-
ρα. καὶ τὸ θέατρον γοῦν ἅπαν ἐγέλα ἐπ'
αὐτοῖς· ἐκείνων δὲ τῶν ὑψηλῶν σκυθρωποὶ
ἅπαντες ἤκουον, οἰκτείροντες, οἶμαι, αὐτο-
ὺς πέδας τηλικαύτας ἐπισυρομένους.
{ΣΟΛΩΝ} Οὐκ ἐκείνους, ὦγαθέ, ᾤκτει-
ρον, ἀλλὰ ποιητὴς ἴσως ἀρχαίαν τινὰ συμ-
φορὰν ἐπεδείκνυτο τοῖς θεαταῖς καὶ ῥήσεις
οἰκτρὰς ἐτραγῴδει πρὸς τὸ θέατρον ὑφ' ὧν
εἰς δάκρυα κατεσπῶντο οἱ ἀκούοντες.
106
οἰόμεθα εἶναι, ὡς μὴ διολισθάνοιεν συ-
μπλεκόμενοι. ἐπειδὰν γὰρ ἐν τῷ πηλῷ
ἀσκηθῶσιν συνέχειν τὸ διαδιδρᾶσκον ὑπὸ
γλισχρότητος, ἐθίζονται ἐκφεύγειν αὐτοὶ
ληφθέντες ἐκ τῶν χειρῶν, καὶ ταῦτα ἐν
ἀφύκτῳ ἐχόμενοι. καὶ μὴν καὶ τὸν ἱδρῶτα
συνέχειν δοκεῖ ἡ κόνις ἀθρόον ἐκχεόμενον
ἐπιπαττομένη, καὶ ἐπὶ πολὺ διαρκεῖν ποιεῖ
τὴν δύναμιν, καὶ κώλυμα γίγνεται μὴ
βλάπτεσθαι ὑπὸ τῶν ἀνέμων ἀραιοῖς τότε
καὶ ἀνεῳγόσιν τοῖς σώμασιν ἐμπιπτόντων.
ἄλλως τε καὶ τὸν ῥύπον ἀποσμᾷ καὶ στιλ-
πνότερον ποιεῖ τὸν ἄνδρα. καὶ ἔγωγε
ἡδέως ἂν παραστησάμενος πλησίον τῶν τε
λευκῶν τινα ἐκείνων καὶ ὑπὸ σκιᾷ δεδιῃτη-
μένων καὶ ὃν ἂν ἕλῃ τῶν ἐν τῷ Λυκείῳ γυ-
μναζομένων, ἀποπλύνας τὴν κόνιν καὶ τὸν
πηλόν, ἐροίμην ἄν σε ποτέρῳ ἂν ὅμοιος
εὔξαιο γενέσθαι· οἶδα γὰρ ὡς αὐτίκα ἕλοιο
ἂν ἐκ πρώτης προσόψεως, εἰ καὶ μὴ ἐπὶ
τῶν ἔργων πειραθείης ἑκατέρου, συνεστη-
115

5. ρῶν. εἰ δ' ἐθέλεις, ὦ καλέ, καὶ τάδε μου
ἄκουσον. ἐγὼ γὰρ πάλαι ὁρῶσά σε νέον
ὄντα καὶ καλὸν ὁποῖον οὐκ οἶδα εἴ τινα ἕτε-
ρον ἡ Φρυγία τρέφει, μακαρίζω μὲν τοῦ
κάλλους, αἰτιῶμαι δὲ τὸ μὴ ἀπολιπόντα
τοὺς σκοπέλους καὶ ταυτασὶ τὰς πέτρας
κατ' ἄστυ ζῆν, ἀλλὰ διαφθείρειν τὸ κάλλος
ἐν ἐρημίᾳ. τί μὲν γὰρ ἂν σὺ ἀπολαύσειας
τῶν ὀρῶν; τί δ' ἂν ἀπόναιντο τοῦ σοῦ κάλ-
λους αἱ βόες; ἔπρεπεν δὲ ἤδη σοι καὶ γεγα-
μηκέναι, μὴ μέντοι ἀγροῖκόν τινα καὶ χω-
ρῖτιν, οἷαι κατὰ τὴν Ἴδην αἱ γυναῖκες,
ἀλλά τινα ἐκ τῆς Ἑλλάδος, ἢ Ἀργόθεν ἢ ἐκ
Κορίνθου ἢ Λάκαιναν οἵαπερ ἡ Ἑλένη
ἐστίν, νέα τε καὶ καλὴ καὶ κατ' οὐδὲν ἐλάτ-
των ἐμοῦ, καὶ τὸ δὴ μέγιστον, ἐρωτική.
ἐκείνη γὰρ εἰ καὶ μόνον θεάσαιτό σε, εὖ
οἶδα ἐγὼ ὡς ἅπαντα ἀπολιποῦσα καὶ παρα-
σχοῦσα ἑαυτὴν ἔκδοτον ἕψεται καὶ συνοι-
κήσει. πάντως δὲ καὶ σὺ ἀκήκοάς τι περὶ
αὐτῆς.
16
ὑμῶν τῶν παρθένων· ἐπινεύεις δ' ὅμως.
ἄπιτε οὖν καὶ μὴ χαλεπήνητε τῷ δικαστῇ
αἱ νενικημέναι μηδὲ κακὸν ἐντρίψησθε τῷ
νεανίσκῳ· οὐ γὰρ οἷόν τε ἐπ' ἴσης πάσας
εἶναι καλάς.
{ΕΡΜΗΣ} Προΐωμεν εὐθὺ τῆς Φρυγίας,
ἐγὼ μὲν ἡγούμενος, ὑμεῖς δὲ μὴ βραδέως
ἀκολουθεῖτέ μοι καὶ θαρρεῖτε. οἶδα ἐγὼ
τὸν Πάριν. νεανίας ἐστὶ καλὸς καὶ τἄλλα
ἐρωτικὸς καὶ τὰ τοιαῦτα κρίνειν ἱκανώτα-
τος. οὐκ ἂν ἐκεῖνος δικάσειεν κακῶς.
{ΑΦΡΟΔΙΤΗ} Τοῦτο μὲν ἅπαν ἀγαθὸν
καὶ πρὸς ἐμοῦ λέγεις, τὸ δίκαιον ἡμῖν εἶναι
τὸν δικαστήν· πότερα δὲ ἄγαμός ἐστιν
οὗτος ἢ καὶ γυνή τις αὐτῷ σύνεστιν;
{ΕΡΜΗΣ} Οὐ παντελῶς ἄγαμος, ὦ
Ἀφροδίτη.
{ΑΦΡΟΔΙΤΗ} Πῶς λέγεις;
{ΕΡΜΗΣ} Δοκεῖ τις αὐτῷ συνοικεῖν
Ἰδαία γυνή, ἱκανὴ μέν, ἀγροῖκος δὲ καὶ
5
μέν, ὡς μὴ ἐπὶ τὸ κραταιὸν ἡ πτῶσις αὐτο-
ῖς γίγνοιτο, ἀλλ' ἐπὶ τὸ μαλακὸν ἀσφαλῶς
πίπτοιεν· ἔπειτα καὶ τὸν ὄλισθον ἀνάγκη
πλείω γίγνεσθαι, ἱδρούντων ἐν τῷ πηλῷ, ὃ
σὺ ταῖς ἐγχέλεσιν εἴκαζες, οὐκ ἀχρεῖον
οὐδὲ γελοῖον ὄν, ἀλλὰ καὶ τοῦτο εἰς ἰσχὺν
καὶ τόνον οὐκ ὀλίγα συντελεῖ, ὁπόταν
οὕτως ἐχόντων ἀλλήλων ἀναγκάζωνται
ἐγκρατῶς ἀντιλαμβάνεσθαι καὶ συνέχειν
διολισθάνοντας· αἴρεσθαί τε ἐν πηλῷ ἱδρω-
κότα μετ' ἐλαίου, ἐκπεσεῖν καὶ διαρρυῆναι
τῶν χειρῶν σπουδάζοντα, μὴ μικρὸν εἶναι
νόμιζε. καὶ ταῦτα πάντα, ὥσπερ ἔφην
ἔμπροσθεν, εἰς τοὺς πολέμους καὶ χρήσι-
μα, εἰ δέοι φίλον τρωθέντα ῥᾳδίως ἀράμε-
νον ὑπεξενεγκεῖν ἢ καὶ πολέμιον συναρ-
πάσαντα ἥκειν μετέωρον κομίζοντα. καὶ
διὰ τοῦτο εἰς ὑπερβολὴν ἀσκοῦμεν, τὰ χα-
λεπώτερα προτιθέντες ὡς τὰ μικρότερα
μακρῷ εὐκολώτερον φέροιεν.
Τὴν μέντοι κόνιν ἐπὶ τὸ ἐναντίον χρησίμην
114
εἰκὸς δέ σε καὶ αὐλοῦντας ἑωρακέναι τινὰς
τότε καὶ ἄλλους συνᾴδοντας ἐν κύκλῳ συ-
νεστῶτας. οὐδ' αὐτά, ὦ Ἀνάχαρσι, ἀχρεῖα
ᾄσματα καὶ αὐλήματα.
Τούτοις δ' οὖν ἅπασι καὶ τοῖς τοιούτοις
παραθηγόμενοι τὰς ψυχὰς ἀμείνους ἡμῖν
γίγνονται.
Τὰ δὲ δὴ σώματα, ὅπερ μάλιστα ἐπόθεις
ἀκοῦσαι, ὧδε καταγυμνάζομεν. ἀποδύσα-
ντες αὐτά, ὡς ἔφην, οὐκέτι ἁπαλὰ καὶ
τέλεον ἀσυμπαγῆ ὄντα, πρῶτον μὲν ἐθίζειν
ἀξιοῦμεν πρὸς τὸν ἀέρα, συνοικειοῦντες
αὐτὰ ταῖς ὥραις ἑκάσταις, ὡς μήτε θάλπος
δυσχεραίνειν μήτε πρὸς κρύος ἀπαγορεύ-
ειν, ἔπειτα δὲ χρίομεν ἐλαίῳ καὶ καταμα-
λάττομεν, ὡς εὐτονώτερα γίγνοιτο· ἄτοπον
γάρ, εἰ τὰ μὲν σκύτη νομίζομεν ὑπὸ τῷ
ἐλαίῳ μαλαττόμενα δυσραγέστερα καὶ
πολλῷ διαρκέστερα γίγνεσθαι νεκρά γε
ἤδη ὄντα, τὸ δ' ἔτι ζωῆς μετέχον σῶμα μὴ
107

6. δεινῶς ὄρειος, ἀλλ' οὐ σφόδρα προσέχειν
αὐτῇ ἔοικε. τίνος δ' οὖν ἕνεκα ταῦτα ἐρω-
τᾷς;
{ΑΦΡΟΔΙΤΗ} Ἄλλως ἠρόμην.
{ΑΘΗΝΑ} Παραπρεσβεύεις, ὦ οὗτος,
ἰδίᾳ πάλαι ταύτῃ κοινολογούμενος.
{ΕΡΜΗΣ} Οὐδέν, ὦ Ἀθηνᾶ, δεινὸν οὐδὲ
καθ' ὑμῶν, ἀλλ' ἤρετό με εἰ ἄγαμος ὁ
Πάρις ἐστίν.
{ΑΘΗΝΑ} Ὡς δὴ τί τοῦτο πολυπραγμο-
νοῦσα;
{ΕΡΜΗΣ} Οὐκ οἶδα· φησὶ δ' οὖν ὅτι ἄλ-
λως ἐπελθόν, οὐκ ἐξεπίτηδες ἤρετο.
{ΑΘΗΝΑ} Τί οὖν; ἄγαμός ἐστιν;
{ΕΡΜΗΣ} Οὐ δοκεῖ.
{ΑΘΗΝΑ} Τί δέ; τῶν πολεμικῶν ἐστιν
αὐτῷ ἐπιθυμία καὶ φιλόδοξός τις, ἢ τὸ πᾶν
βουκόλος;
{ΕΡΜΗΣ} Τὸ μὲν ἀληθὲς οὐκ ἔχω εἰπεῖν,
6
γάρ με, ὦ Πάρι, δικάσῃς εἶναι καλήν,
ἁπάσης ἔσῃ τῆς Ἀσίας δεσπότης.
{ΠΑΡΙΣ} Οὐκ ἐπὶ δώροις μὲν τὰ ἡμέτερα.
πλὴν ἄπιθι· πεπράξεται γὰρ ἅπερ ἂν δοκῇ.
σὺ δὲ πρόσιθι ἡ Ἀθηνᾶ.
{ΑΘΗΝΑ} Παρέστηκά σοι, καὶ ἤν με, ὦ
Πάρι, δικάσῃς καλήν, οὔποτε ἥττων ἄπει
ἐκ μάχης, ἀλλ' ἀεὶ κρατῶν· πολεμιστὴν
γάρ σε καὶ νικηφόρον ἀπεργάσομαι.
