SlideShare a Scribd company logo

مبادی حقوق

•Download as PPTX, PDF•
•
Sebghatullah Karimi
Sebghatullah Karimi

اساسات حقوق

Education
1 of 67
‫حقوق‬ ‫تصنیف‬ • ‫حقوق‬ ‫که‬ ،‫کرد‬ ‫تقسیم‬ ‫آن‬ ‫مختلف‬ ‫اشکال‬ ‫به‬ ‫توان‬ ‫رامی‬ ‫عمده‬ ‫آن‬ ‫منابع‬ ‫نگاه‬ ‫از‬ ‫حقوق‬ ‫تقسیم‬ ‫از‬ ‫اند‬ ‫عبارت‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫ترین‬ ‫و‬ ‫آن‬ ‫قلمرو‬ ‫بنیاد‬ ‫بر‬ ‫حقوق‬ ‫تقسیم‬ . ‫ط‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫یک‬ ‫هر‬ ‫اینک‬ ‫ور‬ ‫دهیم‬ ‫می‬ ‫قرار‬ ‫مطالعه‬ ‫مورد‬ ‫جداگانه‬ . • ‫اول‬ - ‫منابع‬ ‫نگاه‬ ‫از‬ ‫حقوق‬ ‫تقسیم‬ : ‫حقوق‬ ‫به‬ ‫لحاظ‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫عرفی‬ ( ‫مدون‬ ‫غیر‬ ) ‫گردد‬ ‫می‬ ‫تقسیم‬ ‫مدون‬ ‫وحقوق‬ .
‫عرفی‬ ‫حقوق‬ ( ‫مدون‬ ‫غیر‬ ) • ‫حقوق‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫گفته‬ ‫حقوق‬ ‫بخش‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫عرفی‬ ‫یا‬ ‫مدون‬ ‫غیر‬ ،‫که‬ ‫دهد‬ ‫می‬ ‫تشکیل‬ ‫مردم‬ ‫عادات‬ ‫و‬ ‫عرف‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫اساس‬ . ‫به‬ ‫دو‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫نمی‬ ‫وضع‬ ‫گذار‬ ‫قانون‬ ‫جانب‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫گویند‬ ‫می‬ ‫مدون‬ ‫غیر‬ ‫آن‬ ‫گردد‬ . ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫قواعدی‬ ‫آن‬ ‫عرفی‬ ‫حقوق‬ ‫اساس‬ ‫این‬ ‫بنابر‬ ‫د‬ ‫و‬ ‫آید‬ ‫می‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫جامعه‬ ‫های‬ ‫نیازمندی‬ ‫به‬ ‫بنا‬ ‫تکرار‬ ‫حالت‬ ‫ر‬ ‫می‬ ‫پیدا‬ ‫اعتماد‬ ‫آن‬ ‫ضرورت‬ ‫و‬ ‫اهمیت‬ ‫بر‬ ‫جامعه‬ ‫و‬ ‫مردم‬ ‫نتیجه‬ ‫کنند‬ .
‫مدون‬ ‫حقوق‬ • ‫منظور‬ ‫و‬ ‫گردد‬ ‫می‬ ‫وضع‬ ‫اجتماعی‬ ‫نظم‬ ‫خاطر‬ ‫به‬ ‫جامعه‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫حقوقی‬ ‫قواعد‬ ‫آن‬ ‫همراه‬ ‫جبر‬ ‫با‬ ‫ضروری‬ ‫درمواقع‬ ‫و‬ ‫دارند‬ ‫عهده‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫تظبیق‬ ‫مسئولیت‬ ‫جامعه‬ ‫مردم‬ ‫باشد‬ ‫می‬ . ‫مدون‬ ‫حقوق‬ ‫بزرگ‬ ‫مثال‬ " ‫قانون‬ " ‫باشد‬ ‫می‬ . • ‫دوم‬ - ‫قلمرو‬ ‫بنیاد‬ ‫بر‬ ‫حقوق‬ ‫تصنیق‬ : ‫دس‬ ‫دو‬ ‫به‬ ،‫عام‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫حقوق‬ ،‫قلمرو‬ ‫لحاظ‬ ‫از‬ ‫ته‬ ‫گردد‬ ‫می‬ ‫تقسیم‬ ‫بزرگ‬ . • ‫آفاقی‬ ‫حقوق‬ ( Objective Law ) ‫عندی‬ ‫حقوق‬ ‫و‬ ( ‫فطری‬،‫ذاتی‬،‫انفسی‬ ) ‫یا‬ ( Subjective Law .) • ‫ب‬ ‫عندی‬ ‫حقوق‬ ‫قسمت‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫پرداخته‬ ‫آفاقی‬ ‫حقوق‬ ‫تصنیف‬ ‫به‬ ‫مبحث‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫اینک‬ ‫ه‬ ‫پرداخت‬ ‫خواهیم‬ ‫عندی‬ ‫حقوق‬ ‫تصنیف‬ . • ‫شناخ‬ ‫حقوقی‬ ‫قواعد‬ ‫نام‬ ‫به‬ ‫اکثر‬ ‫که‬ ‫آفاقی‬ ‫حقوق‬ ‫کردیم‬ ‫آوری‬ ‫یاد‬ ‫قبآل‬ ‫که‬ ‫طوری‬ ،‫شده‬ ‫ته‬ ‫ویا‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫اجتماع‬ ‫تنظیم‬ ‫برای‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫بشری‬ ‫سلوک‬ ‫رهنموئی‬ ‫قواعد‬ ‫مجموع‬ – ‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫وجود‬ ‫باید‬ - ‫انگل‬ ‫زبان‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫که‬ ،‫است‬ ‫اجبار‬ ‫با‬ ‫توأم‬ ‫آن‬ ‫تطبیق‬ ‫و‬ ‫یسی‬ ( Law ) ‫گویند‬ ‫می‬ .
‫ادامه‬ • ‫ملی‬ ‫حقوق‬ ‫به‬ ‫نخست‬ ‫در‬ ‫قواعد‬ ‫این‬ ( ‫داخلی‬ ) ‫المللی‬ ‫بین‬ ‫حقوق‬ ‫و‬ ( ‫خارجی‬ ) ‫گردد‬ ‫می‬ ‫تقسیم‬ . • ‫ک‬ ‫یک‬ ‫سرزمین‬ ‫و‬ ‫قلمرو‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫اند‬ ‫قواعدی‬ ‫دسته‬ ‫آن‬ ‫داخلی‬ ‫یا‬ ‫ملی‬ ‫حقوق‬ ‫شور‬ ‫باشد‬ ‫می‬ ‫تطبیق‬ ‫و‬ ‫اجرا‬ ‫قابل‬ . • ‫آن‬ ‫خارجی‬ ‫حقوق‬ ‫یا‬ ‫المللی‬ ‫بین‬ ‫حقوق‬ ‫مربوط‬ ‫تنها‬ ‫نه‬ ،‫که‬ ‫اند‬ ‫قواعدی‬ ‫دسته‬ ‫ه‬ ‫وشخصیت‬ ‫بوده‬ ‫کشورها‬ ‫قلمرو‬ ‫از‬ ‫فراتر‬ ‫قلمروآن‬ ‫بلکه‬ ‫کشور؛‬ ‫یک‬ ‫آن‬ ‫ای‬ ‫باشد‬ ‫می‬ ‫متفاوت‬ ‫ملی‬ ‫های‬ ‫شخصیت‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫نیز‬ . • ‫ت‬ ‫خصوصی‬ ‫حقوق‬ ‫و‬ ‫عامه‬ ‫حقوق‬ ‫به‬ ‫خویش‬ ‫نوبه‬ ‫به‬ ‫داخلی‬ ‫یا‬ ‫ملی‬ ‫حقوق‬ ‫قسیم‬ ‫باشد‬ ‫می‬ ‫مختلف‬ ‫های‬ ‫بخش‬ ‫دارای‬ ‫شعبات‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫یک‬ ‫هر‬ ‫که‬ ‫گردیده‬ . • ‫عم‬ ‫الملل‬ ‫بین‬ ‫حقوق‬ ‫شعبات‬ ‫به‬ ‫خویش‬ ‫نوبه‬ ‫به‬ ‫نیز‬ ‫الملل‬ ‫بین‬ ‫حقوق‬ ،‫ومی‬ ‫گ‬ ‫می‬ ‫تصنیف‬ ‫المللی‬ ‫بین‬ ‫جزای‬ ‫حقوق‬ ‫و‬ ‫خصوصی‬ ‫الملل‬ ‫بین‬ ‫حقوق‬ ‫ردد‬ . • ‫هر‬ ‫اینک‬ ‫طور‬ ‫را‬ ‫کدام‬ ‫جداگا‬ ‫ن‬ ‫ه‬ ‫دهیم‬ ‫می‬ ‫قرار‬ ‫مطالعه‬ ‫مورد‬ .
‫حقوق‬ ‫عندی‬ ‫حقوق‬ ‫سیاسی‬ ‫خصوصی‬ ‫غیر‬ ‫حقوق‬ ‫مالی‬ ‫حقوق‬ ‫مالی‬ ‫حقوق‬ ‫عینی‬ ‫عمومی‬ ‫آفاقی‬ ‫حقوق‬ ‫المللی‬ ‫بین‬ ‫حقوق‬ ‫بین‬ ‫جزا‬ ‫المللی‬ ‫خصوصی‬ ‫عمومی‬ ‫ملی‬ ‫حقوق‬ ‫خصوص‬ ‫و‬ ‫حقوق‬ ‫جایب‬ ‫حقوق‬ ‫تجارت‬ ‫حقوق‬ ‫میراث‬ ‫حقوق‬ ‫عینی‬ ‫حقوق‬ ‫فامیل‬ ‫عمومی‬ ‫حقوق‬ ‫اداره‬ ‫حقوق‬ ‫جزاء‬ ‫کار‬ ‫حقوق‬ ‫حقوق‬ ‫اساسی‬ ‫حقوق‬ ‫مالی‬
‫داخلی‬ ‫یا‬ ‫ملی‬ ‫حقوق‬ • ‫طوری‬ ‫داخل‬ ‫یا‬ ‫ملی‬ ‫حقوق‬ ،‫کردیم‬ ‫آوری‬ ‫یاد‬ ‫نیز‬ ‫قبآل‬ ‫که‬ ‫ی‬ ‫معین‬ ‫کشور‬ ‫آن‬ ‫تطبیق‬ ‫ساحه‬ ‫که‬ ‫قواعدی‬ ‫از‬ ‫است‬ ‫عبارت‬ ‫باشد‬ ‫می‬ ‫محدود‬ ‫معینی‬ ‫جغرافیه‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫بوده‬ . ‫حقوق‬ ‫مثل‬ ‫فرانسه‬ ‫حقوق‬ ‫و‬ ‫امریکا‬ ‫حقوق‬ ،‫افغانستان‬ . ‫ح‬ ‫بخش‬ ‫این‬ ‫قوق‬ ‫عامه‬ ‫حقوق‬ ‫به‬ ‫نیز‬ ( ‫عمومی‬ ) ‫م‬ ‫تقسیم‬ ‫خصوصی‬ ‫حقوق‬ ‫و‬ ‫ی‬ ‫گردد‬ . • ‫می‬ ‫مطالعه‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫بوط‬ ‫مر‬ ‫شعبات‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫یک‬ ‫هر‬ ‫اینک‬ ‫گیریم‬ .
‫عامه‬ ‫حقوق‬ • ‫حقوق‬ ‫عامه‬ ‫یا‬ ‫حقوق‬ ‫عمومی‬ ‫آن‬ ‫دستۀ‬ ‫از‬ ‫قواعد‬ ‫و‬ ‫مقرراتی‬ ‫اند‬ ،‫که‬ ‫همه‬ ‫ساختار‬ ‫های‬ ‫یک‬ ‫جامعه‬ ‫را‬ ‫تنظیم‬ ‫کرده‬ ‫و‬ ‫روابط‬ ‫بین‬ ‫آن‬ ‫ها‬ ‫را‬ ‫تحکیم‬ ‫می‬ ‫بخشد‬ . ‫یا‬ ‫به‬ ‫عباره‬ ‫دیگ‬ ‫ر‬ ‫حقوق‬ ‫عامه‬ ‫عبارت‬ ‫است‬ ‫از‬ ‫آن‬ ‫دسته‬ ‫قواعد‬ ‫و‬ ‫مقرراتی‬ ‫که‬ ‫مناسبات‬ ‫بین‬ ‫اتباع‬ ‫و‬ ‫دولت‬ ‫یا‬ ‫اجتماع‬ ‫را‬ ‫تنظیم‬ ‫می‬ ‫ک‬ ‫ند‬ . • ‫حقوق‬ ‫عامه‬ ‫به‬ ‫شعبات‬ : ‫حقوق‬ ،‫اساسی‬ ‫حقوق‬ ،‫اداره‬ ‫حقوق‬ ،‫جزاء‬ ‫حقوق‬ ‫مالی‬ ‫و‬ ‫حقوق‬ ‫کار‬ ‫تقسیم‬ ‫می‬ ‫گردد‬ . ‫اینک‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫یک‬ ‫را‬ ‫طور‬ ‫جداگانه‬ ‫مورد‬ ‫مطالعه‬ ‫قرار‬ ‫می‬ ‫دهیم‬ .
‫اساسی‬ ‫حقوق‬ • ‫حقوق‬ ‫اساسی‬ ‫بنیاد‬ ‫و‬ ‫اساس‬ ‫حقوق‬ ‫عامه‬ ‫را‬ ‫تشکیل‬ ‫می‬ ‫دهد؛‬ ‫زیرا‬ ‫در‬ ‫قواع‬ ‫دی‬ ‫حقوق‬ ‫اساسی‬ ‫ساختار‬ ‫حقوقی‬ ،‫دولت‬ ‫سازمان‬ ‫ها‬ ‫و‬ ‫تشکیالت‬ ‫دولت‬ ‫و‬ ‫ارک‬ ‫ان‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫شمول‬ ‫ارتباط‬ ‫این‬ ‫ارکان‬ ‫با‬ ‫هم‬ ،‫دیگر‬ ‫مورد‬ ‫بحث‬ ‫قرار‬ ‫می‬ ‫گیرد‬ . ‫د‬ ‫ر‬ ‫این‬ ‫رشته‬ ‫از‬ ‫حقوق‬ ‫ماهیت‬ ‫وشکل‬ ،‫دولت‬ ‫قوای‬ ‫متشکله‬ ‫آن‬ ( ‫اجرای‬،‫مقننه‬ ‫یه‬ ‫و‬ ‫قضاییه‬ ) ، ‫شکل‬ ‫شرکت‬ ‫مردم‬ ‫در‬ ‫حقوق‬،‫دولت‬ ‫و‬ ‫مکلفیت‬ ‫های‬ ‫مردم‬ ‫و‬ ‫از‬ ‫حقوق‬ ‫و‬ ‫آزادی‬ ‫های‬ ‫آنان‬ ‫بحث‬ ‫می‬ ‫شود‬ . • ‫منبع‬ ‫اصلی‬ ‫حقوق‬ ‫اساسی‬ ‫در‬ ‫کشور‬ ‫های‬ ‫مختلف‬ ‫در‬ ‫قوانین‬ ‫اساسی‬ ‫آن‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫انعکاس‬ ‫می‬ ‫یابد‬ . • ‫قانون‬ ‫اساسی‬ ‫که‬ ‫مادر‬ ‫قوانین‬ ‫شناخته‬ ‫می‬ ،‫شود‬ ‫مربوط‬ ‫به‬ ‫موجودیت‬ ‫دول‬ ‫ت‬ ‫بوده؛‬ ‫زیرا‬ ‫نا‬ ‫ممکن‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫اجتماع‬ ‫بدون‬ ‫موجودیت‬ ‫نظام‬ ‫حقوق‬ ‫وجود‬ ‫داشته‬ ‫باشد‬ ‫و‬ ‫قانون‬ ‫اساسی‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫مبین‬ ‫نظام‬ ‫حقوقی‬ ‫بوده‬ ‫وآن‬ ‫رادر‬ ‫د‬ ‫امن‬ ‫اش‬ ‫منعکس‬ ‫می‬ ‫سازد‬ .
‫ادامه‬ • ‫حقوق‬ ‫اساسی‬ ‫در‬ ‫نخست‬ ‫شکل‬ ‫و‬ ‫ماهیت‬ ‫دولت‬ ( ،‫شاهی‬ ،‫جمهوری‬ ‫دموکراتیک‬ ‫غیر‬، ،‫دموکراتیک‬ ،‫مذهبی‬ ‫غیر‬ ،‫مذهبی‬ ،‫پارلمانی‬ ‫ریاست‬ ‫ی‬ ) ‫را‬ ‫معین‬ ‫می‬ ‫سازد‬ . ‫چ‬ ‫نان‬ ‫چ‬ ‫ه‬ ‫قانون‬ ‫اساسی‬ ‫افغنستان‬ ‫که‬ ‫دارای‬ ‫یک‬ ‫مقدمه‬ ‫و‬ ۱۶۲ ‫مادۀ‬ ‫در‬ ‫دوازده‬ ‫فصل‬ ‫می‬ ،‫باشد‬ ‫دولت‬ ‫افغا‬ ‫نستان‬ ‫را‬ ‫جمهوری‬ ‫اسالمی‬ ‫تعی‬ ‫ین‬ ‫کرده‬ ‫و‬ ‫در‬ ‫مادۀ‬ ‫اول‬ ‫خویش‬ ‫چنین‬ ‫صراحت‬ ‫دارد‬ : " ‫افغانستان‬ ‫دولت‬ ‫جمهوری‬ ‫اسالمی‬ ، ،‫مستقل‬ ‫واحد‬ ‫و‬ ‫غیر‬ ‫قابل‬ ‫تجزیه‬ ‫می‬ ‫باشد‬ " . • ‫هم‬ ‫چنان‬ ‫حقوق‬ ‫اساسی‬ ‫از‬ ‫قوای‬ ‫متشکله‬ ‫دولت‬ ‫بحث‬ ‫کرده‬ ‫و‬ ‫ماهیت‬ ‫تشک‬ ،‫یل‬ ‫صالحیت‬ ‫ها‬ ‫و‬ ‫وظایف‬ ‫آن‬ ‫رامورد‬ ‫مطالعه‬ ‫قرار‬ ‫داده‬ ‫و‬ ‫ارتباط‬ ‫بین‬ ‫این‬ ‫قوا‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫مشخص‬ ‫می‬ ‫سازد‬ . • ‫چنانچه‬ ‫در‬ ‫قانون‬ ‫اساسی‬ ‫افغانستان‬ ‫فصل‬ ‫چهارم‬ ‫آن‬ ‫تحت‬ ‫عنو‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫حکومت‬ ‫در‬ ‫مورد‬ ‫قوۀ‬ ،‫اجراییه‬ ‫فصل‬ ‫پنجم‬ ‫آن‬ ‫تحت‬ ‫عنو‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫شور‬ ‫ی‬ ‫ملی‬ ‫در‬ ‫مورد‬ ‫قوۀ‬ ‫مقننه‬ ‫و‬ ‫فصل‬ ‫هفتم‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫بارۀ‬ ‫قوه‬ ‫قضاییه‬ ‫وضاحت‬ ‫دارد‬ .
