2. Агінскі Міхал Казімір
(1730-1800)
Міхал Казімір (1730 - 31.5.1800), чэснік літоўскі
(1744 г.), пісар польны літоўскі (1748 г.), ваяво-
да віленскі (1764 г.), гетман вялікі ВКЛ (1768 г.).
Кампазітар, паэт, мецэнат. Ажаніўшыся ў 1761 г.
з дачкою М.Чартарыйскага, атрымаў Слонімскае
староства. Па яго ініцыятыве і на яго сродкі быў
пабудаваны Агінскі канал. У 1744 г. Міхалу Казі-
міру Агінскаму перайшлі ў спадчыну ад бацькі
Тадэвуша Юзэфа Агінскага Целяханы. Але ў кан-
цы XVIII ст. з-за грашовых цяжкасцей Целяханс-
кі ключ у 40 тыс. дзесяцін зямлі быў прададзе-
ны дзяржаўцу слонімскіх уладанняў Агінскага
Войцэху Пуслоўскаму.
Міхал Казімір Агінскі.
Невядомы мастак. Пасля 1754 г.
3. Агінскі Міхал Казімір
(1730-1800)
Канал Агінскага
З будаўніцтвам Агінскім канала змянілася жыццё Целяхан. Узнікае
порт, будуюцца прамысловыя прадпрыемствы. Асобную вядомасць
атрымоў-ваюць фабрыкі, суконная і фаянсавая (1778 г.), на якой
вырабляліся вазы, посуд, упрыгожаныя рэльефным дэкорам (жаночыя
маскі, жывёлы, раслі-ны, кветкі, гірлянды), а таксама скульптура дробных
форм, кафель, карні-зы, фрызы. Апошнія вырабы карысталіся вялікім
попытам для будаўніцт-ва пячэй, камінаў ва ўсадзебных дамах і палацах.
4. Агінскі Міхал Казімір
(1730-1800)
Звестак аб самой целяханскай сядзібе Агінскага
вельмі мала. Гэта была летняя рэзідэнцыя, ст-
варэнне якой прадугледжвала ўзвядзенне зам-
ка. Відаць, замест яго ў 1784 г. пад Целяханамі
будуецца невялікі палац для яго самай малод-
шай сястры Ганараты Агінскай. Сядзіба ў гонар
сястры атрымала назву Ганарацін. Пасля яе
смерці (1785 г.) палац належаў Міхалу Казіміру.
Веліч рэзідэнцыі надаваў парк. Ён фарміраваўся
пры канале вакол палаца, меў чатыры часткі ў
адпаведнасці са старанамі гарызонта, што з'яў-
лялася выражэннем аднаго з матываў раман-
Герб роду Агінскіх тызму. Вядомасць Целяханам надаваў музычны
двор М.К.Агінскага. У 1792 г. сюды са Слоніма
пераязжае тэатр, балетная школа, якой кіраваў
нямецкі балетмайстар Ноок, і частка танцоў-
шчыкаў балета.
5. Адзінцэвіч Сямён Багданавіч
(?-1566)
Прадстаўнік старажытнага княжацкага роду
герба “Адынец”. Род, магчыма, паходзіць ад по-
лацкіх або друцкіх князёў. Пачатковая гісторыя
роду змешчана ў Супрасльскім рукапісе.
Дваранін гаспадарскі (1516 г.), гараднічы га-
радзенскі (1532?), дзяржаўца любашанскі (1563
г.), дзяржаўца смальнянскі (1540 г.). Валодаў
дваром і мястэчкам Быцень.
Быў жанаты з княжною Настассяй Міхайлаў-
Герб роду Адзінцэвічаў най Сангушкавай.
6. Вішнявецкі Міхал Сервацы
(1680-1744)
Міхаіл Сервацы Вішнявецкі (13.5.1680 - 16.9.