{ΠΑΡΙΣ} Οὐδέν, ὦ Ἀθηνᾶ, δεῖ μοι πο-
λέμου καὶ μάχης· εἰρήνη γάρ, ὡς ὁρᾷς, τὰ
νῦν ἐπέχει τὴν Φρυγίαν τε καὶ Λυδίαν καὶ
ἀπολέμητος ἡμῖν ἡ τοῦ πατρὸς ἀρχή. θάρ-
ρει δέ· οὐ μειονεκτήσεις γάρ, κἂν μὴ ἐπὶ
δώροις δικάζωμεν. ἀλλ' ἔνδυθι ἤδη καὶ ἐπί-
θου τὴν κόρυν· ἱκανῶς γὰρ εἶδον. τὴν
Ἀφροδίτην παρεῖναι καιρός.
{ΑΦΡΟΔΙΤΗ} Αὕτη σοι ἐγὼ πλησίον,
καὶ σκόπει καθ' ἓν ἀκριβῶς μηδὲν παρα-
τρέχων, ἀλλ' ἐνδιατρίβων ἑκάστῳ τῶν με-
15
ἂν ἄμεινον ἡγοίμεθα ὑπὸ τοῦ ἐλαίου διατε-
θήσεσθαι.
Τοὐντεῦθεν ποικίλα τὰ γυμνάσια ἐπινοή-
σαντες καὶ διδασκάλους ἑκάστων ἐπιστή-
σαντες τὸν μέν τινα πυκτεύειν, τὸν δὲ πα-
γκρατιάζειν διδάσκομεν, ὡς τούς τε
πόνους καρτερεῖν ἐθίζοιντο καὶ ὁμόσε χω-
ρεῖν ταῖς πληγαῖς μηδὲ ἀποτρέποιντο δέει
τῶν τραυμάτων. τοῦτο δὲ ἡμῖν δύο τὰ ὠφε-
λιμώτατα ἐξεργάζεται ἐν αὐτοῖς, θυμοειδε-
ῖς τε παρασκευάζον εἰς τοὺς κινδύνους καὶ
τῶν σωμάτων ἀφειδεῖν καὶ προσέτι ἐρ-
ρῶσθαι καὶ καρτεροὺς εἶναι.
Ὅσοι δὲ αὐτῶν κάτω συννενευκότες πα-
λαίουσιν, καταπίπτειν τε ἀσφαλῶς μαν-
θάνουσι καὶ ἀνίστασθαι εὐμαρῶς καὶ ὠθι-
σμοὺς καὶ περιπλοκὰς καὶ λυγισμοὺς καὶ
ἄγχεσθαι δύνασθαι καὶ εἰς ὕψος ἀναβα-
στάσαι τὸν ἀντίπαλον, οὐκ ἀχρεῖα οὐδὲ
οὗτοι ἐκμελετῶντες, ἀλλὰ ἓν μὲν τὸ
108
βεβαίως ἀπερεῖσαι τὴν βάσιν οὔτε ἐπιστη-
ρίξαι ῥᾴδιον ὑποσυρομένου πρὸς τὸ ὑπε-
ῖκον τοῦ ποδός. ἀλλὰ καὶ ὑπεράλλεσθαι
τάφρον, εἰ δέοι, ἢ εἴ τι ἄλλο ἐμπόδιον, καὶ
πρὸς τοῦτο ἀσκοῦνται ἡμῖν, ἔτι καὶ μολυ-
βδίδας χειροπληθεῖς ἐν ταῖν χεροῖν ἔχο-
ντες. εἶτα περὶ ἀκοντίου βολῆς εἰς μῆκος
ἁμιλλῶνται. εἶδες δὲ καὶ ἄλλο τι ἐν τῷ γυ-
μνασίῳ χαλκοῦν περιφερές, ἀσπίδι μικρᾷ
ἐοικὸς ὄχανον οὐκ ἐχούσῃ οὐδὲ τελαμῶνας,
καὶ ἐπειράθης γε αὐτοῦ κειμένου ἐν τῷ
μέσῳ καὶ ἐδόκει σοι βαρὺ καὶ δύσληπτον
ὑπὸ λειότητος. ἐκεῖνο τοίνυν ἄνω τε ἀναρ-
ριπτοῦσιν εἰς τὸν ἀέρα καὶ εἰς τὸ πόρρω,
φιλοτιμούμενοι ὅστις ἐπὶ μήκιστον ἐξέλθοι
καὶ τοὺς ἄλλους ὑπερβάλοιτο· καὶ ὁ πόνος
οὗτος ὤμους τε αὐτῶν κρατύνει καὶ τόνον
τοῖς ἄκροις ἐντίθησιν.
Ὁ πηλὸς δὲ καὶ ἡ κόνις, ἅπερ σοι γε-
λοιότερα ἐξ ἀρχῆς ἔδοξεν, ἄκουσον, ὦ θαυ-
μάσιε, ὅτου ἕνεκα ὑποβέβληται. πρῶτον
113

7. {ΑΘΗΝΑ} Ἰδού σοι ἡ κόρυς αὕτη ἀφῄρη-
ται.
{ΑΦΡΟΔΙΤΗ} Ἰδοὺ καί σοι ὁ κεστός.
{ΗΡΑ} Ἀλλὰ ἀποδυσώμεθα.
{ΠΑΡΙΣ} Ὦ Ζεῦ τεράστιε τῆς θέας, τοῦ
κάλλους, τῆς ἡδονῆς. οἵα μὲν ἡ παρθένος,
ὡς δὲ βασιλικὸν αὕτη καὶ σεμνὸν ἀπο-
λάμπει καὶ ἀληθῶς ἄξιον τοῦ Διός, ἥδε δὲ
ὁρᾷ ἡδύ τι καὶ γλαφυρόν, καὶ προσαγωγὸν
ἐμειδίασεν – ἀλλ' ἤδη μὲν ἅλις ἔχω τῆς
εὐδαιμονίας· εἰ δοκεῖ δέ, καὶ ἰδίᾳ καθ'
ἑκάστην ἐπιδεῖν βούλομαι, ὡς νῦν γε ἀμφί-
βολός εἰμι καὶ οὐκ οἶδα πρὸς ὅ τι ἀπο-
βλέψω, πάντῃ τὰς ὄψεις περισπώμενος.
{ΑΦΡΟΔΙΤΗ} Οὕτω ποιῶμεν.
{ΠΑΡΙΣ} Ἄπιτε οὖν αἱ δύο· σὺ δέ, ὦ
Ἥρα, περίμενε.
{ΗΡΑ} Περιμενῶ, κἀπειδάν με ἀκριβῶς
ἴδῃς, ὥρα σοι καὶ τἄλλα ἤδη σκοπεῖν εἰ
καλά σοι, τὰ δῶρα τῆς ψήφου τῆς ἐμῆς. ἢν
14
εἰκάζειν δὲ χρὴ νέον ὄντα καὶ τούτων
ὀρέγεσθαι τυχεῖν καὶ βούλεσθαι ἂν πρῶτον
αὐτὸν εἶναι κατὰ τὰς μάχας.
{ΑΦΡΟΔΙΤΗ} Ὁρᾷς, οὐδὲν ἐγὼ μέμφο-
μαι οὐδὲ ἐγκαλῶ σοι τὸ πρὸς ταύτην ἰδίᾳ
λαλεῖν· μεμψιμοίρων γὰρ καὶ οὐκ Ἀφροδί-
της τὰ τοιαῦτα.
{ΕΡΜΗΣ} Καὶ αὕτη σχεδὸν τὰ αὐτά με
ἤρετο· διὸ μὴ χαλεπῶς ἔχε μηδ' οἴου μειο-
νεκτεῖν, εἴ τι καὶ ταύτῃ κατὰ τὸ ἁπλοῦν
ἀπεκρινάμην. ἀλλὰ μεταξὺ λόγων ἤδη
πολὺ προϊόντες ἀπεσπάσαμεν τῶν ἀστέρων
καὶ σχεδόν γε κατὰ τὴν Φρυγίαν ἐσμέν.
ἐγὼ δὲ καὶ τὴν Ἴδην ὁρῶ καὶ τὸ Γάργαρον
ὅλον ἀκριβῶς, εἰ δὲ μὴ ἐξαπατῶμαι, καὶ
αὐτὸν ὑμῶν τὸν δικαστὴν τὸν Πάριν.
{ΗΡΑ} Ποῦ δέ ἐστιν; οὐ γὰρ κἀμοὶ φαίνε-
ται.
{ΕΡΜΗΣ} Ταύτῃ, ὦ Ἥρα, πρὸς τὰ λαιὰ
περισκόπει, μὴ πρὸς ἄκρῳ τῷ ὄρει, παρὰ
7
τοιοῦτο σῶμα ἐμπεσόντα ῥᾳδίως ἐλέγξειεν
ἂν οὐδ' ἐπικρατήσειεν εὐμαρῶς· ἔνδοθέν τε
γὰρ εὖ παρεσκεύασται αὐτῷ καὶ τὰ ἔξω
μάλα καρτερῶς πέφρακται πρὸς αὐτά, ὡς
μὴ παριέναι εἰς τὸ εἴσω, μηδὲ παραδέχε-
σθαι μήτε ἥλιον αὐτὸν μήτε κρύος ἐπὶ
λύμῃ τοῦ σώματος. πρός τε τὸ ἐνδιδὸν ἐν
τοῖς πόνοις πολὺ τὸ θερμὸν τὸ ἔνδοθεν
ἐπιρρέον, ἅτε ἐκ πολλοῦ προπαρεσκευα-
σμένον καὶ εἰς τὴν ἀναγκαίαν χρείαν ἀπο-
κείμενον, ἀναπληροῖ εὐθὺς ἐπάρδον τῇ
ἀκμῇ καὶ ἀκαμάτους ἐπὶ πλεῖστον παρέχε-
ται· τὸ γὰρ προπονῆσαι πολλὰ καὶ προκα-
μεῖν οὐκ ἀνάλωσιν τῆς ἰσχύος, ἀλλ' ἐπίδο-
σιν ἐργάζεται, καὶ ἀναρριπιζομένη πλείων
γίγνεται.
Καὶ μὴν καὶ δρομικοὺς εἶναι ἀσκοῦμεν
αὐτοὺς εἰς μῆκός τε διαρκεῖν ἐθίζοντες καὶ
εἰς τὸ ἐν βραχεῖ ὠκύτατον ἐπικουφίζοντες·
καὶ ὁ δρόμος οὐ πρὸς τὸ στερρὸν καὶ ἀντί-
τυπον, ἀλλὰ ἐν ψάμμῳ βαθείᾳ, ἔνθα οὔτε
112
πρῶτον καὶ μέγιστον ἀναμφιβόλως κτώμε-
νοι· δυσπαθέστερα γὰρ καὶ καρτερώτερα
τὰ σώματα γίγνονται αὐτοῖς διαπονούμε-
να. ἕτερον δὲ οὐδὲ αὐτὸ μικρόν· ἔμπειροι
γὰρ δὴ ἐκ τούτου καθίστανται, εἴ ποτε ἀφί-
κοιντο εἰς χρείαν τῶν μαθημάτων τούτων
ἐν ὅπλοις· δῆλον γὰρ ὅτι καὶ πολεμίῳ ἀν-
δρὶ ὁ τοιοῦτος συμπλακεὶς καταρρίψει τε
θᾶττον ὑποσκελίσας καὶ καταπεσὼν εἴσε-
ται ὡς ῥᾷστα ἐξανίστασθαι. πάντα γὰρ τα-
ῦτα, ὦ Ἀνάχαρσι, ἐπ' ἐκεῖνον τὸν ἀγῶνα
ποριζόμεθα τὸν ἐν τοῖς ὅπλοις καὶ ἡγούμε-
θα πολὺ ἀμείνοσι χρήσασθαι τοῖς οὕτως
ἀσκηθεῖσιν, ἐπειδὰν πρότερον αὐτῶν γυ-
μνὰ τὰ σώματα καταμαλάξαντες καὶ δια-
πονήσαντες ἐρρωμενέστερα καὶ ἀλκιμώτε-
ρα ἐξεργασώμεθα καὶ κοῦφα καὶ εὔτονα
καὶ τὰ αὐτὰ βαρέα τοῖς ἀνταγωνισταῖς.
Ἐννοεῖς γάρ, οἶμαι, τὸ μετὰ τοῦτο, οἵους
εἰκὸς σὺν ὅπλοις ἔσεσθαι τοὺς καὶ γυμνοὺς
ἂν φόβον τοῖς δυσμενέσιν ἐμποιήσαντας,
109

8. δὲ τὴν πλευράν, οὗ τὸ ἄντρον, ἔνθα καὶ τὴν
ἀγέλην ὁρᾷς.
{ΗΡΑ} Ἀλλ' οὐχ ὁρῶ τὴν ἀγέλην.
{ΕΡΜΗΣ} Πῶς φής; οὐχ ὁρᾷς βοίδια
κατὰ τὸν ἐμὸν οὑτωσὶ δάκτυλον ἐκ μέσων
τῶν πετρῶν προερχόμενα καί τινα ἐκ τοῦ
σκοπέλου καταθέοντα καλαύροπα ἔχοντα
καὶ ἀνείργοντα μὴ πρόσω διασκίδνασθαι
τὴν ἀγέλην;
{ΗΡΑ} Ὁρῶ νῦν, εἴ γε ἐκεῖνός ἐστιν.