‫ادامه‬ • ‫هکذا‬ ‫حقوق‬ ‫اساسی‬ ‫از‬ ،‫حقوق‬ ‫مکلفیت‬ ‫و‬ ‫آزادی‬ ‫های‬ ‫فردی‬ ‫و‬ ‫اجتماعی‬ ‫مردم‬ ‫بحث‬ ‫کرده‬ ‫آن‬ ‫را‬ ‫تنظیم‬ ‫می‬ ‫کند‬ ‫و‬ ‫هم‬ ‫چنان‬ ‫در‬ ‫مورد‬ ‫رابطه‬ ‫مردم‬ ‫و‬ ‫دولت‬ ‫نیز‬ ‫به‬ ‫بحث‬ ‫می‬ ‫پردازد‬ . ‫نا‬ ‫گفته‬ ‫نباید‬ ‫گذاشت‬ ‫که‬ ‫حدود‬ ‫این‬ ،‫حقوق‬ ‫مک‬ ‫لفیت‬ ‫ها‬ ‫و‬ ‫آزادی‬ ‫ها‬ ‫ارتباط‬ ‫به‬ ‫ماهیت‬ ‫دولت‬ ‫دارد‬ ‫که‬ ‫از‬ ‫کدام‬ ‫دین‬،‫مکتب‬ ‫و‬ ‫یا‬ ‫ایدیولوژی‬ ‫متأثر‬ ‫است‬ . ‫در‬ ‫این‬ ‫مورد‬ ‫در‬ ‫فصل‬ ‫دوم‬ ‫قانون‬ ‫اساسی‬ ‫افغنستان‬ ‫که‬ ‫دارای‬ ۳۸ ‫ماده‬ ‫می‬ ،‫باشد‬ ‫تحت‬ ‫عنوان‬ ‫حقوق‬ ‫و‬ ‫وجایب‬ ‫مردم‬ ‫بحث‬ ‫گردیده‬ ‫اس‬ ‫ت‬ .
‫ادامه‬ • ‫قوانین‬ ‫اساسی‬ ‫در‬ ‫جهان‬ ‫همه‬ ‫یکسان‬ ‫نبوده؛‬ ‫بلکه‬ ‫اشکال‬ ‫مختلف‬ ‫را‬ ‫دارا‬ ‫می‬ ‫باشد‬ . ‫گاهی‬ ‫از‬ ‫حیث‬ ‫مرجع‬ ‫تعدیل‬ ‫و‬ ‫تصویب‬ ‫متفاوت‬ ‫اند‬ ‫و‬ ‫گاهی‬ ‫هم‬ ‫مراجع‬ ‫تفسیر‬ ‫آن‬ ‫ها‬ ‫فر‬ ‫ق‬ ‫دارند‬ . ‫به‬ ‫گونه‬ ‫مثال‬ ‫مرجع‬ ‫تصویب‬ ‫و‬ ‫تعدیل‬ ‫قانون‬ ‫اس‬ ‫اسی‬ ‫در‬ ‫افغانسنان‬ ‫لویه‬ ‫جرگه‬ ‫می‬ ،‫باشد‬ ‫در‬ ‫حالی‬ ‫که‬ ‫در‬ ‫برخ‬ ‫ی‬ ‫از‬ ‫کشور‬ ‫این‬ ‫صالحیت‬ ‫را‬ ‫قوۀ‬ ‫مقننه‬ ‫دارا‬ ‫است‬ . ‫در‬ ‫اخیر‬ ‫این‬ ‫نکته‬ ‫قابل‬ ‫ی‬ ‫اد‬ ‫آوری‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫قانون‬ ‫اساسی‬ ‫طوری‬ ‫ک‬ ‫ه‬ ‫قبآل‬ ‫نیز‬ ‫یاد‬ ‫آوری‬ ،‫کردیم‬ ‫مادر‬ ‫همه‬ ‫قوانین‬ ‫بوده‬ ‫و‬ ‫هیچ‬ ‫قانون‬ ‫یا‬ ‫حکمی‬ ‫در‬ ‫مغایرت‬ ‫با‬ ‫آن‬ ‫واقع‬ ‫نمی‬ ‫شود‬ .
‫ادامه‬ • ‫های‬ ‫واقعیت‬ ‫با‬ ‫هرگاه‬ ‫که‬ ‫اند‬ ‫قواعدی‬ ‫آن‬ ‫اساسی‬ ‫قانون‬ ‫سا‬ ‫انکشاف‬ ‫و‬ ‫توسعه‬ ‫باعث‬ ‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫مطابقت‬ ‫جامعه‬ ‫حات‬ ‫گردی‬ ‫اجتماع‬ ‫فرهنگی‬ ‫و‬ ‫اجتماعی‬ ، ‫اقتصادی‬ ،‫سیاسی‬ ‫و‬ ‫ده‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫شناخته‬ ‫جامعه‬ ‫ثبات‬ ‫عامل‬ .
‫اداره‬ ‫حقوق‬ • ‫این‬ ‫شعبه‬ ‫از‬ ‫حقوق‬ ‫عامه‬ ‫در‬ ‫مورد‬ ‫آن‬ ‫شخصیت‬ ‫های‬ ‫حکمی‬ ‫که‬ ‫دارای‬ ‫کرکتر‬ ‫اداری‬ ‫اندلاير‬ ‫مانند‬ ‫تشکیال‬ ‫ت‬ ،‫اداری‬ ‫وزارته‬ ‫ای‬ ،‫مختلف‬ ‫ادارات‬ ‫دولتی‬ ‫شاروالی‬ ،‫ها‬ ‫تقسیمات‬ ‫ملکی‬ ‫کشور‬ ( ‫ولسوالی‬ ‫ها‬ ‫ووالیات‬ ) ‫و‬ ‫ارتباط‬ ‫بین‬ ‫تشکیالت‬ ‫و‬ ‫مردم‬ ، ‫ب‬ ‫حث‬ ‫می‬ ‫کند‬ . ‫از‬ ‫همین‬ ‫حهت‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫با‬ ‫حقوق‬ ‫اساسی‬ ‫رابطه‬ ‫خیلی‬ ‫نزدیک‬ ‫دارد‬ . • ‫هم‬ ‫چنان‬ ‫حقوق‬ ‫اداره‬ ‫از‬ ‫این‬ ‫جهت‬ ‫نیز‬ ‫با‬ ‫اهمیت‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫با‬ ‫گذشت‬ ‫هر‬ ‫روز‬ ‫دولت‬ ‫ها‬ ‫روابط‬ ‫جدیدی‬ ‫را‬ ‫ایجاد‬ ‫می‬ ‫کنند‬ . ‫دراین‬ ‫جا‬ ‫سوال‬ ‫مطرح‬ ‫می‬ ‫گردد‬ ‫که‬ ‫اداره‬ ‫یعنی‬ ‫چه؟‬ ‫تشکیالت‬ ‫اداری‬ ‫یعنی‬ ‫چه؟‬ ‫برای‬ ‫ارایه‬ ‫پاسخ‬ ‫به‬ ‫این‬ ‫سواالت‬ ‫نخست‬ ‫ادا‬ ‫ره‬ ‫و‬ ‫بعدآ‬ ‫تشکیالت‬ ‫یا‬ ‫سازمان‬ ‫های‬ ‫ا‬ ‫داری‬ ‫را‬ ‫تعریف‬ ‫می‬ ‫نمایم‬ .
‫ادامه‬ • ‫الف‬ - ‫اداره‬ : ‫اداره‬ ‫عبارت‬ ‫از‬ ‫مجموع‬ ‫فعالیت‬ ‫های‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫دولت‬ ‫به‬ ‫طور‬ ‫مستقیم‬ ‫یا‬ ‫غیر‬ ‫مستقیم‬ ‫به‬ ‫منظور‬ ‫حفظ‬ ‫نظ‬ ‫م‬ ‫عمومی‬ ‫و‬ ‫یا‬ ‫رفع‬ ‫احتیا‬ ‫جات‬ ‫عامه‬ ‫آنرا‬ ‫اجرامی‬ ‫کند‬ . • ‫بدین‬ ‫اساس‬ ‫دولت‬ ‫ذاتآ‬ ‫بزرگ‬ ‫ترین‬ ‫شخصیت‬ ‫اداری‬ ‫بوده‬ ‫ک‬ ‫ه‬ ‫بعدآ‬ ‫شاروالی‬ ،‫ها‬ ،‫والیات‬ ‫ولسوالی‬ ،‫ها‬ ‫شورای‬ ‫های‬ ‫ولسوالی‬ ،‫ها‬ ‫شوراهای‬ ،‫والیات‬ ‫شورا‬ ‫های‬ ‫محلی‬ ‫و‬ ‫ناحیه‬ ‫ای‬ ‫و‬ ‫شوراهای‬ ‫شاروالی‬ ‫ها‬ ‫در‬ ‫این‬ ‫زمره‬ ‫شامل‬ ‫می‬ ‫شود‬ . • ‫اداره‬ ‫به‬ ‫مفهوم‬ ‫عادی‬ ‫آن‬ ‫صرف‬ ‫به‬ ‫اعمال‬ ‫قوۀ‬ ‫اجراییه‬ ‫مربوط‬ ‫بوده؛‬ ‫زیرا‬ ‫دو‬ ‫قوۀ‬ ‫دیگر‬ ‫دولت‬ ( ‫مقننه‬ ‫و‬ ‫قضاییه‬ ) ‫به‬ ‫مفهوم‬ ‫مادی‬ ‫از‬ ‫اعمال‬ ‫اداری‬ ‫به‬ ‫دور‬ ‫اند‬ ‫و‬ ‫در‬ ‫ساحه‬ ‫حقوق‬ ‫اداره‬ ‫شامل‬ ‫نمی‬ ‫گردد‬ .
‫ادامه‬ • ‫دراین‬ ‫جااین‬ ‫سوال‬ ‫مطرح‬ ‫می‬ ‫گردد‬ ‫که‬ ‫هدف‬ ‫از‬ ‫اعمال‬ ‫اداری‬ ‫چیست‬ ‫؟‬ • ‫هدف‬ ‫از‬ ‫اعمال‬ ‫اداری‬ ‫به‬ ‫مفهوم‬ ‫آن‬ ‫دو‬ ‫چیز‬ ‫است‬ : ‫در‬ ‫چوکات‬ ‫عمومی‬ ‫تأمین‬ ‫امنیت‬ ‫و‬ ‫آسایش‬ ‫عامه‬ ‫و‬ ‫صحت‬ ‫عامه‬ ‫اند‬ ‫که‬ ‫به‬ ‫ساختار‬ ‫های‬ ‫معی‬ ‫ن‬ ‫اداری‬ ‫مربوط‬ ‫می‬ ‫شوند‬ . ‫تأمین‬ ‫احتیاجات‬ ‫عامه‬ ‫عبارت‬ ‫است‬ ‫از‬ ‫آن‬ ‫خدماتی‬ ‫که‬ ‫هر‬ ‫عضو‬ ‫جمعه‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫نیازمند‬ ،‫است‬ ‫مانند‬ ‫آب‬ ‫و‬ ،‫برق‬ ‫تأمین‬ ‫ارتباطات‬ ‫مانند‬ ‫خدمات‬ ‫خدمات‬،‫تیلفونی‬ ‫پستی‬ ، ‫وقایه‬ ‫از‬ ‫ا‬ ‫مراض‬ ‫گووناگون‬ ‫و‬ ‫امثل‬ ‫آن‬ ‫که‬ ‫به‬ ‫طر‬ ‫عام‬ ‫آرا‬ ‫خرمات‬ ‫عمومی‬ ‫نیز‬ ‫می‬ ‫گوین‬ ‫د‬ . ‫خدمات‬ ‫عمومی‬ ‫را‬ ‫ممکن‬ ‫است‬ ‫دولت‬ ‫به‬ ‫طور‬ ‫مستقیم‬ ‫انجام‬ ‫دهد‬ ‫و‬ ‫یا‬ ‫از‬ ‫طریق‬ ‫سکتور‬ ‫خصوصی‬ ‫و‬ ‫سایر‬ ‫شخصیتهای‬ ‫حکمی‬ ‫انجام‬ ‫دهد؛‬ ‫مگ‬ ‫ر‬ ‫به‬ ‫هر‬ ‫صورت‬ ‫تحت‬ ‫کنترول‬ ‫دولت‬ ‫باید‬ ‫اجرا‬ ‫یا‬ ‫انجام‬ ‫گردد‬ .
‫ادامه‬ • ‫ب‬ - ‫سازمان‬ ‫های‬ ‫اداری‬ : ‫عبارت‬ ‫از‬ ‫آن‬ ‫دسته‬ ‫تشکیالتی‬ ‫اند‬ ‫که‬ ‫از‬ ‫طرف‬ ‫شخصیت‬ ‫های‬ ‫حقیقی‬ ‫و‬ ‫یا‬ ‫حکمی‬ ‫به‬ ‫منظور‬ ‫انجام‬ ‫اعمال‬ ‫مادی‬ ‫اداری‬ ‫اجرا‬ ‫گردیده‬ ‫که‬ ‫معموآل‬ ‫به‬ ‫نام‬ ‫وزارت‬ ‫خانه‬ ،‫ها‬ ‫واحد‬ ‫های‬ ‫تشکیالتی‬ ‫و‬ ‫اداری‬ ‫شناخته‬ ‫می‬ ‫شود‬ . • ‫در‬ ‫افغنستان‬ ‫در‬ ‫مطابقت‬ ‫با‬ ‫فصل‬ ‫ادارۀ‬ ‫قانون‬ ‫اساسی‬ ‫سازمان‬ ‫های‬ ‫اداری‬ ‫کشور‬ ‫به‬ ‫سه‬ ‫دسته‬ ‫تقسیم‬ ‫می‬ ‫گردد‬ : • ‫ادارات‬ ‫مرکزی‬ ‫که‬ ‫هر‬ ‫واحد‬ ‫اداری‬ ‫آن‬ ‫را‬ ‫وزارت‬ ‫می‬ ‫گویند‬ . ‫ادارات‬ ‫محلی‬ ‫که‬ ‫در‬ ‫رأس‬ ‫آن‬ ‫مقام‬ ‫والیت‬ ‫قرار‬ ‫دارد‬ ‫و‬ ‫شاروالی‬ ‫ها‬ ‫که‬ ‫شکل‬ ‫انتخابی‬ ‫داشته‬ ‫و‬ ‫ارگان‬ ‫های‬ ‫ممد‬ ‫آن‬ ‫ها‬ ‫شورا‬ ‫های‬ ‫ولسوالی‬ ‫والیتی‬ ‫و‬ ‫شاروالی‬ ‫می‬ ‫باشد‬ ‫که‬ ‫از‬ ‫طریق‬ ‫انتخابات‬ ‫تعیین‬ ‫می‬ ‫گردند‬ .
‫مالی‬ ‫حقوق‬ • ‫این‬ ‫شعبه‬ ‫از‬ ‫حقوق‬ ‫مجموع‬ ‫قواعد‬ ‫اند‬ ‫که‬ ‫به‬ ‫اساس‬ ‫آن‬ ‫کاررکنان‬ ‫و‬ ‫مأموران‬ ‫دولت‬ ‫از‬ ‫اتباع‬ ‫و‬ ‫مردم‬ ‫یک‬ ‫کشور‬ ‫مالیات‬ ‫را‬ ‫اخذ‬ ‫و‬ ‫هم‬ ‫جنان‬ ‫در‬ ‫مورد‬ ‫تصویب‬ ‫بودیجه‬ ‫عمومی‬ ‫و‬ ‫در‬ ‫مورد‬ ‫مصارف‬ ‫و‬ ‫عواید‬ ‫بحث‬ ‫می‬ ‫کند‬ . ‫یا‬ ‫به‬ ‫عبارۀ‬ ‫دیگر‬ ‫حقوق‬ ‫مالی‬ ‫آن‬ ‫دسته‬ ‫قواعد‬ ‫و‬ ‫ضوابط‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫عواید‬ ‫و‬ ‫مصا‬ ‫رف‬ ‫را‬ ‫تنظیم‬ ‫کرده‬ ‫و‬ ‫تمام‬ ‫مقررات‬ ‫مالیاتی‬ ‫موضوع‬ ‫بحث‬ ‫آن‬ ‫می‬ ‫باشد‬ . • ‫در‬ ‫جهان‬ ‫امروز‬ ‫وظایف‬ ‫دولت‬ ‫باگذشت‬ ‫هر‬ ‫روز‬ ‫ابعاد‬ ‫و‬ ‫اشکال‬ ‫مختلف‬ ‫را‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫خود‬ ،‫گرفته‬ ‫از‬ ‫همین‬ ‫سبب‬ ‫هم‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫باید‬ ‫مقرراتی‬ ‫وضع‬ ،‫گردد‬ ‫تا‬ ‫د‬ ‫ولت‬ ‫بتواند‬ ‫عوایدی‬ ‫به‬ ‫دست‬ ‫آورد‬ ‫تا‬ ‫تمام‬ ‫وظایف‬ ‫اش‬ ‫را‬ ‫به‬ ‫وجه‬ ‫احسن‬ ‫انجام‬ ‫ده‬ ‫د‬ . ‫این‬ ‫مقررات‬ ‫باید‬ ‫به‬ ‫گونه‬ ‫تنظیم‬ ‫شود‬ ‫که‬ ‫از‬ ‫سکتور‬ ‫خصوصی‬ ‫و‬ ‫مردم‬ ‫عواید‬ ‫جمع‬ ‫آوری‬ ‫گردیده‬ ‫که‬ ‫از‬ ‫یک‬ ‫طرف‬ ‫انصاف‬ ‫و‬ ‫عدالت‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫حفظ‬ ‫و‬ ‫از‬ ‫سوی‬ ‫دیگر‬ ‫عواید‬ ‫باید‬ ‫به‬ ‫جای‬ ‫خود‬ ‫و‬ ‫حالت‬ ‫مناسب‬ ‫آن‬ ‫که‬ ‫بتواند‬ ‫خواست‬ ‫ه‬ ‫ها‬ ‫و‬ ‫نیازهای‬ ‫جامعه‬ ‫را‬ ‫جواب‬ ‫دهد‬ ‫و‬ ‫به‬ ‫منظور‬ ‫تأمین‬ ‫عامه‬ ‫به‬ ‫مصرف‬ ‫برسد‬ .
‫ادامه‬ • ‫بدین‬ ‫اساس‬ ‫حقوق‬ ‫مالی‬ ‫آن‬ ‫رشته‬ ‫ای‬ ‫از‬ ‫حقوق‬ ‫عامه‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫در‬ ‫واقعیت‬ ‫سرحد‬ ‫بین‬ ‫اقتصاد‬ ‫و‬ ‫سیاست‬ ‫شناخته‬ ‫می‬ ‫شود‬ . • ‫موضوع‬ ‫مورد‬ ‫بحث‬ ‫حقوق‬ ‫مالی‬ ‫عواید‬ ‫و‬ ‫مصارف‬ ‫د‬ ‫و‬ ‫لت‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫در‬ ‫چوکات‬ ‫بودیجۀ‬ ‫عمومی‬ ‫انعکاس‬ ‫می‬ ‫یابد‬ ‫و‬ ‫هم‬ ‫جنان‬ ‫این‬ ‫علم‬ ‫برای‬ ‫منابع‬ ‫مالی‬ ‫دولت‬ ‫قواعد‬ ‫الزم‬ ‫را‬ ‫وضع‬ ‫کرده‬ ‫که‬ ‫این‬ ‫ک‬ ‫این‬ ‫موضوعات‬ ‫را‬ ‫به‬ ‫طور‬ ‫مختصر‬ ‫مورد‬ ‫مطالعه‬ ‫قرار‬ ‫می‬ ‫دهیم‬ . • ‫الف‬ - ‫بودیجۀ‬ ‫عمومی‬ : ‫بودیجۀ‬ ‫عمومی‬ ‫آن‬ ‫سند‬ ‫تقنینی‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫عواید‬ ‫و‬ ‫مصارف‬ ‫دولت‬ ‫بر‬ ‫مبنا‬ ‫سیاست‬ ‫مالی‬ ‫دولت‬ ‫و‬ ‫اهداف‬ ‫آن‬ ‫مظرح‬ ‫گردیده‬ ‫و‬ ‫عواید‬ ‫و‬ ‫مصارف‬ ‫سال‬ ‫مالی‬ ‫دولت‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫انعکاس‬ ‫می‬ ‫یابد‬ .