1744), брат Януша Антонія Вішнявецкага. Мар-
шалак канфедэрацыі (1700 г.), гетман польны
літоўскі (1702-1703, 1707-1735 гг.), гетман вя-
лікі літоўскі (1703-1707, з 1735 г.), кашталян ві-
ленскі (1703-1706 гг.), ваявода віленскі (1706-
1707, з 1735 г.), канцлер вялікі літоўскі (з 1720
г.), рэгіментар войска ВКЛ (1730 г.), староста
пінскі, ваўкавыскі, мярэцкі, вілкавішскі. Ажаніў-
шыся на дачцы Яна Кароля Дольскага Кацяры-
не стаў уладальнікам Целяхан і іншых уладан-
няў Яна Кароля Дольскага, які памёр у 1695 г. З
імем Міхала Сервацыя звязана асобая старонка
ў замкавым будаўніцтве пінскага рэгіёна (Кара-
лін, Жабер, Опаль), якому ён надаў свецкія ры-
сы. У 1744 г. Міхала Сервацыя не стала. Яго ўла-
Міхал Сервацы
данні перайшлі ў спадчыну Агінскім, зацю Тадэ-
Вішнявецкі вушу Юзэфу, мужыку дачкі Ганны.
7. Кішка Леў (Лука)
(1668-1728)
Нарадзіўся у 1668 г. у г. Ковель Луцкага ваявод-
ства, цяпер Валынская вобласць, Украіна. Уніяц-
кі царкоўны дзеяч Рэчы Паспалітай, рэлігійны
пісьменнік і перакладчык. Епіскап уладзімірскі і
брэсцкі (1711-1728 гг.). Мітрапаліт кіеўскі і га-
ліцкі уніяцкай царквы (1714-1728 гг.). Паходзіў
са шляхецкага роду герба “Дуброва”. З 1684 г.
член ордэна базыльян. Вучыўся ў школе пры
Быценскім кляштары базыльян (1683-1688 гг.).
Леў Кішка
8. Кунцэвіч Іасафат (у свеце Іван)
(1580-1623)
Уніяцкі царкоўны дзеяч Рэчы Паспалітай. На-
радзіўся ў 1580 г. ў г. Уладзімір-Валынскі, Украї-
на. З праваслаўнай сям’і гандляра, уладзімірска-
га райцы Гаўрылы Кунцэвіча, выхадца з Белару-
сі. Пасля заканчэння пачатковай школы адпраў-
лены быцькам у Вільню вучыцца купецкай
справе (каля 1596 г.). Зблізіўся з езуітамі, пра-
фесарамі Віленскай акадэміі Ф.Фабрыцыюсам і
Я.Грушэўскім, а таксама з грэкам
П.Аркудзіем, найбліжэйшым паплечнікам І.
Пацея. Пад іх уп-лывам стаў прыхільнікам
Брэсцкай уніі 1596 г. У 1604 г. стаў манахам
Віленскага манастыра святой Тройцы. Вывучаў
І.Кунцэвіч багаслоўе ў семінарыі пры
манастыры, вызначаўся глыбокай рэлігій-
насцю і аскетызмам. Таленавіты прапаведнік і
місіянер, пераканаў многіх уплывовых асоб
Вільні прыняць унію. У 1609 г. пасвячоны ў свя-
тара.
9. .
Кунцэвіч Іасафат (у свеце Іван)
(1580-1623)
Заснаваў навіціят (установа для праходжання
послуху будучых манахаў) пры Быценскім ма-
настыры (1613 г.), аднавіў царкву і манастыр у
Жыровічах. У 1613-1614 гг. ігумен гэтых манас-
тыроў. У 1614-1617 гг. архімандрыт Віленскага
манастыра святой Тройцы. Разам з мітрапалі-
там І.Руцкім удзельнічаў у стварэнні ордэна ба-
зыльян (1617 г.). У 1618-1623 гг. архіепіскап по-
лацкі. Садзейнічаў далучэнню некаторых мана-
стыроў епархіі да базыльянскага ордэна. Адбу-
даваў Сафійскі сабор у Полацку. Энергічна рас-
паўсюджваў унію, у т.л. і адмысловымі сродка-
мі, што выклікала супраціўленне праваслаўных
Забойства І.Кунцэвіча. гараджан. Закрываў праваслаўныя храмы, вы-
Малюнак Зімлера. 1865 г даляў святароў і на іх месца прызначаў уніяцкіх.