{ΕΡΜΗΣ} Ἀλλὰ ἐκεῖνος. ἐπειδὴ δὲ πλησί-
ον ἤδη ἐσμέν, ἐπὶ τῆς γῆς, εἰ δοκεῖ, κατα-
στάντες βαδίζωμεν, ἵνα μὴ διαταράξωμεν
αὐτὸν ἄνωθεν ἐξ ἀφανοῦς καθιπτάμενοι.
{ΗΡΑ} Εὖ λέγεις, καὶ οὕτω ποιῶμεν. ἐπεὶ
δὲ καταβεβήκαμεν, ὥρα σοι, ὦ Ἀφροδίτη,
προϊέναι καὶ ἡγεῖσθαι ἡμῖν τῆς ὁδοῦ· σὺ
γὰρ ὡς τὸ εἰκὸς ἔμπειρος εἶ τοῦ χωρίου
πολλάκις, ὡς λόγος, κατελθοῦσα πρὸς Ἀγ-
χίσην.
8
πρώτη γε ἀποδύσομαι, ὅπως μάθῃς ὅτι μὴ
μόνας ἔχω τὰς ὠλένας λευκὰς μηδὲ τῷ
βοῶπις εἶναι μέγα φρονῶ, ἐπ' ἴσης δέ εἰμι
πᾶσα καὶ ὁμοίως καλή.
{ΑΘΗΝΑ} Μὴ πρότερον ἀποδύσῃς
αὐτήν, ὦ Πάρι, πρὶν ἂν τὸν κεστὸν ἀπόθη-
ται – φαρμακὶς γάρ ἐστιν – μή σε κατα-
γοητεύσῃ δι' αὐτοῦ. καίτοι γε ἐχρῆν μηδὲ
οὕτω κεκαλλωπισμένην παρεῖναι μηδὲ το-
σαῦτα ἐντετριμμένην χρώματα καθάπερ
ὡς ἀληθῶς ἑταίραν τινά, ἀλλὰ γυμνὸν τὸ
κάλλος ἐπιδεικνύειν.
{ΠΑΡΙΣ} Εὖ λέγουσι τὸ περὶ τοῦ κεστοῦ,
καὶ ἀπόθου.
{ΑΦΡΟΔΙΤΗ} Τί οὖν οὐχὶ καὶ σύ, ὦ
Ἀθηνᾶ, τὴν κόρυν ἀφελοῦσα ψιλὴν τὴν κε-
φαλὴν ἐπιδεικνύεις, ἀλλ' ἐπισείεις τὸν
λόφον καὶ τὸν δικαστὴν φοβεῖς; ἢ δέδιας
μή σοι ἐλέγχηται τὸ γλαυκὸν τῶν ὀμ-
μάτων ἄνευ τοῦ φοβεροῦ βλεπόμενον;
13
οὐ πολυσαρκίαν ἀργὸν καὶ λευκὴν ἢ ἀσαρ-
κίαν μετὰ ὠχρότητος ἐπιδεικνυμένους οἷα
γυναικῶν σώματα ὑπὸ σκιᾷ μεμαρασμένα,
τρέμοντα ἱδρῶτί τε πολλῷ εὐθὺς ῥεόμενα
καὶ ἀσθμαίνοντα ὑπὸ τῷ κράνει, καὶ μάλι-
στα ἢν καὶ ὁ ἥλιος ὥσπερ νῦν τὸ μεσημβρι-
νὸν ἐπιφλέγῃ. οἷς τί ἄν τις χρήσαιτο δι-
ψῶσι καὶ τὸν κονιορτὸν οὐκ ἀνεχομένοις
καὶ εἰ αἷμα ἴδοιεν, εὐθὺς ταραττομένοις
καὶ προαποθνήσκουσι πρὶν ἐντὸς βέλους
γενέσθαι καὶ εἰς χεῖρας ἐλθεῖν τοῖς πολεμί-
οις;
Οὗτοι δὲ ἡμῖν ὑπέρυθροι εἰς τὸ μελάντε-
ρον ὑπὸ τοῦ ἡλίου κεχρωσμένοι καὶ ἀρρε-
νωποί, πολὺ τὸ ἔμψυχον καὶ θερμὸν καὶ ἀν-
δρῶδες ἐπιφαίνοντες, τοσαύτης εὐεξίας
ἀπολάμποντες, οὔτε ῥικνοὶ καὶ κατεσκλη-
κότες οὔτε περιπληθεῖς εἰς βάρος, ἀλλὰ εἰς
τὸ σύμμετρον περιγεγραμμένοι, τὸ μὲν
ἀχρεῖον τῶν σαρκῶν καὶ περιττὸν τοῖς
ἱδρῶσιν ἐξαναλωκότες, ὃ δὲ ἰσχὺν καὶ
110
τόνον παρεῖχεν ἀμιγὲς τοῦ φαύλου περιλε-
λειμμένον ἐρρωμένως φυλάττοντες. ὅπερ
γὰρ δὴ οἱ λικμῶντες τὸν πυρόν, τοῦτο ἡμῖν
καὶ τὰ γυμνάσια ἐργάζεται ἐν τοῖς σώμα-
σι, τὴν μὲν ἄχνην καὶ τοὺς ἀθέρας ἀποφυ-
σῶντα, καθαρὸν δὲ τὸν καρπὸν διευκρινο-
ῦντα καὶ προσωρεύοντα.
Καὶ διὰ τοῦτο ὑγιαίνειν τε ἀνάγκη καὶ ἐπὶ
μήκιστον διαρκεῖν ἐν τοῖς καμάτοις· ὀψέ τε
ἂν ἰδίειν ὁ τοιοῦτος ἄρξαιτο καὶ ὀλιγάκις
ἂν ἀσθενῶν φανείη. ὥσπερ ἂν εἰ πῦρ τις
φέρων ἅμα ἐμβάλοι εἰς πυρὸν αὐτὸν καὶ εἰς
τὴν καλάμην αὐτοῦ καὶ εἰς τὴν ἄχνην –
αὖθις γὰρ ἐπὶ τὸν λικμῶντα ἐπάνειμι –
θᾶττον ἄν, οἶμαι, παρὰ πολὺ ἡ καλάμη
ἀναφλεγείη, ὁ δὲ πυρὸς κατ' ὀλίγον οὔτε
φλογὸς μεγάλης ἀνισταμένης οὔτε ὑπὸ μιᾷ
τῇ ὁρμῇ, ἀλλὰ κατὰ μικρὸν ὑποτυφόμενος
χρόνῳ ὕστερον καὶ αὐτὸς ἂν κατακαυθείη.
Οὐ τοίνυν οὐδὲ νόσος οὐδὲ κάματος εἰς
111

9. ἀναδῦναι πρὸς τοῦ Διὸς κεκελευσμένον.
{ΠΑΡΙΣ} Ἓν τοῦτο, ὦ Ἑρμῆ, πεῖσον
αὐτάς, μὴ χαλεπῶς ἔχειν μοι τὰς δύο τὰς
νενικημένας, ἀλλὰ μόνων τῶν ὀφθαλμῶν
ἡγεῖσθαι τὴν διαμαρτίαν.
{ΕΡΜΗΣ} Οὕτω φασὶ ποιήσειν· ὥρα δέ
σοι ἤδη περαίνειν τὴν κρίσιν.
{ΠΑΡΙΣ} Πειρασόμεθα· τί γὰρ ἂν καὶ
πάθοι τις; ἐκεῖνο δὲ πρότερον εἰδέναι βού-
λομαι, πότερ' ἐξαρκέσει σκοπεῖν αὐτὰς ὡς
ἔχουσιν, ἢ καὶ ἀποδῦσαι δεήσει πρὸς τὸ
ἀκριβὲς τῆς ἐξετάσεως;
{ΕΡΜΗΣ} Τοῦτο μὲν σὸν ἂν εἴη τοῦ δικα-
στοῦ, καὶ πρόσταττε ὅπη καὶ θέλεις.
{ΠΑΡΙΣ} Ὅπη καὶ θέλω; γυμνὰς ἰδεῖν
βούλομαι.
{ΕΡΜΗΣ} Ἀπόδυτε, ὦ αὗται· σὺ δ' ἐπι-
σκόπει· ἐγὼ δὲ ἀπεστράφην.
{ΑΦΡΟΔΙΤΗ} Καλῶς, ὦ Πάρι· καὶ
12
{ΑΦΡΟΔΙΤΗ} Οὐ σφόδρα, ὦ Ἥρα, τού-
τοις ἄχθομαι τοῖς σκώμμασιν.
{ΕΡΜΗΣ} Ἀλλ' οὖν ἐγὼ ὑμῖν ἡγήσομαι·
καὶ γὰρ αὐτὸς ἐνδιέτριψα τῇ Ἴδῃ, ὁπότε
δὴ ὁ Ζεὺς ἤρα τοῦ μειρακίου τοῦ Φρυγός,
καὶ πολλάκις δεῦρο ἦλθον ὑπ' ἐκείνου κα-
ταπεμφθεὶς εἰς ἐπισκοπὴν τοῦ παιδός. καὶ
ὁπότε γε ἤδη ἐν τῷ ἀετῷ ἦν, συμπαρι-
πτάμην αὐτῷ καὶ συνεκούφιζον τὸν καλόν,
καὶ εἴ γε μέμνημαι, ἀπὸ ταυτησὶ τῆς
πέτρας αὐτὸν ἀνήρπασεν. ὁ μὲν γὰρ ἔτυχε
τότε συρίζων πρὸς τὸ ποίμνιον, κατα-
πτάμενος δὲ ὄπισθεν αὐτοῦ ὁ Ζεὺς κούφως
μάλα τοῖς ὄνυξι περιβαλὼν καὶ τῷ στόματι
τὴν ἐπὶ τῇ κεφαλῇ τιάραν ἔχων ἀνέφερε
τὸν παῖδα τεταραγμένον καὶ τῷ τραχήλῳ
ἀπεστραμμένῳ εἰς αὐτὸν ἀποβλέποντα.
τότε οὖν ἐγὼ τὴν σύριγγα λαβών, ἀποβε-
βλήκει γὰρ αὐτὴν ὑπὸ τοῦ δέους – ἀλλὰ
γὰρ ὁ διαιτητὴς οὑτοσὶ πλησίον, ὥστε προ-
σείπωμεν αὐτόν. Χαῖρε, ὦ βουκόλε.
9
ἀτεχνῶς οὖν ἔπασχον τοῖς νυστάζουσι τού-
τοις ὅμοιον, ἄρτι μὲν ἐπινεύων, ἄρτι δὲ
ἀνανεύων ἔμπαλιν.
Πολλῷ δὲ τούτων ἐκεῖνο ἀλογώτερον·
τοὺς γὰρ αὐτοὺς τούτους εὕρισκον ἐπιτη-
ρῶν ἐναντιώτατα τοῖς αὑτῶν λόγοις ἐπιτη-
δεύοντας. τοὺς γοῦν καταφρονεῖν παραινο-
ῦντας χρημάτων ἑώρων ἀπρὶξ ἐχομένους
αὐτῶν καὶ περὶ τόκων διαφερομένους καὶ
ἐπὶ μισθῷ παιδεύοντας καὶ πάντα ἕνεκα
τούτων ὑπομένοντας, τούς τε τὴν δόξαν
ἀποβαλλομένους αὐτῆς ταύτης χάριν τὰ
πάντα καὶ πράττοντας καὶ λέγοντας, ἡδο-
νῆς τε αὖ σχεδὸν ἅπαντας κατηγοροῦντας,
ἰδίᾳ δὲ μόνῃ ταύτῃ προσηρτημένους.
Σφαλεὶς οὖν καὶ τῆσδε τῆς ἐλπίδος ἔτι
μᾶλλον ἐδυσχέραινον, ἠρέμα παραμυθούμε-
νος ἐμαυτὸν ὅτι μετὰ πολλῶν καὶ σοφῶν
καὶ σφόδρα ἐπὶ συνέσει διαβεβοημένων
ἀνόητός τέ εἰμι καὶ τἀληθὲς ἔτι ἀγνοῶν πε-
140
ἑκάστῳ μάλα πολλά, οἷς χρώμεθα ὁπόταν
ἀναγκαῖον ᾖ, καὶ λόφους καὶ φάλαρα καὶ
ἵππους, καὶ ἱππέας σχεδὸν τὸ τέταρτον
τῶν πολιτῶν. τὸ μέντοι ὁπλοφορεῖν ἀεὶ καὶ
ἀκινάκην παρεζῶσθαι περιττὸν ἐν εἰρήνῃ
οἰόμεθα εἶναι, καὶ πρόστιμόν γ' ἔστιν,
ὅστις ἐν ἄστει σιδηροφοροίη μηδὲν δέον ἢ
ὅπλα ἐξενέγκοι εἰς τὸ δημόσιον. ὑμεῖς δὲ
συγγνωστοὶ ἐν ὅπλοις ἀεὶ βιοῦντες· τό τε
γὰρ ἐν ἀφράκτῳ οἰκεῖν ῥᾴδιον εἰς ἐπιβου-
λήν, καὶ οἱ πόλεμοι μάλα πολλοί, καὶ ἄδη-
λον ὁπότε τις ἐπιστὰς κοιμώμενον κατα-
σπάσας ἀπὸ τῆς ἁμάξης φονεύσειεν· ἥ τε
πρὸς ἀλλήλους ἀπιστία, αὐθαιρέτως καὶ μὴ
ἐν νόμῳ συμπολιτευομένων, ἀναγκαῖον ἀεὶ
τὸν σίδηρον ποιεῖ, ὡς πλησίον εἶναι ἀμυνο-
ῦντα, εἴ τις βιάζοιτο.