‫ادامه‬ • ‫ب‬ - ‫منابع‬ ‫عایداتی‬ ‫دولت‬ : ‫دولت‬ ‫ها‬ ‫به‬ ‫طور‬ ‫عام‬ ‫دارای‬ ‫منابع‬ ‫عایداتی‬ ‫زیر‬ ‫می‬ ‫باشند‬ : • ،‫مالیات‬ ،‫قروض‬ ‫وسایل‬ ،‫پولی‬ ‫قیمت‬ ‫خدمات‬ ‫و‬ ‫عواید‬ ‫غیر‬ ‫مالیاتی‬ . • ‫حصول‬ ‫مالیات‬ ‫از‬ ‫طرف‬ ‫دولت‬ ‫ها‬ ‫دارای‬ ‫سابقه‬ ‫طویل‬ ‫در‬ ‫تاریخ‬ ‫بوده‬ ‫و‬ ‫در‬ ‫مسیر‬ ‫تاریخ‬ ‫به‬ ‫اش‬ ‫کال‬ ‫و‬ ‫انواع‬ ‫مختلف‬ ‫اخذ‬ ،‫گردیده‬ ‫از‬ ‫جمله‬ ‫مالیات‬ ‫مستقیم‬ ‫و‬ ‫غیر‬ ،‫مستقیم‬ ‫مالیات‬ ،‫عواید‬ ‫مالی‬ ‫ات‬ ‫بر‬ ‫دارایی‬ ‫و‬ ‫مالیات‬ ‫سرانه‬ ‫را‬ ‫میتوان‬ ‫یاد‬ ‫کرد‬ . • ‫قروض‬ ‫عبارت‬ ‫از‬ ‫آن‬ ‫پول‬ ‫های‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫دولت‬ ‫ها‬ ‫به‬ ‫منظور‬ ‫رفع‬ ‫کسر‬ ‫عواید‬ ‫و‬ ‫از‬ ‫میان‬ ‫برداش‬ ‫تن‬ ‫احتیاجات‬ ‫خود‬ ‫و‬ ‫یا‬ ‫هم‬ ‫به‬ ‫منظور‬ ‫تطبیق‬ ‫پالن‬ ‫های‬ ‫انکشافی‬ ‫خود‬ ‫آن‬ ‫را‬ ‫به‬ ‫دست‬ ‫آورده‬ ‫در‬ ‫ای‬ ‫ن‬ ‫مورد‬ ‫فقرۀ‬ ‫چهارم‬ ‫مادۀ‬ ۷۵ ‫قانون‬ ‫اساسی‬ ‫افغنستان‬ ‫جنین‬ ‫صراحت‬ ‫دارد‬ : ‫ترتیب‬ ،‫بودیجه‬ ‫ت‬ ‫نظیم‬ ‫وضع‬ ‫مالی‬ ‫دولت‬ ‫و‬ ‫حفاظت‬ ‫دارایی‬ ،‫عامه‬ ‫را‬ ‫از‬ ‫وظایف‬ ‫حکومت‬ ‫می‬ ‫داند‬ . • ‫معموآل‬ ‫دولت‬ ‫ها‬ ‫قروض‬ ‫را‬ ‫به‬ ‫دو‬ ‫شکل‬ ‫به‬ ‫دست‬ ‫می‬ ‫آورند‬ : ‫از‬ ‫منابع‬ ‫داخلی‬ ‫و‬ ‫یا‬ ‫هم‬ ‫از‬ ‫منابع‬ ‫خارجی‬ . • ‫ایجاد‬ ‫نشر‬ ‫و‬ ‫چلند‬ ‫پول‬ ‫و‬ ‫مقدار‬ ‫پول‬ ‫قابل‬ ‫چلند‬ ‫و‬ ‫تنظیم‬ ‫اعتبارات‬ ‫بانکی‬ ‫هم‬ ‫از‬ ‫منابع‬ ‫ع‬ ‫ایداتی‬ ‫دولت‬ ‫شمرده‬ ‫می‬ ‫شود‬ . • ‫در‬ ‫این‬ ‫مورد‬ ‫مادۀ‬ ۱۲ ‫قانون‬ ‫اساسی‬ ‫افغنستان‬ ‫چنین‬ ‫صراحت‬ ‫دارد‬ : " ‫د‬ ‫افغانستان‬ ‫بانک‬ ، ‫ب‬ ‫انک‬ ‫مرکزی‬ ‫دولت‬ ‫و‬ ‫مستقل‬ ‫می‬ ‫باشد‬ .
‫ادامه‬ • ‫نشر‬ ‫پول‬ ‫و‬ ‫طرح‬ ‫و‬ ‫تطبیق‬ ‫سیاست‬ ‫پولی‬ ‫کشور‬ ‫مطابق‬ ‫به‬ ‫احکام‬ ‫قانون‬ ‫از‬ ‫صال‬ ‫حیت‬ ‫بانک‬ ‫مرکزی‬ ‫می‬ ‫باشد‬ . • ‫بانک‬ ‫مرکزی‬ ‫در‬ ‫مورد‬ ‫چاپ‬ ‫پول‬ ‫با‬ ‫کمیسیون‬ ‫اقتصادی‬ ‫ولسی‬ ‫جرگه‬ ‫مشوره‬ ‫می‬ ‫ک‬ ‫ند‬ . • ‫تشکیل‬ ‫و‬ ‫طرز‬ ‫فعالیت‬ ‫این‬ ‫بانک‬ ‫توسط‬ ‫قانون‬ ‫تنظیم‬ ‫می‬ ‫شود‬ . " • ‫این‬ ‫نکته‬ ‫را‬ ‫نباید‬ ‫فراموش‬ ‫کرد‬ ‫که‬ ‫اندازه‬ ‫و‬ ‫حجم‬ ‫پول‬ ‫یک‬ ‫کشور‬ ‫به‬ ‫تناسب‬ ‫ض‬ ‫روریات‬ ‫و‬ ‫ظریت‬ ‫اقتصادی‬ ‫آن‬ ‫کشور‬ ‫باید‬ ‫تناسب‬ ‫داشته‬ ‫باشد‬ . • ‫هرگاه‬ ‫حجم‬ ‫چول‬ ‫از‬ ‫ظرفیت‬ ‫تولید‬ ‫بیشتر‬ ‫باشد‬ ‫باعث‬ ‫صعود‬ ‫قیم‬ ‫گر‬ ‫دیده‬ ‫و‬ ‫س‬ ‫طح‬ ‫مارکیت‬ ‫کار‬ ‫را‬ ‫تنزیل‬ ‫می‬ ‫دهد‬ ‫و‬ ‫به‬ ‫معنی‬ ‫رکود‬ ‫و‬ ‫توقف‬ ‫و‬ ‫یا‬ ‫هم‬ ‫توقف‬ ‫مطلق‬ ‫فعا‬ ‫لیت‬ ‫های‬ ‫اقتصادی‬ ‫تلقی‬ ‫می‬ ‫گردد‬ . • ‫منبع‬ ‫دیگر‬ ‫عیداتی‬ ‫دولت‬ ‫منابع‬ ‫غیر‬ ‫مالیاتی‬ ‫بوده‬ ‫که‬ ‫مربوط‬ ‫به‬ ‫ساحه‬ ‫خدمات‬ ‫ع‬ ‫امه‬ ‫می‬ ‫شود‬ ‫و‬ ‫یا‬ ‫هم‬ ‫عبارت‬ ‫از‬ ‫فروش‬ ‫اشیای‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫دولت‬ ‫آن‬ ‫را‬ ‫در‬ ‫اختیارش‬ ،‫داشته‬ ‫گاهی‬ ‫هم‬ ‫دولت‬ ‫از‬ ‫طریق‬ ‫فروش‬ ‫اسناد‬ ‫بهادار‬ ، ‫اخذ‬ ‫جرایم‬ ‫و‬ ‫سایر‬ ‫راه‬ ‫های‬ ‫قانونی‬ ‫عوایدش‬ ‫را‬ ‫حاصل‬ ‫می‬ ‫کند‬ .
‫جزا‬ ‫حقوق‬ ‫ء‬ • ‫حقوق‬ ‫جزا‬ ‫ء‬ ‫مجموع‬ ‫قواعدی‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫دولت‬ ‫به‬ ‫منظور‬ ‫تنظیم‬ ‫اجتماع‬ ‫با‬ ‫استفاده‬ ‫از‬ ‫آن‬ ‫صالحیت‬ ‫تطبیق‬ ‫جزا‬ ‫ء‬ ‫ها‬ ‫را‬ ‫پیدا‬ ‫می‬ ‫کند؛‬ ‫زیرا‬ ‫تعقیب‬ ‫اعمالی‬ ‫که‬ ‫به‬ ‫نظم‬ ‫جامعه‬ ‫ض‬ ‫رر‬ ‫عاید‬ ‫می‬ ‫کند‬ ‫صرف‬ ‫وظیفه‬ ‫دولت‬ ‫است‬ . ‫بدین‬ ‫اساس‬ ‫دول‬ ‫ت‬ ‫باید‬ ‫به‬ ‫منظور‬ ،‫نظم‬ ‫قواعد‬ ‫و‬ ‫اصول‬ ‫را‬ ‫وضع‬ ‫کند‬ ‫که‬ ‫در‬ ‫روشنایی‬ ‫آن‬ ‫هیچ‬ ‫خاطی‬ ‫نتواند‬ ‫در‬ ‫حدود‬ ‫قانون‬ ‫از‬ ‫تطبیق‬ ‫مجازات‬ ‫رهایی‬ ‫یابد‬ .
‫ادامه‬ • ‫به‬ ‫منظور‬ ‫تطبیق‬ ‫سالم‬ ‫قواعد‬ ‫حقوق‬ ‫جزا‬ ‫ء‬ ‫در‬ ‫کنار‬ ‫قواع‬ ‫د‬ ‫متنی‬ ‫که‬ ‫نکات‬ ‫اساسی‬ ‫حفظ‬ ‫نظم‬ ‫جامعه‬ ‫را‬ ‫مشخص‬ ‫می‬ ،‫سازد‬ ‫شکلیات‬ ‫تطبیق‬ ‫جزاها‬ ‫را‬ ‫از‬ ‫طریق‬ ‫قواعد‬ ‫شکلی‬ ‫که‬ ‫به‬ ‫نام‬ ‫اصول‬ ‫محکمات‬ ‫جزایی‬ ‫شناخته‬ ‫می‬ ،‫شود‬ ‫تنظیم‬ ‫م‬ ‫ی‬ ‫کند‬ . • ‫در‬ ‫این‬ ‫جادر‬ ‫کنار‬ ‫موضوعات‬ ‫اصلی‬ ‫حقوق‬ ‫جزا‬ ‫ء‬ ‫شعبات‬ ‫و‬ ‫علوم‬ ‫معاونه‬ ‫حقوق‬ ‫جزا‬ ‫ء‬ ‫را‬ ‫نیز‬ ‫به‬ ‫طور‬ ‫مختصر‬ ‫به‬ ‫شناسایی‬ ‫می‬ ‫گیریم‬ .
‫ادامه‬ • ‫الف‬ : ‫حقوق‬ ‫جزای‬ ‫عمومی‬ : ‫عبارت‬ ‫از‬ ‫آن‬ ‫قواعد‬ ‫و‬ ‫مقرراتی‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫از‬ ‫انواع‬ ‫جرایم‬ ‫و‬ ،‫مجارات‬ ‫تدابیر‬ ‫امنی‬ ،‫تی‬ ‫شروع‬ ،‫جرم‬ ‫تکرار‬ ،،‫جرم‬ ‫شراکت‬ ‫در‬ ،‫جرم‬ ‫مسئولیت‬ ،‫جزایی‬ ‫تخفیف‬ ،‫مجازات‬ ‫عفو‬ ‫واعاده‬ ‫حیثیت‬ ‫بحث‬ ‫می‬ ‫ک‬ ‫ند‬ . • ‫تمام‬ ‫این‬ ‫موضوعات‬ ‫در‬ ‫قانون‬ ‫جزا‬ ‫انعکاس‬ ‫می‬ ‫یابد‬ . ‫در‬ ‫افغانستان‬ ‫نکات‬ ‫فوق‬ ‫الذکر‬ ‫در‬ ‫قانون‬ ‫جزا‬ ‫ء‬ ‫انعکاس‬ ‫ی‬ ‫افته‬ ‫که‬ ‫دارای‬ ۵۲۳ ‫ماده‬ ‫بوده‬ ‫و‬ ‫درسال‬ ۱۳۵۵ ‫خورشیدی‬ ‫نافذ‬ ‫شده‬ ‫است‬ .
‫ادامه‬ • ‫ب‬ : ‫حقوق‬ ‫جزای‬ ‫اختصاصی‬ : ‫حقوق‬ ‫جزای‬ ‫اختصاصی‬ ‫آن‬ ‫شعبا‬ ‫ت‬ ‫حقوق‬ ‫جزا‬ ‫بوده‬ ‫که‬ ‫از‬ ‫انواع‬ ‫جرایم‬ ‫بحث‬ ‫کرده‬ ‫و‬ ‫عناصر‬ ‫متشکله‬ ‫هر‬ ‫جرم‬ ‫را‬ ‫مشخص‬ ‫و‬ ‫جزای‬ ‫ان‬ ‫را‬ ‫تعیین‬ ‫می‬ ‫کند‬ . ‫در‬ ‫واقع‬ ‫حقوق‬ ‫جزای‬ ‫اختصاصی‬ ‫مکمل‬ ‫حقوق‬ ‫جزای‬ ‫عمومی‬ ‫می‬ ‫باشد‬ . ‫طوری‬ ‫که‬ ‫واضح‬ ‫است‬ ‫برای‬ ‫تکمیل‬ ‫هر‬ ‫جرم‬ ‫عناصر‬ ‫سه‬ ‫گانه‬ ‫یعنی‬ ‫عنصر‬ ،‫مادی‬ ‫معن‬ ‫وی‬ ‫و‬ ‫قانونی‬ ‫در‬ ‫نظر‬ ‫گرفته‬ ‫می‬ ‫شود‬ . ‫در‬ ‫کنار‬ ‫این‬ ‫عناصر‬ ‫هر‬ ‫جرم‬ ‫دارای‬ ‫عناصر‬ ‫مشخص‬ ‫خود‬ ‫بوده‬ ‫که‬ ‫حقوق‬ ‫جزای‬ ‫اختصاصی‬ ‫آن‬ ‫رامشخص‬ ‫کرده‬ ‫و‬ ‫برای‬ ‫هر‬ ‫جرم‬ ‫جزای‬ ‫آن‬ ‫را‬ ‫تعیین‬ ‫می‬ ‫کند‬ .
‫ادامه‬ • ‫به‬ ‫طورعموم‬ ‫از‬ ‫نظر‬ ‫حقوق‬ ‫جزای‬ ‫اختصاصی‬ ‫جرایم‬ ‫به‬ ‫دسته‬ ‫های‬ ‫زیر‬ ‫تقسیم‬ ‫می‬ ‫گردد‬ : • - ‫جرایم‬ ‫بر‬ ‫ضد‬ ‫اشخاص‬ ‫مانند‬ ،‫قتل‬ ‫ضرب‬ ‫و‬ ‫جرح‬ ‫وغیره‬ . • - ‫جرایم‬ ‫بر‬ ‫ضد‬ ‫اموال‬ ‫مانند‬ ،‫سرقت‬ ‫خیانت‬ ‫در‬ ‫امانت‬ ‫و‬ ‫غیره‬ . • - ‫جرایم‬ ‫بر‬ ‫ضد‬ ‫خانواده‬ ‫مانند‬ ‫اباء‬ ‫ورزیدن‬ ‫از‬ ‫ادای‬ ‫نفقه‬ ‫وغی‬ ‫ره‬ . • - ‫جرایم‬ ‫علیه‬ ‫عفت‬ ‫و‬ ‫علیه‬ ‫اخالق‬ ‫عمومی‬ ‫مانند‬ ،‫زنا‬ ‫لواطت‬ ‫و‬ ‫غیره‬ . • - ‫جرایم‬ ‫علیه‬ ‫مصالح‬ ‫عامه‬ ‫مانند‬ ‫جاسوسی‬ ‫و‬ ‫جرایم‬ ‫ضد‬ ‫امنیت‬ ‫داخلی‬ ‫و‬ ‫خارجی‬ ‫و‬ ‫غیره‬ .
• ‫هم‬ ‫چنان‬ ‫قانون‬ ،‫جزا‬ ‫جزاها‬ ‫را‬ ‫به‬ ‫دسته‬ ‫های‬ ‫زیر‬ ‫تقسیم‬ ‫می‬ ‫کند‬ : • ‫جزاهای‬ ‫اصلی‬ : ‫جزاهای‬ ‫اصلی‬ ‫عبارت‬ ‫اند‬ ‫از‬ : • ‫اعدام‬ - ‫در‬ ‫مطابقت‬ ‫به‬ ‫تعدیل‬ ‫مادۀ‬ ۹۸ ‫قانون‬ ،‫گزا‬ ‫اعدام‬ ‫عبارت‬ ‫است‬ ‫از‬ ‫تیر‬ ‫باران‬ ‫کردن‬ ‫محکوم‬ ‫علیه‬ ‫تا‬ ‫وقت‬ ‫مرگ‬ . • ‫حبس‬ ‫دوام‬ - ‫در‬ ‫مطابقت‬ ‫به‬ ‫فقرۀ‬ ‫دوم‬ ‫مادۀ‬ ۹۹ ‫قانون‬ ،‫جزا‬ ‫مدت‬ ‫حبس‬ ‫دوام‬ ‫از‬ ۱۶ ‫سال‬ ‫الی‬ ۲۰ ‫سال‬ ‫می‬ ‫باشد‬ . • ‫حبس‬ ‫طویل‬ - ‫در‬ ‫مطابقت‬ ‫به‬ ‫فقرۀ‬ ‫دوم‬ ‫مادۀ‬ ۱۰۰ ‫قانون‬ ،‫جزا‬ ‫مد‬ ‫ت‬ ‫طویل‬ ‫از‬ ۵ ‫سال‬ ‫کمتر‬ ‫و‬ ‫از‬ ۱۵ ‫سال‬ ‫بیش‬ ‫تر‬ ‫نمی‬ ‫باشد‬ . • ‫حبس‬ ‫متوسط‬ - ‫در‬ ‫مطابقت‬ ‫به‬ ‫فقرۀ‬ ‫دوم‬ ‫مادۀ‬ ۱۰۱ ‫قانون‬ ‫جزا‬ ، ‫مدت‬ ‫حبس‬ ‫متوسط‬ ‫از‬ ‫یک‬ ‫سال‬ ‫کمتر‬ ‫و‬ ‫از‬ ‫پنج‬ ‫سال‬ ‫بیش‬ ‫تر‬ ‫نمی‬ ‫باشد‬ . • ‫حبس‬ ‫قصیر‬ - ‫در‬ ‫مطابقت‬ ‫به‬ ‫فقرۀ‬ ‫دوم‬ ‫مادۀ‬ ۱۰۲ ‫قانون‬ ،‫جزا‬ ‫مدت‬ ‫حمس‬ ‫از‬ ۲۴ ‫ساعت‬ ‫کمتر‬ ‫و‬ ‫از‬ ‫یک‬ ‫سا‬ ‫بیش‬ ‫تر‬ ‫نمی‬ ‫باشد‬ . • ‫جریمه‬ ‫نقدی‬ . • ‫جزاهای‬ ‫تبعی‬ : ‫جزاهای‬ ‫تبعی‬ ‫عبارت‬ ‫از‬ ‫آن‬ ‫جزاهای‬ ‫اند‬ ‫که‬ ‫بر‬ ‫محکوم‬ ‫علیه‬ ‫بر‬ ‫اساس‬ ‫حکم‬ ‫قانون‬ ‫تطبیق‬ ‫شده‬ ‫بدون‬ ‫آن‬ ‫که‬ ‫در‬ ‫حکم‬ ‫محکمه‬ ‫تصریح‬ ‫شده‬ ‫باشد‬ . • ‫جزاهای‬ ‫تکمیلی‬ : ‫آن‬ ‫جزاهای‬ ‫اند‬ ‫که‬ ‫در‬ ‫کنار‬ ‫جزاهای‬ ‫اصلی‬ ‫به‬ ‫اساس‬ ‫صالحیت‬ ‫محک‬ ‫مه‬ ‫تطبیق‬ ‫شده‬ ‫و‬ ‫در‬ ‫حکم‬ ‫محکمه‬ ‫به‬ ‫طور‬ ‫صریح‬ ‫گنجانیده‬ ‫می‬ ‫شود‬ .
• ‫ج‬ - ‫علوم‬ ‫معاونه‬ ( ‫ممد‬ ) ‫حقوق‬ ‫جزا‬ : ‫علوم‬ ‫ممد‬ ‫یا‬ ‫معاونه‬ ‫حقوق‬ ‫جزا‬ ‫آن‬ ‫علوم‬ ‫اند‬ ‫که‬ ‫حقوق‬ ‫جزا‬ ‫به‬ ‫کمک‬ ‫آن‬ ‫ها‬ ‫به‬ ‫اهداف‬ ‫و‬ ‫مرام‬ ‫اش‬ ‫دست‬ ‫می‬ ،‫یابد‬ ‫این‬ ‫علوم‬ ‫عبارت‬ ‫اند‬ ‫از‬ : • ‫جزا‬ ‫شناسی‬ ( ‫پینیولوژی‬ ) : ‫به‬ ‫کمک‬ ‫این‬ ‫علم‬ ‫مسایلی‬ ‫که‬ ‫در‬ ‫اجرا‬ ‫و‬ ‫تط‬ ‫بیق‬ ‫جزا‬ ‫مطرح‬ ‫می‬ ،‫گردد‬ ‫بحث‬ ‫به‬ ‫عمل‬ ‫آمده‬ ‫و‬ ‫به‬ ‫معاونت‬ ‫آن‬ ‫برای‬ ‫بهبود‬ ‫وضع‬ ،‫مجرمین‬ ‫موضوعات‬ ‫تجدید‬ ،‫تربیت‬ ‫نگهداری‬ ‫مجرمین‬ ‫در‬ ‫محابس‬ ‫و‬ ‫حفظ‬ ‫حقوق‬ ‫اساسی‬ ‫آن‬ ‫ها‬ ‫در‬ ،‫محابس‬ ‫بحث‬ ‫به‬ ‫عمل‬ ‫می‬ ‫آید‬ . • ‫به‬ ‫گونه‬ ‫مثال‬ ‫صنف‬ ‫بندی‬ ‫مجرمین‬ ‫و‬ ‫متهمین‬ ‫و‬ ‫نگهداری‬ ‫آن‬ ‫ها‬ ‫در‬ ‫محالت‬ ‫جداگانه‬ ‫و‬ ‫تحت‬ ‫شرایط‬ ،‫خاص‬ ‫چنانچه‬ ‫میثاق‬ ‫های‬ ‫حقوق‬ ‫مدنی‬ ‫و‬ ‫سیاسی‬ ‫د‬ ‫ر‬ ‫زمینه‬ ‫در‬ ‫مادۀ‬ ‫دهم‬ ‫فقره‬ ‫دوم‬ ‫و‬ ‫بند‬ ( ‫ب‬ ) ‫چنین‬ ‫صراحت‬ ‫دارد‬ : " ‫متهمین‬ ‫جز‬ ‫درموارد‬ ‫استثنایی‬ ‫از‬ ‫محکومین‬ ‫جدا‬ ‫نگهداری‬ ‫خواهند‬ ‫شد‬ ‫و‬ ‫بابع‬ ‫نظام‬ ‫جداگانه‬ ‫متناسب‬ ‫با‬ ‫وضع‬ ‫اشخاص‬ ‫غیر‬ ‫محکوم‬ ‫خواهند‬ ‫بود‬ " . • ‫در‬ ‫مادۀ‬ ‫فوق‬ ‫الذکر‬ ‫در‬ ‫فقرۀ‬ ‫سوم‬ ‫آن‬ ‫چنین‬ ‫آمده‬ : " ‫نظام‬ ‫زندان‬ ‫ها‬ ‫متضمن‬ ‫رفتاری‬ ‫با‬ ‫محکومین‬ ‫خواهد‬ ‫بود‬ ‫که‬ ‫هدف‬ ‫اساسی‬ ‫ان‬ ‫اصالح‬ ‫و‬ ‫اعاده‬ ‫حیثی‬ ‫ت‬ ‫اجتماعی‬ ‫زندانیان‬ ‫باشد‬ . ‫مجرمین‬ ‫کم‬ ‫سن‬ ‫باید‬ ‫از‬ ‫بزرگ‬ ‫ساالن‬ ‫جدا‬ ‫بود‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫بابع‬ ‫نظامی‬ ‫با‬،‫متناسب‬ ‫سن‬ ‫ووضع‬ ‫قانونی‬ ‫شان‬ ‫باشند‬ . "
