1. 1
1
ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Ν ΠΟΤΙΔΑΙΑΣ
ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2014-15
ΣΠΗΛΑΙΑ ΚΑΙ ΒΡΑΧΟΣΠΗΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΜΟΥ
Παρουσίαση προγράμματος
Υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί: Αδαμίδου Ραλλία, Γεωργαλάς Πέτρος. Τάξη Δ΄
Πορεία του προγράμματος:
1η στάση: Στα πλαίσια του προγράμματος τα σπήλαια της χώρας μου
πραγματοποιήσαμε ηλεκτρονική επίσκεψη στο σπήλαιο των Πετραλώνων. Οι
μαθητές ενθουσιάστηκαν από τα ευρήματα που υπάρχουν στο σπήλαιο και για τις
πληροφορίες που μας έδωσαν για τη ζωή του αρχανθρώπου στο σπήλαιο, καθώς και
από το εσωτερικό του σπηλαίου.
Λίγα λόγια για το σπήλαιο των Πετραλώνων.
Το σπήλαιο Πετραλώνων βρίσκεται περίπου ένα χιλιόμετρο από το χωριό Πετράλωνα
του νομού Χαλκιδικής της Μακεδονίας. Είναι ανοικτό για το κοινό από το 1979. Στο
σπήλαιο ανακαλύφθηκαν από τον Άρη Πουλιανό τα ίχνη κατοίκησης Αρχανθρώπων
700.000 περίπου ετών, κατ' εκτίμηση του ίδιου των αρχαιότερων Ευρωπαίων
προγόνων που έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα.

2. 2
2
Αρχαιολογία
Το σπήλαιο ανακάλυψε ο Φίλιππος Χαντζαρίδης στις 10 Μαΐου του 1959 και έγινε
γνωστό για τα παλαιοντολογικά και παλαιοανθρωπολογικά του ευρήματα ήδη από το
1960, μετά την τυχαία ανακάλυψη στο σπήλαιο από τον κάτοικο των Πετραλώνων Χ.
Σαρηγιαννίδη, του περίφημου απολιθωμένου ανθρώπινου κρανίου. Η αξία του
ευρήματος και η μοναδικότητά του έδωσαν αφορμή σε μια σειρά εργασιών μέσα και
έξω από το σπήλαιο. Το 1968 και την περίοδο 1974-1988 διενεργήθηκαν ανασκαφές
στο σπήλαιο από τον (παλαιο)ανθρωπολόγο Άρη Πουλιανό Τα ευρήματα
οπωσδήποτε είναι σπουδαιότατα και αποτελούν τις πρώτες μαρτυρίες κατοίκησης του
ελληνικού γεωγραφικού χώρου.
Από ανθρωπολογικής άποψης το
απολιθωμένο κρανίο είναι σπουδαιότατο
εύρημα, όμως δεν υπάρχει ομοφωνία των
ειδικών για την χρονολόγησή του και για την
αξιολόγησή του. Οι κύριες απόψεις
αποκλίνουν σημαντικά και το κρανίο
θεωρείται ως ανήκον σε άνθρωπο που έζησε
περίπου 700.000 χρόνια πριν από σήμερα
κατά την μία και περίπου 200.000 χρόνια πριν
από σήμερα κατά την άλλη.
Πατώντας πάνω στην εικόνα
μπορείτε κι εσείς να
πραγματοποιήσετε επίσκεψη στο
χώρο του σπηλαίου και να
αντλήσετε χρήσιμες πληροφορίες.