{ΑΝΑΧΑΡΣΙΣ} Εἶτα, ὦ Σόλων, σιδηρο-
φορεῖν μὲν οὐδενὸς ἀναγκαίου ἕνεκα περιτ-
τὸν ὑμῖν δοκεῖ, καὶ τῶν ὅπλων φείδεσθε,
ὡς μὴ διὰ χειρὸς ὄντα φθείροιτο, ἀλλὰ φυ-
121

10. {ΠΑΡΙΣ} Νὴ καὶ σύ γε, ὦ νεανίσκε. τίς δὲ
ὢν δεῦρο ἀφῖξαι πρὸς ἡμᾶς; ἢ τίνας ταύτας
ἄγεις τὰς γυναῖκας; οὐ γὰρ ἐπιτήδειαι ὀρε-
οπολεῖν, οὕτως γε οὖσαι καλαί.
{ΕΡΜΗΣ} Ἀλλ' οὐ γυναῖκές εἰσιν, Ἥραν
δέ, ὦ Πάρι, καὶ Ἀθηνᾶν καὶ Ἀφροδίτην
ὁρᾷς· κἀμὲ τὸν Ἑρμῆν ἀπέστειλεν ὁ Ζεύς
– ἀλλὰ τί τρέμεις καὶ ὠχριᾷς; μὴ δέδιθι·
χαλεπὸν γὰρ οὐδέν. κελεύει δέ σε δικαστὴν
γενέσθαι τοῦ κάλλους αὐτῶν· “Ἐπεὶ γάρ,”
φησί, “καλός τε αὐτὸς εἶ καὶ σοφὸς τὰ
ἐρωτικά, σοὶ τὴν γνῶσιν ἐπιτρέπω.” τοῦ
δὲ ἀγῶνος τὸ ἆθλον εἴσῃ ἀναγνοὺς τὸ
μῆλον.
{ΠΑΡΙΣ} Φέρ' ἴδω τί καὶ βούλεται. “Ἡ
καλή,” φησίν, λαβέτω.” πῶς ἂν οὖν, ὦ
δέσποτα Ἑρμῆ, δυνηθείην ἐγὼ θνητὸς
αὐτὸς καὶ ἀγροῖκος ὢν δικαστὴς γενέσθαι
παραδόξου θέας καὶ μείζονος ἢ κατὰ βου-
κόλον; τὰ γὰρ τοιαῦτα κρίνειν τῶν ἁβρῶν
10
μᾶλλον καὶ ἀστικῶν· τὸ δὲ ἐμόν, αἶγα μὲν
αἰγὸς ὁποτέρα ἡ καλλίων καὶ δάμαλιν ἄλ-
λης δαμάλεως, τάχ' ἂν δικάσαιμι κατὰ τὴν
τέχνην· αὗται δὲ πᾶσαί τε ὁμοίως καλαὶ
καὶ οὐκ οἶδ' ὅπως ἄν τις ἀπὸ τῆς ἑτέρας
ἐπὶ τὴν ἑτέραν μεταγάγοι τὴν ὄψιν ἀπο-
σπάσας· οὐ γὰρ ἐθέλει ἀφίστασθαι ῥᾳδίως,
ἀλλ' ἔνθα ἂν ἀπερείσῃ τὸ πρῶτον, τούτου
ἔχεται καὶ τὸ παρὸν ἐπαινεῖ· κἂν ἐπ' ἄλλο
μεταβῇ, κἀκεῖνο καλὸν ὁρᾷ καὶ παραμένει,
καὶ ὑπὸ τῶν πλησίον παραλαμβάνεται. καὶ
ὅλως περικέχυταί μοι τὸ κάλλος αὐτῶν καὶ
ὅλον περιείληφέ με καὶ ἄχθομαι, ὅτι μὴ
καὶ αὐτὸς ὥσπερ ὁ Ἄργος ὅλῳ βλέπειν δύ-
ναμαι τῷ σώματι. δοκῶ δ' ἄν μοι καλῶς
δικάσαι πάσαις ἀποδοὺς τὸ μῆλον. καὶ γὰρ
αὖ καὶ τόδε, ταύτην μὲν εἶναι συμβέβηκεν
τοῦ Διὸς ἀδελφὴν καὶ γυναῖκα, ταύτας δὲ
θυγατέρας· πῶς οὖν οὐ χαλεπὴ καὶ οὕτως
ἡ κρίσις;
{ΕΡΜΗΣ} Οὐκ οἶδα· πλὴν οὐχ οἷόν τε
11
λάττετε ἀποκείμενα ὡς χρησόμενοι τότε,
τῆς χρείας ἐπιστάσης· τὰ δὲ σώματα τῶν
νέων οὐδενὸς δεινοῦ ἐπείγοντος καταπονε-
ῖτε παίοντες καὶ ὑπὸ τῶν ἱδρώτων κατανα-
λίσκοντες, οὐ ταμιευόμενοι πρὸς τὸ ἀνα-
γκαῖον τὰς ἀλκὰς αὐτῶν, ἀλλ' εἰκῆ ἐν τῷ
πηλῷ καὶ τῇ κόνει ἐκχέοντες;
{ΣΟΛΩΝ} Ἔοικας, ὦ Ἀνάχαρσι, τοιόνδε
τι δυνάμεως πέρι ἐννοεῖν, ὡς οἴνῳ ἢ ὕδατι
ἢ ἄλλῳ τῶν ὑγρῶν ὁμοίαν αὐτὴν οὖσαν.
δέδιας οὖν μὴ ὥσπερ ἐξ ἀγγείου κεραμεοῦ
λάθῃ διαρρυεῖσα ἐν τοῖς πόνοις κᾆτα ἡμῖν
κενὸν καὶ ξηρὸν οἴχηται τὸ σῶμα καταλι-
ποῦσα ὑπὸ μηδενὸς ἔνδοθεν ἀναπληρούμε-
νον. τὸ δὲ οὐχ οὕτως ἔχει σοι, ἀλλὰ ὅσῳ
τις ἂν αὐτὴν ἐξαντλῇ τοῖς πόνοις, τοσῷδε
μᾶλλον ἐπιρρεῖ κατὰ τὸν περὶ τῆς Ὕδρας
μῦθον, εἴ τινα ἤκουσας, ὡς ἀντὶ μιᾶς κεφα-
λῆς τμηθείσης δύ' ἀεὶ ἄλλαι ἀνεφύοντο. ἢν
δὲ ἀγύμναστος ἐξ ἀρχῆς καὶ ἄτονος ᾖ μηδὲ
διαρκῆ τὴν ὕλην ἔχῃ ὑποβεβλημένην, τότε
122
λιν, πονεῖν τὰ πάντα καὶ μοχθεῖν καὶ τὸ
σῶμα καταναγκάζειν ῥυπῶντα καὶ αὐχ-
μῶντα καὶ πᾶσι δυσαρεστοῦντα καὶ λοιδο-
ρούμενον, συνεχὲς ἐπιρραψῳδῶν τὰ πάνδη-
μα ἐκεῖνα τοῦ Ἡσιόδου περὶ τῆς ἀρετῆς
ἔπη καὶ τὸν ἱδρῶτα καὶ τὴν ἐπὶ τὸ ἄκρον
ἀνάβασιν. ἄλλος καταφρονεῖν χρημάτων
παρεκελεύετο καὶ ἀδιάφορον οἴεσθαι τὴν
κτῆσιν αὐτῶν· ὁ δέ τις ἔμπαλιν ἀγαθὸν
εἶναι καὶ τὸν πλοῦτον ἀπεφαίνετο. περὶ μὲν
γὰρ τοῦ κόσμου τί χρὴ καὶ λέγειν; ὅς γε
ἰδέας καὶ ἀσώματα καὶ ἀτόμους καὶ κενὰ
καὶ τοιοῦτόν τινα ὄχλον ὀνομάτων ὁση-
μέραι παρ' αὐτῶν ἀκούων ἐναυτίων. καὶ τὸ
πάντων ἀτοπώτατον, ὅτι περὶ τῶν ἐνα-
ντιωτάτων ἕκαστος αὐτῶν λέγων σφόδρα
νικῶντας καὶ πιθανοὺς λόγους ἐπορίζετο,
ὥστε μήτε τῷ θερμὸν τὸ αὐτὸ πρᾶγμα
λέγοντι μήτε τῷ ψυχρὸν ἀντιλέγειν ἔχειν,
καὶ ταῦτ' εἰδότα σαφῶς ὡς οὐκ ἄν ποτε
θερμὸν εἴη τι καὶ ψυχρὸν ἐν ταὐτῷ χρόνῳ.
139

11. καὶ τοῦτο δὴ τὸ τῆς εὐχῆς, ἀποτείναντα
τὼ πόδε καθεύδειν, μόνα ἐκεῖνα πράττοντα
ὧν ἕνεκα τὴν ἀρχὴν παρελήφθης καὶ ὧν
ἔμμισθος εἶ. ἐχρῆν μὲν οὕτως, ὦ Τι-
μόκλεις, καὶ οὐδὲν ἂν ἦν μέγα κακὸν ὑπο-
κύψαντα φέρειν τὸν ζυγὸν ἐλαφρόν τε καὶ
εὔφορον καὶ τὸ μέγιστον, ἐπίχρυσον ὄντα.
ἀλλὰ πολλοῦ, μᾶλλον δὲ τοῦ παντὸς δεῖ·
μυρία γάρ ἐστιν ἀφόρητα ἐλευθέρῳ ἀνδρὶ
ἐν αὐταῖς ἤδη ταῖς συνουσίαις γιγνόμενα.
σκέψαι δὲ αὐτὸς ἑξῆς ἀκούων, εἴ τις ἂν
αὐτὰ ὑπομεῖναι δύναιτο παιδείᾳ κἂν ἐπ'
ἐλάχιστον ὡμιληκώς. ἄρξομαι δὲ ἀπὸ τοῦ
πρώτου δείπνου, ἢν δοκῇ, ὅ σε εἰκὸς δει-
πνήσειν τὰ προτέλεια τῆς μελλούσης συ-
νουσίας.
Εὐθὺς οὖν πρόσεισιν παραγγέλλων τις
ἥκειν ἐπὶ τὸ δεῖπνον, οὐκ ἀνομίλητος
οἰκέτης, ὃν χρὴ πρῶτον ἵλεων ποιήσασθαι,
παραβύσαντα εἰς τὴν χεῖρα, ὡς μὴ ἀδέξιος
εἶναι δοκῇς, τοὐλάχιστον πέντε δραχμάς· ὁ
40
ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΕΠΙ ΜΙΣΘΩΙ
ΣΥΝΟΝΤΩΝ
Καὶ τί σοι πρῶτον, ὦ φιλότης, ἢ τί ὕστα-
τον, φασί, καταλέξω τούτων ἃ πάσχειν ἢ
ποιεῖν ἀνάγκη τοὺς ἐπὶ μισθῷ συνόντας
κἀν ταῖς τῶν εὐδαιμόνων τούτων φιλίαις
ἐξεταζομένους – εἰ χρὴ φιλίαν τὴν τοιαύ-
την αὐτῶν δουλείαν ἐπονομάζειν; οἶδα γὰρ
πολλὰ καὶ σχεδὸν τὰ πλεῖστα τῶν συμβαι-
νόντων αὐτοῖς, οὐκ αὐτὸς μὰ Δία τοῦ
τοιούτου πειραθείς, οὐ γὰρ ἐν ἀνάγκῃ μοι
ἡ πεῖρα ἐγεγένητο, μηδέ, ὦ θεοί, γένοιτο·
ἀλλὰ πολλοὶ τῶν εἰς τὸν βίον τοῦτον ἐμπε-
πτωκότων ἐξηγόρευον πρός με, οἱ μὲν ἔτι
21
ἐμαυτῷ· οὔτε γὰρ ἄν ποτε τοὺς θεοὺς μοι-
χεῦσαι καὶ στασιάσαι πρὸς ἀλλήλους ἡγού-
μην εἰ μὴ ὡς περὶ καλῶν τούτων ἐγίγνω-
σκον, οὔτ' ἂν τοὺς νομοθέτας τἀναντία πα-
ραινεῖν εἰ μὴ λυσιτελεῖν ὑπελάμβανον. ἐπεὶ
δὲ διηπόρουν, ἔδοξέ μοι ἐλθόντα παρὰ τοὺς
καλουμένους τούτους φιλοσόφους ἐγχειρί-
σαι τε ἐμαυτὸν καὶ δεηθῆναι αὐτῶν
χρῆσθαί μοι ὅ τι βούλοιντο καί τινα ὁδὸν
ἁπλῆν καὶ βέβαιον ὑποδεῖξαι τοῦ βίου.