• ‫طب‬ ‫عدلی‬ : ‫عبارت‬ ‫از‬ ‫قواعد‬ ‫و‬ ‫مقررات‬ ‫تنظیم‬ ‫کننده‬ ‫فعالیت‬ ‫های‬ ‫مسلکی‬ ‫که‬ ‫اجرا‬ ‫وتطبیق‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫طریق‬ ‫محاکم‬ ‫صورت‬ ‫گیرد‬ ‫می‬ ‫باش‬ ‫د‬ . • ‫طب‬ ‫عدلی‬ ‫اهداف‬ ‫زیر‬ ‫راداراست‬ : • - ‫مبارزه‬ ‫علیه‬ ‫جرایمی‬ ‫که‬ ‫صحت‬ ‫و‬ ‫حیثیت‬ ‫انسان‬ ‫را‬ ‫تهدید‬ ‫می‬ ‫کن‬ ‫د؛‬ • - ‫تثبیت‬ ،‫تراماتیزم‬ ‫تسممات‬ ‫و‬ ‫مرگ‬ ‫های‬ ‫غیر‬ ‫طبیعی‬ ‫و‬ ‫ناگهانی‬ ‫؛‬ • - ‫تقدیم‬ ‫و‬ ‫بلند‬ ‫بردن‬ ‫کیفیت‬ ‫خدمات‬ ‫صحی؛‬ • - ‫توسعه‬ ‫و‬ ‫فهماندن‬ ‫اخالق‬ ‫طبابت‬ ‫میان‬ ‫داکتران‬ ‫و‬ ‫کارمندان‬ ‫صحی‬ . • ‫در‬ ‫افغانستان‬ ‫منابع‬ ‫قانونی‬ ‫طب‬ ‫عدلی‬ : • - ‫قانون‬ ‫جزا؛‬ • - ‫قانون‬ ‫اجراآت‬ ‫جزایی‬ ‫مؤقت‬ ‫محاکم؛‬ • - ‫قانون‬ ‫مبارزه‬ ‫بر‬ ‫ضد‬ ‫مواد‬ ‫مخدر؛‬ • - ‫قانون‬ ‫صحت‬ ‫عامه؛‬ • - ‫قانون‬ ‫مدنی؛‬ • - ‫قانون‬ ‫مؤسسه‬ ‫خدمات‬ ‫طب‬ ،‫عدلی‬ ‫می‬ ‫باشد‬ .
‫ادامه‬ • - ‫جرم‬ ‫شناسی‬ ( ‫کریمنولوژی‬ ) : ‫عبارت‬ ‫از‬ ‫علمی‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫از‬ ‫ع‬ ‫لل‬ ‫و‬ ‫عوامل‬ ‫ارتکاب‬ ،‫جرم‬ ‫جلوگیری‬ ‫از‬ ‫جرایم‬ ‫و‬ ‫پیداکردن‬ ‫راه‬ ‫ح‬ ‫ل‬ ‫های‬ ‫جرایم‬ ‫بحث‬ ‫می‬ ‫کند‬ . ‫ناگفته‬ ‫نباید‬ ‫گذاشت‬ ‫که‬ ‫این‬ ‫عل‬ ‫م‬ ‫از‬ ،‫اقتصاد‬ ،‫طب‬ ،‫احصاییه‬ ‫روان‬ ‫شناسی‬ ‫و‬ ‫جامعه‬ ‫شناسی‬ ‫است‬ ‫فاده‬ ‫به‬ ‫عمل‬ ‫می‬ ‫آورد‬ . • • ‫کریمنالستیک‬ : ‫کریمنالستیک‬ ‫با‬ ‫پولیس‬ ‫علمی‬ ‫عبارت‬ ‫از‬ ‫علمی‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫به‬ ‫کمک‬ ‫وسایل‬ ‫تخنیکی‬ ‫اعمال‬ ‫جرمی‬ ‫وآثار‬ ‫عالیم‬ ‫ارتکاب‬ ‫جرم‬ ‫را‬ ‫تثبیت‬ ‫می‬ ‫کند‬ . •
‫کار‬ ‫حقوق‬ • ‫حقوق‬ ‫شعبه‬ ‫این‬ ‫نمایم‬ ‫دقت‬ ‫کار‬ ‫حقوق‬ ‫مشخصات‬ ‫به‬ ‫اگر‬ ‫ج‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫داشته‬ ‫وابستگی‬ ‫خصوصی‬ ‫حقوق‬ ‫به‬ ‫زیاد‬ ‫تاحدی‬ ‫هت‬ ‫عمومی‬ ‫حقوق‬ ‫شاخه‬ ‫از‬ ‫شعبه‬ ‫این‬ ‫بودن‬ ‫دخیل‬ ‫یا‬ ‫مداخله‬ ( ‫عامه‬ ) ،‫برکار‬ ‫حاکم‬ ‫قواعد‬ ‫از‬ ‫عبارت‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫شناخته‬ ‫مربو‬ ‫امور‬ ‫سایر‬ ‫و‬ ‫کارگر‬ ‫و‬ ‫کار‬ ‫حقوق‬ ،‫مزد‬ ‫با‬ ‫رخصتی‬ ‫ط‬ ‫گردد‬ ‫می‬ ‫تنظیم‬ ‫قانون‬ ‫توسط‬ ‫آن‬ ‫به‬ .
‫ادامه‬ • ‫چن‬ ‫افغانستان‬ ‫اساسی‬ ‫قانون‬ ‫موقف‬ ‫و‬ ‫کار‬ ‫حقوق‬ ‫ازتعریف‬ ‫ین‬ ‫عبارت‬ ‫کار‬ ‫حقوق‬ ‫بحث‬ ‫مورد‬ ‫موضوعات‬ ‫که‬ ‫گردد‬ ‫می‬ ‫وانمود‬ ‫از‬ ‫اند‬ : • - ‫کارفرما؛‬ ‫کارگرو‬ ‫بین‬ ‫رابطه‬ • - ‫اجوره؛‬ ‫یا‬ ‫مزد‬ • - ‫قراردادکار؛‬ • - ‫کار؛‬ ‫ساعات‬ • - ‫کار؛‬ ‫ساحات‬ • ‫درکار؛‬ ‫تصادم‬ • - ‫کار‬ ‫هنگام‬ ‫تفریح‬ ‫و‬ ‫رخصتی‬ ( ‫مزد‬ ‫با‬ ‫رخصتی‬ .)
‫کار‬ ‫حقوق‬ ‫منابع‬ • ‫قان‬ ،‫کار‬ ‫قانون‬ ‫افغنستان‬ ‫در‬ ‫کار‬ ‫حقوق‬ ‫قانونی‬ ‫منابع‬ ‫ون‬ ‫و‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫لوایح‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫مقرره‬ ‫دولت‬ ‫مأمورین‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫افغانستان‬ ‫کارکه‬ ‫های‬ ‫میثاق‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫کنوانسیون‬ ‫الحاق‬ ( ‫ملحق‬ ) ‫است‬ ‫کرده‬ ‫قبول‬ ‫را‬ ‫وآن‬ ‫بوده‬ . •
‫خصوصی‬ ‫حقوق‬ • ‫مناسبات‬ ‫و‬ ‫روابط‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫قواعدی‬ ‫مجموع‬ ‫خصوصی‬ ‫حقوق‬ ‫کند‬ ‫می‬ ‫تنظیم‬ ‫دیگر‬ ‫هم‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫جامعه‬ ‫افراد‬ . ‫ح‬ ‫که‬ ‫معنی‬ ‫بدین‬ ‫قوق‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫آنان‬ ‫میان‬ ‫ومناسبات‬ ‫روابط‬ ‫و‬ ‫افراد‬ ‫رسالت‬ ‫خصوصی‬ ‫قواعد‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫تنظیم‬ ‫اجتماعی‬ ‫زندگی‬ ( ‫حقوق‬ ) ‫اراد‬ ‫موقف‬ ‫ه‬ ‫کند‬ ‫می‬ ‫تثبیت‬ ‫و‬ ‫تنظیم‬ ‫را‬ ‫افراد‬ ‫آزادی‬ . • ‫چوک‬ ‫محدوده‬ ‫در‬ ‫خصوصی‬ ‫حقوق‬ ‫که‬ ‫گذاشت‬ ‫نباید‬ ‫گفته‬ ‫نا‬ ‫ات‬ ‫آزاد‬ ‫اراده‬ ‫نحوی‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫هم‬ ‫محدودیت‬ ‫عمومی‬ ‫واخالق‬ ‫نظم‬ ‫عبارت‬ ‫خصوصی‬ ‫حقوق‬ ،‫ساده‬ ‫عباره‬ ‫به‬ ‫یا‬ ‫کند‬ ‫می‬ ‫تحدید‬ ‫را‬ ‫از‬ ‫رام‬ ‫افراد‬ ‫البینی‬ ‫ذات‬ ‫مناسبات‬ ‫و‬ ‫روابط‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫قواعدی‬ ‫آن‬ ‫یان‬ ‫کند‬ ‫می‬ ‫تنظیم‬ ‫ایشان‬ .
‫وجایب‬ ‫حقوق‬ • ‫رابین‬ ‫افراد‬ ‫وجایب‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫حقوقی‬ ‫قواعد‬ ‫مجموع‬ ‫از‬ ‫عبارت‬ ‫هم‬ ‫کند‬ ‫می‬ ‫دیگرتعین‬ . ‫اعم‬ ‫وجایب‬ ‫حقوق‬ ‫بحث‬ ‫مورد‬ ‫موضوعات‬ ‫ال‬ ‫باشد‬ ‫می‬ ‫حقوقی‬ ‫وحوادث‬ ‫حقوقی‬ . ‫مدنی‬ ‫درقانون‬ ‫حقوقی‬ ‫اعمال‬ ‫تصرف‬ ‫نام‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫شناخته‬ ‫حق‬ ‫منابع‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ‫افغانستان‬ ‫است‬ ‫گردیده‬ ‫یاد‬ ‫حقوقی‬ . • ‫کند‬ ‫می‬ ‫تعریف‬ ‫چنین‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫افغانستان‬ ‫مدنی‬ ‫قانون‬ ": ‫تص‬ ‫رف‬ ‫شخص‬ ‫قاطع‬ ‫اراده‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫قولی‬ ‫تصرف‬ ‫از‬ ‫عبارت‬ ‫حقوقی‬ ‫آم‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫قانون‬ ‫احکام‬ ‫مطابق‬ ‫معین‬ ‫اثرحقوقی‬ ‫ایجاد‬ ‫برای‬ ‫ده‬ ‫باشد‬ ". • ‫گردد‬ ‫می‬ ‫تقسیم‬ ‫دونوع‬ ‫به‬ ‫طورعام‬ ‫به‬ ‫حقوقی‬ ‫اعمال‬ :
‫ادامه‬ • 1 - ‫و‬ ‫جانبه؛‬ ‫یک‬ 2 - ‫جانبه‬ ‫دو‬ . • ‫نتایج‬ ‫آمدن‬ ‫میان‬ ‫به‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫عملی‬ ‫از‬ ‫عبارت‬ ‫جانبه‬ ‫یک‬ ‫حقوقی‬ ‫عمل‬ ‫حقوق‬ ‫اصطالح‬ ‫در‬ ‫که‬ ،‫کند‬ ‫می‬ ‫کفایت‬ ‫اراده‬ ‫یک‬ ‫تبارز‬ ‫یا‬ ‫اظهار‬ ‫حقوقی‬ ‫به‬ ‫ی‬ ‫وصیت‬ ‫مانند‬،‫شود‬ ‫می‬ ‫گفته‬ ‫ایقاع‬ ‫آن‬ . • ‫نتایج‬ ‫آمدن‬ ‫میان‬ ‫به‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫عملی‬ ‫از‬ ‫عبارت‬ ‫جانبه‬ ‫دو‬ ‫حقوقی‬ ‫عمل‬ ‫عقد‬ ‫مانند‬ ،‫شود‬ ‫می‬ ‫پنداشته‬ ‫حتمی‬ ‫دواراده‬ ‫موجودیت‬ ‫کم‬ ‫از‬ ‫کم‬ ‫حقوقی‬ ( ‫قرارداد‬ ) ‫غیره‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫شرکت‬ . • ‫مادۀ‬ ‫در‬ ‫افغانستان‬ ‫مدنی‬ ‫قانوئن‬ ‫در‬ ‫حقوقی‬ ‫حوادث‬ ۴۹۶ ‫شده‬ ‫تعریف‬ ‫چنین‬ ‫است‬ ": ‫ب‬ ‫اختیاریا‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫فعلی‬ ‫تصرف‬ ‫از‬ ‫عبارت‬ ‫حقوقی‬ ‫حادثه‬ ‫دون‬ ‫ب‬ ‫کرده‬ ‫مرتب‬ ‫را‬ ‫معین‬ ‫آثار‬ ‫آن‬ ‫بر‬ ‫قانون‬ ‫و‬ ‫گردیده‬ ‫واقع‬ ‫شخص‬ ‫اختیار‬ ‫اشد‬ ". • ‫مدنی‬ ‫قانون‬ ‫سوم‬ ‫و‬ ‫دوم‬ ‫چلد‬ ،‫وچایب‬ ‫حقوق‬ ‫قانونی‬ ‫منابع‬ ‫کشورما‬ ‫در‬ ‫شد‬ ‫با‬ ‫می‬ ‫افغانستان‬ .
‫فامیل‬ ‫حقوق‬ • ‫مجموع‬ ‫قواعدی‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫مناسبات‬ ‫فرد‬ ‫را‬ ‫با‬ ‫خانواده‬ ‫اش‬ ‫که‬ - ‫تشکیل‬ ‫شده‬ ‫و‬ ‫یا‬ ‫در‬ ‫حال‬ ‫تشکیل‬ ‫شدن‬ ‫است‬ - ‫بیان‬ ‫می‬ ‫کن‬ ‫د‬ . ‫باوحودی‬ ‫که‬ ‫در‬ ‫قانون‬ ‫مدنی‬ ‫افغانستان‬ ‫به‬ ‫صورت‬ ‫واضح‬ ‫ف‬ ‫امیل‬ ‫تعریف‬ ‫نگردیده‬ ‫و‬ ‫فقط‬ ‫در‬ ‫مادۀ‬ ۵۶ ‫این‬ ‫قانون‬ ‫چنین‬ ‫اشاره‬ ‫گردیده‬ : " ‫فامیل‬ ‫انسان‬ ‫متشکل‬ ‫از‬ ‫اقاربی‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫توسط‬ ‫ی‬ ‫ک‬ ‫اصل‬ ‫مشترک‬ ‫با‬ ‫هم‬ ‫جمع‬ ‫شده‬ ‫باشند‬ . " ‫با‬ ‫آن‬ ‫هم‬ ‫در‬ ‫علم‬ ‫حقوق‬ ‫فامیل‬ ‫عبارت‬ ‫از‬ ‫افرادی‬ ‫ست‬ ‫که‬ ‫بر‬ ‫اساس‬ ‫اصل‬ ‫مشترک‬ ‫خو‬ ‫ن‬ ‫با‬ ‫هم‬ ‫زندگی‬ ‫می‬ ‫نمایند‬ . • ‫موضوعات‬ ‫مورد‬ ‫بحث‬ ‫حقوق‬ ‫فامیل‬ : ،‫نامزدی‬ ،‫ازدواج‬ ،‫مهر‬ ،‫نفقه‬ ‫انحالل‬ ،‫ازدواج‬ ،‫نسب‬ ‫رضاع‬ ‫وحضانت‬ ‫می‬ ‫باشد‬ . ‫این‬ ‫موضوعات‬ ‫را‬ ‫در‬ ‫روشنایی‬ ‫قانون‬ ‫مدنی‬ ‫به‬ ‫بررسی‬ ‫می‬ ‫گیری‬ ‫م‬ .
‫ا‬ ‫دامه‬ • ‫الف‬ - ‫ازدواج‬ : ‫با‬ ‫وجود‬ ‫آن‬ ‫که‬ ‫در‬ ‫قوانین‬ ‫مدنی‬ ‫اکثریت‬ ‫کشورهای‬ ‫جهان‬ ‫تعریف‬ ‫ازدواج‬ ‫یا‬ ‫نکاح‬ ‫به‬ ‫ص‬ ‫ورت‬ ‫واضح‬ ‫بیان‬ ‫نگردیده؛‬ ‫اما‬ ‫قانون‬ ‫مدنی‬ ‫افغانستان‬ ‫در‬ ‫مادۀ‬ ۶۰ ،‫خویش‬ ‫ازدواج‬ ‫را‬ ‫جنین‬ ‫تعریف‬ ‫می‬ ‫کند‬ : " ‫ازدواج‬ ‫عقدی‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫معاشرت‬ ‫زن‬ ‫و‬ ‫مرد‬ ‫را‬ ‫به‬ ‫مقصد‬ ‫تشکیل‬ ‫فامیل‬ ‫مشدوع‬ ‫گردانیده‬ ‫وحقوق‬ ‫و‬ ‫واجب‬ ‫ات‬ ‫طرفین‬ ‫را‬ ‫به‬ ‫وجود‬ ‫می‬ ‫آورد‬ . " • ‫بعضی‬ ‫حقوق‬ ‫دانان‬ ‫نکاح‬ ‫را‬ ‫چنین‬ ‫تعریف‬ ‫می‬ ‫نمایند‬ : " ‫نکاح‬ ‫عبارت‬ ‫از‬ ‫رابطه‬ ‫حقوقی‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫زن‬ ‫و‬ ‫مرد‬ ‫به‬ ‫وسیله‬ ‫این‬ ‫عقد‬ ‫حق‬ ‫تمتع‬ ‫جنسی‬ ‫را‬ ‫از‬ ‫هم‬ ‫دیگر‬ ‫دارامی‬ ‫گردند‬ - ‫به‬ ‫دست‬ ‫می‬ ‫آورند‬ . " • ‫باوجود‬ ‫آن‬ ‫که‬ ‫ازدواج‬ ‫با‬ ‫ایجاب‬ ‫و‬ ‫قبول‬ ‫صریح‬ ‫صورت‬ ‫می‬ ،‫گیرد‬ ‫برای‬ ‫این‬ ‫مسئله‬ ‫اهلیت‬ ‫ازدواج‬ ‫نی‬ ‫ز‬ ‫شرط‬ ‫است‬ . ‫چنانچه‬ ‫در‬ ‫این‬ ،‫مورد‬ ‫قانون‬ ‫مدنی‬ ‫افغانستان‬ ‫در‬ ‫مادۀ‬ ۷۰ ‫خویش‬ ‫چنین‬ ‫صراحت‬ ‫دارد‬ : " ‫اهلیت‬ ‫ازدواج‬ ‫وقتی‬ ‫کامل‬ ‫می‬ ‫گردد‬ ‫که‬ ‫ذکورسن‬ ۱۸ ‫واناث‬ ‫سن‬ ۱۶ ‫سالگی‬ ‫را‬ ‫تکمیل‬ ‫کرده‬ ‫باشد‬ . " • ‫مادۀ‬ ۷۱ ‫درارتباط‬ ‫به‬ ‫سن‬ ‫یک‬ ‫شرط‬ ‫را‬ ‫قید‬ ‫می‬ ‫کند؛‬
‫ادامه‬ • ‫مادۀ‬ ۷۱ ‫کند؛‬ ‫می‬ ‫قید‬ ‫را‬ ‫شرط‬ ‫یک‬ ‫سن‬ ‫به‬ ‫درارتباط‬ • ‫مادۀ‬ ‫مندرج‬ ‫سن‬ ‫دختر‬ ‫هرگاه‬ ۷۰ ‫نکرده‬ ‫تکمیل‬ ‫را‬ ‫قانون‬ ‫این‬ ‫باشد‬ . • ‫محک‬ ‫یا‬ ‫التصرف‬ ‫پدرصحیح‬ ‫توسط‬ ‫تنها‬ ‫وی‬ ‫ازدواج‬ ‫عقد‬ ‫مه‬ ‫تواند‬ ‫می‬ ‫گرفته‬ ‫صورت‬ ‫صالحیت‬ ‫با‬ . • • ‫از‬ ‫کمتر‬ ‫صغیره‬ ‫نکاح‬ ‫عقد‬ 15 ‫جواز‬ ‫وجه‬ ‫هیچ‬ ‫به‬ ‫سال‬ ‫ندارد‬ "