3. 3
3
2η στάση: Η επόμενη διαδικτυακή επίσκεψη ήταν στο σπήλαιο του Περάματος
στα Ιωάννινα
Η ανακάλυψη του σπηλαίου:
Παλαιοί κάτοικοι των Ιωαννίνων, διηγούνται ότι η
είσοδος του Σπηλαίου ήταν γνωστή πριν από το 1900 και
ότι ο μπέης Χολιάσης Εφέντης την έκλεισε περί το 1907
για λόγους ασφαλείας. Από τότε όμως τίποτα δε θύμιζε
την ύπαρξή του.
Γνωστό έγινε κατά τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο (1940) από κατοίκους του
χωριού οι οποίοι κρύβονταν στα κοιλώματα του λόφου Γκορίτσα,για να
προφυλαχθούν από τους βομβαρδισμούς των αεροπλάνων.
Το εσωτερικό ωστόσο του Σπηλαίου παρέμεινε άγνωστο, από το φόβο ή και το δέος
που προκαλούσε, γιατί έπρεπε να προχωρήσει κανείς έρποντας επί 100 περίπου
μέτρα, για να φτάσει σε θαλάμους με ψηλές οροφές. Μετά τον πόλεμο, και
συγκεκριμένα το έτος 1951, περνώντας από εκεί τυχαία ο γεωλόγος-σπηλαιολόγος,
Ιωάννης Πετρόχειλος έμαθε για την ύπαρξή του. Εισχώρησε σε αυτό και θαύμαζε επί
ατέλειωτες ώρες το έξοχο αριστούργημα της ελληνικής φύσης, το πρώτο σε μέγεθος
και ομορφιά που συναντούσε στον τόπο μας. Οι εξερευνήσεις συνεχίστηκαν κατά τα
έτη 1953-1956, οπότε και αποκαλύφθηκαν νέα διαμερίσματα. Μεγαλόπρεποι
διάδρομοι, εκτεταμένοι θάλαμοι καθώς και ο πλούσιος και πρωτόφαντος στολισμός
του παρέπεμπαν σε πολυτελές παλάτι, όπου μόνο χθόνιοι θεοί θα μπορούσαν να
κατοικούν. Έτσι λοιπόν το Σπήλαιο Περάματος αφιερώθηκε στον Πλούτωνα και την
Περσεφόνη.
Το Σπήλαιο Περάματος Ιωαννίνων, βρίσκεται μόλις πέντε χιλιόμετρα από το κέντρο
της πόλης των Ιωαννίνων στο ομώνυμο προάστιο Πέραμα, επάνω στο λόφο Γορίτσα.
Τα πόδια του λούζει η λίμνη Παμβώτιδα Ιωαννίνων, που έγινε ξακουστή με το θρύλο
της Κυρά-Φροσύνης και του Αλή Πασά.

4. 4
4
Οι μαθητές έμειναν έκθαμβοι με την μοναδική ομορφιά του σπηλαίου. Εξέφρασαν
την επιθυμία να επισκεφθούν το σπήλαιο από κοντά.
Πατώντας πάνω στην εικόνα θα
μεταφερθείτε στην σελίδα του
Σπηλαίου του Περάματος στα
Ιωάννινα. Καλή περιήγηση !!
3η στάση: στο Σπήλαιο του Αγγίτη στο Νομό της Δράμας
ΜΕΤΑΦΕΡΘΗΚΑΜΕ ΣΤΟ
ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΩΝ ΠΗΓΩΝ ΤΟΥ
ΑΓΓΙΤΗ
Το σπήλαιο πηγών Αγγίτη είναι το
μεγαλύτερο ποτάμιο σπήλαιο του
κόσμου (με μήκος 21 χιλιόμετρα)
και βρίσκεται στην Προσοτσάνη
του νομού Δράμας. Η
ιδιαιτερότητα του έγκειται στο
γεγονός ότι στο δάπεδό του κυλάει ο ποταμός Αγγίτης. Ο πλούσιος διάκοσμός του
περιλαμβάνει τεράστιους σταλακτίτες. Το σπήλαιο είναι επισκέψιμο σε μήκος 500
μέτρων ενώ συνολικά εκτείνεται σε μήκος άνω των 21 χιλιομέτρων. Εντυπωσιακή
είναι η έξοδος του ποταμού μέσα από το βουνό. Στον υπόγειο ποταμό του σπηλαίου
καταλήγουν μεταξύ άλλων, τα νερά του λεκανοπεδίου του Κάτω Νευροκοπίου. Το
σπήλαιο ανήκει στο δίκτυο σπηλαίων του φαραγγιού του ποταμού Αγγίτη μαζί με
άλλα τέσσερα γνωστά σπήλαια, μεταξύ των οποίων και το φημισμένο Σπήλαιο
Αλιστράτης
Το σπήλαιο ονομάζεται και Μααρά, ονομασία η ετυμολογία της οποίας είναι είτε από