Ταῦτα μὲν δὴ φρονῶν προσῄειν αὐτοῖς,
ἐλελήθειν δ' ἐμαυτὸν εἰς αὐτό, φασί, τὸ
πῦρ ἐκ τοῦ καπνοῦ βιαζόμενος. παρὰ γὰρ
δὴ τούτοις μάλιστα εὕρισκον ἐπισκοπῶν
τὴν ἄγνοιαν καὶ τὴν ἀπορίαν πλείονα, ὥστε
μοι τάχιστα χρυσοῦν ἀπέδειξαν οὗτοι τὸν
τῶν ἰδιωτῶν τοῦτον βίον.
Ἀμέλει ὁ μὲν αὐτῶν παρῄνει τὸ πᾶν ἥδε-
σθαι καὶ μόνον τοῦτο ἐκ παντὸς μετιέναι·
τοῦτο γὰρ εἶναι τὸ εὔδαιμον. ὁ δέ τις ἔμπα-
138
ὑπὸ τῶν καμάτων βλάπτοιτο ἂν καὶ κατα-
μαραίνοιτο, οἷόν τι ἐπὶ πυρὸς καὶ λύχνου
γίγνεται. ὑπὸ γὰρ τῷ αὐτῷ φυσήματι τὸ
μὲν πῦρ ἀνακαύσειας ἂν καὶ μεῖζον ἐν βρα-
χεῖ ποιήσειας παραθήγων τῷ πνεύματι,
καὶ τὸ τοῦ λύχνου φῶς ἀποσβέσειας οὐκ
ἔχον ἀποχρῶσαν τῆς ὕλης τὴν χορηγίαν,
ὡς διαρκῆ εἶναι πρὸς τὸ ἀντιπνέον· οὐ γὰρ
ἀπ' ἰσχυρᾶς, οἶμαι, τῆς ῥίζης ἀνεφύετο.
{ΑΝΑΧΑΡΣΙΣ} Ταυτὶ μέν, ὦ Σόλων, οὐ
πάνυ συνίημι· λεπτότερα γὰρ ἢ κατ' ἐμὲ
εἴρηκας, ἀκριβοῦς τινος φροντίδος καὶ δια-
νοίας ὀξὺ δεδορκυίας δεόμενα. ἐκεῖνο δέ
μοι πάντως εἰπέ, τίνος ἕνεκα οὐχὶ καὶ ἐν
τοῖς ἀγῶσι τοῖς Ὀλυμπίασι καὶ Ἰσθμοῖ
καὶ Πυθοῖ καὶ τοῖς ἄλλοις, ὁπότε πολλοί,
ὡς φής, συνίασιν ὀψόμενοι τοὺς νέους ἀγω-
νιζομένους, οὐδέποτε ἐν ὅπλοις ποιεῖσθε
τὴν ἅμιλλαν, ἀλλὰ γυμνοὺς εἰς τὸ μέσον
παραγαγόντες λακτιζομένους καὶ παιο-
μένους ἐπιδείκνυτε καὶ νικήσασι μῆλα καὶ
123

12. ἐν τῷ κακῷ ὄντες, ἀποδυρόμενοι ὁπόσα
καὶ ὁποῖα ἔπασχον, οἱ δὲ ὥσπερ ἐκ δεσμω-
τηρίου τινὸς ἀποδράντες οὐκ ἀηδῶς μνημο-
νεύοντες ὧν ἐπεπόνθεσαν· ἀλλὰ γὰρ
εὐφραίνοντο ἀναλογιζόμενοι οἵων ἀπηλ-
λάγησαν.
Ἀξιοπιστότεροι δὲ ἦσαν οὗτοι διὰ πάσης,
ὡς εἰπεῖν, τῆς τελετῆς διεξεληλυθότες καὶ
πάντα ἐξ ἀρχῆς εἰς τέλος ἐποπτεύσαντες.
οὐ παρέργως οὖν οὐδὲ ἀμελῶς ἐπήκουον
αὐτῶν καθάπερ ναυαγίαν τινὰ καὶ σωτηρί-
αν αὑτῶν παράλογον διηγουμένων, οἷοί
εἰσιν οἱ πρὸς τοῖς ἱεροῖς ἐξυρημένοι τὰς κε-
φαλὰς συνάμα πολλοὶ τὰς τρικυμίας καὶ
ζάλας καὶ ἀκρωτήρια καὶ ἐκβολὰς καὶ
ἱστοῦ κλάσεις καὶ πηδαλίων ἀποκαυλίσεις
διεξιόντες, ἐπὶ πᾶσι δὲ τοὺς Διοσκούρους
ἐπιφαινομένους, – οἰκεῖοι γὰρ τῆς τοιαύ-
της τραγῳδίας οὗτοί γε – ἤ τιν' ἄλλον ἐκ
μηχανῆς θεὸν ἐπὶ τῷ καρχησίῳ καθεζόμε-
νον ἢ πρὸς τοῖς πηδαλίοις ἑστῶτα καὶ πρός
22
Εἶεν· καὶ δὴ εὐτύχηταί σοι πάντα εὐχῆς
μειζόνως· αὐτός τε γὰρ ἐπῄνεσε τοὺς
λόγους καὶ τῶν φίλων οἱ ἐντιμότατοι καὶ
οἷς μάλιστα πιστεύει τὰ τοιαῦτα οὐκ
ἀπέτρεψαν· ἔτι δὲ καὶ ἡ γυνὴ βούλεται,
οὐκ ἀντιλέγει δὲ οὔτε ὁ ἐπίτροπος οὔτε ὁ
οἰκονόμος· οὐδέ τις ἐμέμψατό σου τὸν
βίον, ἀλλὰ πάντα ἵλεω καὶ πανταχόθεν
αἴσια τὰ ἱερά. κεκράτηκας οὖν, ὦ μακάριε,
καὶ ἔστεψαι τὰ Ὀλύμπια, μᾶλλον δὲ Βαβυ-
λῶνα εἴληφας ἢ τὴν Σάρδεων ἀκρόπολιν
καθῄρηκας, καὶ ἕξεις τὸ τῆς Ἀμαλθείας
κέρας καὶ ἀμέλξεις ὀρνίθων γάλα. δεῖ δή
σοι ἀντὶ τῶν τοσούτων πόνων μέγιστα ἡλί-
κα γενέσθαι τἀγαθά, ἵνα μὴ φύλλινος
μόνον ὁ στέφανος ᾖ, καὶ τόν τε μισθὸν οὐκ
εὐκαταφρόνητον ὁρισθῆναι καὶ τοῦτον ἐν
καιρῷ τῆς χρείας ἀπραγμόνως ἀποδίδο-
σθαι καὶ τὴν ἄλλην τιμὴν ὑπὲρ τοὺς πολλο-
ὺς ὑπάρχειν, πόνων δὲ ἐκείνων καὶ πηλοῦ
καὶ δρόμων καὶ ἀγρυπνιῶν ἀναπεπαῦσθαι,
39
κότινον δίδοτε; ἄξιον γὰρ εἰδέναι τοῦτό γε,
οὗτινος ἕνεκα οὕτω ποιεῖτε.
{ΣΟΛΩΝ} Ἡγούμεθα γάρ, ὦ Ἀνάχαρσι,
τὴν εἰς τὰ γυμνάσια προθυμίαν οὕτως ἂν
πλείω ἐγγενέσθαι αὐτοῖς, εἰ τοὺς ἀριστεύο-
ντας ἐν τούτοις ἴδοιεν τιμωμένους καὶ ἀνα-
κηρυττομένους ἐν μέσοις τοῖς Ἕλλησι. καὶ
διὰ τοῦτο ὡς εἰς τοσούτους ἀποδυσόμενοι
εὐεξίας τε ἐπιμελοῦνται, ὡς μὴ αἰσχύνοι-
ντο γυμνωθέντες, καὶ ἀξιονικότατον ἕκα-
στος αὑτὸν ἀπεργάζεται. καὶ τὰ ἆθλα,
ὥσπερ ἔμπροσθεν εἶπον, οὐ μικρά, ὁ ἔπαι-
νος ὁ παρὰ τῶν θεατῶν καὶ τὸ ἐπισημότα-
τον γενέσθαι καὶ δείκνυσθαι τῷ δακτύλῳ
ἄριστον εἶναι τῶν καθ' αὑτὸν δοκοῦντα.
τοιγάρτοι πολλοὶ τῶν θεατῶν, οἷς καθ' ἡλι-
κίαν ἔτι ἄσκησις, ἀπίασιν οὐ μετρίως ἐκ
τῶν τοιούτων ἀρετῆς καὶ πόνων ἐρα-
σθέντες. ὡς εἴ γέ τις, ὦ Ἀνάχαρσι, τὸν τῆς
εὐκλείας ἔρωτα ἐκβάλοι ἐκ τοῦ βίου, τί ἂν
ἔτι ἀγαθὸν ἡμῖν γένοιτο, ἢ τίς ἄν τι λα-
124
παρ' αὐτοῖς· εἰκὸς γὰρ δὴ φιλόκαλον ὄντα
σε μηδὲν τῶν ἀξίων θέας ἢ ἀκοῆς παραλι-
πεῖν.
{ΜΕΝΙΠΠΟΣ} Ὑπουργητέον καὶ ταῦτά
σοι· τί γὰρ ἂν καὶ πάθοι τις, ὁπότε φίλος
ἀνὴρ βιάζοιτο; καὶ δὴ πρῶτά σοι δίειμι τὰ
περὶ τῆς γνώμης τῆς ἐμῆς, ὅθεν ὡρμήθην
πρὸς τὴν κατάβασιν. ἐγὼ γάρ, ἄχρι μὲν ἐν
παισὶν ἦν, ἀκούων Ὁμήρου καὶ Ἡσιόδου
πολέμους καὶ στάσεις διηγουμένων οὐ
μόνον τῶν ἡμιθέων, ἀλλὰ καὶ αὐτῶν ἤδη
τῶν θεῶν, ἔτι δὲ καὶ μοιχείας αὐτῶν καὶ
βίας καὶ ἁρπαγὰς καὶ δίκας καὶ πατέρων
ἐξελάσεις καὶ ἀδελφῶν γάμους, πάντα τα-
ῦτα ἐνόμιζον εἶναι καλὰ καὶ οὐ παρέργως
ἐκινούμην πρὸς αὐτά. ἐπεὶ δὲ εἰς ἄνδρας
τελεῖν ἠρξάμην, πάλιν αὖ ἐνταῦθα ἤκουον
τῶν νόμων τἀναντία τοῖς ποιηταῖς κε-
λευόντων, μήτε μοιχεύειν μήτε στασιάζειν
μήτε ἁρπάζειν. ἐν μεγάλῃ οὖν καθειστή-
κειν ἀμφιβολίᾳ, οὐκ εἰδὼς ὅ τι χρησαίμην
137

13. λύμενον, εἰ δὲ μειδιῶν ἀκούοι, γεγηθότα
καὶ εὔελπιν καθιστάμενον. εἰκὸς δὲ πολλο-
ὺς εἶναι τοὺς ἐναντία σοι φρονοῦντας καὶ
ἄλλους ἀντὶ σοῦ τιθεμένους, ὧν ἕκαστος
ὥσπερ ἐκ λόχου τοξεύων λέληθεν. εἶτ' ἐν-
νόησον ἄνδρα ἐν βαθεῖ πώγωνι καὶ πολιᾷ
τῇ κόμῃ ἐξεταζόμενον εἴ τι οἶδεν ὠφέλι-
μον, καὶ τοῖς μὲν δοκοῦντα εἰδέναι, τοῖς δὲ
μή.
Μέσος ἐν τοσούτῳ χρόνος, καὶ πολυπραγ-
μονεῖταί σου ἅπας ὁ παρεληλυθὼς βίος,
κἂν μέν τις ἢ πολίτης ὑπὸ φθόνου ἢ γείτων
ἔκ τινος εὐτελοῦς αἰτίας προσκεκρουκὼς
ἀνακρινόμενος εἴπῃ μοιχὸν ἢ παιδεραστήν,
τοῦτ' ἐκεῖνο, ἐκ τῶν Διὸς δέλτων ὁ μάρτυς,
ἂν δὲ πάντες ἅμα ἑξῆς ἐπαινῶσιν, ὕποπτοι
καὶ ἀμφίβολοι καὶ δεδεκασμένοι. χρὴ τοί-
νυν πολλὰ εὐτυχῆσαι καὶ μηδὲν ὅλως ἐνα-
ντιωθῆναι· μόνως γὰρ ἂν οὕτως κρατή-
σειας.
38
τινα ᾐόνα μαλακὴν ἀπευθύνοντα τὴν ναῦν,
οἷ προσενεχθεῖσα ἔμελλεν αὐτὴ μὲν ἠρέμα
καὶ κατὰ σχολὴν διαλυθήσεσθαι, αὐτοὶ δὲ
ἀσφαλῶς ἀποβήσεσθαι χάριτι καὶ εὐμενείᾳ
τοῦ θεοῦ.