У час Віцебскага паўстання 22 красавіка 1867 г.
папа Пій ІХ абвясціў Кунцэвіча святым.
10. .
Міхаіл (у свеце Галубовіч)
(1800-1881)
Міхаіл (у свеце Галубовіч; 1800 г., Літоўская губ.
- 6(18).3. 1881 г.), уніяцкі, потым праваслаўны
царкоўны дзеяч. Доктар багаслоўя і царкоўнага
права. Скончыў Віленскую галоўную семіна-
рыю. 3 1828 г. інспектар, выкладчык (да 1831 г.)
Літоўскай духоўнай семінарыі ў Жыровічах, по-
тым саборны протаіерэй і віцэстаршыня Літоўс-
кай уніяцкай духоўнай кансісторыі, пасля смер-
ці жонкі архімандрыт Быценскага кляштара ба-
зыльян. 12 снежня 1839 г. разам з іншым вы-
шэйшым духавенствам падпісаў на Полацкім
царкоўным саборы 1839 г. Саборны акт аб ска-
Міхаіл саванні Брэсцкай уніі 1596 г. і далучэнні уніяц-
кай царквы да праваслаўя. 3 1839 г. епіскап пін-
скі (з 1840 г. епіскап брэсцкі), з 1848 г. епіскап, з
1853 г. архіепіскап мінскі. Апошнія гады правёў
у Жыровіцкім Свята-Успенскім мужчынскім ма-
настыры.
11. .
Пачопка Баляслаў
(1884-1940)
Баляслаў Пачопка (1884–1940 гг.) – выдатны
беларускі грэка-каталіцкі святар, публіцыст,
выдавец, паэт, педагог, аўтар некалькіх твораў
гісторыка-рэлігійнай тэматыкі. Паходзіць з бе-
ларускай Віленшчыны з засценку Уляны каля
Рукойняў, што за 20 км ад Вільні. Баляслаў Па-
чопка быў рэдактарам першай беларускай ката-
ліцкай газеты «BIELARUS» (1913–1915 гг.), стаў
стваральнікам, кіраўніком і выкладчыкам пер-
шай беларускай настаўніцкай семінарыі ў Свіс-
Б.Пачопка лачы (Гродзеншчына) (1915–1918 гг.). Б.Пачоп-
ка – аўтар адной з першых граматык беларус-
кай мовы, якая выдавалася на беларускай лаці-
ніцы (1918 г.). У 1921 г. звярнуўся ў Ватыкан з
просьбай дазволіць яму прыняць усходні абрад.
Такі дазвол ён хутка атрымаў. На працягу 5 га-
доў завочна скончыў духоўную семінарыю ў
Львове.
12. .
Пачопка Баляслаў
(1884-1940)
Месца пахавання Б.Пачопкі ў Целяханах
Царква святога Яна Евангеліста
і святой Параскеві ў Бабровічах
З 1926 г. а. Баляслаў Пачопка працуе душ-
пастырам на Палессі: пробашчам у ката-
ліцкай парафіі славяна-візантыйскага
абраду ў Бабровічах і вікарыем у лацін-
скай парафіі ў Целяханах (Івацэвіцкі р-н).
13. .