5. 5
5
τα αραβικά και σημαίνει μικρό σπήλαιο είτε από τα εβραϊκά που σημαίνει νερό από
το βουνό. Ένα πολύ μικρό κομμάτι του σπηλαίου στην έξοδο του ποταμού ήταν
γνωστό από την αρχαιότητα. Στην περιοχή έχουν βρεθεί πολλά αρχαιολογικά
ευρήματα καθώς και ένας χαυλιόδοντας από μαμούθ, που φυλάσσονται στο
αρχαιολογικό μουσείο Δράμας. Στο σπήλαιο έχουν βρεθεί επίσης μοναδικά είδη
ψαριών, όπως η μπριάνα και το τυλινάρι σε βάθη 6.500 μέτρων, καθώς και ένα
μοναδικό είδος ημιδιάφανης πετροκαραβίδας σε βάθος 7.100 μέτρων από την
επιφάνεια του σπηλαίου. Στο σπήλαιο έχει αναφερθεί η ύπαρξη διάφανων ψαριών.
Το σπήλαιο βρίσκεται στο Δήμο Προσοτσάνης Δράμας και είναι προσβάσιμο από τη
Δράμα, την Καβάλα και τη Θεσσαλονίκη. Έχει αξιοποιηθεί και είναι επισκέψιμο από
το 2001.
4η στάση: στο Σπήλαιο της Αλιστράτης στο Νομό Σερρών
Το σπήλαιο Αλιστράτης
είναι ένα από τα
μεγαλύτερα σπήλαια της
Ευρώπης. Ο πλούσιος
διάκοσμός του
περιλαμβάνει, εκτός από
τεράστιους σταλακτίτες
και σταλαγμίτες σε
διάφορους χρωματισμούς
και τους σπάνιους εκκεντρίτες. Οι εκκεντρίτες ή ελικτίτες είναι σπάνιοι σχηματισμοί
που δημιουργούνται «αψηφώντας» τους νόμους της βαρύτητας και ακολουθώντας
ακανόνιστες πορείες. Κύριο χαρακτηριστικό του εν λόγω σπηλαίου - που το κάνει και
μοναδικό στον ελληνικό χώρο - η πολύ μεγάλη ποικιλία εκκεντριτών.
Χαρακτηρίζεται επίσης, από τους μοναδικούς μικροσκοπικούς οργανισμούς (3 χιλστ.)
που απαντώνται εντός του, όπως η Alistratia Beroni, ένα μοναδικό είδος ισοπόδου. Οι
επισκέψιμοι διάδρομοι έχουν μήκος 3 χλμ. περίπου. Το σπήλαιο ανήκει στο δίκτυο
σπηλαίων του φαραγγιού του ποταμού Αγγίτη μαζί με άλλα τέσσερα γνωστά
σπήλαια, μεταξύ των οποίων και το φημισμένο σπήλαιο πηγών Αγγίτη (Μααρά).
Το σπήλαιο Αλιστράτης απέχει 6 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της κωμόπολης της
Αλιστράτης Σερρών, στη θέση "Πετρωτό" και είναι προσβάσιμο τόσο από την Δράμα