Ἐκεῖνοι μὲν οὖν τὰ πολλὰ ταῦτα πρὸς τὴν
χρείαν τὴν παραυτίκα ἐπιτραγῳδοῦσιν ὡς
παρὰ πλειόνων λαμβάνοιεν, οὐ δυστυχεῖς
μόνον ἀλλὰ καὶ θεοφιλεῖς τινες εἶναι δοκο-
ῦντες· οἱ δὲ τοὺς ἐν ταῖς οἰκίαις χειμῶνας
καὶ τὰς τρικυμίας καὶ νὴ Δία πεντακυμίας
τε καὶ δεκακυμίας, εἰ οἷόν τε εἰπεῖν, διη-
γούμενοι, καὶ ὡς τὸ πρῶτον εἰσέπλευσαν,
γαληνοῦ ὑποφαινομένου τοῦ πελάγους, καὶ
ὅσα πράγματα παρὰ τὸν πλοῦν ὅλον
ὑπέμειναν ἢ διψῶντες ἢ ναυτιῶντες ἢ ὑπε-
ραντλούμενοι τῇ ἅλμῃ, καὶ τέλος ὡς πρὸς
πέτραν τινὰ ὕφαλον ἢ σκόπελον ἀπόκρη-
μνον περιρρήξαντες τὸ δύστηνον σκαφίδιον
ἄθλιοι κακῶς ἐξενήξαντο γυμνοὶ καὶ
πάντων ἐνδεεῖς τῶν ἀναγκαίων – ἐν δὴ
23
{ΜΕΝΙΠΠΟΣ} Νὴ Δία, καὶ πολλά γε·
ἀλλ' οὐ θέμις ἐκφέρειν αὐτὰ πρὸς ἅπαντας
οὐδὲ ἐξαγορεύειν τὰ ἀπόρρητα, μὴ καί τις
ἡμᾶς γράψηται γραφὴν ἀσεβείας ἐπὶ τοῦ
Ῥαδαμάνθυος.
{ΦΙΛΟΣ} Μηδαμῶς, ὦ Μένιππε, πρὸς
τοῦ Διός, μὴ φθονήσῃς τῶν λόγων φίλῳ
ἀνδρί· πρὸς γὰρ εἰδότα σιωπᾶν ἐρεῖς, τά τ'
ἄλλα καὶ πρὸς μεμυημένον.
{ΜΕΝΙΠΠΟΣ} Χαλεπὸν μὲν ἐπιτάττεις
τὸ ἐπίταγμα καὶ οὐ πάντῃ εὐσεβές· πλὴν
ἀλλὰ σοῦ γε ἕνεκα τολμητέον. ἔδοξε δὴ
τοὺς πλουσίους τούτους καὶ πολυχρη-
μάτους καὶ τὸ χρυσίον κατάκλειστον
ὥσπερ τὴν Δανάην φυλάττοντας –
{ΦΙΛΟΣ} Μὴ πρότερον εἴπῃς, ὦγαθέ, τὰ
δεδογμένα πρὶν ἐκεῖνα διελθεῖν ἃ μάλιστ'
ἂν ἡδέως ἀκούσαιμί σου, τίς ἡ ἐπίνοιά σοι
τῆς καθόδου ἐγένετο, τίς δ' ὁ τῆς πορείας
ἡγεμών, εἶθ' ἑξῆς ἅ τε εἶδες ἅ τε ἤκουσας
136
μπρὸν ἐργάσασθαι ἐπιθυμήσειεν; νῦν δὲ
καὶ ἀπὸ τούτων εἰκάζειν παρέχοιεν ἄν σοι,
ὁποῖοι ἐν πολέμοις ὑπὲρ πατρίδος καὶ παί-
δων καὶ γυναικῶν καὶ ἱερῶν γένοιντ' ἂν
ὅπλα ἔχοντες οἱ κοτίνου πέρι καὶ μήλων
γυμνοὶ τοσαύτην προθυμίαν εἰς τὸ νικᾶν
εἰσφερόμενοι.
Καίτοι τί ἂν πάθοις, εἰ θεάσαιο καὶ ὀρτύ-
γων καὶ ἀλεκτρυόνων ἀγῶνας παρ' ἡμῖν
καὶ σπουδὴν ἐπὶ τούτοις οὐ μικράν; ἢ γε-
λάσῃ δῆλον ὅτι, καὶ μάλιστα ἢν μάθῃς ὡς
ὑπὸ νόμῳ αὐτὸ δρῶμεν καὶ προστέτακται
πᾶσι τοῖς ἐν ἡλικίᾳ παρεῖναι καὶ ὁρᾶν τὰ
ὄρνεα διαπυκτεύοντα μέχρι τῆς ἐσχάτης
ἀπαγορεύσεως; ἀλλ' οὐδὲ τοῦτο γελοῖον·
ὑποδύεται γάρ τις ἠρέμα ταῖς ψυχαῖς ὁρμὴ
εἰς τοὺς κινδύνους, ὡς μὴ ἀγεννέστεροι καὶ
ἀτολμότεροι φαίνοιντο τῶν ἀλεκτρυόνων
μηδὲ προαπαγορεύοιεν ὑπὸ τραυμάτων ἢ
καμάτου ἤ του ἄλλου δυσχεροῦς.
125

14. τούτοις καὶ τῇ τούτων διηγήσει ἐδόκουν
μοι τὰ πολλὰ οὗτοι ὑπ' αἰσχύνης ἐπικρύ-
πτεσθαι, καὶ ἑκόντες εἶναι ἐπιλανθάνεσθαι
αὐτῶν.
Ἀλλ' ἔγωγε κἀκεῖνα καὶ εἴ τιν' ἄλλα ἐκ
τοῦ λόγου συντιθεὶς εὑρίσκω προσόντα
ταῖς τοιαύταις συνουσίαις, οὐκ ὀκνήσω σοι
πάντα, ὦ καλὲ Τιμόκλεις, διεξελθεῖν· δοκῶ
γάρ μοι ἐκ πολλοῦ ἤδη κατανενοηκέναι σε
τούτῳ τῷ βίῳ ἐπιβουλεύοντα, καὶ πρῶτόν
γε ὁπηνίκα περὶ τῶν τοιούτων ὁ λόγος
ἐνέπεσεν, εἶτα ἐπῄνεσέ τις τῶν παρόντων
τὴν τοιαύτην μισθοφοράν, τρισευδαίμονας
εἶναι λέγων οἷς μετὰ τοῦ φίλους ἔχειν τοὺς
ἀρίστους Ῥωμαίων καὶ δειπνεῖν δεῖπνα πο-
λυτελῆ καὶ ἀσύμβολα καὶ οἰκεῖν ἐν καλῷ
καὶ ἀποδημεῖν μετὰ πάσης ῥᾳστώνης καὶ
ἡδονῆς ἐπὶ λευκοῦ ζεύγους, εἰ τύχοι, ἐξυ-
πτιάζοντας, προσέτι καὶ μισθὸν τῆς φιλίας
καὶ ὧν εὖ πάσχουσιν τούτων λαμβάνειν
οὐκ ὀλίγον ἐστίν· ἀτεχνῶς γὰρ ἄσπορα καὶ
24
Ἐπειδὰν δὲ πολλὰς μὲν ἀΰπνους νύκτας
ἰαύσῃς ἤματα δ' αἱματόεντα διαγάγῃς, οὐ
μὰ Δία τῆς Ἑλένης ἕνεκα οὐδὲ τῶν
Πριάμου Περγάμων, ἀλλὰ τῶν ἐλπιζο-
μένων πέντε ὀβολῶν, τύχῃς δὲ καὶ τραγι-
κοῦ τινος θεοῦ συνιστάντος, ἐξέτασις το-
ὐντεῦθεν εἰ οἶσθα τὰ μαθήματα. καὶ τῷ μὲν
πλουσίῳ ἡ διατριβὴ οὐκ ἀηδὴς ἐπαινου-
μένῳ καὶ εὐδαιμονιζομένῳ, σοὶ δὲ ὁ ὑπὲρ
τῆς ψυχῆς ἀγὼν καὶ ὑπὲρ ἅπαντος τοῦ
βίου τότε προκεῖσθαι δοκεῖ· ὑπεισέρχεται
γὰρ εἰκότως τὸ μηδ' ὑπ' ἄλλου ἂν καταδε-
χθῆναι πρὸς τοῦ προτέρου ἀποβληθέντα
καὶ δόξαντα εἶναι ἀδόκιμον. ἀνάγκη τοίνυν
εἰς μυρία διαιρεθῆναι τότε, τοῖς μὲν ἀντε-
ξεταζομένοις φθονοῦντα, – τίθει γὰρ καὶ
ἄλλους εἶναι τῶν αὐτῶν ἀντιποιουμένους
– αὐτὸν δὲ πάντα ἐνδεῶς εἰρηκέναι νομί-
ζοντα, φοβούμενον δὲ καὶ ἐλπίζοντα καὶ
πρὸς τὸ ἐκείνου πρόσωπον ἀτενίζοντα καὶ
εἰ μὲν ἐκφαυλίζοι τι τῶν λεγομένων, ἀπολ-
37
Τὸ δὲ δὴ ἐν ὅπλοις πειρᾶσθαι αὐτῶν καὶ
ὁρᾶν τιτρωσκομένους – ἄπαγε· θηριῶδες
γὰρ καὶ δεινῶς σκαιὸν καὶ προσέτι γε ἀλυ-
σιτελὲς ἀποσφάττειν τοὺς ἀρίστους καὶ οἷς
ἄν τις ἄμεινον χρήσαιτο κατὰ τῶν δυσμε-
νῶν.
Ἐπεὶ δὲ φής, ὦ Ἀνάχαρσι, καὶ τὴν ἄλλην
Ἑλλάδα ἐπελεύσεσθαι, μέμνησο ἤν ποτε
καὶ εἰς Λακεδαίμονα ἔλθῃς, μὴ καταγε-
λάσαι μηδὲ ἐκείνων μηδὲ οἴεσθαι μάτην
πονεῖν αὐτούς, ὁπόταν ἢ σφαίρας πέρι ἐν
τῷ θεάτρῳ συμπεσόντες παίωσιν ἀλλήλους
ἢ εἰς χωρίον εἰσελθόντες ὕδατι περιγε-
γραμμένον, εἰς φάλαγγα διαστάντες, τὰ
πολεμίων ἀλλήλους ἐργάζωνται γυμνοὶ καὶ
αὐτοί, ἄχρις ἂν ἐκβάλωσι τοῦ περιγράμμα-
τος τὸ ἕτερον σύνταγμα οἱ ἕτεροι, τοὺς
κατὰ Λυκοῦργον οἱ καθ' Ἡρακλέα ἢ ἔμπα-
λιν, συνωθοῦντες εἰς τὸ ὕδωρ· τὸ γὰρ ἀπὸ
τούτου εἰρήνη λοιπὸν καὶ οὐδεὶς ἂν ἔτι παί-
σειε. μάλιστα δὲ ἢν ὁρᾷς μαστιγουμένους
126
{ΦΙΛΟΣ} Οὗτος, ἀλλ' ἦ παραπαίεις· οὐ
γὰρ ἂν οὕτως ἐμμέτρως ἐρραψῴδεις πρὸς
ἄνδρας φίλους.
{ΜΕΝΙΠΠΟΣ} Μὴ θαυμάσῃς, ὦ ἑταῖρε·
νεωστὶ γὰρ Εὐριπίδῃ καὶ Ὁμήρῳ συγγε-
νόμενος οὐκ οἶδ' ὅπως ἀνεπλήσθην τῶν
ἐπῶν καὶ αὐτόματά μοι τὰ μέτρα ἐπὶ τὸ
στόμα ἔρχεται. ἀτὰρ εἰπέ μοι, πῶς τὰ ὑπὲρ
γῆς ἔχει καὶ τί ποιοῦσιν οἱ ἐν τῇ πόλει;
{ΦΙΛΟΣ} Καινὸν οὐδέν, ἀλλ' οἷα καὶ πρὸ
τοῦ· ἁρπάζουσιν, ἐπιορκοῦσιν, τοκογλυφο-
ῦσιν, ὀβολοστατοῦσιν.
{ΜΕΝΙΠΠΟΣ} Ἄθλιοι καὶ κακοδαίμονες·
οὐ γὰρ ἴσασιν οἷα ἔναγχος κεκύρωται παρὰ
τοῖς κάτω καὶ οἷα κεχειροτόνηται τὰ ψηφί-
σματα κατὰ τῶν πλουσίων, ἃ μὰ τὸν Κέρ-
βερον οὐδεμία μηχανὴ τὸ διαφυγεῖν
αὐτούς.
{ΦΙΛΟΣ} Τί φής; δέδοκταί τι νεώτερον
τοῖς κάτω περὶ τῶν ἐνθάδε;
135

15. πευομένου ἀξίωμα, καὶ χρώματα αἱρεῖσθαι
οἷς ἂν ἐκεῖνος ἥδηται, ὡς μὴ ἀπᾴδῃς μηδὲ
προσκρούῃς βλεπόμενος, καὶ φιλοπόνως
ἕπεσθαι, μᾶλλον δὲ ἡγεῖσθαι, ὑπὸ τῶν
οἰκετῶν προωθούμενον καὶ ὥσπερ τινὰ πο-
μπὴν ἀναπληροῦντα.
