Hariltsaa gj yr n yu we? Dotoro yj huwagddag g.m.

1. 1
1. Харилцаа
Харилцаа нь хүний амьдралын салшгүй 1 хэсэг бөгөөд харилцааны соёл бол хүн
бүр зайлшгүй суралцах ёстой чадвар юм.
Саяхныг хүртэл харилцааны сэтгэл судлалаар харилцааг зөвхөн хэн нэгэнд мэдээлэл
хүргэх, дамжуулах үйл явц гэж онцлон тэмдэглэсээр ирсэн билээ. Гэвч харилцаа нь
мэдээлэл дамжуулагч нь харилцагчдад (хувь хүн, хүлээн авагчид г.м.) үйл явдал,
удирдлагын шинжтэй шийдвэрийн тухай мэдээлж, янз бүрийн төсөөлөл, үзэл бодол, хүсэл
сонирхол, мэдрэмж, удирдамж, сэтгэгдэл зэрэг зүйлийг солилцох үйл явц өөрөөр хэлбэл
тогтсон хандлагыг төлөвшүүлэх, нийгэм- түүхийн туршлагыг эзэмших үйл явц юм.
1.1 Харилцааны гол зорилгууд нь:
1. Хэлхээ холбоо тогтоох
2. Мэдээлэх, мэдээлэл солилцох
3. Хамтын үйлийг зохион байгуулах
4. Бусдын дотоод сэтгэл зүйг эзэмдэх, бие хүнийг таних
5. Үг хэл, нүүр царай, үйл хөдлөлийн тусламжтайгаар бодол санаагаа илэрхийлэх
6. Зөв зохистой харилцан ойлголцох
7. Бие хүний зан чанарыг төлөвшүүлэх, хүмүүжүүлэх
1.2 Харилцааны үндсэн үүргүүд нь:
 Танин мэдэхүйн үүрэг
 Төлөвшүүлэх үүрэг
 Зохицуулах үүрэг
 Солилцооны үүрэг
 Нэгтгэх үүрэг
 Нийгмийн зэмсгийн үүрэг
1.3 Харилцааны загварууд:
1. Сэтгэл зүйн хувьд таатай харилцаа
 Танин мэдэх загварын харилцаа
 Итгүүлж үнэмшүүлэх загварын харилцаа
 Мэдрэмжээ дамжуулах загварын харилцаа
 Ёслолын шинжтэй загварын харилцаа
 Эвийг сахихыг хичээсэн загварын харилцаа
2. Сэтгэл зүйн хувьд таагүй харилцаа
 Буруутгах загварын харилцаа
 Шийтгэх, тооцоо бодох загварын харилцаа
 Гадуурхсан, муйхар загварын харилцаа
 Эзэрхэн түрэмгийлэх загварын харилцаа
1.4 Харилцааны төрөл:
1. Оролцогчдын тоогоор
 Хувь хүмүүсийн хоорондын
 Бүлэг хоорондын

2. 2
2. Харилцагчийн байрлалаар
 Нүүр тулсан
 Дам харилцаа
3. Харилцах байдлаар
 Аман харилцаа
 Аман бус харилцаа
4. Харилцах нөхцөлөөр
 Албан харилцаа
 Албан бус харилцаа
5. Харилцааны хандлагаар
 Таашаах харилцаа
 Эс таашаах харилцаа
6. Хэв шинжээр нь
 Нөхөрсөг
 Ажил хэрэгч, хамтын харилцаа
 Хөндий хүйтэн
 Сүрдүүлэх, дарамтлах
 Хуурамч
1.5 Харилцааны хэрэгслүүд:
 Хэл яриа
 Биеийн хэл
 Зураг дүрслэл
 Шууд бус харилцааны хэрэгслүүд (утас, факс, сонин, интернет, захиа г.м)
Харилцааны техник гэдэг нь бусдын онцлогт тохируулан харилцах эв дүй, ур ухаан,
арга барил, дадлын цогц шинж юм. Анхны сэтгэгдэл, харилцагчдаа урмын үг хэлэх,
анхааралтай сонсох, хүндэтгэл үзүүлэх г.м хүчин зүйлс харилцааг үр дүнд хүргэхэд
нөлөөлдөг. Хүмүүс бие биедээ хэрхэн хандаж буйг ойлгохын тулд тэд сэтгэлзүйн орон
зайгаа ухамсарлагдаагүй байдлаар яаж зохицуулж байгаа, хэр зэрэг зайнаас харилцаж
байгаа, биеийн ямар байрлал, зогсолт харилцааны үед голлож байгаа зэргийг эн тэргүүнд
анхаарах шаардлагатай. Хүмүүс өөрийнхөө сэтгэлд нийцсэн байрлал, орон зай,
хедөлгөөнийг сонгож, элдэв зүйлд их бага хэмжээгээр санаа зовоогүй үедээ бусдад ая
таатай сэтгэгдэл төрүүлж байгаа хэмээн өөртөө итгэлтэй ханддаг.
