2. Bazat e laminimit(cilindrimit-petëzimit)
Përpjekjet e para për përftimin e
produkteve të cilindruara (laminuara) datojnë
që nga shek. XV.
Në vitin 1495 Leonardo da Vinçi përmend
për herë të parë pajisjen për laminimin e
llamarinës së plumbit.
Në vitin 1615 është përdorur pajisja për
prodhimin me cilindrim të disa veglave
muzikore.
Pajisjet e këtilla primitive për cilindrim
(laminim) janë vu në veprim (lëvizje) me dorë,
ndërsa më vonë vehen në veprim me ndihmën
e fuqisë së ujit.
3. Linja e parë e cilindrimit (laminimit) të
çelikut ka startuar në vitin 1838 në Belgjikë
dhe është shfrytëzuar për përftimin e
shufrave dhe telave.
Më vonë, diku kah viti 1873 fillon së
funksionuari edhe linja e cilindrimit
(laminimit) në Gjermani dhe në vitin 1861 ajo
në Angli, që është shfrytëzuar për përftimin e
llamarinës.
Sot, ekzistojnë linja moderne
(bashkëkohore) të laminimit me shkallë të
lartë të mekanizimit dhe automatizimit të
udhëheqjes së procesit teknologjik.
4. Rëndësia e laminimit në përpunimin e
metaleve
Laminimi është një prej metodave
kryesore të përpunimit të metaleve me
deformim plastik dhe përdoret për përftimin e
gjysmëprodukteve dhe produkteve të
gatshme, që gjejnë përdorim të gjerë në degë
të ndryshme të industrisë.
Asortimenti, gjegjësisht nomenklatura e
gjysmëprodukteve dhe produkteve të
laminuara përfaqësohet nga një spektër tepër
i gjerë produktesh, duke filluar prej gjilpërës
e deri te lokomotiva.
5. -Mbi 80% e prodhimtarisë së tërsishme të
çelikut në botë, përpunohet me laminim.
-Mbi 55% e prodhimtarisë së metaleve me
ngjyrë poashtu përpunohen me laminim.
Definicioni i procesit të laminimit
Laminimi është proces i përpunimit të
metaleve me deformim plastik që reqlizohet
me hyrjen e lëndës së parë (metalit) në
hapësirën ndërmjet dy cilindrave laminues që
rrotullohen me kahje të kundërt me ç,
rast
deformohet duke u reduktuar, duke u zgjatur
dhe duke u zgjeruar.
6. Gjatë laminimit, krahas ndryshimit të
formës dhe përmasave gjeometrike të metalit
që i nënshtrohet përpunimit, ndryshon edhe
struktura dhe si rrjedhim edhe vetitë fiziko-
mekanike.
Mënyra më e thjeshtë dhe më e përhapur
e laminimit është ajo që realizohet me
ndihmën e dy cilindrave laminues.
9. Klasifikimi i procesit të laminimit
Në industri janë të njohura metoda të
ndryshme të laminmit, varësisht nga faktorë
të ndryshëm që merren si parametra për
klasifikim:
Në varësi të temperaturës në të cilën
realizohet, dallohet:
-laminimi në të nxehtë,
-laminimi në të ftohtë
Në varësi të trajtës (formës) së
produkteve që përftohen, dallohet:
-laminimi i sheshtë (rrafshtë-petëzimi),
-laminimi me kalibra (kalibrimi).
13. Në varësi të pozitës së vendosjes së
cilindrave laminues, dallohet:
-laminimi gjatësor,
-laminimi tërthor,
-laminimi i pjerrtë (kithtë).
Në varësi të veprimit të forcave në zonën
e deformimit, dallohet:
-laminimi simetrik,
-laminimi asimetrik.
14. Gjeometria e zonës së deformimit
Gjatë realizimit të laminimit gjatësor,
deformimi plastik i metalit nuk realizohet në
mënyrë të përnjëhershme i tërë vëllimi i
metalit, por vetëm një pjesë e caktuar e tij që
gjendet në kontakt të drejtpërdrejt me
cilindrat laminues.
15. Këndi i kapjes (përqafimit-α), paraqet
këndin qëndror AOB që përkufizohet me dy
rreze në pikat kontaktuese të metalit me
cilindrat laminues në hyrje dhe në dalje, sipas
figurës në vazhdim:
16.
17. Harku i kapjes paraqet gjatësinë
kontaktuese të metalit me cilindrat laminues.
Gjatësia e harkut të kapjes (AB) mund të
llogaritet me ndihmën e relacionit:
Për kënde të vogla të kapjes, gjatësia e
harkur AB merret e barabartë me gjatësinë e
tetivës AB, a cila llogaritet në bazë të
ngjashmërisë së trekandshave ABC dhe ABE.
18. Parametrat e deformimit gjatë laminimit
Duke u nisur nga ligji për ruajtjen e
vëllimit rrjedh se dhe gjatë laminimit vëllimi i
metalit para deformimit plastik është i
barabartë me vëllimin e metalit pas
deformimit:
Vo=V1
19. Zgjerimi gjatë procesit të laminimit
Ndryshimi i gjerësisë së metalit pas
deformimit (b1) dhe para deformimit (bo),
paraqet zgjerimin absolut:
�b=b1-bo (mm)
20. Zgjerimi i metalit gjatë laminimit është
një dukuri mjaft e rëndësishme nga se ka
ndikim përcaktues në zhvillimin e tërsishëm
të procesit të laminimit dhe në përmasat
gjeometrike dhe kualitetin e produktit të
laminuar.
Gjatë laminimit dallohen katër lloje të
zgjerimit:
-zgjerim i lirë,
-zgjrimi i kufizuar,
-zgjerim i detyruar,
-zgjerim i penguar.
21. Procesi teknologjik i laminimit
Procesi teknologjik i laminimit të
metaleve përbëhet nga:
-përgatitja e metalit për laminim,
-laminimi,
-përpunimi i mëtejmë pas laminimit.
Për tu realizuar këto operacione, reparti i
laminimit përbëhet nga këto linja:
-linja e përgatitjes së metalit për laminim,
-linja për nxehje,
-linja e laminimit,
-linja për përpunim të mëtejmë.
22. Pajisjet për laminim
Kafazi cilindrik është pajisja kryesore e
linjës së laminimit nga se këtu realizohet
deformimi (laminimi) i metalit.
23. Llojet e kafazëve laminues
Varësisht nga numri i cilindrave
laminues, ekzistojnë disa lloje të kafazëve
(agregatëve) laminues: kafaz me dy cilindra
(duo-dysh), me tre cilindra (trio-tresh), me
katër cilindra (kuatro-katërsh) e kështu me
radhë.
27. Produktet e përftuara me laminim
Me laminim(cilindrim) mund të përftohen:
-gjysmëprodukte,
-produkte të gatshme,
Vlen të theksohet se të gjithë këto
produkte mund të përftohen:
-në gjendje të nxehtë
-në gjendje të ftohtë
29. Laminimi i produkteve të gatshme
Në grupin e produkteve të gatshme që
përftohen me laminim, hyjnë të gjitha profilet,
përkatësisht produktet me seksione të
ndryshme të standardizuara dhe që shkojnë
direkt në eksploatim.
Produktet e gatshme të laminimit ndahen
në:
produkte, përkatësisht shufra me seksion të
plotë,
30. profile të ndryshme të zakonshme:
-shinat,
-gypat (tubat) me dhe pa tegel,
-telat,
-llamarinat
produktet speciale (bandazhe, unaza, rrota,
sfera, profile me seksion tërthor periodik-të
ndryshëm