Ὁ δὲ οὐδὲ προσβλέπει πολλῶν ἑξῆς ἡμε-
ρῶν. ἢν δέ ποτε καὶ τὰ ἄριστα πράξῃς, καὶ
ἴδῃ σε καὶ προσκαλέσας ἔρηταί τι ὧν ἂν
τύχῃ, τότε δὴ τότε πολὺς μὲν ὁ ἱδρώς,
ἀθρόος δὲ ὁ ἴλιγγος καὶ τρόμος ἄκαιρος
καὶ γέλως τῶν παρόντων ἐπὶ τῇ ἀπορίᾳ.
καὶ πολλάκις ἀποκρίνασθαι δέον, “Τίς ἦν ὁ
βασιλεὺς τῶν Ἀχαιῶν,” ὅτι “Χίλιαι νῆες
ἦσαν αὐτοῖς,” λέγεις. τοῦτο οἱ μὲν χρηστοὶ
αἰδῶ ἐκάλεσαν, οἱ δὲ τολμηροὶ δειλίαν, οἱ
δὲ κακοήθεις ἀπαιδευσίαν. σὺ δ' οὖν ἐπι-
σφαλεστάτης πειραθεὶς τῆς πρώτης φιλο-
φροσύνης ἀπῆλθες καταδικάσας σεαυτοῦ
πολλὴν τὴν ἀπόγνωσιν.
36
ἀνήροτα τοῖς τοιούτοις τὰ πάντα φύεσθαι.
ὁπότε οὖν ταῦτα καὶ τὰ τοιαῦτα ἤκουες,
ἑώρων ὅπως ἐκεχήνεις πρὸς αὐτὰ καὶ πάνυ
σφόδρα πρὸς τὸ δέλεαρ ἀναπεπταμένον πα-
ρεῖχες τὸ στόμα.
Ὡς οὖν τό γε ἡμέτερον εἰσαῦθίς ποτε
ἀναίτιον ᾖ μηδὲ ἔχῃς λέγειν ὡς ὁρῶντές σε
τηλικοῦτο μετὰ τῆς καρίδος ἄγκιστρον κα-
ταπίνοντα οὐκ ἐπελαβόμεθα οὐδὲ πρὶν
ἐμπεσεῖν τῷ λαιμῷ περιεσπάσαμεν οὐδὲ
προεδηλώσαμεν, ἀλλὰ περιμείναντες ἐξ ἑλ-
κομένου καὶ ἐμπεπηγότος ἤδη συρόμενον
καὶ πρὸς ἀνάγκην ἀγόμενον ὁρᾶν, ὅτ' οὐδὲν
ὄφελος ἑστῶτες ἐπεδακρύομεν· ὅπως μὴ
ταῦτα λέγῃς ποτέ, πάνυ εὔλογα, ἢν λέγη-
ται, καὶ ἄφυκτα ἡμῖν, ὡς οὐκ ἀδικοῦμεν
μὴ προμηνύσαντες, ἄκουσον ἐξ ἀρχῆς
ἁπάντων, καὶ τὸ δίκτυόν τε αὐτὸ καὶ τῶν
κύρτων τὸ ἀδιέξοδον ἔκτοσθεν ἐπὶ σχολῆς,
ἀλλὰ μὴ ἔνδοθεν ἐκ τοῦ μυχοῦ προεπι-
σκόπησον, καὶ τοῦ ἀγκίστρου δὲ τὸ ἀγκύ-
25
{ΜΕΝΙΠΠΟΣ} Ἥκω νεκρῶν κευθμῶνα
καὶ σκότου πύλας λιπών, ἵν' Ἅιδης χωρὶς
ᾤκισται θεῶν.
{ΦΙΛΟΣ} Ἡράκλεις, ἐλελήθει Μένιππος
ἡμᾶς ἀποθανών, κᾆτα ἐξ ὑπαρχῆς ἀναβεβί-
ωκεν;
{ΜΕΝΙΠΠΟΣ} Οὔκ, ἀλλ' ἔτ' ἔμπνουν
Ἀΐδης μ' ἐδέξατο.
{ΦΙΛΟΣ} Τίς δὴ αἰτία σοι τῆς καινῆς καὶ
παραδόξου ταύτης ἀποδημίας;
{ΜΕΝΙΠΠΟΣ} Νεότης μ' ἐπῆρε καὶ
θράσος τοῦ νοῦ πλέον.
{ΦΙΛΟΣ} Παῦσαι, μακάριε, τραγῳδῶν
καὶ λέγε οὑτωσί πως ἁπλῶς καταβὰς ἀπὸ
τῶν ἰαμβείων, τίς ἡ στολή; τί σοι τῆς
κάτω πορείας ἐδέησεν; ἄλλως γὰρ οὐχ ἡδε-
ῖά τις οὐδὲ ἀσπάσιος ἡ ὁδός.
{ΜΕΝΙΠΠΟΣ} Ὦ φιλότης, χρειώ με κα-
τήγαγεν εἰς Ἀΐδαο ψυχῇ χρησόμενον Θη-
βαίου Τειρεσίαο.
134
αὐτοὺς ἐπὶ τῷ βωμῷ καὶ αἵματι
ῥεομένους, πατέρας δὲ καὶ μητέρας παρε-
στώσας οὐχ ὅπως ἀνιωμένας ἐπὶ τοῖς γι-
γνομένοις ἀλλὰ καὶ ἀπειλούσας, εἰ μὴ
ἀντέχοιεν πρὸς τὰς πληγάς, καὶ ἱκετευού-
σας ἐπὶ μήκιστον διαρκέσαι πρὸς τὸν
πόνον καὶ ἐγκαρτερῆσαι τοῖς δεινοῖς. πολ-
λοὶ γοῦν καὶ ἐναπέθανον τῷ ἀγῶνι μὴ
ἀξιώσαντες ἀπαγορεῦσαι ζῶντες ἔτι ἐν
ὀφθαλμοῖς τῶν οἰκείων μηδὲ εἶξαι τοῖς
σώμασιν· ὧν καὶ τοὺς ἀνδριάντας ὄψει τι-
μωμένους δημοσίᾳ ὑπὸ τῆς Σπάρτης ἀνα-
σταθέντας.
Ὅταν τοίνυν ὁρᾷς κἀκεῖνα, μήτε μαίνε-
σθαι ὑπολάβῃς αὐτοὺς μήτε εἴπῃς, ὡς
οὐδεμιᾶς ἕνεκα αἰτίας ἀναγκαίας ταλαιπω-
ροῦσι, μήτε τυράννου βιαζομένου μήτε πο-
λεμίων διατιθέντων. εἴποι γὰρ ἄν σοι καὶ
ὑπὲρ ἐκείνων Λυκοῦργος ὁ νομοθέτης
αὐτῶν πολλὰ τὰ εὔλογα καὶ ἃ συνιδὼν κο-
λάζει αὐτούς, οὐκ ἐχθρὸς ὢν οὐδὲ ὑπὸ μί-
127

16. λον καὶ τὴν εἰς τὸ ἔμπαλιν τοῦ σκόλοπος
ἀναστροφὴν καὶ τῆς τριαίνης τὰς ἀκμὰς εἰς
τὰς χεῖρας λαβὼν καὶ πρὸς τὴν γνάθον πε-
φυσημένην ἀποπειρώμενος, ἢν μὴ πάνυ
ὀξέα μηδὲ ἄφυκτα μηδὲ ἀνιαρὰ ἐν τοῖς
τραύμασι φαίνηται βιαίως σπῶντα καὶ
ἀμάχως ἀντιλαμβανόμενα, ἡμᾶς μὲν ἐν
τοῖς δειλοῖς καὶ διὰ τοῦτο πεινῶσιν
ἀνάγραφε, σεαυτὸν δὲ παρακαλέσας θαρρε-
ῖν ἐπιχείρει τῇ ἄγρᾳ, εἰ θέλεις, καθάπερ ὁ
λάρος ὅλον περιχανὼν τὸ δέλεαρ.
Ῥηθήσεται δὲ ὁ πᾶς λόγος τὸ μὲν ὅλον
ἴσως διὰ σέ, πλὴν ἀλλ' οὔ γε περὶ τῶν φι-
λοσοφούντων ὑμῶν μόνον, οὐδὲ ὁπόσοι
σπουδαιοτέραν τὴν προαίρεσιν προείλοντο
ἐν τῷ βίῳ, ἀλλὰ καὶ περὶ γραμματιστῶν
καὶ ῥητόρων καὶ μουσικῶν καὶ ὅλως τῶν
ἐπὶ παιδείαις συνεῖναι καὶ μισθοφορεῖν
ἀξιουμένων. κοινῶν δὲ ὡς ἐπίπαν ὄντων
καὶ ὁμοίων τῶν συμβαινόντων ἅπασι,
δῆλον ὡς οὐκ ἐξαίρετα μέν, αἰσχίω δὲ τὰ
26
καὶ συνὼν ὁρᾶσθαι μηδὲν χρηστὸν ἀπολαύ-
ων τῆς συνουσίας δεξαίμην ἄν.
Τοιαύτης δὲ αὐτοῖς τῆς ὑποθέσεως οὔσης,
φέρε ἤδη πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς ἐπισκοπήσω-
μεν οἷα μὲν πρὸ τοῦ εἰσδεχθῆναι καὶ τυχεῖν
ὑπομένουσιν, οἷα δὲ ἐν αὐτῷ ἤδη ὄντες
πάσχουσιν, ἐπὶ πᾶσι δὲ ἥτις αὐτοῖς ἡ κατα-
στροφὴ τοῦ δράματος γίγνεται. οὐ γὰρ δὴ
ἐκεῖνό γε εἰπεῖν ἐστιν, ὡς εἰ καὶ πονηρὰ
ταῦτα, εὔληπτα γοῦν καὶ οὐ πολλοῦ δεήσει
τοῦ πόνου, ἀλλὰ θελῆσαι δεῖ μόνον, εἶτά
σοι πέπρακται τὸ πᾶν εὐμαρῶς· ἀλλὰ πολ-
λῆς μὲν τῆς διαδρομῆς δεῖ, συνεχοῦς δὲ
τῆς θυραυλίας, ἕωθέν τε ἐξανιστάμενον πε-
ριμένειν ὠθούμενον καὶ ἀποκλειόμενον καὶ
ἀναίσχυντον ἐνίοτε καὶ ὀχληρὸν δοκοῦντα
καὶ ὑπὸ θυρωρῷ κακῶς συρίζοντι καὶ ὀνο-
μακλήτορι Λιβυκῷ ταττόμενον καὶ μισθὸν
τελοῦντα τῆς μνήμης τοῦ ὀνόματος. καὶ
μὴν καὶ ἐσθῆτος ὑπὲρ τὴν ὑπάρχουσαν δύ-
ναμιν ἐπιμεληθῆναι χρὴ πρὸς τὸ τοῦ θερα-
35
σους αὐτὸ δρῶν οὐδὲ τὴν νεολαίαν τῆς
πόλεως εἰκῆ παραναλίσκων, ἀλλὰ καρτερι-
κωτάτους καὶ παντὸς δεινοῦ κρείττονας
ἀξιῶν εἶναι τοὺς σώζειν μέλλοντας τὴν πα-
τρίδα. καίτοι κἂν μὴ ὁ Λυκοῦργος εἴπῃ, ἐν-
νοεῖς, οἶμαι, καὶ αὐτὸς ὡς οὐκ ἄν ποτε λη-
φθεὶς ὁ τοιοῦτος ἐν πολέμῳ ἀπόρρητόν τι
ἐξείποι τῆς Σπάρτης αἰκιζομένων τῶν
ἐχθρῶν, ἀλλὰ καταγελῶν αὐτῶν μαστιγο-
ῖτο ἂν ἁμιλλώμενος πρὸς τὸν παίοντα,
ὁπότερος ἀπαγορεύσειεν.
{ΑΝΑΧΑΡΣΙΣ} Ὁ Λυκοῦργος δὲ καὶ
αὐτός, ὦ Σόλων, ἐμαστιγοῦτο ἐφ' ἡλικίας,
ἢ ἐκπρόθεσμος ὢν ἤδη τοῦ ἀγῶνος ἀσφα-
λῶς τὰ τοιαῦτα ἐνεανιεύσατο;
{ΣΟΛΩΝ} Πρεσβύτης ἤδη ὢν ἔγραψε
τοὺς νόμους αὐτοῖς Κρήτηθεν ἀφικόμενος.
ἀποδεδημήκει δὲ παρὰ τοὺς Κρῆτας, ὅτι
ἤκουεν εὐνομωτάτους εἶναι, Μίνωος τοῦ
Διὸς νομοθετήσαντος ἐν αὐτοῖς.
128
ΜΕΝΙΠΠΟΣ Η ΝΕΚΥΟΜΑΝΤΕΙΑ
{ΜΕΝΙΠΠΟΣ} Ὦ χαῖρε μέλαθρον
πρόπυλά θ' ἑστίας ἐμῆς, ὡς ἄσμενός σ'
ἐσεῖδον ἐς φάος μολών.