‫ادامه‬ • ‫ج‬ - ‫مهر‬ : ‫ازدواج‬ ‫سبب‬ ‫به‬ ‫زن‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫مالی‬ ‫از‬ ‫عبارت‬ ‫مهر‬ ‫باشد‬ ‫می‬ ‫آن‬ ‫پرداخت‬ ‫به‬ ‫شوهرمکلف‬ ‫و‬ ‫گردد‬ ‫می‬ ‫آن‬ ‫مالک‬ . • ‫نکرد‬ ‫مهر‬ ‫از‬ ‫خاص‬ ‫تعریف‬ ‫کدام‬ ‫افغانستان‬ ‫مدنی‬ ‫قانون‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫درمادۀ‬ ‫گردد‬ ‫می‬ ‫مطرح‬ ‫مهر‬ ‫که‬ ‫را‬ ‫مواردی‬ 98 ‫چنین‬ ‫خود‬ ‫است‬ ‫کرده‬ ‫اشاره‬ ": ‫یا‬ ‫صحیحه‬ ‫خلوت‬ ،‫وطی‬ ‫با‬ ‫مهر‬ ‫کل‬ ‫صح‬ ‫خلوت‬ ‫یا‬ ‫دخول‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ‫گرچه‬ ‫زوجین‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫وفات‬ ‫یحه‬ ‫میگردد‬ ‫الزم‬ ‫باشد‬ ‫گرفته‬ ‫صصورت‬ ".
‫آثارازدواج‬ ‫حرمت‬ ‫مصاهره‬ ‫نسب‬ ‫ثبوت‬ ‫حقوق‬ ‫میراث‬ ‫زوجه‬ ‫نفقه‬
‫ازدواج‬ ‫انحالل‬ ‫اسباب‬ ‫فسخ‬ ‫بعد‬ ‫خلل‬ ‫عقد‬ ‫از‬ ‫ازدواج‬ ‫امتناع‬ ‫زوجه‬ ‫غیر‬ ‫کتابی‬ ‫لعان‬ ‫حرمت‬ ‫مصاهره‬ ‫در‬ ‫خلل‬ ‫حین‬ ‫اعقد‬ ‫ازدواج‬ ‫نقصان‬ ‫مهرمثل‬ ‫خیار‬ ‫افاقه‬ ‫فقدان‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫شروط‬ ‫عقد‬ ‫تفریق‬ ‫تفریق‬ ‫بسبب‬ ‫عیب‬ ‫تفریق‬ ‫بسبب‬ ‫غیابت‬ ‫تفریق‬ ‫بسبب‬ ‫عدم‬ ‫انفاق‬ ‫تفریق‬ ‫بسبب‬ ‫ضرر‬ ‫خلع‬ ‫طالق‬ ‫باین‬ ‫باین‬ ‫کبری‬ ‫باین‬ ‫صغری‬ ‫رجعی‬
‫تجارت‬ ‫حقوق‬ • ‫تجارت‬ ‫در‬ ‫جهان‬ ‫امروز‬ ‫در‬ ‫اقتصاد‬ ‫کشورها‬ ‫سهم‬ ‫فعال‬ ‫دارد‬ ‫و‬ ‫توسعه‬ ‫وضعیت‬ ‫اقتصادی‬ ‫هیچ‬ ‫یک‬ ‫ازکشور‬ ‫ها‬ ‫بدون‬ ‫تجار‬ ‫ت‬ ‫و‬ ‫مشروعیت‬ ‫آن‬ ‫موجودیت‬ ‫یک‬ ‫سلسله‬ ‫قواعد‬ ‫امر‬ ‫حتمی‬ ‫و‬ ‫ضروری‬ ‫است‬ . ‫این‬ ‫نوع‬ ‫قواعد‬ ‫را‬ ‫حقوق‬ ‫تجارت‬ ‫می‬ ،‫گویند‬ ‫ک‬ ‫ه‬ ‫یک‬ ‫بخش‬ ‫از‬ ‫حقوق‬ ‫خصوصی‬ ‫را‬ ‫تشکیل‬ ‫می‬ ‫دهد‬ . • ‫روی‬ ‫همین‬ ‫ضرورت‬ ‫ها‬ ‫و‬ ‫احتیاجات‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫در‬ ‫جهان‬ ‫امروزی‬ ‫هر‬ ‫کشور‬ ‫بران‬ ‫کار‬ ‫و‬ ‫فعلیت‬ ‫های‬ ‫تجارتی‬ ‫قوانین‬ ‫ومقررات‬ ‫خاص‬ ‫دارد‬ . ‫هم‬ ‫چنان‬ ‫در‬ ‫سطح‬ ‫بین‬ ‫المللی‬ ‫نیزمقرراتی‬ ‫خاصی‬ ‫وجود‬ ‫دارد‬ ‫که‬ ‫حقوق‬ ‫خصوصی‬ ‫بوده‬ ‫و‬ ‫مجموعۀ‬ ‫قواعدی‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫مناسبات‬ ‫اقتصادی‬ ‫و‬ ‫تجارتی‬ ‫شخصیت‬ ‫های‬ ‫تجارتی‬ ‫وفعالیت‬ ‫های‬ ‫آنان‬ ‫را‬ ‫تنظیم‬ ‫می‬ ‫کن‬ ‫د‬ .
‫ادامه‬ • ‫از‬ ‫اند‬ ‫عبارت‬ ‫تجارت‬ ‫حقوق‬ ‫منابع‬ ‫علمی‬ ‫لحاظ‬ ‫از‬ : • ‫قانون؛‬ • ‫تجارتی؛‬ ‫عرف‬ • ‫قضایی؛‬ ‫رویه‬ • ‫دانشمندان‬ ‫نظریات‬ ‫یا‬ ‫دکترین‬ . • ‫تجارت‬ ‫نامۀ‬ ‫اصول‬ ‫تجارت‬ ‫حقوق‬ ‫قانونی‬ ‫منبع‬ ‫افغنستان‬ ‫در‬ ‫سال‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫افغنستان‬ 1334 ‫دارای‬ ‫و‬ ‫گردیده‬ ‫نافذ‬ 945 ‫باشد‬ ‫می‬ ‫ماده‬ . ‫عرف‬ ‫و‬ ‫تجارتی‬ ‫محاکمات‬ ‫اصول‬ ‫قانون‬ ‫چنان‬ ‫هم‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫پنداشته‬ ‫مشروع‬ ‫قانون‬ ‫احکام‬ ‫اساس‬ ‫به‬ ‫تجارتی‬ .
‫ادامه‬ • ‫چه‬ ‫و‬ ‫نکرده‬ ‫پیشرفت‬ ‫خوب‬ ‫متأسفانه‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫منبع‬ ‫یک‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫هم‬ ‫قضایی‬ ‫رویه‬ ‫ارمین‬ ‫ندارد‬ ‫وجود‬ ‫تقریبآ‬ ‫ما‬ ‫کشور‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫بوده‬ ‫دانشمندان‬ ‫نظریات‬ ‫یا‬ ‫دکترین‬ ‫منبع‬ . ‫اساس‬ ‫به‬ ‫احکام‬ ‫از‬ ‫اند‬ ‫عبارت‬ ‫تجارت‬ ‫حقوق‬ ‫بحث‬ ‫مورد‬ ‫موضوعات‬ ‫افغانستان‬ ‫تجارت‬ ‫نامۀ‬ ‫اصول‬ : • ‫تجارتی؛‬ ‫واهلیت‬ ‫تجارت‬ • ‫تجارتی؛‬ ‫ثبت‬ • ‫تجارتی؛‬ ‫دفاتر‬ • ‫تجارتی؛‬ ‫عنوان‬ • ‫تجارتی؛‬ ‫های‬ ‫گی‬ ‫نمایند‬ • ‫فروش؛‬ ‫مأمورین‬ • ‫دالالن؛‬ • ‫تجارتی؛‬ ‫های‬ ‫شرکت‬ • ‫تجارتی؛‬ ‫اسناد‬ • ‫بیمه؛‬ • ‫نماییم‬ ‫من‬ ‫اکتفا‬ ‫موضوعات‬ ‫این‬ ‫تعریف‬ ‫به‬ ‫فقط‬ ‫جا‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫که‬ ،‫تجارتی‬ ‫تعهدات‬ .
‫ادامه‬ • ‫تجارتی‬ ‫معامالت‬ : ‫درمادۀ‬ ‫تجارتی‬ ‫معامله‬ 14 ‫نامۀ‬ ‫اصوا‬ ‫است‬ ‫گردیده‬ ‫تعریف‬ ‫چنین‬ ‫افغانستان‬ ‫تجارت‬ ": ‫اشخاص‬ ‫ی‬ ‫و‬ ‫فروش‬ ‫مقثد‬ ‫به‬ ‫ا‬ ‫منقول‬ ‫اموال‬ ‫که‬ ‫تاجر‬ ‫غیر‬ ‫یا‬ ‫تاجر‬ ‫ا‬ ‫اموال‬ ‫آن‬ ‫و‬ ‫نمایند‬ ‫می‬ ‫خریداری‬ ‫دیگری‬ ‫به‬ ‫دادن‬ ‫اجاره‬ ‫تبدی‬ ‫دیگری‬ ‫شکل‬ ‫به‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫آن‬ ‫اصلی‬ ‫حالت‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫منقول‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫اجاره‬ ‫و‬ ‫فروش‬ ‫این‬ ،‫بدهند‬ ‫اجاره‬ ‫به‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫بفروشند‬ ‫کرده‬ ‫ز‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫محسوب‬ ‫تحارتی‬ ‫معامالت‬ ".
‫ادامه‬ • ‫گردد‬ ‫می‬ ‫محسوب‬ ‫تجارتی‬ ‫معامالت‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ‫زیر‬ ‫معامالت‬ ‫افغانستان‬ ‫تجارت‬ ‫نامۀ‬ ‫اصول‬ ‫روحیه‬ ‫استناد‬ ‫به‬ : • ‫انتشاآت؛‬ ‫و‬ ‫اعماالت‬ ‫نوع‬ ‫هر‬ ‫وقبول‬ ‫گرفتن‬ ‫ذمه‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫منقوله‬ ‫اموال‬ ‫نوع‬ ‫هر‬ ‫تهیه‬ ‫تعهد‬ • ‫کتب؛‬ ‫وفروش‬ ‫نشریات‬ ،‫عکاسی‬ ،‫مطبعه‬ ‫دستگاه‬ ‫تدویر‬ ،‫فابریکه‬ ‫تأسیس‬ • ‫ت‬ ‫دفاتر‬ ‫و‬ ‫آنها‬ ‫وامثال‬،‫خانه‬ ‫طعام‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫سرای‬ ‫و‬ ‫هوتل‬ ‫مانند‬ ،‫عمومیه‬ ‫محالت‬ ‫گشوئن‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫نمایشگاه‬،‫سینما‬ ،‫تیاتر‬ ‫افتتاح‬ ‫هیه‬ ‫ها؛‬ ‫خانه‬ ‫لیالم‬ ‫و‬ ‫کارگران‬ • ‫هوا؛‬ ‫و‬ ‫انحار‬ ،‫خشکه‬ ‫در‬ ‫اشیا‬ ‫و‬ ‫حیوانات‬،‫مسافرین‬ ‫نقلیات‬ • ‫تیلفونی؛‬ ‫مخابرات‬ ‫تأسیسات‬ ‫و‬ ‫برق‬ ،‫گیس‬ ،‫آب‬ ‫توزیع‬ • ‫کاری؛‬ ‫کمیشن‬ • ‫داللی؛‬ • ‫چک؛‬ ‫و‬ ‫حجت‬ ،‫برات‬ ‫معامالت‬ • ‫صرافی؛‬ ‫معامالت‬ • ‫عمومی؛‬ ‫و‬ ‫خصوصی‬ ‫های‬ ‫بانک‬ ‫معامالت‬ • ‫آن؛‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫مقاوالت‬ ‫و‬ ‫جاری‬ ‫حساب‬ ‫معامالت‬ • ‫باشد؛‬ ‫شده‬ ‫موجود‬ ‫تجارتی‬ ‫عمومی‬ ‫های‬ ‫گدام‬ ‫در‬ ‫موضوع‬ ‫اموال‬ ‫مقابل‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫رسیدات‬ ‫و‬ ‫گروی‬ ‫سندات‬ ‫به‬ ‫راجع‬ ‫معامالت‬ • ‫اسهام؛‬ ‫وفروش‬ ‫خرید‬ ‫و‬ ‫تجارتی‬ ‫های‬ ‫شرکت‬ ‫تشکیل‬ • ‫متقابله‬ ‫شرایط‬ ‫با‬ ‫خواه‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫عقد‬ ‫اجرت‬ ‫به‬ ‫خواه‬ ‫مخاطرات‬ ‫مقابل‬ ‫در‬ ‫بیمه‬ ‫نوع‬ ‫هر‬ ‫عقد‬ .
‫عینی‬ ‫حقوق‬ • ‫عبارت‬ ‫از‬ ‫مجموع‬ ‫قواعدی‬ ‫ست‬ ‫که‬ ‫رابطۀ‬ ‫انسان‬ ‫را‬ ‫با‬ ‫اموال‬ ( ‫عین‬ ) ‫تنظیم‬ ‫می‬ ‫کند‬ . ‫موضوع‬ ‫مورد‬ ‫بحث‬ ‫حقوق‬ ‫عینی‬ ‫ملکیت‬ ‫و‬ ‫حقوق‬ ‫مرتبط‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫می‬ ‫باشدف‬ ‫که‬ ‫ما‬ ‫در‬ ‫این‬ ‫جا‬ ‫آن‬ ‫را‬ ‫بیان‬ ‫می‬ ‫کنیم‬ . • • ‫ملکیت‬ : ‫در‬ ‫مادۀ‬ 1900 ‫قانون‬ ‫مدنی‬ ‫افغانستان‬ ‫چنین‬ ‫تعریف‬ ‫گردی‬ ‫ده‬ ‫است‬ : " ‫ملکیت‬ ‫حقی‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫به‬ ‫مقتضای‬ ‫آن‬ ‫شی‬ ‫تحت‬ ‫اداره‬ ‫و‬ ‫تس‬ ‫لط‬ ‫شخص‬ ‫قرار‬ ‫می‬ ‫گیرد‬ ‫و‬ ‫شخص‬ ‫مالک‬ ‫می‬ ‫تواند‬ ‫در‬ ‫حدود‬ ‫احکام‬ ‫قانون‬ ‫به‬ ،‫استعمال‬ ‫بهره‬ ‫برداری‬ ‫و‬ ‫هر‬ ‫نوع‬ ‫تصرف‬ ‫مالکانه‬ ‫درآن‬ ‫بپرداز‬ ‫د‬ . • ‫ره‬ ‫طور‬ ‫عام‬ ‫مطابق‬ ‫روحیه‬ ‫قانون‬ ‫مدنی‬ ‫افغانستان‬ ‫ملکیت‬ ‫به‬ ‫دو‬ ‫نو‬ ‫ع‬ ‫تقسیم‬ ‫می‬ ‫گردد‬ : ‫منقول‬ ‫و‬ ‫غیر‬ ‫منقول‬ .
‫ادامه‬ • ‫حقوق‬ ‫دانان‬ ‫ملکیت‬ ‫های‬ ‫غیر‬ ‫منقول‬ ‫را‬ ‫به‬ ‫چهار‬ ‫نوع‬ ‫تقسیم‬ ‫می‬ ‫کن‬ ‫د‬ : • ‫الف‬ - ‫اموالی‬ ‫که‬ ‫ذاتآ‬ ‫غیر‬ ‫منقول‬ ‫اند؛‬ • ‫ب‬ - ‫اموالی‬ ‫که‬ ‫در‬ ‫نتیجه‬ ‫عمل‬ ‫انسان‬ ‫غیر‬ ‫منقول‬ ‫می‬ ‫گردد؛‬ • ‫ج‬ - ‫اموالی‬ ‫که‬ ‫در‬ ‫حکم‬ ‫غیر‬ ‫منقول‬ ‫باشد؛‬ • ‫د‬ - ‫اموالی‬ ‫که‬ ‫تابع‬ ‫اموال‬ ‫غیر‬ ‫منقول‬ ‫اند‬ . • ‫به‬ ‫استناد‬ ‫احکام‬ ‫قانون‬ ‫مدنی‬ ‫و‬ ‫اصول‬ ‫عمومی‬ ،‫حقوق‬ ‫ملکییت‬ ‫های‬ ‫غ‬ ‫یر‬ ‫منقول‬ ‫موضوع‬ ‫عمده‬ ‫بحث‬ ‫حقوق‬ ‫عینی‬ ‫می‬ ‫باشد‬ ‫که‬ ‫تقریبآ‬ ‫تمام‬ ‫ح‬ ‫قوق‬ ‫ممرتبط‬ ‫آن‬ ‫را‬ ‫احتوأ‬ ‫می‬ ‫کند‬ ‫که‬ ‫در‬ ‫این‬ ‫جا‬ ‫ما‬ ‫کوشش‬ ‫کردیم‬ ‫که‬ ‫اب‬ ‫تدا‬ ‫اسباب‬ ‫کسب‬ ‫ملکیت‬ ‫و‬ ‫بعدآ‬ ‫آثار‬ ‫مرتبط‬ ‫به‬ ‫حقوق‬ ‫عینی‬ ‫را‬ ‫برر‬ ‫سی‬ ‫نمایم‬ . • ‫اسباب‬ ‫کسب‬ ‫ملکیت‬ : ‫اسباب‬ ‫کسب‬ ‫ملکیت‬ ‫عبارت‬ ‫اند‬ ‫از‬ :