6. 6
6
και την Καβάλα, όσο και από τη Θεσσαλονίκη (μέσω Σερρών ή Ασπροβάλτας). Έχει
αξιοποιηθεί και είναι επισκέψιμο από το 1997.
Σε απόσταση αναπνοής από την τεχνική είσοδο του σπηλαίου, βρίσκεται το φαράγγι
του ποταμού Αγγίτη.
5η στάση: στο σπήλαιο Δικταίο Άντρο στο Λασίθι της Κρήτης
Το Δικταίο Άντρο βρίσκεται στη
βόρεια πλευρά του βουνού Δίκτη
στην Κρήτη, πάνω από το χωριό
Ψυχρό στο δήμο Οροπεδίου
Λασιθίου Κρήτης, σε υψόμετρο
1020μ. Θεωρείται από τα
σημαντικότερα διεθνώς γνωστά
σπήλαια, με μεγάλο μυθολογικό και
αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Εκεί η
Ρέα, κρυμμένη από τη μανία του
Κρόνου γέννησε τον Δία.
Το σπήλαιο έχει συγκεντρώσει το ενδιαφέρον πλήθους Ελλήνων και ξένων
αρχαιολόγων που έχουν κατά καιρούς ανασκάψει το εσωτερικό του. Ευρήματα
νεολιθικά, μινωικά, υστερομινωϊκά, γεωμετρικά, αρχαϊκά, κλασικά, ελληνιστικά και
ρωμαϊκά αποδεικνύουν τη συνεχή χρήση του από τον άνθρωπο, κυρίως για
λατρευτικούς σκοπούς.
Το σπήλαιο έχει έκταση 2.200 τμ και είναι επισκέψιμο. Το συνολικό μήκος της
τουριστικής διαδρομής είναι 250 μ. Στο εσωτερικό του υπάρχει πλούσιος διάκοσμος
σταλακτιτών, σταλαγμιτών και μία γραφική λίμνη.
Β΄μέρος
1. Στη συνέχεια επηρεασμένοι από την ομορφιά των σπηλαίων οι μαθητές
προσπάθησαν να την αποτυπώσουν. Οι ζωγραφιές τους είναι αναρτημένες
στην ιστοσελίδα του σχολείου
μας στον παρακάτω σύνδεσμο.
https://www.youtube.com/watch?
v=uEC6CL1KWNQ

7. 7
7
2. Μελετήσαμε τον τρόπο σχηματισμού σταλακτιτών και σταλαγμιτών:
Ο σταλακτίτης δημιουργείται από τη σταδιακή εναπόθεση ανθρακικού
ασβεστίου (ασβεστίτης) κατά τη διάρκεια σταγονοροής στο εσωτερικό
των σπηλαίων και των εγκοίλων που βρίσκονται σε ασβεστολιθικά πετρώματα.
Συνήθως έχουν κυλινδρικό - κωνικό σχήμα και κρέμονται από την οροφή των
σπηλαίων.
Η συνολική διαδικασία σχηματισμού ενός σταλακτίτη
έχει ως εξής:
Το νερό της βροχής εισρέει στο έδαφος μέσα σε σχισμές
και ρωγμές. Εφόσον πρόκειται για ασβεστόλιθους έχει
την ικανότητα μέσα από συγκεκριμένες χημικές
διαδικασίες να τους διαλύει και να συγκεντρώνει
δισανθρακικό ασβέστιο. Μόλις το κορεσμένο από το
δισανθρακικό ασβέστιο νερό φτάσει στην οροφή ενός
σπηλαίου αρχίζει να στάζει ή και να τρέχει με
μεγαλύτερη ροή προς τα κάτω. Στο σημείο αυτό της
ροής, κάθε σταγόνα, πριν πέσει, αφήνει σε σχηματισμό δακτυλίου ανθρακικό
ασβέστιο, στο οποίο έχει μετατραπεί το αρχικά διαλελυμένο δισανθρακικό ασβέστιο
μετατρέπεται σε ανθρακικό ασβέστιο (δυσδιάλυτο), σχηματίζοντας τον σταλακτίτη.
Οι σταλακτίτες ανάλογα με την ποσότητα ανθρακικού ασβεστίου που κουβαλάει το
νερό και ανάλογα με τη ροή και την ταχύτητά της, μπορούν να σχηματιστούν μέσα σε
ελάχιστα χρόνια ή και μετά από την παρέλευση αιώνων. Σε κάθε περίπτωση όμως
δημιουργούνται διάφοροι σχηματισμοί, πολλές φορές εντυπωσιακοί, που μένουν
αξέχαστοι σε όσους τους έχουν δει.
Οι χρωματισμοί των σταλακτιτών προέρχονται από διάφορα οξείδια, που περιέχονται
διαλυμένα μέσα στο νερό. Έτσι, για
παράδειγμα, οξείδια του σιδήρου θα δώσουν