{ΦΙΛΟΣ} Οὐ Μένιππος οὗτός ἐστιν ὁ
κύων; οὐ μὲν οὖν ἄλλος, εἰ μὴ ἐγὼ παρα-
βλέπω· Μένιππος ὅλος. τί οὖν αὐτῷ βούλε-
ται τὸ ἀλλόκοτον τοῦ σχήματος, πῖλος καὶ
λύρα καὶ λεοντῆ; πλὴν ἀλλὰ προσιτέον γε
αὐτῷ. χαῖρε, ὦ Μένιππε· πόθεν ἡμῖν
ἀφῖξαι; πολὺς γὰρ χρόνος οὐ πέφηνας ἐν τῇ
πόλει.
133

17. φρόνουν· ὥστε οὐ πάντῃ ἄλογος αὐτῶν ἡ
λήθη τοῦ καλοῦ, πρὸς τῷ ἡδεῖ ἐκείνῳ τῆς
ψυχῆς διατριβούσης. τὸ δὲ λιμῷ συνόντα
παρεστῶτα ἄλλῳ τοῦ λωτοῦ ἐμφορουμένῳ
μηδὲν μεταδιδόντι ὑπὸ ἐλπίδος μόνης τοῦ
κἂν αὐτὸν παραγεύσασθαί ποτε δεδέσθαι,
τῶν καλῶς καὶ ὀρθῶς ἐχόντων ἐπιλελη-
σμένον, Ἡράκλεις, ὡς καταγέλαστον καὶ
πληγῶν τινων Ὁμηρικῶν ὡς ἀληθῶς δε-
όμενον.
Τὰ μὲν τοίνυν πρὸς τὰς συνουσίας αὐτοὺς
ἄγοντα καὶ ἀφ' ὧν αὑτοὺς φέροντες ἐπι-
τρέπουσι τοῖς πλουσίοις χρῆσθαι πρὸς ὅ τι
ἂν ἐθέλωσιν, ταῦτά ἐστιν ἢ ὅτι ἐγγύτατα
τούτων, πλὴν εἰ μὴ κἀκείνων τις με-
μνῆσθαι ἀξιώσειεν τῶν καὶ μόνῃ τῇ δόξῃ
ἐπαιρομένων τοῦ συνεῖναι εὐπατρίδαις τε
καὶ εὐπαρύφοις ἀνδράσιν· εἰσὶν γὰρ οἳ καὶ
τοῦτο περίβλεπτον καὶ ὑπὲρ τοὺς πολλοὺς
νομίζουσιν, ὡς ἔγωγε τοὐμὸν ἴδιον οὐδὲ
βασιλεῖ τῷ μεγάλῳ αὐτὸ μόνον συνεῖναι
34
αὐτὰ ὄντα γίγνεται τοῖς φιλοσοφοῦσιν, εἰ
τῶν ὁμοίων τοῖς ἄλλοις ἀξιοῖντο καὶ μηδὲν
αὐτοὺς σεμνότερον οἱ μισθοδόται ἄγοιεν. ὅ
τι δ' ἂν οὖν ὁ λόγος αὐτὸς ἐπιὼν ἐξευρί-
σκῃ, τούτου τὴν αἰτίαν μάλιστα μὲν οἱ
ποιοῦντες αὐτοί, ἔπειτα δὲ οἱ ὑπομένοντες
αὐτὰ δίκαιοι ἔχειν· ἐγὼ δὲ ἀναίτιος, εἰ μὴ
ἀληθείας καὶ παρρησίας ἐπιτίμιόν τί ἐστιν.
Τοὺς μέντοι τοῦ ἄλλου πλήθους, οἷον γυ-
μναστάς τινας ἢ κόλακας, ἰδιώτας καὶ μι-
κροὺς τὰς γνώμας καὶ ταπεινοὺς αὐτόθεν
ἀνθρώπους, οὔτε ἀποτρέπειν ἄξιον τῶν
τοιούτων συνουσιῶν, οὐδὲ γὰρ ἂν πεισθε-
ῖεν, οὔτε μὴν αἰτιᾶσθαι καλῶς ἔχει μὴ ἀπο-
λειπομένους τῶν μισθοδοτῶν εἰ καὶ πάνυ
πολλὰ ὑβρίζοιντο ὑπ' αὐτῶν, ἐπιτήδειοι
γὰρ καὶ οὐκ ἀνάξιοι τῆς τοιαύτης διατρι-
βῆς· ἄλλως τε οὐδὲ σχοῖεν ἄν τι ἄλλο πρὸς
ὅ τι χρὴ ἀποκλίναντας αὐτοὺς παρέχειν
αὑτοὺς ἐνεργούς, ἀλλ' ἤν τις αὐτῶν ἀφέλῃ
τοῦτο, ἄτεχνοι αὐτίκα καὶ ἀργοὶ καὶ περιτ-
27
132
{ΑΝΑΧΑΡΣΙΣ} Τί οὖν, ὦ Σόλων, οὐχὶ
καὶ σὺ ἐμιμήσω Λυκοῦργον καὶ μαστιγοῖς
τοὺς νέους; καλὰ γὰρ καὶ ταῦτα καὶ ἄξια
ὑμῶν ἐστιν.
{ΣΟΛΩΝ} Ὅτι ἡμῖν ἱκανά, ὦ Ἀνάχαρσι,
ταῦτα τὰ γυμνάσια οἰκεῖα ὄντα· ζηλοῦν δὲ
τὰ ξενικὰ οὐ πάνυ ἀξιοῦμεν.
{ΑΝΑΧΑΡΣΙΣ} Οὔκ; ἀλλὰ συνίης, οἶμαι,
οἷόν τί ἐστι μαστιγοῦσθαι γυμνὸν ἄνω τὰς
χεῖρας ἐπαίροντα μηδενὸς ἕνεκα ὠφελίμου
ἢ αὐτῷ ἑκάστῳ ἢ κοινῇ τῇ πόλει. ὡς ἔγω-
γε ἤν ποτε ἐπιδημήσω τῇ Σπάρτῃ καθ' ὃν
καιρὸν ταῦτα δρῶσι, δοκῶ μοι τάχιστα κα-
ταλευσθήσεσθαι δημοσίᾳ πρὸς αὐτῶν, ἐπι-
γελῶν ἑκάστοις, ὁπόταν ὁρῶ τυπτομένους
καθάπερ κλέπτας ἢ λωποδύτας ἤ τι ἄλλο
τοιοῦτον ἐργασαμένους. ἀτεχνῶς γὰρ ἐλλε-
βόρου δεῖσθαί μοι δοκεῖ ἡ πόλις αὐτῶν κα-
ταγέλαστα ὑφ' αὑτῆς πάσχουσα.
{ΣΟΛΩΝ} Μὴ ἐρήμην, ὦ γενναῖε, μηδὲ
129

18. τοί εἰσιν. οὐδὲν οὖν οὔτ' αὐτοὶ δεινὸν
πάσχοιεν ἂν οὔτ' ἐκεῖνοι ὑβρισταὶ δοκοῖεν
εἰς τὴν ἀμίδα, φασίν, ἐνουροῦντες· ἐπὶ γάρ
τοι τὴν ὕβριν ταύτην ἐξ ἀρχῆς παρέρχο-
νται εἰς τὰς οἰκίας, καὶ ἡ τέχνη φέρειν καὶ
ἀνέχεσθαι τὰ γιγνόμενα. περὶ δὲ ὧν προε-
ῖπον τῶν πεπαιδευμένων ἄξιον ἀγανακτεῖν
καὶ πειρᾶσθαι ὡς ἔνι μάλιστα μετάγειν
αὐτοὺς καὶ πρὸς ἐλευθερίαν ἀφαιρεῖσθαι.
Δοκῶ δέ μοι καλῶς ἂν ποιῆσαι, εἰ τὰς
αἰτίας ἀφ' ὧν ἐπὶ τὸν τοιοῦτον βίον ἀφικνο-
ῦνταί τινες προεξετάσας δείξαιμι οὐ πάνυ
βιαίους οὐδ' ἀναγκαίας· οὕτω γὰρ ἂν αὐτο-
ῖς ἡ ἀπολογία προαναιροῖτο καὶ ἡ πρώτη
ὑπόθεσις τῆς ἐθελοδουλείας. οἱ μὲν δὴ πολ-
λοὶ τὴν πενίαν καὶ τὴν τῶν ἀναγκαίων
χρείαν προθέμενοι ἱκανὸν τοῦτο προκάλυμ-
μα οἴονται προβεβλῆσθαι τῆς πρὸς τὸν
βίον τοῦτον αὐτομολίας, καὶ ἀποχρῆν
αὐτοῖς νομίζουσιν εἰ λέγοιεν ὡς συγ-
γνώμης ἄξιον ποιοῦσιν τὸ χαλεπώτατον
28
αὐτοῖς οὐδὲν ἐν ἅπαντι τῷ βίῳ πέρα τῆς
ἐλπίδος.
Τὸ μὲν δὴ δι' ἡδονῆς ἐπιθυμίαν ἅπαντα
ὑπομένειν οὐ πάνυ ἴσως ὑπαίτιον, ἀλλὰ
συγγνώμη εἴ τις ἡδονῇ χαίρει καὶ τοῦτο ἐξ
ἅπαντος θεραπεύει ὅπως μεθέξει αὐτῆς.
καίτοι αἰσχρὸν ἴσως καὶ ἀνδραποδῶδες
ἀποδόσθαι διὰ ταύτην ἑαυτόν· πολὺ γὰρ
ἡδίων ἡ ἐκ τῆς ἐλευθερίας ἡδονή. ὅμως δ'
οὖν ἐχέτω τινὰ συγγνώμην αὐτοῖς, εἰ ἐπι-
τυγχάνοιτο· τὸ δὲ δι' ἡδονῆς ἐλπίδα μόνον
πολλὰς ἀηδίας ὑπομένειν γελοῖον οἶμαι καὶ
ἀνόητον, καὶ ταῦτα ὁρῶντας ὡς οἱ μὲν
πόνοι σαφεῖς καὶ πρόδηλοι καὶ ἀναγκαῖοι,
τὸ δὲ ἐλπιζόμενον ἐκεῖνο, ὁτιδήποτέ ἐστιν
τὸ ἡδύ, οὔτε ἐγένετό πω τοσούτου χρόνου,
προσέτι δὲ οὐδὲ γενήσεσθαι ἔοικεν, εἴ τις
ἐκ τῆς ἀληθείας λογίζοιτο. οἱ μέν γε τοῦ
Ὀδυσσέως ἑταῖροι γλυκύν τινα τὸν λωτὸν
ἐσθίοντες ἠμέλουν τῶν ἄλλων καὶ πρὸς τὸ
παρὸν ἡδὺ τῶν καλῶς ἐχόντων κατε-
33
τῶν ἀνδρῶν ἀπόντων μόνος αὐτὸς λέγων
οἴου κρατεῖν· ἔσται γάρ τις ὁ καὶ ὑπὲρ
ἐκείνων σοι τὰ εἰκότα ἐν Σπάρτῃ ἀντερῶν.
Πλὴν ἀλλὰ ἐπείπερ ἐγὼ τὰ ἡμέτερά σοι
διεξελήλυθα, σὺ δὲ οὐ πάνυ ἀρεσκομένῳ
αὐτοῖς ἔοικας, οὐκ ἄδικα αἰτήσειν ἔοικα
παρὰ σοῦ ὡς καὶ αὐτὸς ἐν τῷ μέρει διεξέλ-
θῃς πρός με ὃν τρόπον ὑμεῖς οἱ Σκύθαι δια-
σκεῖτε τοὺς νέους τοὺς παρ' ὑμῖν καὶ οἷστι-
σι γυμνασίοις ἀνατρέφετε καὶ ὅπως ὑμῖν
ἄνδρες ἀγαθοὶ γίγνονται.
{ΑΝΑΧΑΡΣΙΣ} Δικαιότατα μὲν οὖν, ὦ
Σόλων, καὶ ἔγωγε διηγήσομαι τὰ Σκυθῶν
νόμιμα, οὐ σεμνὰ ἴσως οὐδὲ καθ' ὑμᾶς, οἵ
γε οὐδὲ κατὰ κόρρης παταχθῆναι τολμή-
σαιμεν ἂν μίαν πληγήν· δειλοὶ γάρ ἐσμεν·
ἀλλὰ εἰρήσεταί γε ὁποῖα ἂν ᾖ. εἰς αὔριον
μέντοι, εἰ δοκεῖ, ὑπερβαλώμεθα τὴν συνου-
σίαν, ὡς ἅ τε αὐτὸς ἔφης ἔτι μᾶλλον ἐννοή-
σαιμι καθ' ἡσυχίαν ἅ τε χρὴ εἰπεῖν συνα-
130
γάγοιμι τῇ μνήμῃ ἐπελθών. τὸ δὲ νῦν ἔχον
ἀπίωμεν ἐπὶ τούτοις· ἑσπέρα γὰρ ἤδη.
131