‫ادامه‬ • ‫الف‬ - ‫تصاحب‬ : ‫ش‬ ‫می‬ ‫شناخته‬ ‫آن‬ ‫مالک‬ ‫بیاورد‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫دیگران‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ‫را‬ ‫مباح‬ ‫مال‬ ‫شخص‬ ‫یک‬ ‫هرگاه‬ ‫ود‬ . ‫مادۀ‬ ‫مورد‬ ‫این‬ ‫در‬ 1985 ‫است‬ ‫مشعر‬ ‫چنین‬ ‫افغانستان‬ ‫مدنی‬ ‫قانون‬ ": ‫ق‬ ‫را‬ ‫مباح‬ ‫منقول‬ ‫مال‬ ‫که‬ ‫شخصی‬ ‫بل‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫شناخته‬ ‫آن‬ ‫مالک‬ ،‫آورد‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫دیگران‬ ‫از‬ ". • ‫ب‬ - ‫میراث‬ ( ‫وفات‬ ‫سبب‬ ‫به‬ ‫ملکیت‬ ‫انتقال‬ :) ‫ماده‬ ‫در‬ ‫مورد‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫افغنستان‬ ‫مدنی‬ ‫قانون‬ 1993 ‫چنین‬ ‫دارد‬ ‫صراحت‬ : • " ‫مندر‬ ‫حصص‬ ‫و‬ ‫قواعد‬ ‫مطابق‬ ‫شود‬ ‫گذاشته‬ ‫ارث‬ ‫به‬ ‫مورث‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫حقوقی‬ ‫و‬ ‫وعقار‬ ‫منقول‬ ‫اموال‬ ‫ملکیت‬ ‫ج‬ ‫یابد‬ ‫می‬ ‫انتقال‬ ‫ورثه‬ ‫ذیل‬ ‫مواد‬ ". • ‫م‬ ‫تحقق‬ ‫شود‬ ‫شمرده‬ ‫مرده‬ ‫شخصی‬ ‫قاضی‬ ‫حکم‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫این‬ ‫اعتبار‬ ‫به‬ ‫یا‬ ‫مورث‬ ‫مرگ‬ ‫به‬ ‫ارث‬ ‫استحقاق‬ ‫ی‬ ‫یابد‬ . • ‫ج‬ - ‫وصیت‬ : ‫منسو‬ ‫کننده‬ ‫وصیت‬ ‫وات‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫مدت‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫اثر‬ ‫که‬ ‫نحوی‬ ‫به‬ ‫ترکه‬ ‫در‬ ‫تصرف‬ ‫از‬ ‫عبارت‬ ‫ب‬ ‫باشد‬ . ‫گردد‬ ‫می‬ ‫کسب‬ ‫نیز‬ ‫وفروش‬ ‫هبه‬ ،‫عقد‬ ،‫ذریعه‬ ‫فوق‬ ‫اسباب‬ ‫عالوه‬ ‫بر‬ ‫ملکیت‬ ‫چنان‬ ‫هم‬ . • ‫م‬ ‫به‬ ‫مرتبط‬ ‫حقوق‬ ‫عینی‬ ‫حقوق‬ ‫بحث‬ ‫مورد‬ ‫موضوع‬ ‫ملکیت‬ ‫عالوه‬ ‫بر‬ ‫کردیم‬ ‫آوری‬ ‫یاد‬ ‫قبآل‬ ‫چنانچه‬ ‫لکیت‬ ‫د‬ ‫عقار‬ ‫باالی‬ ‫عقار‬ ‫یک‬ ‫که‬ ‫حقوقی‬ ‫از‬ ‫عبارت‬ ‫که‬ ‫گردیده‬ ‫یاد‬ ‫ارتفاق‬ ‫نام‬ ‫به‬ ‫عام‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫که‬ ،‫است‬ ‫نیز‬ ‫یگر‬ ‫دارد‬ . ‫دهم‬ ‫می‬ ‫قرار‬ ‫مطالعه‬ ‫مورد‬ ‫جداگانه‬ ‫طور‬ ‫را‬ ‫یکی‬ ‫هر‬ ‫اینک‬ . • ‫ذاتی‬ ‫حقوق‬ ‫جزء‬ ‫ملکیت‬ ‫داشتن‬ ،‫کرد‬ ‫راموش‬ ‫نباید‬ ‫را‬ ‫نکته‬ ‫این‬ ‫همه‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ( ‫عندی‬ ) ‫م‬ ‫محسوب‬ ‫انسان‬ ‫ی‬ ‫باشد‬ ‫می‬ ‫احترام‬ ‫قابل‬ ‫جامعه‬ ‫افراد‬ ‫و‬ ‫دولت‬ ‫طرف‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫گردد‬ . • ‫اس‬ ‫کرده‬ ‫تأکید‬ ‫آن‬ ‫رعایت‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫شناخته‬ ‫رسمیت‬ ‫به‬ ‫نیز‬ ‫بشر‬ ‫حقوق‬ ‫المللی‬ ‫بین‬ ‫اسناد‬ ‫را‬ ‫حق‬ ‫این‬ ‫ت‬ . • ‫مادۀ‬ ‫در‬ ‫چنانچه‬ 17 ‫نیز‬ ‫را‬ ‫حق‬ ‫این‬ ‫بشر‬ ‫حقوق‬ ‫اسالمی‬ ‫اعالمیه‬ ‫پانزدهم‬ ‫مادۀ‬ ‫و‬ ‫بشر‬ ‫حقوق‬ ‫اعالمیۀ‬ ‫اند‬ ‫کرده‬ ‫تضمین‬ .
‫میراث‬ ‫حقوق‬ • ‫م‬ ‫تعیین‬ ‫را‬ ‫متوفی‬ ‫های‬ ‫وصیت‬ ‫و‬ ‫دیون‬ ،‫مال‬ ‫نوشت‬ ‫سر‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫قواعد‬ ‫مجموع‬ ‫میراث‬ ‫حقوق‬ ‫ی‬ ‫کند‬ . ‫متروک‬ ‫یا‬ ‫موروث‬ ‫معنی‬ ‫صورت‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫آمده‬ ‫مفعول‬ ‫اسم‬ ‫شکل‬ ‫به‬ ‫لغت‬ ‫در‬ ‫میراث‬ ‫حکم‬ ‫را‬ ‫ه‬ ‫رساند‬ ‫می‬ . • ‫م‬ ‫بطن‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫جنین‬ ‫به‬ ‫مال‬ ‫حکمی‬ ‫انتقال‬ ‫مانند‬ ،‫حکمی‬ ‫هم‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫حقیقی‬ ‫یا‬ ‫انتقال‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫ادر‬ . • ‫ش‬ ‫حق‬ ،‫قصاص‬ ‫حق‬ ‫مانند‬ ،‫گردد‬ ‫می‬ ‫میراث‬ ‫حقوق‬ ‫شامل‬ ‫مالی‬ ‫غیر‬ ‫و‬ ‫مالی‬ ‫حقوق‬ ‫اساس‬ ‫بدین‬ ،‫فع‬ ‫بر‬ ‫میراث‬ ‫به‬ ‫هللا‬ ‫حقوق‬ ‫که‬ ‫ساخت‬ ‫خاطرنشان‬ ‫باید‬ ‫اما‬ ‫عیب؛‬ ‫سبب‬ ‫به‬ ‫مبیعه‬ ‫استرداد‬ ‫حق‬ ‫نمی‬ ‫ده‬ ‫شود‬ . • ‫ت‬ ‫که‬ ‫حسابی‬ ‫و‬ ‫فقهی‬ ‫قواعد‬ ‫سلسله‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫است‬ ‫عبارت‬ ‫میراث‬ ‫علم‬ ‫اسالمی‬ ‫فقهای‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫وسط‬ ‫گردد‬ ‫می‬ ‫معلوم‬ ‫متروکه‬ ‫از‬ ‫وارث‬ ‫حصه‬ ‫آن‬ . ‫میراث‬ ‫علم‬ ‫حکم‬ ‫چنان‬ ‫هم‬ ( ‫کفایی‬ ‫فرض‬ ) ‫و‬ ‫بوده‬ ‫اجماع‬ ‫و‬ ‫نبوی‬ ‫احادیث‬ ،‫الشان‬ ‫عظیم‬ ‫قرآن‬ ‫افغانستان‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ‫اسالمی‬ ‫کشورهای‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫منابع‬ ‫می‬ ‫باشد‬ . ‫م‬ ‫آن‬ ‫وشرایط‬ ‫اسباب‬ ،‫ارکان‬ ‫که‬ ‫باشد‬ ‫می‬ ‫تطبیق‬ ‫قابل‬ ‫و‬ ‫جاری‬ ‫زمانی‬ ‫میراث‬ ‫احکام‬ ‫وجور‬ ‫باشد‬ . ‫گیریم‬ ‫می‬ ‫بررسی‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫ارکان‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫یک‬ ‫هر‬ ‫مختصر‬ ‫طور‬ ‫اینک‬ . • ‫میراث‬ ‫ارکان‬ : ‫از‬ ‫اند‬ ‫عبارت‬ ‫میراث‬ ‫ارکان‬ :
‫ادامه‬ • ‫میراث‬ ‫ارکان‬ : ‫از‬ ‫اند‬ ‫عبارت‬ ‫میراث‬ ‫ارکان‬ : • ‫مؤرث‬ ( ‫متوفی‬ ) ‫؛‬ • ‫وارث؛‬ • ‫موروث‬ ( ‫متروکه‬ .) • ‫مؤرث‬ : ‫یعنی‬ ،‫شود‬ ‫می‬ ‫برده‬ ‫میراث‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫ازمرگ‬ ‫بعد‬ ‫که‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫گفته‬ ‫شخصی‬ ‫به‬ ‫مال‬ ‫میگردد‬ ‫قرار‬ ‫ترکه‬ ‫اصول‬ ‫وی‬ . • ‫وارث‬ : ‫متروکه‬ ‫میراث‬ ‫مستحق‬ ‫شریعت‬ ‫و‬ ‫قانون‬ ‫احکام‬ ‫اساس‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫شخصی‬ ‫گردد‬ ‫می‬ ‫متوفی‬ . • ‫موروث‬ : ‫گر‬ ‫می‬ ‫اطالق‬ ،‫شود‬ ‫می‬ ‫برده‬ ‫میراث‬ ‫به‬ ‫متوفی‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫چیزی‬ ‫یا‬ ‫متروکه‬ ‫به‬ ‫دد‬ . • ‫میراث‬ ‫اسباب‬ : ‫می‬ ‫میان‬ ‫به‬ ‫تناسل‬ ‫و‬ ‫توالد‬ ‫اثر‬ ‫در‬ ‫افراد‬ ‫میان‬ ‫که‬ ‫ارتباطی‬ ‫رابطه‬ ‫آن‬ ،‫آید‬ ‫گویند‬ ‫قرابت‬ ‫را‬ . ‫باشد‬ ‫والدت‬ ‫ی‬ ‫وثمره‬ ‫زاده‬ ‫که‬ ‫ای‬ ‫رابطه‬ ‫یعنی‬ . ‫زوجیت‬ ‫و‬ ‫قرابت‬ ‫از‬ ‫گردد‬ ‫می‬ ‫تقسیم‬ ‫زیر‬ ‫درجات‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫بوده‬ ‫میراث‬ ‫اسباب‬ ‫جمله‬ :
‫ادامه‬ • ‫الف‬ - ‫ذوالفروض‬ : ‫باش‬ ‫می‬ ‫مقدم‬ ‫متوفی‬ ‫اقارب‬ ‫سایر‬ ‫از‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫سهم‬ ‫که‬ ‫اند‬ ‫کسانی‬ ‫از‬ ‫عبارت‬ ‫و‬ ‫د؛‬ ‫مادۀ‬ ‫در‬ ‫افغنستان‬ ‫مدنی‬ ‫قانون‬ 2004 ‫کند‬ ‫می‬ ‫توضیح‬ ‫چنین‬ ‫را‬ ‫آن‬ ": ‫وارث‬ ‫معین‬ ‫سهم‬ ‫فرض‬ ‫است‬ . ‫شود‬ ‫می‬ ‫داده‬ ‫دیگران‬ ‫به‬ ‫مقدم‬ ‫فروض‬ ‫صاحبان‬ ‫سهام‬ ‫میراث‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫متروکه‬ ‫توزیع‬ ‫در‬ . ‫خواهر‬ ،‫مادری‬ ‫برادر‬ ،‫دود‬ ‫باال‬ ‫آن‬ ‫مراتب‬ ‫گرچه‬ ‫صحیح‬ ‫جد‬ ،‫پدر‬ ‫از‬ ‫اند‬ ‫عبارت‬ ‫فروض‬ ‫صاحبان‬ ‫نماید‬ ‫تنزیل‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫مراتب‬ ‫گرچه‬ ‫پسر‬ ‫دخبران‬ ‫یا‬ ‫دخبر‬ ‫دخبران‬ ‫یا‬ ‫دختر‬ ،‫زوجه‬ ،‫زوج‬ ،‫مادری‬ . ‫رود‬ ‫باال‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫مراتب‬ ‫گرچه‬ ‫صحیحه‬ ‫جد‬ ‫و‬ ‫مادر‬ ‫پدری‬ ‫خواهر‬ ،‫عینی‬ ‫خواهر‬ ". • ‫ب‬ - ‫عصبه‬ : ‫گ‬ ‫می‬ ‫تقسیم‬ ‫هسم‬ ‫سه‬ ‫به‬ ‫گردند‬ ‫می‬ ‫میراث‬ ‫مستحق‬ ‫دوم‬ ‫مرتبه‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫کسانی‬ ‫ردند‬ : • ‫بنفسه‬ ‫عصبه‬ : ‫نباش‬ ‫دیگر‬ ‫کسی‬ ‫محتاج‬ ‫عصوبت‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫عصبه‬ ‫خودش‬ ‫که‬ ‫شخصی‬ ‫ونسبت‬ ،‫د‬ ‫نگردد‬ ‫منسوب‬ ‫مونث‬ ‫توسط‬ ‫متوفی‬ ‫به‬ ‫او‬ . ‫است‬ ‫شامل‬ ‫زیر‬ ‫اشخاص‬ ‫دسته‬ ‫این‬ ‫در‬ : • ‫بنوت‬ : ‫باشد‬ ‫تر‬ ‫پائین‬ ‫درجه‬ ‫به‬ ‫اگرچه‬ ‫پسرپسر‬ ،‫پسر‬ ‫شامل‬ . • ‫ابوت‬ : ‫باشد‬ ‫باالتر‬ ‫شان‬ ‫درجه‬ ‫اگرچه‬ ‫صحیح‬ ‫جد‬ ‫و‬ ‫پدر‬ ‫شامل‬ . • ‫اخوت‬ : ‫پائین‬ ‫شان‬ ‫درجه‬ ‫اگرچه‬ ‫است‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫پسران‬ ‫و‬ ‫عالتی‬ ‫برادر‬ ‫و‬ ،‫اعیانی‬ ‫برادر‬ ‫شامل‬ ‫ترباشد‬ . • ‫عمومت‬ : ‫باشد‬ ‫باال‬ ‫شان‬ ‫درجه‬ ‫اگرچه‬ ‫است‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫پسران‬ ‫و‬ ‫عالتی‬ ،‫اعیانی‬ ‫کاکای‬ ‫شامل‬
‫ادامه‬ • - ‫عصبه‬ ‫به‬ ‫غیره‬ : ‫به‬ ‫مونثی‬ ‫اطالق‬ ‫می‬ ‫گردد‬ ‫که‬ ‫در‬ ‫عصوبت‬ ‫خود‬ ‫به‬ ( ‫عصبه‬ ‫با‬ ‫بنفسه‬ ) ‫ضرورت‬ ‫داشته‬ ‫باشد‬ ‫با‬ ‫در‬ ‫عص‬ ‫وبت‬ ‫با‬ ‫آن‬ ‫شریک‬ ‫گردد‬ . • ‫عصبه‬ ‫به‬ ‫غیره‬ ‫عبارت‬ ‫اند‬ ‫از‬ : • ‫دختران‬ ‫یا‬ ‫پسران؛‬ • ‫دختران‬ ‫پسر‬ ‫گرچه‬ ‫درجات‬ ‫آن‬ ‫پائین‬ ،‫رود‬ ‫یا‬ ‫پسران‬ ‫پسر‬ ‫گرجه‬ ‫تنزیل‬ ‫نماید‬ . ‫درحالی‬ ‫که‬ ‫پسران‬ ‫درجه‬ ‫متوازی‬ ‫با‬ ‫دختر‬ ‫ان‬ ‫یا‬ ‫پایین‬ ‫تر‬ ‫از‬ ‫آن‬ ‫ها‬ ‫قرارداشته‬ ‫و‬ ‫از‬ ‫طریق‬ ‫دیگرمستحق‬ ‫ارث‬ ‫نشوند؛‬ • ‫خواهران‬ ‫عینی‬ ‫با‬ ‫برادران‬ ‫عینی‬ ‫و‬ ‫خواهران‬ ‫پدری‬ ‫با‬ ‫برادران‬ ‫پدری؛‬ • ‫عصبه‬ ‫مع‬ ‫غیر‬ : ‫به‬ ‫مونثی‬ ‫اطالق‬ ‫می‬ ‫شود‬ ‫که‬ ‫در‬ ‫عصوبت‬ ‫خود‬ ‫به‬ ‫مونث‬ ‫دیگر‬ ‫در‬ ‫عصوبت‬ ‫با‬ ‫او‬ ‫شرکت‬ ‫نداشته‬ ‫باشد‬ . • ‫عصبه‬ ‫مع‬ ‫غیر‬ ‫عبارت‬ ‫اند‬ ‫از‬ : ‫خواهران‬ ‫عینی‬ ‫یا‬ ‫پدری‬ ‫با‬ ‫دختران‬ ‫یا‬ ‫دختران‬ ،‫پسر‬ ‫گرچه‬ ‫درجه‬ ‫آن‬ ‫ها‬ ‫تنزیل‬ ‫نماید‬ . ‫در‬ ‫این‬ ‫صورت‬ ‫باقی‬ ‫متروکه‬ ‫را‬ ‫بعد‬ ‫از‬ ‫ادای‬ ‫حصه‬ ‫فروض‬ ‫مستحق‬ ‫می‬ ‫شوند‬ . • ‫ج‬ - ‫ذواالرحام‬ : ‫هرگاه‬ ‫هیچ‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫عصبات‬ ‫و‬ ‫اصحاب‬ ‫فروض‬ ‫نسبی‬ ‫و‬ ‫جود‬ ‫نداشته‬ ،‫باشند‬ ‫تمام‬ ‫متروکه‬ ‫یا‬ ‫باقی‬ ‫مانده‬ ‫آن‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫ذواالرحام‬ ‫پرداخته‬ ‫می‬ ‫شود‬ . ‫به‬ ‫استنار‬ ‫مادۀ‬ 2043 ‫قانون‬ ‫مدنی‬ ‫ذواالرحام‬ ( ‫صاحبان‬ ‫رحم‬ ) ‫چهار‬ ‫صنف‬ ‫می‬ ‫باشند‬ ‫که‬ ‫عبارت‬ ‫اند‬ ‫از‬ : • ‫اوالد‬ ‫دختران‬ ‫گرجه‬ ‫مراتب‬ ‫آن‬ ‫ها‬ ‫تنزیل‬ ‫نماید‬ ‫و‬ ‫اوالد‬ ‫دختران‬ ‫پسر‬ ‫گرچه‬ ‫تنزیل‬ ‫درجه‬ ‫نماید‬ . • ‫جد‬ ‫غیر‬ ‫صحیحی‬ ‫گرچه‬ ‫درجه‬ ‫او‬ ‫باال‬ ‫برود‬ ‫و‬ ‫جده‬ ‫غیر‬ ‫صحیحه‬ ‫گرچه‬ ‫درجه‬ ‫او‬ ‫باالشود‬ . • ‫پسران‬ ‫برادران‬ ‫مادری‬ ‫و‬ ‫اوالد‬ ‫آن‬ ‫ها‬ ‫گرچه‬ ‫درجه‬ ‫آن‬ ‫ها‬ ‫تنزیل‬ ‫نماید؛‬ ‫اوالد‬ ‫خواهرانعینی‬ ‫یا‬ ‫پدری‬ ‫گرچه‬ ‫مراتب‬ ‫آن‬ ‫ها‬ ‫تنزیل‬ ‫کند؛‬ ‫دخبران‬ ‫برادران‬ ‫عینی‬ ‫یا‬ ‫چدری‬ ‫یا‬ ‫مادری‬ ‫و‬ ‫اوالد‬ ‫آن‬ ‫ها‬ ‫گرچه‬ ‫مراتب‬ ‫آن‬ ‫ها‬ ‫تنزیل‬ ،‫نماید‬ ‫و‬ ‫اوالد‬ ‫آن‬ ‫ها‬ ‫گرچه‬ ‫تنزیل‬ ‫درج‬ ‫ه‬ ‫نمایند‬ .