8. 8
8
κόκκινους χρωματισμούς, ενώ οξείδια το μαγγανίου καστανομέλανες.
Στο σημείο που οι σταγόνες φθάνουν στο έδαφος σχηματίζονται οι σταλαγμίτες. Οι
σταλαγμίτες σχηματίζονται με τον ίδιο τρόπο με τους σταλακτίτες, από το υπόλοιπο
του ανθρακικού ασβεστίου που συμπαρασύρει η σταγόνα στο πέσιμό της, το οποίο
πλέον το εναποθέτει στο έδαφος. Πολλές φορές οι σταλακτίτες ενώνονται με τους
σταλαγμίτες από κάτω και δημιουργούν τις κολώνες. Πρόκειται για εντυπωσιακούς
σχηματισμούς, που μπορούν να φθάσουν αρκετά μέτρα σε ύψος.

9. 9
9
3.Στα πλαίσια του προγράμματος οργανώθηκε και πραγματοποιήθηκε με τη
συνεργασία του Συλλόγου γονέων και κηδεμόνων του σχολείου μας, εκπαιδευτική
εκδρομή στα Ιωάννινα με σκοπό και την επίσκεψη στο σπήλαιο του περάματος. Ένα
από τα πιο σπουδαία σπήλαια της χώρας μας, έγινε προορισμός μας
Λίγο πριν την είσοδο στο σπήλαιο
πραγματοποιήθηκε προβολή βίντεο σχετικά με τη
δημιουργία των σπηλαίων, τη χρησιμότητα των
σπηλαίων, και το πλήθος πληροφοριών που αντλούν
οι ειδικοί επιστήμονες από τα ευρήματα που
βρίσκονται στα σπήλαια.
Στη συνέχεια πήραμε το τρενάκι για να
επισκεφθούμε το σπήλαιο.