Америкийн эрдэмтэн Эдвард Холл нь хүний хувийн орон зайн талаар судалж
түүнийгээ проксемик хэмээн нэрлэсэн юм. Проксемик гэдэг нь proximity гэх англи үгнээс
гаралтай ба ойр байдал, ойр байх гэсэн утгатай үг юм. Эрдэмтэн Холл америкчуудыг
судалж дотно, хувийн, нийгмийн, олон нийтийн гэх зэрэг нийгмийн харилцаанд чухал
дөрвөн төрлийн харилцааны орон зайг дүгнэн тайлбарлажээ.
 Дотно орон зай нь 0-0.5 метр
Харааны чадвар тун бага, өөрсдийнхөө үнэрлэх, хүрэх мэдрэмжиндээ үл ялиг
тулгуурладаг. Хүнд хамгийн ойрхон орон зай юм. Хамгийн дотны найз нөхөд, гэр
бүлийн гишүүд ч тэр болгон нэвтэрдэггүй орон зай бөгөөд гадны хүн уг орон зайд

3. 3
орж ирвэл зүрх болон бусад эрхтний үйл ажиллагаа өөрчлөгдөж сэтгэл санаа
тайван бус болдог. Гэхдээ нөхцөл байдлаас хамаарч хайртай хосууд, эцэг, эх
хүүхдүүд, дотны найз нар ийм зайнд хоорондоо уулздаж болдог. Хамгийн ойр
дотны хүмүүсээс гадна эмч, оёдолчин, сувилагч зэрэг мэргэжлийн хувьд
үйлчлүүлэгчийнхээ биенд хүрэх шаардлагатай мэргэжлийн хүмүүсийг ийм зайнд
өөртөө ойртуулдаг. Хэн нэгэнтэй уулзахдаа энэ бүсд орохыг оролдсоноор та
тухайн хүнтэй найзлах, дотно харьцаатай болох хүсэлтэй байгаагаа ойлгуулж
байгаа хэрэг юм. Аз жаргалтай хосууд яг энэ бүсд байж хоорондоо тухтай харьцдаг
гэдгийг сэтгэл зүйн туршилтууд нотолсон байдаг. Тэгэхээр хоорондоо түнжин
муутай хосууд нэгнийхээ дотны харьцааны бүсд орохоос аль болох зайлсхийдэг
болох нь ойлгомжтой байх. Хэрэв энэ бүсэд дотны бус хүн байнга дураараа
нэвтрэн орж байвал тухайн хүн “чи оршин тогтнох учиртай хүн биш, чамд тусгай
бүс гэж байх ёсгүй” гэсэн санааг төрүүлдэг байна. Тухайлбал дотны бус хэн
нэгнийг ойртсон үед хүн найгах, хөлөө савлах, хуруугаараа хөнгөн тогших зэрэг
хөдөлгөөн хийвэл “хэтэрхий ойртоод байна, надад эвгүй байна” гэсэн дохио өгч
байгаа хэрэг юм. Хэрэв амьсгалаа түгжих, хурдан хурдан амьсгалах, нүдээ аних
зэрэг үйлдэл хийж байвал энэ нь хамгийн сүүлийн арга бөгөөд “миний хувьд та
байхгүй, харахгүй банй, хурдан холдоосой” гэсэн үг юм.
Тусгай бүсд хүндэтгэлтэй хандаж түрэмгийлэл үзүүлэхгүй байх хэрэгтэй. Энэ
бүсийг тухайн хүний үзэл бодол, сэтгэл санаанд шууд дарамт үзүүлэхэд өргөн
ашигладаг. Жишээ нь гэмт хэрэгтэй тэмцэх тусгай бэлтгэгдсэн ажилтнууд
сэжигтнүүдийн тусгай бүсд түрэмгийлэн орж, чихний ард ярьж, сэтгэл санааны
дарамтанд оруулж, түүнд хүрэн асуулт асууж хэргийг нь хүлээлгэдэг байна.