‫دوم‬ ‫مبحث‬ - ‫الملل‬ ‫بین‬ ‫حقوق‬ • ‫حقوق‬ ‫بین‬ ‫الملل‬ ‫مجموعۀ‬ ‫قواعد‬ ‫و‬ ‫اصول‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫به‬ ‫قلمرو‬ ‫معین‬ ‫یک‬ ‫ک‬ ‫شور‬ ‫مربوط‬ ‫نبوده؛‬ ‫بلکه‬ ‫ار‬ ‫قلمرو‬ ‫و‬ ‫سرحدات‬ ‫یک‬ ‫کشور‬ ‫فراتر‬ ‫می‬ ‫رود‬ ‫از‬ ‫ط‬ ‫رف‬ ،‫دیگر‬ ‫قواعدی‬ ‫وجود‬ ‫دارد‬ ‫که‬ ‫در‬ ‫ساحه‬ ‫ملی‬ ‫قابل‬ ‫تطبیق‬ ‫بوده‬ ‫و‬ ‫زمانی‬ ‫ک‬ ‫ه‬ ‫خارج‬ ‫از‬ ‫قلمرو‬ ‫بر‬ ‫آن‬ ‫توجه‬ ،‫گردد‬ ‫وصف‬ ‫بارز‬ ‫دولت‬ ‫ها‬ ‫که‬ ‫عبارت‬ ‫از‬ ‫حاکمیت‬ ‫آن‬ ‫ها‬ ،‫است‬ ‫تحت‬ ‫سوال‬ ‫می‬ ‫رود‬ . ‫به‬ ‫این‬ ‫اساس‬ ‫به‬ ‫منطور‬ ‫حفظ‬ ‫حقوق‬ ،‫افراد‬ ‫نظم‬ ‫بین‬ ‫المللی‬ ‫یک‬ ‫سلسله‬ ‫قواعد‬ ‫و‬ ‫مقرراتی‬ ‫وجود‬ ‫دارد‬ ‫ک‬ ‫ه‬ ‫در‬ ‫واقع‬ ‫حقوق‬ ‫بین‬ ‫الملل‬ ‫نامیده‬ ‫می‬ ‫شود‬ . • ‫به‬ ‫صورت‬ ‫عموم‬ ‫حقوق‬ ‫بین‬ ‫الملل‬ ‫دارای‬ ‫یه‬ ‫بخش‬ ‫می‬ ،‫باشد‬ ‫که‬ ‫این‬ ‫سه‬ ‫ب‬ ‫خش‬ ‫عبارت‬ ‫اند‬ ‫از‬ : • ‫حقوق‬ ‫بین‬ ‫الملل‬ ‫عمومی؛‬ • ‫حقوق‬ ‫بین‬ ‫الملل‬ ‫خصوصی؛‬ • ‫حقوق‬ ‫جزای‬ ‫بین‬ ‫المللی‬ . • ‫برای‬ ‫فهم‬ ‫بهتر‬ ‫هر‬ ‫یک‬ ‫را‬ ‫طور‬ ‫جداگانه‬ ‫مورد‬ ‫مطالعه‬ ‫قرارمی‬ ‫دهیم‬ .
‫عمومی‬ ‫الملل‬ ‫بین‬ ‫حقوق‬ • ‫حقوق‬ ‫بین‬ ‫الملل‬ ‫عمومی‬ ‫مجموعۀ‬ ‫قواعد‬ ‫و‬ ‫اصول‬ ‫حقوقی‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫در‬ ‫سطح‬ ‫بین‬ ‫المللی‬ ‫پذی‬ ‫رفته‬ ‫شده‬ ‫و‬ ‫ا‬‫ال‬‫عم‬ ‫مناسبات‬ ،‫سیاسی‬ ،‫اقتصادی‬ ‫فرهنگی‬ ‫و‬ ‫تجارتی‬ ‫میان‬ ‫دولت‬ ‫های‬ ‫مستقل‬ ‫را‬ ‫تنظیم‬ ‫و‬ ‫از‬ ‫لحاظ‬ ‫حقوقی‬ ‫آن‬ ‫را‬ ‫اداره‬ ‫می‬ ‫کند‬ ‫یا‬ ‫به‬ ‫عبارۀ‬ ‫دیگر‬ : ‫حقوق‬ ‫بین‬ ‫الملل‬ ‫عمومی‬ ‫مناسبات‬ ‫م‬ ‫وجود‬ ‫میان‬ ‫دولت‬ ‫ها‬ ‫را‬ ‫شکل‬ ‫یا‬ ‫بعد‬ ‫حقوقی‬ ‫می‬ ‫دهد‬ . • ‫حقوق‬ ‫بین‬ ‫الملل‬ ‫عمومی‬ ‫از‬ ‫هر‬ ‫لحا‬ ‫ظ‬ ‫با‬ ‫حقوق‬ ‫ملی‬ ‫تفاوت‬ ‫دارد‬ ‫که‬ ‫باالی‬ ‫تمام‬ ‫شخصیت‬ ‫ها‬ ‫ی‬ ‫حقوق‬ ‫بین‬ ‫الملل‬ ‫عمومی‬ ‫به‬ ‫طور‬ ‫یکسان‬ ‫قابل‬ ‫تطبیق‬ ‫است‬ . • ‫قابل‬ ‫تذکر‬ ‫است‬ ‫که‬ ‫حقوق‬ ‫بین‬ ‫الملل‬ ‫عمومی‬ ‫قابل‬ ‫تغییر‬ ‫بوده‬ ‫و‬ ‫این‬ ‫تغییرات‬ ‫باالی‬ ‫ج‬ ‫وامع‬ ‫و‬ ‫دولت‬ ‫ها‬ ‫که‬ ‫در‬ ‫روشنایی‬ ‫قواعد‬ ‫این‬ ‫علم‬ ‫به‬ ‫توسعه‬ ‫یا‬ ‫پیشرفت‬ ‫علم‬ ‫و‬ ‫فن‬ ‫آ‬ ‫وری‬ ( ‫ساینس‬ ‫و‬ ‫ت‬ ‫کنالوژی‬ ) ‫توجه‬ ،‫دارند‬ ‫بدعالوۀ‬ ‫آن‬ ‫که‬ ‫موقعیت‬ ‫این‬ ‫کشورها‬ ‫در‬ ‫جامعه‬ ‫بین‬ ‫المللی‬ ‫بلند‬ ،‫رفته‬ ‫در‬ ‫عی‬ ‫ن‬ ‫حال‬ ‫باعث‬ ‫پیشرفت‬ ،‫اقتصادی‬ ‫اجتماعی‬ ‫و‬ ‫سیاسی‬ ‫در‬ ‫ساه‬ ‫ملی‬ ‫نیز‬ ‫می‬ ‫گردد‬ . • ‫درواقعیت‬ ‫توافقات‬ ‫دولت‬ ‫ها‬ ‫یک‬ ‫بخش‬ ‫عمده‬ ‫و‬ ‫اساسی‬ ‫اصول‬ ‫حقوق‬ ‫بین‬ ‫الملل‬ ‫عمومی‬ ‫راتش‬ ‫کیل‬ ‫داده‬ ‫و‬ ‫بر‬ ‫مبنای‬ ‫آن‬ ‫دولت‬ ‫ها‬ ‫منحیث‬ ،‫بزرگترین‬ ‫اولین‬ ‫و‬ ‫ممتاز‬ ‫ترین‬ ‫شخصیت‬ ‫بین‬ ‫الم‬ ‫للی‬ ‫شناخته‬ ‫می‬ ‫شوند‬ . • ‫هم‬ ‫چنان‬ ‫سازمان‬ ‫ملل‬ ‫متحد‬ ‫به‬ ‫ثصوص‬ ‫فیصله‬ ‫های‬ ‫شورای‬ ‫امنیت‬ ‫و‬ ‫منشور‬ ‫این‬ ‫سازمان‬ ‫شع‬ ‫به‬ ‫بزرگ‬ ‫از‬ ‫حقوق‬ ‫بین‬ ‫الملل‬ ‫شناخته‬ ‫می‬ ‫شوند‬ . ‫هم‬ ‫چنان‬ ‫سازمان‬ ‫ملل‬ ‫متحد‬ ‫به‬ ‫خصوص‬ ‫فیص‬ ‫له‬ ‫های‬ ‫شورای‬ ‫امنیت‬ ‫و‬ ‫منشور‬ ‫این‬ ‫سازمان‬ ‫شعبه‬ ‫بزرگ‬ ‫از‬ ‫حقوق‬ ‫بین‬ ‫الملل‬ ‫شناخته‬ ‫می‬ ‫شود‬ .
‫منابع‬ ‫و‬ ‫تعریف‬ • ‫های‬ ‫وقرارداد‬ ‫تعاملی‬ ‫اصوا‬ ،‫قواعد‬ ‫مجموعه‬ ‫عمومی‬ ‫الملل‬ ‫بین‬ ‫حقوق‬ ‫و‬ ‫المللی‬ ‫بین‬ ‫های‬ ‫سازمان‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫دولت‬ ‫مناسبات‬ ‫اول‬ ‫قدم‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫کند‬ ‫می‬ ‫اداره‬ ‫المللی‬ ‫بین‬ ‫های‬ ‫سازمان‬ ‫البینی‬ ‫ذات‬ ‫مناسبات‬ . • ‫ح‬ ‫این‬ ‫های‬ ‫شخصیت‬ ‫و‬ ‫منابع‬ ‫که‬ ‫آید‬ ‫می‬ ‫بر‬ ‫چنین‬ ‫فوق‬ ‫تعریف‬ ‫از‬ ‫قوق‬ ‫از‬ ‫اند‬ ‫عبارت‬ : • ‫عمومی؛‬ ‫الملل‬ ‫بین‬ ‫حقوق‬ ‫منابع‬ • ‫المللی؛‬ ‫بین‬ ‫های‬ ‫قرارداد‬ • ‫المللی؛‬ ‫بین‬ ‫تعامالت‬ • ‫حقوق؛‬ ‫عمومی‬ ‫اصول‬ • ‫حقوق؛‬ ‫دکترین‬ • ‫المللی‬ ‫بین‬ ‫قضایی‬ ‫رویه‬ .
‫ادامه‬ • ‫الف‬ - ‫قرارداد‬ ‫های‬ ‫بین‬ ‫المللی‬ : ‫قرادادهای‬ ‫بین‬ ‫المللی‬ ‫یک‬ ‫من‬ ‫بع‬ ‫بزرگ‬ ‫حقوق‬ ‫بین‬ ‫الملل‬ ‫عمومی‬ ‫به‬ ‫شمار‬ ‫می‬ ‫رود‬ . ‫کمیسون‬ ‫ب‬ ‫ین‬ ‫المللی‬ ‫سازمان‬ ‫ملل‬ ‫متحد‬ ‫قرارداد‬ ‫را‬ ‫چنین‬ ‫تعریف‬ ‫من‬ ‫کند‬ : " ‫هرگونه‬ ‫توافق‬ ‫بین‬ ‫المللی‬ ‫مدون‬ ‫که‬ ‫در‬ ‫یک‬ ‫سند‬ ‫یا‬ ‫دو‬ ‫یا‬ ‫چ‬ ‫ند‬ ‫سند‬ ‫الحاق‬ ‫ذکرشده‬ ‫و‬ ‫بین‬ ‫دو‬ ‫یا‬ ‫چند‬ ‫دولت‬ ‫موضوع‬ ‫حقوق‬ ‫بین‬ ‫ال‬ ‫ملل‬ ‫منعقد‬ ‫گردیده‬ ‫و‬ ‫حقوق‬ ‫بین‬ ‫الملل‬ ‫بر‬ ‫ان‬ ‫حاکم‬ ،‫باشد‬ ‫بدون‬ ‫ت‬ ‫وجه‬ ‫به‬ ‫نام‬ ‫خاص‬ ‫آن‬ ،‫قرارداد‬ ‫عهد‬،‫معاهده‬ ،‫نامه‬ ،‫پروتوکول‬ ،‫میثاق‬ ،‫منشور‬ ،‫اساسنامه‬ ،‫اعالمیه‬ ‫موافقت‬ ‫نامه‬ ‫های‬ ،‫مذهبی‬ ‫تبادله‬ ‫یاداشت‬ ‫ها‬ ، ‫یاداشت‬ ‫موافقت‬ ‫و‬ ‫غیره‬ ‫بدون‬ ‫توجه‬ ‫به‬ ‫عنوان‬ ‫قرارداد‬ ‫مورد‬ ‫قبول‬ ‫کمیسیون‬ ‫می‬ ‫باشد‬ . "
‫ادامه‬ • ‫ب‬ - ‫المللی‬ ‫بین‬ ‫تعامالت‬ : ‫اص‬ ‫و‬ ‫عمده‬ ‫منابع‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ‫المللی‬ ‫بین‬ ‫تعامالت‬ ‫لی‬ ‫میرود‬ ‫شمار‬ ‫به‬ ‫الملل‬ ‫بین‬ ‫حقوق‬ . • ‫اس‬ ‫و‬ ‫عمده‬ ‫منبع‬ ‫تاریخی‬ ‫لحاظ‬ ‫از‬ ‫منبع‬ ‫این‬ ‫دانشمندان‬ ‫از‬ ‫بعضی‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫اسی‬ ‫المللی‬ ‫بین‬ ‫تعمالت‬ ‫را‬ ‫المللی‬ ‫بین‬ ‫های‬ ‫قرارداد‬ ‫اساس‬ ‫و‬ ‫دفته‬ ‫شمار‬ ‫به‬ ‫تشکیل‬ ‫دهد‬ ‫می‬ . ‫دو‬ ‫مکلفیت‬ ‫و‬ ‫حقوق‬ ‫خصوص‬ ‫به‬،‫قراردادها‬ ‫اساس‬ ‫که‬ ‫معنی‬ ‫بدین‬ ‫لت‬ ‫دهد‬ ‫می‬ ‫تشکیل‬ ‫تعمالت‬ ‫ساحه‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫عمومی‬ ‫الملل‬ ‫بین‬ ‫حقوق‬ ‫اساس‬،‫ها‬ . • ‫چ‬ ‫بوده‬ ‫الملل‬ ‫بین‬ ‫حقوق‬ ‫بزرگ‬ ‫منتع‬ ‫یک‬ ‫المللی‬ ‫بین‬ ‫تعمالت‬ ‫هم‬ ‫امروز‬ ‫نانچه‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫حقوق‬ ‫اساسی‬ ‫منبع‬ ‫تعمالت‬ ‫هم‬ ‫اکنون‬ ‫ال‬ ‫کامن‬ ‫حقوقی‬ ‫سیستم‬ ‫در‬ ‫گردد‬ ‫می‬ ‫محسوب‬ . ‫شد‬ ‫شناخته‬ ‫رسمیت‬ ‫به‬ ‫تعامالت‬ ‫الملل‬ ‫بین‬ ‫حقوق‬ ‫در‬ ‫ه‬ ‫روابط‬ ‫روشن‬ ‫و‬ ‫صریح‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫مدیدی‬ ‫های‬ ‫مدت‬ ‫که‬ ،‫است‬ ‫حقوقی‬ ‫قواعد‬ ‫کرد‬ ‫اداره‬ ‫را‬ ‫عمومی‬ ‫الملل‬ ‫بین‬ ‫حقوق‬ ‫های‬ ‫سایرشخصیت‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫دولت‬ ‫بین‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫اند‬ ‫شده‬ ‫پذیرفته‬ ‫الزامی‬ ‫حقوقی‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫طرف‬ ‫از‬ .
‫ادامه‬ • ‫ج‬ - ‫حقوق‬ ‫عمومی‬ ‫اصول‬ : ‫از‬ ‫قواعد‬ ‫این‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫حقوق‬ ‫عمومی‬ ‫اصول‬ ‫از‬ ‫منظور‬ ‫یا‬ ‫هدف‬ ‫باشد‬ ‫شده‬ ‫شناخته‬ ‫رسمیت‬ ‫به‬ ‫ها‬ ‫دولت‬ ‫طرف‬ . ‫مادۀ‬ 38 ،‫عدالت‬ ‫المللی‬ ‫بین‬ ‫محکمه‬ ‫اساسنامه‬ ‫شناسد‬ ‫می‬ ‫الملل‬ ‫بین‬ ‫حقوق‬ ‫منبع‬ ‫سومین‬ ‫حیث‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫حقوق‬ ‫عمومی‬ ‫اصول‬ . • ‫د‬ - ‫دکترین‬ : ‫به‬ ‫حقوق‬ ‫درساحه‬ ‫که‬ ،‫شود‬ ‫می‬ ‫گفته‬ ‫دانشمندان‬ ‫و‬ ‫علما‬ ‫نظریات‬ ‫به‬ ‫طورعام‬ ‫به‬ ‫عنوان‬ ‫باشد‬ ‫شده‬ ‫شناخته‬ ‫منبع‬ ‫یک‬ . ‫ش‬ ‫الملل‬ ‫بین‬ ‫حقوق‬ ‫منبع‬ ‫حیث‬ ‫نیزبه‬ ‫طوردکترین‬ ‫همین‬ ‫اما‬ ‫شده؛‬ ‫ناخته‬ ‫باشد‬ ‫می‬ ‫الملل‬ ‫بین‬ ‫حقوق‬ ‫فرعی‬ ‫منبع‬ ‫دکترین‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫آوری‬ ‫یاد‬ ‫قابل‬ ‫نکته‬ ‫این‬ . • ‫ه‬ - ‫المللی‬ ‫بین‬ ‫قضایی‬ ‫رویه‬ : ‫ا‬ ‫بین‬ ‫حقوق‬ ‫در‬ ‫دکترین‬ ‫مانند‬ ‫المللی‬ ‫بین‬ ‫قضایی‬ ‫رویه‬ ‫منبع‬ ‫یک‬ ‫لملل‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫نداشته‬ ‫وجود‬ ‫تعامالت‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫قرارداد‬ ‫که‬ ‫درصورتی‬ ‫معنی‬ ‫بدین‬ ،‫باشد‬ ‫می‬ ‫معنوی‬ ‫و‬ ‫فرعی‬ ‫ویه‬ ‫ش‬ ‫صادر‬ ‫فیصله‬ ‫مورد‬ ‫در‬ ‫ا‬‫ال‬‫قب‬ ‫که‬ ‫جدید‬ ‫موضوع‬ ‫به‬ ‫مشابه‬ ‫موضوع‬ ‫المللی‬ ‫بین‬ ‫قضایی‬ ‫از‬ ‫باشد‬ ‫ده‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫گرفته‬ ‫کار‬ ‫قضایی‬ ‫رویه‬ . • ‫نیس‬ ‫مکلف‬ ‫آن‬ ‫رعایت‬ ‫عدم‬ ‫و‬ ‫رعایت‬ ‫به‬ ‫ها‬ ‫دولت‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫آوری‬ ‫یاد‬ ‫قابل‬ ‫نکته‬ ‫این‬ ‫چنان‬ ‫هم‬ ‫تند‬ . • ‫المللی‬ ‫بین‬ ‫های‬ ‫سازمان‬ ،‫ها‬ ‫دولت‬ ‫الملل‬ ‫بین‬ ‫حقوق‬ ‫های‬ ‫شخصیت‬ ‫دیدیم‬ ‫تعریف‬ ‫در‬ ‫چنانچه‬ ‫و‬ ‫باشد‬ ‫می‬ ‫خواه‬ ‫آزادی‬ ‫های‬ ‫سازمان‬ ‫هم‬ ‫و‬ ‫افراد‬ ‫ا‬‫ا‬‫بعض‬ . • ‫گیریم‬ ‫می‬ ‫معرفی‬ ‫به‬ ‫مختصر‬ ‫طور‬ ‫را‬ ‫شخصیت‬ ‫این‬ .
مبادی حقوق
مبادی حقوق
مبادی حقوق
مبادی حقوق
مبادی حقوق
مبادی حقوق
مبادی حقوق
مبادی حقوق