10. 10
10
3. Ασχοληθήκαμε με την τέχνη στα σπήλαια και τις βραχογραφίες
Έρευνα μαθητών/τριών
Οι μαθητές άντλησαν πληροφορίες από το διαδίκτυο για την τέχνη και τις
βραχογραφίες στα σπήλαια. Παρουσιάζουμε ορισμένες από αυτές :
Στα φυσικά κοιλώματα και στις σπηλιές ο πρωτόγονος άνθρωπος έκανε τα πρώτα
του βήματα. Για να ανάψει μια φωτιά να ζεσταθεί, να φάει ότι κυνήγησε, να φτιάξει
τα εργαλεία του και τα όπλα του, να γεννήσει τα παιδιά του. Πρόσφερε τους
πρώτους σχηματισμένους φθόγγους, την αρχή της ομιλίας, να ένιωσε τις πρώτες
πνευματικές του ανησυχίες, που τις σκάλισε στους πέτρινους τοίχους με διάφορα
απλά σχήματα.
Πριν από τριάντα χιλιάδες χρόνια οι άνθρωποι άρχισαν να χαράζουν και να
ζωγραφίζουν τα τοιχώματα των σπηλαίων. Έφτιαχναν τα χρώματα τους με κάρβουνο,
άργιλο, χυμούς φρούτων και αίμα ζώων. Ζωγράφιζαν με τέσσερα βασικά χρώματα:
μαύρο, άσπρο, κόκκινο και κίτρινο. Μερικές φορές έτριβαν τα χρώματα στην
επιφάνεια του βράχου ή χρησιμοποιούσαν κάποια πινέλα από ζωικές τρίχες ή
φυτικές ίνες. Επίσης χρησιμοποιούσαν κούφια κόκαλα για να φυσούν το χρώμα στο
βράχο. Πολλές βραχογραφίες βρίσκονται ψηλά στα τοιχώματα και τις οροφές των
σπηλαίων. Οι καλλιτέχνες πρέπει να χρησιμοποίησαν σχοινιά, σκάλες ή σκαλωσιές
από κορμούς δέντρων.
Οι περισσότερες από αυτές τις πρώτες βραχογραφίες απεικόνιζαν ζώα. Ιστορικοί
υποστηρίζουν ότι οι προϊστορικοί άνθρωποι επιτελούσαν ειδικές τελετουργίες που
πίστευαν ότι τους βοηθούσαν στο κυνήγι και αυτές οι ζωγραφιές φαίνεται ότι
αποτελούσαν μέρος των τελετουργιών. Εκατοντάδες βραχογραφίες έχουν
ανακαλυφθεί σε όλο τον κόσμο.
Ιππείς-κυνηγοί, ζώα, τόξα και δόρατα, πλοιάρια και εργαλεία, ανθρωπάκια και
ιδεογράμματα, μήκους ολίγων εκατοστών ή και μεγαλύτερα (μέχρι και ένα μέτρο), τα
οποία βρέθηκαν χαραγμένα πάνω στην πέτρα, σε διάφορες περιοχές, ανοίγουν
παράθυρα στο παρελθόν και μας στέλνουν μηνύματα. Με έναν «πρώιμο τρόπο
έκφρασης» μας αποκαλύπτουν «τα πρώτα εργαλεία σκέψης, τα πρώτα μέσα
συσσώρευσης της γνώσης».

11. 11
11
Οι προϊστορικές βραχογραφίες στην Ελλάδα
Μια καινούρια πνοή στη μελέτη των βραχογραφιών που έχουν βρεθεί στη
Βόρεια Ελλάδα έδωσε ο καθηγητής του Α.Π.Θ κ. Λάζαρος Χατζηλαζαρίδης που
μελέτησε επί είκοσι χρόνια τα "ζωγραφισμένα στο βράχο ανθρωπάκια" και
διατυπώνει την άποψη ότι μας αποκαλύπτουν "τα πρώτα εργαλεία σκέψης, τα πρώτα
μέσα συσσώρευσης της γνώσης".
Η έρευνα που έγινε από τον διδάκτορα Φιλοσοφίας του Α.Π.Θ., αρχαιολόγο και
γεωλόγο κ. Χατζηλαζαρίδη φωτογράφισε, σχεδίασε, αποτύπωσε και αντέγραψε για
πρώτη φορά στην Ελλάδα χιλιάδες παραστάσεις με διάφορα θέματα.
Συγκεκριμένα, μελέτησε βραχογραφίες σε διάφορες περιοχές του βορειοελλαδίτικου
χώρου, από τη λίμνη Χειμαρίτιδα της Φλώρινας μέχρι τον 'Eβρο. Οι βραχογραφίες
αυτές είχαν ανακαλυφθεί πριν από αρκετά χρόνια, αλλά οι πρώτες - αρχαιολογικές
κυρίως - εκτιμήσεις, ήταν ότι επρόκειτο για ευρήματα ήσσονος σημασίας και με
προβληματική ερμηνεία.
Το ερώτημα που γεννάται, αφορά το κατά πόσον ο "πρώιμος αυτός τρόπος
έκφρασης" ήταν το πρωταρχικό στοιχείο που οδήγησε στη γραφή. Ο ερευνητής δεν
αποκλείει την συμβολή των βραχογραφημάτων στη δημιουργία της γραφής, αλλά
επισημαίνει ότι είναι δύσκολο να προσδιοριστούν χρονικά τα έργα, μια και μπορεί να
χωρίζονται μεταξύ τους με χρονικά διαστήματα δεκαετιών ή και χιλιετιών ακόμα.
Η έρευνα ταξινόμησε 27 παραστάσεις ζώων με κέρατα (κυρίως ελαφιών), 258
παραστάσεις άλλων ζώων, 56 παραστάσεις με απεικονίσεις ανθρώπων, 97
παραστάσεις κυνηγών και πολεμιστών και 67 παραστάσεις εργαλείων. Επίσης,
ταξινομήθηκαν τόξα, βέλη, ακόντια, πλοιάρια, καθώς και 126 εικόνες με
ιδεογράμματα ή άλλα αφηρημένα και ανεξήγητα σχέδια.
Ο κίνδυνος για τα βραχογραφήματα προέρχεται από σύγχρονους "κυνηγούς
θησαυρών" οι οποίοι, βλέποντας τόξα και βέλη, υποθέτουν την ύπαρξη θησαυρού
στην ενδεικνυόμενη κατεύθυνση και τα καταστρέφουν, είτε για να ψάξουν για το
"θησαυρό" είτε για να εμποδίσουν άλλους να το κάνουν...