 Хувийн орон зай нь 0.5-1.2 метр
Энэ бүсийн хязгаар нь соёлоос хамаараад ялгаатай байдаг. Ийм зайнаас сайн
танилууд, анд нөхөд, гэр бүлийн гишүүд хоорондоо харьцдаг. Ийм зай нь хүмүүст
гар барих, нэгнийхээ мөрийг алгадах зэргээр бие биендээ гар хүрэх боломж
олгодог. Ихэнх хүмүүс энэ бүсийг өөрийнхөө хувийн орон зай гэж үздэг бөгөөд
хөндлөнгийн хүмүүсийг түүндээ оруулах дургүй байдаг гэдгийг сэтгэл судлаачид
тогтоожээ.Хувийн орон зайд хүмүүс найз нөхөдтэйгөө харилцаж , бие биетэйгээ
харилцаа үүсгэхэд хялбар боломжийг олгодог юм. Ийм орон зайд хараа, сонсгол нь
чухал үүрэгтэй болж эхэлдэг.
 Нийгмийн орон зай нь 1.2-3.6 метр
Найзууд, танилууд, хамт ажиллагсад болон ердийн олон нийтийн харилцаанд
барих ёстой зай юм. Энэ зай нь дотроо ойрын 120-220см., холын 220-360см. гэж
ангилагдана. Нийгмийн ойрын зайнаас хувийн чанартай асуулт асуухад харилцагч
дөхөж ирж хувийн бүсд ойртон орж ярилцдаг нь өөр бусадтай энэ талаар
хуваалцахгүйн тулд ойртож байгаа нь тэр юм. Холын нийгэшмих зай нь хоёр
хүний дөнгөж харилцаж болох төдий зай юм. Энэ үед бие биеэ сайн ажиглаж,
ялангуяа нүүрний хөдөлгөөн, биеийн хөдөлгөөний хэлийг анхааралтай ажиглах
хэрэгтэй бүс юм. Мөн энэ бүсэд өөр хүн байсан ч ажлаа хэвийн үргэлжлүүлж
болох бүс юм. Жишээ нь нарийн бичгийн ажилтанд дарга 220 см. түүнээс илүү
ойрхон зайнд ойртохгүй л бол ажлаа хэвийн байдалд үргэлжлүүлсээр байх болно.
Үүнээс илүү ойр зайд ойртвол ажлаа зогсоож, яах гэж байгааг нь анзааран,

4. 4
толгойгоо өндийлгөж түүнрүү харах болно. Хувийн орон зайнд хүмүүс бие
биетэйгээ мэндэлж, дохио зангаа, үйлдэл хөдөлгөөн, байрлалынхаа
тусламжтайгаар мэдээлэл солилцож их хүч гаргахгүйгээр харилцааны олон
асуудлаа төвөггүй шийддэг. Түүнчлэн ийм орон зайд хүмүүс бие биедээ хүрэх нь
тун ховор бөгөөд (гар барихыг эс тооцвол) сонсгол, харааны сэрэл маш чухал
үүрэгтэй болдог. Ийм зайнаас голдуу ажил хэргийн эсвэл ач холбогдол багатай,
гэнэтийн уулзалтууд явагддаг. Нийгмийн харилцааны орон зай тухайн нийгмийн
сэтгэл зүйн төлөв байдлаас ихээхэн хамаардаг байна. Тусгай болон нийгмийн
бүсүүд нь хүний биеийн эргэн тойронд байдаг. Тухайлбал энэ зайд ар талаас
ойртоход эвгүй байдаг. Сурагч багшийг харж чадахгүй болохоор түүний бүх л
мэдрэл нь багшийг хаана байгааг тодорхойлох гэж оролддог. Амьтад мөн ийм
байдалд орохороо өөриййн эрхгүй хөдөлгөөнүй байдалд ордогыг судалгаа
баталдаг. Сурагчдыг шалгалтын үед , ялангуяа томоохон шалгалтын үед анги
дундуур холхидог багш нар нь сурагчдын толгойг эргүүлж, тэднийг улам
цухалдуулж, амжилтгүй байдалд оруулдаг. Иймд шалгалтын үед багш аль болох
байрандаа байж байх нь тэдэнд тус бодог.