Пуслоўскі Войцэх
(1762-1833)
Войцэх Пуслоўскі (ахрышчаны 21.6.1762 г., Пес-
кі - 3.3.1833 г.), сын Францішка. Скончыў павя-
товую школу ў Слоніме. Быў дэпутатам Трыбу-
нала ВКЛ, паслом на Чатырохгадовы сейм 1788-
1792 гг. У 1797-1816 гг. маршалак Слонімскага
пав. Правадзейны стацкі саветнік (1810 г.).
Шляхам зямельных спекуляцый, паставак у
войска і інш. стварыў вялізную
латыфундыю, валодаў маёнткамі
Пескі, Шылавічы, Альбярцін, Сынковічы, Шуляк
і, Косава, Міхаліно (Слонімскі
пав.), Хомск, Кужалічы (Кобрынскі пав.), Плян-
та, Целяханы (Пінскі пав.), Свіслач (Ваўкавыскі
Войцэх Пуслоўскі пав) і інш. Вызначыўся як актыўны прадпры-
мальнік, будаваў
дарогі, млыны, вінакурні, прадпрыемствы па
вырабе паперы, жалеза, сук-
на, шкіпінару, смалы і інш. Упершыню ў Белару-
сі выкарыстоўваў паравыя рухавікі. Пабудаваў
14. .
Сапега Казімір Леў
(1609-1656)
Сын канцлера Л.І.Сапегі, нарадзіўся 15 ліпеня
1609 г. Вучыўся ў Віленскай акадэміі, езуіцкім
калегіуме ў
Мюнхене, Ігальштацкім, Лёвенскім, Балонскім
універсітэтах. Выбіраўся паслом на
соймы, дэпутатам Трыбунала Вялікага княства
Літоўскага. Каралеўскі сакратар і вялікі пісар
ВКЛ у 1631-1637 гг., маршалак дворны ў 1637-
1645 гг., падканцлер з 1645 г. Адміністратар
Брэсцкай эканоміі, староста рагачоўскі. Удзель-
нічаў у барацьбе з казакамі на Украіне ў 1648-
1653 гг., у вайне Расіі з Рэччу Паспалітай 1654-
1667 гг. выставіў полк. Валодаў латыфундыяй з
цэнтрам у Ружанах, дамогся ад караля прыві-
леяў на магдэбургскае права і кірмашы для
Казімір Леў Сапега.
сваіх мястэчак Бялынічы, Талачын, Бешанкові-
Гравюра П.Ландры. 1663 г.
чы, Ружаны. Памёр 19 студзеня 1656 г.
15. .
Сапега Казімір Леў
(1609-1656)
Беларускі дзяржаўны дзеяч ВКЛ. Нарадзіўся 4
красавіка 1557 г. у в. Астроўна Віцебскага паве-
та, цяпер у Бешанковіцкім раёне. Са
старэйшай, чарэйскай лініі магнацкага роду
Сапегаў, сын Івана Іванавіча Сапегі, старосты
драгічынскага і падстаросты аршанскага, і
Багданы Друцкай-Са-колінскай. Пісар вялікі
ВКЛ у 1581-1585 гг., пад-канцлер у 1585-1589
гг., канцлер у 1589-1623 гг., ваявода віленскі з
1623 г. і адначасова гет-ман вялікі з 1625 г.
Праваслаўны. Вучыўся ў кальвінісцкіх
настаўнікаў у Нясвіжы, у 1570-1573 гг., у
Лейпцыгскім універсітэце, дзе перай-шоў у
Л.І.Сапега. Партрэт XVII ст. кальвінізм. Добра ведаў замежныя мовы. У
1579-1581 гг. на чале гусарскай харугвы пры-
маў удзел у Лівонскай вайне 1558-1583 гг.
Удзельнічаў у стварэнні Трыбунала ВКЛ. У 1586
г. перайшоў у каталіцтва.
16. .