12. 12
12
Σε ολόκληρο τον κόσμο, σε όλα σχεδόν τα κράτη υπάρχουν βραχογραφήματα. Τα
πιο γνωστά βρίσκονται στα Πυρηναία (Ισπανία - Γαλλία), στην Ιταλία, στη Σαχάρα,
στην Τανζανία και στην Αυστραλία.
Τα σπήλαια του Λασκό της Γαλλίας έκλεισαν το 1963 για το κοινό, επειδή η
αναπνοή των χιλιάδων τουριστών κατέστρεφε τις βραχογραφίες! Δίπλα στο σπήλαιο
έχει κατασκευαστεί ένα ακριβές αντίγραφο με τις βραχογραφίες
Στον ελλαδικό χώρο έχουν εντοπιστεί βραχογραφήματα στη Νάξο, στο Παγγαίο
όρος, στο Γονικό και τη Ρούσσα 'Eβρου, στα Πετρωτά Ροδόπης, στην Κρήτη, στη
Μάνη, στην Εύβοια, στη Μήλο, στην Κέρο, στα Γιούρα, στα ορεινά της Καβάλας,
στις Σέρρες (Αγγίτης ποταμός), στη Δράμα, στην Αριδαία Πέλλας, στη λίμνη
Χειμαρίτιδα της Φλώρινας, στη Χαλκιδική και στη χερσόνησο του 'Αθω.
Κατά τη διάρκεια της έρευνας συλλέχθηκαν και φωτογραφίες σχετικές με το
θέμα: Οι μαθητές χωρίστηκαν σε δύο ομάδες , η μία κατέταξε τις φωτογραφίες με
θέμα τη ζωή του ανθρώπου στο σπήλαιο και η δεύτερη ομάδα με θέμα τις
βραχογραφίες και την τέχνη:

13. 13
13
1η συλλογή φωτογραφιών: Τέχνη και βραχογραφίες των σπηλαίων

14. 14
14
2η συλλογή φωτογραφιών με θέμα η ζωή του ανθρώπου των σπηλαίων

15. 15
15
Από το φωτογραφικό υλικό φτιάξαμε μία υπέροχη αφίσα την οποία στολίσαμε σε
εμφανές σημείο του σχολείου μας !!
Το θέμα ήταν εμπνευσμένο από την ύλη των μαθημάτων, οι μαθητές αποκόμισαν
αρκετές γνώσεις, μα το σπουδαιότερο κράτησε το ενδιαφέρον τους καθ όλη τη
διάρκεια του προγράμματος.