Холын нийгэмшлийн зай нь гишүүдийн хамгийн чөлөөтэй байдаг зай бөгөөд үйл
явдалд оролцож ч болно үгүй ч байж болно.
 Олон нийтийн орон зай нь 3.6 метрээс дээш
Та том зааланд суугаад илтгэл тавьж байгаа хүний яриаг сонсож байгаа бол олон
нийтийн харьцааны бүсд оржээ гэж болно. Илтгэл тавьж байгаа хүн та хоёрын
хоорондох зай нь нийтийн харьцааны бүс юм. Ийм зайнаас та гар барих, мөрийг нь
алгадах зэрэг дотны хүнтэйгээ харьцахдаа хэрэглэдэг дохио зангаа, тайлбар хийх
боломжгүй юм. Ийм зайнаас ажил хэргийн яриа ч өрнүүлэх боломжгүй байдаг.
Мөн нэгэн зэрэг хэд хэдэн хүнтэй харилцах нь түгээмэл ажиглагддаг байна. Олон
нийтийн харилцааны нөхцөлд хүмүүс гол төлөв дуугаа ердийнхөөс арай
өндөрсгөж, үг хэллэгээ оновчтой сонгож, товч тодорхой ярьж харилцана.
Иймэрхүү орон зайд улс төрч, жүжигчид г.м хүмүүс үзэгч олон нийттэй харилцах
боломжтой байдаг. Олон нийтийн газруудад бие биеэ таньдаггүй хүмүүс боломж
байсан ч хүн ойртохыг хүсдэггүй талбайн хэмжээ юм. Нийтийн бүс дотороо ойрын
бүс 2,5-7,5м, холын бүс 7,5-аас хол зай гэж ангилагдана. Эдгээр зайнд харилцан
яриа бус харин бусдад хийж буй яриа ордог. Багш нийтийн ойрын зайнаас
хичээлээ явуулахгүй бол сурагчдын зүгээс мэдүүлэх гэсэн ямар нэгэн зүйлийг
мэдрэхгүй байж болно.
Холын нийтийн зай нь өдөр тутам тоолж барашгүй олон хүмүүс орж, гарч байдаг
гадны хүнд зориулагдсан зай юм. Энэхүү гадны хүмүүс тухайн хүний бусадтай
харьцах харьцаанд ч нөлөөлдөг байна. Сурагчидтайгаа сэтгэлээсээ харьцадаггүй
багш тэдний хувьд гадны хүнээс ялгаагүй. Тэгвэл гадны хүний бусдад нөлөөлөх
нөлө бага байдаг. Тиймээс сурагчидтайгаа аль болох ойр байж харьцах хэрэгтэй.
Судалгаанаас үзэхэд хэн нэгэнтэй хэт ойр эсвэл хэт холоос харилцах нь
тааламжгүй мэдрэмж төрүүлдэгийг баталсан байна. Мөн тухайн орны соёлоос хамаараад
хүний харилцааны орон зайн мэдрэмж янз бүр байдаг. Жишээ нь Мексикчүүд хэт ойрхон
зайд тааламжтай байдаг бол цагаан арьст Америкчууд хажуугийн байрлалаас, хар арьст
Америкчууд хэт холын зайнаас харилцах дуртай байдаг.

5. 5
Эрдэмтэн Холлын үзсэнээр 7.6 метрээс дээш зайд харилцаа үүсгэх боломжгүй гэж үзжээ.
Хүмүүс хоорондоо 3 янзаар харьцдаг:
 Нааштай харьцаа буюу тухайн хүнтэй мэндлэх, ар гэр, аж амьдралыг нь асуух,
авьяас билгийг нь магтах, хийсэн сайн үйлийнх нь төлөө урамшуулах г.м. Бүхий л
эелдэг харьцааг нааштай харьцаа гэнэ.
 Хүйтэн харьцаа буюу хийсэн алдааг нь үргэлж хэлэх, үргэлж урмыг нь хугалсан,
унтраасан үг хэлэх, олны дунд эвгүй байдалд оруулах, муухай харах г.м.