Сапега Казімір Леў
(1609-1656)
Узначальваў соймавую камісію па падрыхтоўцы
Статута ВКЛ 1588 г., адрэдагаваў яго тэкст і фі-
нансаваў яго. З 1589 г. як канцлер стаў кіраўні-
ком знешняй і ўнутранай палітыкі ВКЛ. На цар-
коўным саборы ў Брэсце ў 1596 г. выступіў у
абарону царкоўнай уніі. У 1609 г. падтрымаў
Ілжэдзмітрыя. У 1625 г. удзельнічаў у вайне Рэ-
чы Паспалітай са Швецыяй 1600-1629 гг. Быў
адным з багацейшых магнатаў, меў маёнткі з
цэнтрамі ў Ружанах, Друі, Іказні, Чарэі, Талачы-
не, Копысі, Круглым, Коханаве, Бялынічах, Ле-
пелі, Асвеі, Бешанковічах, Горах, Горках і інш.
Валодаў Слонімскім, Магілёўскім, Брэсцкім і ін-
шымі староствамі. У 1598 г. Л.Сапега набыў у
Слонімскім павеце Ласосін і Ружану з фальвар-
камі Бялавічы і Сідараўшчызна. У 1611 г. стаў
Леў Сапега. Гравюра. уладальнікам маёнтка Косава.
Маст. М.Падалінскі. 1819 г.
17. .
Сапега Павел Ян
(1609-1665)
Прадстаўнік буйнога магнацкага роду Сапегаў.
Сын Яна Пятра. Як ротмістр гусарскай харугвы
ўдзельнічаў у вайне Расіі з Рэччу Паспалітай
1632-1634 гг. Абозны вялікі ВКЛ ў 1638-1645
гг., падстолі ВКЛ ў 1645-1646 гг., ваявода віцеб-
скі ў 1646-1656 гг., ваявода віленскі і гетман вя-
лікі з 1656 г. Выбіраўся паслом на соймы, мар-
шалак Трыбунала ВКЛ ў 1649 г. У час вайны Ра-
сіі з Рэччу Паспалітай 1654-1667 гг. 23 лістапада
1655 г. недалёка ад Брэста на р. Лясная разбіў
расійскія войскі на чале з С.А.Урусавым і Ю.Н.Ба-
рацінскім. На пачатку 1656 г. ачышчаў Падляш-
ша ад шведскіх войск і іх саюзнікаў. Разам з С.
Чарнецкім атрымаў перамогу у бітве на р. Бася
каля Чавусаў. Валодаў Ружанамі, Косавам (з
Павел Ян Сапега. 1611 г.), Ляхавічамі, Старым
Гравюра П.Ландры. 1663 г. Быхавам, Чарэяй, трымаў Рослаўскае (з 1640 г.) і
Здзітаўскае ( з 1645 г.) староствы. Памёр 30
снежня 1665 г.
18. .
Сапега Павел Ян
(1609-1665)
Прадстаўнік буйнога магнацкага роду Сапегаў.
Сын Яна Казіміра. Нарадзўся 28 студзеня 1701 г.
ў г. Дрэздэн. У 1726 г. з дапамогай імператрыцы
Кацярыны І быў заручаны з дачкой А.Д.Меншы-
кава Марыяй, стаў царскім камергерам; пазней
ажаніўся з пляменніцай імператрыцы Соф’яй
Скаўронскай (з былых прыгонных Скаўронскіх
у Беларусі). У 1728 г. выехаў у Рэч
Паспалітую, дзе стаў адным з найбагацейшых
магнатаў. Стольнік Вялікага княства Літоўскага
у 1732-1744 гг., ваявода смаленскі з 1744 г.
Далучыўся да Барскай канфедэрацыі, якой
перадаў сваю надворную харугву. У 1770 г.
Герб роду Сапегаў выехаў у Славакію, дзе знаходзіўся
эміграцыйны асяродак канфе-дэрацыі, там і
памёр 23 студзеня 1771 г. Вало-даў
Ляхавічамі, Косавам, Старым
Здзітавам, маёнткамі ў Польшчы, з 1730 г.
трымаў Здзітаў-скае староства.