Recommended

Radiation for Glioblastoma
Radiation for GlioblastomaRadiation for Glioblastoma
Radiation for Glioblastoma
Robert J Miller MD
 
Meiotic cell division
Meiotic cell divisionMeiotic cell division
Meiotic cell division
Dr. Binu Babu Nursing Lectures Incredibly Easy
 
Indian monsoons tam 2013-19
Indian monsoons tam 2013-19Indian monsoons tam 2013-19
Indian monsoons tam 2013-19
Vijay Kumar
 
Tumor
TumorTumor
Tumor
ANKITKUMAR2427
 
Karyotyping
KaryotypingKaryotyping
Karyotyping
Rabab Salama, MBBCh, MSc, FEBCP, HCQM, HosMang
 
karyotyping
karyotypingkaryotyping
karyotyping
Shahjalal University of Science and Technology
 
Climate: Monsoon Climate
Climate: Monsoon ClimateClimate: Monsoon Climate
Climate: Monsoon Climate
geomillie
 
Hayvan doku kültürü EGEKÖK Maraton Kök Hücre
Hayvan doku kültürü EGEKÖK Maraton Kök HücreHayvan doku kültürü EGEKÖK Maraton Kök Hücre
Hayvan doku kültürü EGEKÖK Maraton Kök Hücre
Ökkeş Zortuk
 

Recommended

Radiation for Glioblastoma
Radiation for GlioblastomaRadiation for Glioblastoma
Radiation for Glioblastoma
Robert J Miller MD
 
Meiotic cell division
Meiotic cell divisionMeiotic cell division
Meiotic cell division
Dr. Binu Babu Nursing Lectures Incredibly Easy
 
Indian monsoons tam 2013-19
Indian monsoons tam 2013-19Indian monsoons tam 2013-19
Indian monsoons tam 2013-19
Vijay Kumar
 
Tumor
TumorTumor
Tumor
ANKITKUMAR2427
 
Karyotyping
KaryotypingKaryotyping
Karyotyping
Rabab Salama, MBBCh, MSc, FEBCP, HCQM, HosMang
 
karyotyping
karyotypingkaryotyping
karyotyping
Shahjalal University of Science and Technology
 
Climate: Monsoon Climate
Climate: Monsoon ClimateClimate: Monsoon Climate
Climate: Monsoon Climate
geomillie
 
Hayvan doku kültürü EGEKÖK Maraton Kök Hücre
Hayvan doku kültürü EGEKÖK Maraton Kök HücreHayvan doku kültürü EGEKÖK Maraton Kök Hücre
Hayvan doku kültürü EGEKÖK Maraton Kök Hücre
Ökkeş Zortuk
 
Thyroid cancer by J. Shah
Thyroid cancer by J. ShahThyroid cancer by J. Shah
Thyroid cancer by J. Shah
Eurasian Federation of Oncology
 
MITOSIS
MITOSISMITOSIS
MITOSIS
Claudia Nhacolo
 
Indian summer monsoon
Indian summer monsoonIndian summer monsoon
Indian summer monsoon
sumitvikram
 
Climate classification prepared by Dr.BABU N
Climate classification prepared by Dr.BABU NClimate classification prepared by Dr.BABU N
Climate classification prepared by Dr.BABU N
abdul basith p k
 
Earth’s atmosphere
Earth’s atmosphereEarth’s atmosphere
Earth’s atmosphere
clarisseoria
 
Introduction to Cancer " part one "
Introduction to Cancer " part one "Introduction to Cancer " part one "
Introduction to Cancer " part one "
Mohammed Sami
 
Cancer Genes And Growth Factors
Cancer Genes And Growth FactorsCancer Genes And Growth Factors
Cancer Genes And Growth Factors
alaa essa
 
Neuroblastoma a tough nut to crack ?
Neuroblastoma a tough nut to crack ?Neuroblastoma a tough nut to crack ?
Neuroblastoma a tough nut to crack ?
National Cancer Institute, Cairo University - Children's Cancer Hospital - Egypt 57357
 
Glioblastoma Multiforme
Glioblastoma MultiformeGlioblastoma Multiforme
Glioblastoma Multiforme
Atheer Al-zubedi
 
El nino
El ninoEl nino
El nino
shruti5562
 
آشنایی با حقوق
آشنایی با حقوقآشنایی با حقوق
آشنایی با حقوق
Ali Reza Hashemi Nekoo
 
دفاع
دفاعدفاع
دفاع
Bahare Ghanoon
 
سلاید های اداره و پالیسی عامه برای محصلین ادارراه عامه.pptx
سلاید های اداره و پالیسی عامه برای محصلین ادارراه عامه.pptxسلاید های اداره و پالیسی عامه برای محصلین ادارراه عامه.pptx
سلاید های اداره و پالیسی عامه برای محصلین ادارراه عامه.pptx
maminahmadi76
 
OFFICE LAW CONSTITUTIONAL LAW AND WHAT IS ABOUT IT.PPTX
OFFICE LAW CONSTITUTIONAL LAW AND WHAT IS ABOUT IT.PPTXOFFICE LAW CONSTITUTIONAL LAW AND WHAT IS ABOUT IT.PPTX
OFFICE LAW CONSTITUTIONAL LAW AND WHAT IS ABOUT IT.PPTX
national institute of genetics and biotechnology of Iran (NIGEB)
 
سلايډونه عقد.pptx about the very good things
سلايډونه عقد.pptx about the very good thingsسلايډونه عقد.pptx about the very good things
سلايډونه عقد.pptx about the very good things
hazrathakimhaqyar587
 
i will go witgkh wo to oسلايډونه عقد.pptx
i will go witgkh wo to oسلايډونه عقد.pptxi will go witgkh wo to oسلايډونه عقد.pptx
i will go witgkh wo to oسلايډونه عقد.pptx
hazrathakimhaqyar587
 
بررسی نقش کمیته اقتصادی اجتماعی سازمان ملل در ارتقای حقوق بشر
بررسی نقش کمیته اقتصادی اجتماعی سازمان ملل در ارتقای حقوق بشر بررسی نقش کمیته اقتصادی اجتماعی سازمان ملل در ارتقای حقوق بشر
بررسی نقش کمیته اقتصادی اجتماعی سازمان ملل در ارتقای حقوق بشر
mim danesh
 
درآمدی بر تاریخ، ساختار حقوقی و وضعیت 1 (1)
درآمدی بر تاریخ، ساختار حقوقی و وضعیت 1 (1)درآمدی بر تاریخ، ساختار حقوقی و وضعیت 1 (1)
درآمدی بر تاریخ، ساختار حقوقی و وضعیت 1 (1)
Tavaana
 
کسب و کار در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
کسب و کار در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایرانکسب و کار در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
کسب و کار در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
Ali Reza Hashemi Nekoo
 
Unit edited 14-interchange 5
Unit edited 14-interchange 5Unit edited 14-interchange 5
Unit edited 14-interchange 5
Sebghatullah Karimi
 
5 benefit of reading
5 benefit of reading5 benefit of reading
5 benefit of reading
Sebghatullah Karimi
 
سیرتاریخی مالیه در افغانستان
سیرتاریخی مالیه در افغانستانسیرتاریخی مالیه در افغانستان
سیرتاریخی مالیه در افغانستان
Sebghatullah Karimi
 

More Related Content

What's hot

Cancer Genes And Growth Factors
Cancer Genes And Growth FactorsCancer Genes And Growth Factors
Cancer Genes And Growth Factors
alaa essa
 

What's hot (10)

Thyroid cancer by J. Shah
Thyroid cancer by J. ShahThyroid cancer by J. Shah
Thyroid cancer by J. Shah
 
MITOSIS
MITOSISMITOSIS
MITOSIS
 
Indian summer monsoon
Indian summer monsoonIndian summer monsoon
Indian summer monsoon
 
Climate classification prepared by Dr.BABU N
Climate classification prepared by Dr.BABU NClimate classification prepared by Dr.BABU N
Climate classification prepared by Dr.BABU N
 
Earth’s atmosphere
Earth’s atmosphereEarth’s atmosphere
Earth’s atmosphere
 
Introduction to Cancer " part one "
Introduction to Cancer " part one "Introduction to Cancer " part one "
Introduction to Cancer " part one "
 
Cancer Genes And Growth Factors
Cancer Genes And Growth FactorsCancer Genes And Growth Factors
Cancer Genes And Growth Factors
 
Neuroblastoma a tough nut to crack ?
Neuroblastoma a tough nut to crack ?Neuroblastoma a tough nut to crack ?
Neuroblastoma a tough nut to crack ?
 
Glioblastoma Multiforme
Glioblastoma MultiformeGlioblastoma Multiforme
Glioblastoma Multiforme
 
El nino
El ninoEl nino
El nino
 

Similar to مبادی حقوق

i will go witgkh wo to oسلايډونه عقد.pptx
i will go witgkh wo to oسلايډونه عقد.pptxi will go witgkh wo to oسلايډونه عقد.pptx
i will go witgkh wo to oسلايډونه عقد.pptx
hazrathakimhaqyar587
 
درآمدی بر تاریخ، ساختار حقوقی و وضعیت 1 (1)
درآمدی بر تاریخ، ساختار حقوقی و وضعیت 1 (1)درآمدی بر تاریخ، ساختار حقوقی و وضعیت 1 (1)
درآمدی بر تاریخ، ساختار حقوقی و وضعیت 1 (1)
Tavaana
 

Similar to مبادی حقوق (9)

آشنایی با حقوق
آشنایی با حقوقآشنایی با حقوق
آشنایی با حقوق
 
دفاع
دفاعدفاع
دفاع
 
سلاید های اداره و پالیسی عامه برای محصلین ادارراه عامه.pptx
سلاید های اداره و پالیسی عامه برای محصلین ادارراه عامه.pptxسلاید های اداره و پالیسی عامه برای محصلین ادارراه عامه.pptx
سلاید های اداره و پالیسی عامه برای محصلین ادارراه عامه.pptx
 
OFFICE LAW CONSTITUTIONAL LAW AND WHAT IS ABOUT IT.PPTX
OFFICE LAW CONSTITUTIONAL LAW AND WHAT IS ABOUT IT.PPTXOFFICE LAW CONSTITUTIONAL LAW AND WHAT IS ABOUT IT.PPTX
OFFICE LAW CONSTITUTIONAL LAW AND WHAT IS ABOUT IT.PPTX
 
سلايډونه عقد.pptx about the very good things
سلايډونه عقد.pptx about the very good thingsسلايډونه عقد.pptx about the very good things
سلايډونه عقد.pptx about the very good things
 
i will go witgkh wo to oسلايډونه عقد.pptx
i will go witgkh wo to oسلايډونه عقد.pptxi will go witgkh wo to oسلايډونه عقد.pptx
i will go witgkh wo to oسلايډونه عقد.pptx
 
بررسی نقش کمیته اقتصادی اجتماعی سازمان ملل در ارتقای حقوق بشر
بررسی نقش کمیته اقتصادی اجتماعی سازمان ملل در ارتقای حقوق بشر بررسی نقش کمیته اقتصادی اجتماعی سازمان ملل در ارتقای حقوق بشر
بررسی نقش کمیته اقتصادی اجتماعی سازمان ملل در ارتقای حقوق بشر
 
درآمدی بر تاریخ، ساختار حقوقی و وضعیت 1 (1)
درآمدی بر تاریخ، ساختار حقوقی و وضعیت 1 (1)درآمدی بر تاریخ، ساختار حقوقی و وضعیت 1 (1)
درآمدی بر تاریخ، ساختار حقوقی و وضعیت 1 (1)
 
کسب و کار در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
کسب و کار در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایرانکسب و کار در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
کسب و کار در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
 

More from Sebghatullah Karimi

More from Sebghatullah Karimi (12)

Unit edited 14-interchange 5
Unit edited 14-interchange 5Unit edited 14-interchange 5
Unit edited 14-interchange 5
 
5 benefit of reading
5 benefit of reading5 benefit of reading
5 benefit of reading
 
سیرتاریخی مالیه در افغانستان
سیرتاریخی مالیه در افغانستانسیرتاریخی مالیه در افغانستان
سیرتاریخی مالیه در افغانستان
 
شبکه کمپیوتری Computer network
شبکه کمپیوتری Computer networkشبکه کمپیوتری Computer network
شبکه کمپیوتری Computer network
 
شرح پروژه دیتابس لیلیه
شرح پروژه دیتابس لیلیهشرح پروژه دیتابس لیلیه
شرح پروژه دیتابس لیلیه
 
ویرایش چیست و ویراستار کیست
ویرایش چیست و ویراستار کیستویرایش چیست و ویراستار کیست
ویرایش چیست و ویراستار کیست
 
ساختارهای کنترولی درجاوا
ساختارهای کنترولی درجاواساختارهای کنترولی درجاوا
ساختارهای کنترولی درجاوا
 
زمان حال ساده Simple present tense
زمان حال ساده Simple present tenseزمان حال ساده Simple present tense
زمان حال ساده Simple present tense
 
زمان حال جاری present continuous tense
زمان حال جاری present continuous tenseزمان حال جاری present continuous tense
زمان حال جاری present continuous tense
 
رسانه وجامعه
رسانه وجامعهرسانه وجامعه
رسانه وجامعه
 
دنیای زیبای ویب دیزاین
دنیای زیبای ویب دیزایندنیای زیبای ویب دیزاین
دنیای زیبای ویب دیزاین
 
خبر News
خبر Newsخبر News
خبر News
 

مبادی حقوق