 Огт харьцахгүй байх. Мэндлэхгүй байх, тэр хүнийг огт байхгүй мэт харьцах, юм
хэлэхэд нь огт сонсоогүй мэт байх г.м. Энэ харьцаа нь хүмүүс хоорондын маш
хүнд хэлбэрийн харьцаа бөгөөд тэр хүнийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаагын илрэл
юм.
Дээр өгүүлэгдсэн зүйлс таны мэдлэгийн санд нэмэр болж хүмүүстэй харьцах, ажил хэргээ
өрнүүлэхэд тань бага ч болов тус болно гэдэгт найдаж байна.
2. Гэр бүлийн харилцаа
Гэр бүл нь эхнэр нөхрийн харьцаан дээр суурилсан сэтгэл санаа, ураг төрөл, эдийн
засгийн хувьд бие биеэсээ харилцан хамааралтай төрөл садангийн хүмүүс нэг орчинд
хамтдаа амьдарч, харьцангуй тогтвортой харилцаанд орж байдгаараа нийгмийн тодорхой
зохион байгуулалт бүхий бичил систем юм. Гэр бүлийг эрдэмтдээс дараах хэлбэрээр
тодорхойлсонг авч үзвэл:
 Гэрлэлт нь гэр бүлийн тогтолцооны хамгийн үндсэн нэгж хэсэг болно.
 Гэр бүл нь нэг хэлбрээр бус олон хэлбрээр оршин тогтнодог.
 Гэр бүлийн амьдрал нь тогтвортой үзэгдэл биш бөгөөд өөрчлөлт ба
үргэлжилсэн байдал зэрэгцэн оршдог.
 Гэр бүл тухайн соёлын байдлаа дагаад өөрийн гэсэн өвөрмөц онцлогтой байдаг
төдийгүй бусад гэр бүлүүдтэй нийтлэг адил төстэй онцлогийг ч агуулдаг.
 Эрүүл гэр бүл нь гэр бүлийн гишүүдийнхээ оюун санааны болон биеийн эмгэг
өвчнийг ч анагаах чадвартай байдаг.
 Гэр бүлийн гишүүдийн орчиндоо хандах хандлага ба хариу үйлдэл дээрээ
тулгуурлан гэр бүлийн гишүүд нийгмийн амьдралд нөлөө үзүүлдэг.
 Гэр бүлүүд хамаарагдах нийгмийн давхрагаа дагаад өөрийн гэсэн өвөрмөц
онцлог, шинж чанартай байдаг.
 Гэр бүл нь орчин үед эдийн засгийн үндсэн нэгж хэсэг болно.
2.1 .Гэр бүлийн төрлүүд
1. Ардчилсан гэр бүл
Энэ гэр бүл нь их хайрлаж сургамжилдаг бөгөөд ийм гэр бүлийн хүүхдүүд нь “ёс
журамтай” хүүхдүүд болж өсдөг.

6. 6
2. Дарангуйлагч гэр бүл
Сургамжилдаг ч гэсэн хайр дутуу гэр бүлийн хүүхдүүд нь “өөртөө итгэх итгэлгүй”
хүүхдүүд болж өсдөг.
3. Замбараагүй гэр бүл
Ихээр хайрладаг боловч сургамж дутмаг гэр бүл буюу урсгалаар явагч бөгөөд
хүүхдүүд нь “хүмүүжилгүй” болно.
4. Анхаарал тавьдаггүй гэр бүл
Энэ гэр бүл нь сургамж ба хайр дутмаг гэр бүл бөгөөд хүүхдүүд нь “тайван биш,
ширүүн, аймхай хүүхдүүд болж өөрсдөдөө итгэх итгэлгүй “ болно.
2.2 Гэр бүлийн ангилалууд
 Уламжлалт гэр бүлийн харилцаа: Энэ нь эцгийн эрхт харилцаа.
 Орчин үеийн гэр бүлийн харилцаа: Энэ нь 2 талаас байгуулдаг гэрээний харилцаа.
Эхнэр нөхөр хоёр бие биенийхээ сэтгэлд нийцэхгүй буюу өөрөөр хэлбэл тавьсан
болзол нь хангагдахгүй бол харилцан тохиролцосны үндсэн дээр салдаг.
