2. Κριτήρια επιλογής του
θέµατος
• Είναι αντικείµενο της περιβαλλοντικής
εκπαίδευσης
• Η Ελλάδα διαθέτει τεράστιο σπηλαιολογικό
πλούτο
• Τα σπήλαια είναι µνηµεία φυσικής και
πολιτιστικής κληρονοµιάς
3. Στόχοι του προγράµµατος
• Να γνωρίσουµε τα σπήλαια
• Να κατανοήσουµε τη σηµασία των σπηλαίων
στη διατήρηση της φυσικής και πολιτιστικής
κληρονοµιάς
• Να ανακαλύψουµε τους υπέροχους
σχηµατισµούς
• Να δουλέψει η φαντασία µας
• Να γνωρίσουµε την περιπέτεια
• Να συνεργαστούµε
• Να διασκεδάσουµε
4. Τι είναι το σπήλαιο;
ς σπήλαιο ορίζουµε οποιαδήποτε φυσική
κοιλότητα στο εσωτερικό της γης , στην οποία
µπορεί να έχει πρόσβαση ο άνθρωπος. Σε
αντίθετη περίπτωση, κατά την οποία δεν
υπάρχει πρόσβαση για τον άνθρωπο, γίνεται
λόγος για έγκοιλο.
5. Κατηγορίες σπηλαίων
• Σπήλαια τεκτονικής προέλευσης
• Σπήλαια µαγµατικής προέλευσης
• Σπήλαια µηχανικής και αιολικής διάβρωσης
• Σπήλαια που δηµιουργήθηκαν από
κατολισθήσεις
• Σπήλαια σε πάγους
• Τεχνητά σπήλαια
• Καρστικά σπήλαια
9. Πως δηµιουργείται ένα
σπήλαιο;
• Το νερό της βροχής, πέφτοντας
στο έδαφος απορροφά
διοξείδιο του άνθρακα από
οργανικές ύλες που
αποσυντίθενται στο χώµα και
γίνεται αραιό ανθρακικό οξύ
(H2CO3)
• Καθώς ρέει µέσα στις ρωγµές
ενός ανθρακικού πετρώµατος
όπως ο ασβεστόλιθος ή ο
δολοµίτης διαλύει το ανθρακικό
ασβέστιο από το οποίο
αποτελείται. Η διαδικασία αυτή
συνεχίζεται για εκατοµµύρια
χρόνια και οι ρωγµές γίνονται
όλο και πιο µεγάλες…
10. Πως δηµιουργείται ένα
•
σπήλαιο;
Τότε κάποια βράχια µπορεί να
χάσουν τη στήριξη τους και να
πέσουν.Ένα έγκοιλο ανοίγεται
µέσα στο έδαφος.
• Όταν ανοιχθεί µια είσοδος στο
έγκοιλο οι συνθήκες µέσα του
αλλάζουν.
Το νερό περνώντας µέσα από
το βράχο συνεχίζει να τον
διαλύει αλλά όταν στάζει µέσα
στο σπήλαιο διαφεύγει λίγο
διοξείδιο του άνθρακα (CO2) και
µια µικρή ποσότητα ανθρακικού
ασβεστίου
(CaCO3) αποτίθεται στην
οροφή και το δάπεδο.
Σταλακτίτες, σταλαγµίτες και
άλλα σπηλαιοθέµατα αρχίζουν
να δηµιουργούνται
11. Σταλακτίτες
Οι σταλακτίτες είναι
κυλινδρικές ή
κωνικές αποθέσεις
από ασβεστίτη ή
αραγωνίτη που
σχηµατίζονται στις
οροφές των
σπηλαίων.
12. Σταλαγµίτες
Οι σταλαγµίτες
είναι συνήθως
κυλινδρικές
αποθέσεις από
ασβεστίτη ή
αραγωνίτη που
σχηµατίζονται στο
πάτωµα των
σπηλαίων.
13. Σταλακτικές κολόνες
• Είναι στήλες που
σχηµατίστηκαν από
την ένωση του
σταλακτίτη µε το
σταλαγµίτη
17. Όταν η φύση βάζει χρώµα
• Η ποικίλα χρωµάτων
στους σταλακτίτες και
σταλαγµίτες οφείλεται
στα διάφορα οξείδια
µετάλλων που
υπάρχουν στα
υπερκείµενα
πετρώµατα και
παρασύρονται από το
νερό.
18. Συνθήκες που επικρατούν
στα σπήλαια
• Στα περισσότερα επικρατεί σκοτάδι
• Η θερµοκρασία τους είναι σταθερή καθ’ όλη
τη διάρκεια του έτους. Η τιµή της κυµένεται
από 16 έως 19 βαθµούς Κελσίου ανάλογα µε
το είδος και το βάθος του σπηλαίου.
• Η υγρασία βρίσκεται σε πολύ υψηλά
επίπεδα. Φτάνει µέχρι και 95%
19. Υπάρχει ζωή στα σπήλαια
• Στα σπήλαια δεν υπάρχουν φυτά αφού δεν
υπάρχει η δυνατότητα φωτοσύνθεσης. Η
τροφική αλυσίδα εξαρτάται κυρίως από τα
οργανικά υλικά που φτάνουν απ’ έξω. Μια
από της σηµαντικότερες πηγές τροφής µέσα
στο σπήλαιο είναι το γουανό (κοπριά) των
νυχτερίδων. Πάνω σε αυτό αναπτύσσονται
µύκητες και βακτήρια και µε αυτά τρέφονται
οι φυτοφάγοι οργανισµοί ενός σπηλαίου που
µε τη σειρά τους γίνονται βορά των
σαρκοφάγων οργανισµών.. Οι σπηλαιόβιοι
οργανισµοί είναι τυφλοί, έχουν χάσει τα
µάτια τους που είναι άχρηστα στο σκοτάδι
και έχουν αναπτύξει ιδιαίτερα όργανα που
είναι υπερευαίσθητα στις δονήσεις και τις
φυσικές και χηµικές αλλαγές του
περιβάλλοντος.
• Συγκριτική φωτογραφία δυο συγγενικών
ψαριών. Πάνω: επίγειο. Κάτω: τρογλόβιο,
Είναι φανερή η προσαρµογή στο
σπηλαιοπεριβάλλον. Τα µάτια έχουν
ατροφήσει τα µουστάκια έχουν µεγαλώσει,
το χρώµα του δέρµατος έχει χαθεί.
20. Κίνδυνοι που απειλούν τα
σπήλαια
• Οι κίνδυνοι που διατρέχουν τα σπήλαια ως
γεωλογικά, αρχαιολογικά µνηµεία µε
επιστηµονική ή και αισθητική αξία αλλά και ως
βιότοποι - οικοσυστήµατα είναι πάντοτε
ανθρωπογενείς