 Библийн дагуух гэр бүлийн харилцаа: Энэ нь хоёр талаас байгуулсан амлалтын
харилцаа юм. Эхнэр нөхөр хоёр болзолгүйгээр бие биенээ хайрлаж, хүлээн
зөвшөөрч, хүлээцтэй хандах ёстой харилцаа байдаг. Энэ харилцаа бол Христэд
итгэгч хүмүүсийн гэр бүлийн харилцаа юм.
2.3 Гэр бүлийн бүтэц
“Гэр бүлийн экологийн бүтэц”
Ц.Парлинг 1987он

7. 7
“Гэр бүлийн дотоодь идэвхтэй экологийн бүтэц”
Ц.Парлинг 1987он
2.4 Гэр бүл доторх харилцаа ба гэр бүлийн харилцаанд нөлөөлөх нийгмийн нөхцөл
Ц.Парлинг 1987 он

8. 8
2.5 Монгол гэр бүл болон өрнөдийн гэр бүлийг харьцуулсан байдал
2.6 Гэр бүлийн хүчирхийлэл
Гэр бүлийн хүчирхийлэл гэдэг нь гэр бүлийн гишүүдийн хэн нэг нь бусдыгаа өөрийн
эрхшээлд байлгах зорилгоор эрх мэдэл, хүч чадлын давуу байдлаараа далайлгаж,
эрхшээлдээ оруулахыг хэлдэг. Гэр бүлийн хүчирхийлэл нь дараахь төрлүүдтэй:
 Гэр бүл дэх эдийн засгийн хүчирхийлэл
Гэр бүлийн нэг гишүүн нөгөө гишүүнээ орон байр, хоол хүнс, хувцас хунар
бусад эд зүйлс хөрөнгө буюу хэрэгслүүдээс санаатайгаар салгах, тэдгээрт
хохирогч хуулиар тогтоосон эрхтэй, өөрийн амьжиргааны эх үүсвэрт хяналт
тавих, түүнээс хүртэх байдлыг хязгаарлах зэргээр илэрнэ.
 Гэр бүл дэх бие махбодийн хүчирхийлэл
Гэр бүлийн нэгэн гишүүн, нөгөө гишүүнээ зодох, хохирогчийг үхэлд хүргэж
болох буюу үхэлд хүргэсэн бие махбодийн гэмтэл санаатай учруулсан, бие
махбодийн болон сэтгэл зүйн эрүүл мэндийг нь хохироосон, нэр төр, алдар
хүндийг нь гутаасан, өөрийн биеийн хүч, чадал, аливаа зэвсгийг ашиглан
эмэгтэйн бие махбодид гэмтэл учруулах, гэмтээхийг хэлнэ.
 Гэр бүл дэх сэтгэл зүйн хүчирхийлэл
Гэр бүл нэг гишүүний үйлдэлтэй холбогдоно гэр бүлийн нөгөө гишүүний сэтгэл
зүйд нөлөөлсөн үгээр гутаан доромжлох, заналхийлэх, мөрдөн мөшгих, айлган
сүрдүүлэх замаар өөртөө итгэх итгэлгүй болгох, өөрийгөө хамгаалах чадваргүй
Гэр бүлийн харилцааны сэтгэл зүйн онцлог
Монгол Гэр бүл:
- Гэр бүлийн хүрээнд асуудлыг шийдэх.
- Уламжлалт ёс заншилдаа ихээр
тулгуурладаг.
- Босоо хэлбэрийн харилцаа түгээмэл
үйлчилдэг.
- Эрэгтэй эмэгтэй хүмүүст өөр өөр
байдлаар ханддаг.
Өрнөдийн гэр бүл:
- Тус тусдаа хариуцлага үүрдэг.
- Хамтарч шийдвэр гаргадаг.
- Ирээдүйгээ илүүтэйгээр ханддаг.
- Ажлын ба гэр бүлийн үүрэг хариуцлагыг
уялдуулдаг.

9. 9
болгох, эмэгтэйг тусгаарлах, доромжлох, ичээх, сэтгэл зүйн эрүүл мэндэд нь
хохирол учруулж болох буюу учруулсныг хэлнэ.
 Гэр бүл дэх бэлгийн хүчирхийлэл
Гэр бүл нэг гишүүн нөгөө гишүүнийхээ бэлгийн халдашгүй байдалд хууль
бусаар халдах, түүнчлэн гэр бүл дэх насанд хүрээгүй гишүүний эсрэг бэлгийн
шинж чанартай үйлдлийг хэлнэ. Нөхөр болон хамтран амьдрагчийн харилцааны
явцад эмэгтэйчүүдийн эсрэг үйлдэгдэж байгаа хүчирхийлэл, бэлгийн
хамтрагчийн хүчирхийлэл хэмээн нэрлэж тогтсон байна.
2.7 Гэр бүлийн салалт
Гэрлэлтийг цуцлах нь хэд хэдэн үе шаттай:
 Бие махбодийн салалт: Хосууд хуулиар салах боломжийн тухайгаа бодох
бөгөөд энэ үед тэдний харилцаа хязгаарлагдаж, тусдаа амьдарч эхэлдэг. Гэхдээ
үүнийг хүнд нөхцлөөс гаргах цорын ганц арга гэж үздэггүй.
 Сорилтын үе: Энэ үед асуудлаа нээлттэй ярилцаж, тус тусдаа амьдарна. Энэ
байдал нь тэдний хоорондын харилцаан дахь зөрчлийг намжаах бөгөөд нэг ёсны
сорилт болдог.
 Хууль ёсны салалт: Энэ нь удаан үргэлжилсэн зөрчил дуусвар болж бие даасан
амьдрал эхэлнэ гэсэн үг. Хуулиар салах нь нарийн үйл явц бөгөөд үндсэн хоёр
үе шатнаас бүрдэнэ.
“Салатын эцэст бий болох эерэг ба сөрөг тал”
Эерэг тал Сөрөг тал
• Гэр бүлд бий болсон сөргөл- дөөнөөс
зайлсхийх болно.
• Гэр бүлийг задралд оруулж буй сөрөг
нөлөөллийг тасланзогсооно.
• Шинэ шинэ ашиг сонирхол бий болно.
• Амьдралаа хэвийн авч явах боломж бий
болно.
• Гэрлэхдээ алдсанзүйлээ ухаарч,
шийдэгдээгүй зарим асуудал
шийдэгдэнэ.
• Шинэ боломж, хэтийн төлвийг эрж
олох, ирээдүйн шинэ төлөвлөгөөтэй
болно.
• Чөлөөт байдал.
• Гэр бүлийн дотор эхнэр "нөхрийн"
ноёрхол, бүдүүлэг хэрцгий, занааш,
үүрэг биелүүлэхтэй холбоотой
ачааллуудаас чөлөөлөгдөнө.
• Гэрлэлт болон гэр бүлийн бусад
харилцаа хязгаарлагдана.
• Ганцаардал бий болж, гуньж гутрах,
урам хугарч, амьдрах сонирхолгүй
болно.
• Гомдол хорсол, өс хонзон авах, сэтгэл
төрж, бусдынсэтгэлийг зовоох үзэгдэл
гарч болно.
• Архи, тамхийг хэтрүүлэн хэрэглэж,
цагийг дэмий өнгөрөөх зуршил бий
болж, даамжрах явдал ихэснэ.
• Өөртөө хүйтэн хөндий хандах мэдрэмж
үүснэ.
• Хүүхдийн сэтгэц мэдрэлийн үйл
ажиллагаанд муугаар нөлөөлнө.
• Хүүхэд эсрэг хүйсийн хүнтэй харилцах
харилцаа, занаашийн сөрөг
шинжүүдийг эзэмших нь их.
• Дахин гэрлэх нааштайсэтгэл төрөхгүй
байж болно.

10. 10
Ашигласан материал:
 Psychology a concise introduction, Third edition, 1992, Terry F. Pettijohn
 Бодалев А.А “Личность и общение” М., 1983
 Э.Берн Игры, в которые играют люди. Люди, которые играют в игры, СПб., 1992
 Мягмар О., Оюунгэрэл С Харилцааны сэтгэл судлал, соёл УБ68, 1997
 Н. Тэгшжаргал “Ажил хэрэгч харилцааны соёл”, 2004 он
 Т. Алтанцэцэг “Харилцааны ур чадвар”, 2010 он
 http://www.slideshare.net/Clarity88/ss-5929415
 http://www.slideshare.net/surenee/ss-32923541
 http://www.slideshare.net/Tywshin/3-27320164
 http://www.slideshare.net/azora14/1-6-12535991?related=2