GABAY SA PAGTUTURO PARA SA MODYUL I_KASAYSAYAN NG DAIGDIG_GRADE 8 FIRST QUARTER

1. 1
ARALING PANLIPUNAN
KASAYSAYAN NG DAIGDIG
MODYUL 1
HEOGRAPIYA AT MGA SINAUNANG
KABIHASNAN SA DAIGDIG
GABAY SA PAGTUTURO
Aralin 1: Heograpiya ng Daigdig
Aralin 2: Ang Mga Sinaunang Tao
Aralin 3: Mga Sinaunang Kabihasnan sa Daigdig

2. 2
MODYUL 1: Heograpiya at mga Sinaunang
Kabihasnan sa Daigdig
PANIMULA
Kabilang ang Heograpiya sa mga salik na nakaaapekto sa daloy ng kasaysayan.
Sa katunayan, malaki ang bahaging ginampanan ng heograpiya sa pag-usbong at
pagbagsak ng isang kabihasnan. Ito rin ang humubog at patuloy na humuhubog sa pag-
unlad ng kabuhayan at paglinang ng kultura ng tao.
Sa Modyul na ito, kailangang ipaunawa sa mga mag-aaral ang ugnayan ng
heograpiya at ng kasaysayan. Gagabayan ka ng Teacher’s Guide (TG) na ito kung paano
maituturo sa mga mag-aaral na nagbunga ng maunlad na pamayanan at kalinangang
kultural na tinatawag na kabihasnan. Ang pakikipag-ugnayan ng mga sinaunang tao sa
kanilang mahusay na pakikiayon sa kapaligiran. Ang mga sinaunang kabihasnan sa
daigdig, partikular sa Asya, Africa, at America, ay nag-iwan ng mga kahanga-hangang
pamanang maipagmamalaki sa lahat ng panahon at nakapagbigay ng malaking
kapakinabangan sa pamumuhay ng mga tao sa kasalukuyan.
Nakapaloob sa Teacher’s Guide na ito ang mga pamamaraang gagabay sa guro
upang mabisa at mahusay na magamit ang Learner’s Material (LM). Ang mga
mungkahing gawain ay inaasahang tutugon at hahamon sa kakayahan ng mga mag-
aaral upang maging mas kawili-wili ang pag-aaral ng Araling Panlipunan 8 (Kasaysayan
ng Daigdig).

3. 3
Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ang pag-unawa sa naging kaugnayan ng
kapaligiran ng tao sa paghubog ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig.
Pamantayan sa Pagganap: Ang mga mag-aaral ay nakabubuo ng panukalang proyekto
na nagsusulong sa pangangalaga at preserbasyon ng mga pamana ng mga sinaunang
kabihasnan sa daigdig para sa kasalukuyan at sa susunod na henerasyon.
Mga Aralin at Sakop ng Modyul
Sa modyul na ito, ay inaasahang matututuhan ang mga sumusunod.
Aralin 1: Heograpiya ng Daigdig
• Nasusuri ang limang temang heograpikal bilang kasangkapan sa pag-unawa sa
daigdig
• Nasusuri ang katangiang pisikal ng daigdig
• Napahahalagahan ang natatanging kultura ng mga rehiyon, bansa, at mamamayan
sa daigdig, kabilang ang lahi, pangkat-etniko, at relihiyon.
Aralin 2: Ang Mga Sinaunang Tao
• Nasusuri ang kondisyong heograpikal sa panahon ng mga unang tao sa daigdig
• Naipaliliwanag ang uri ng pamumuhay ng mga unang tao sa daigdig
• Nasusuri ang yugto ng pag-unlad ng kultura sa panahong prehistoriko
Aralin 3: Ang mga Sinaunang Kabihasnan
• Naiuugnay ang heograpiya sa pagbuo at pag-unlad ng mga sinaunang kabihasnan
sa daigdig

4. 4
• Nasusuri ang pinagmulan at batayan ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig.
• Nasusuri ang mga sinaunang kabihasnan sa daigdig batay sa politika, ekonomiya,
kultura, relihiyon, paniniwala, at lipunan
• Napahahalagahan ang mga kontribusyon ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig
Panimulang Gawain
1. Ipabasa at ipaunawa sa mga mag-aaral ang Panimula at mga Gabay na
Tanong sa Learner’s Material.
2. Ipatukoy ang mga aralin at saklaw ng Modyul.
3. Ipaliwanag ang grapikong pantulong sa Aralin.
4. Ipaunawa ang tsart ng mga inaasahang matutuhan sa Modyul at mga
inaasahang kakayahan.
5. Ipasagot ang paunang pagtataya.
PANIMULANG PAGTATAYA
Basahing mabuti ang bawat tanong at piliin ang wastong sagot mula sa mga
pagpipilian. Letra lamang ng wastong sagot ang isulat sa sagutang papel.
1. Alin sa limang tema ng heograpiya ang tumutukoy sa bahagi ng daigdig na may
magkakatulad na katangiang pisikal o kultural?
A. lokasyon B. lugar C. paggalaw D. rehiyon
2. Ano ang tumutukoy sa maunlad na pamayanan at mataas na antas ng kulturang
kinakitaan ng organisadong pamahalaan, kabuhayan, relihiyon, mataas na antas ng
teknolohiya, at may sistema ng pagsulat?
A. imperyo B. kabihasnan C. kalinangan D. lungsod

5. 5
3. Alin sa mga sumusunod ang suliraning maaaring idulot ng pagkakaroon ng maraming
wika sa isang bansa?
A. Mahirap makamit ang pag-unlad ng ekonomiya.
B. Maraming sigalot sa bansa.
C. May posibilidad na maraming mamamayan ang hindi magkakaunawaan.
D. Walang sariling pagkakakilanlan sa mga bansa.
4. Paano mapapanatili ang mabuting ugnayan ng mga tagasunod ng iba’t ibang relihiyon
sa kabila ng pagkakaiba ng kanilang mga paniniwala?
A. Huwag pansinin ang mga taong may ibang relihiyon.
B. Makisalamuha sa mga taong may magkatulad na relihiyon.
C. Gawing makatuwiran ang mga taliwas na paniniwala ng iba’t ibang relihiyon.
D. Panatilihin ang paggalang sa bawat isa kahit may magkakaibang relihiyon.
5. Ano ang tawag sa siyentipikong pag-aaral tungkol sa katangiang pisikal ng ating
Daigdig?
A. kasaysayan B. heograpiya C. kabihasnan D. topograpiya
6. Ano ang tawag sa estruktura ng ating daigdig na isang patong ng mga batong
napakainit kaya malambot at natutunaw ang ilang bahagi nito?
A. inner core B. crust C. mantle D. outer core
7. Ano ang tawag sa kalagayan o kondisyon ng atmospera sa isang rehiyon o lugar sa
matagal na panahon?
A. panahon B. temperatura C. halumigmig D. klima
8. Anong anyong lupa ang pinakamalawak na masa ng lupain sa ibabaw ng daigdig?
A. kontinente B. arkipelago C. pulo D. peninsula

6. 6
9. Ano ang tawag sa pag-aaral sa pisikal na katangiang ng isang lugar o rehiyon?
A. kasaysayan B. heograpiya C. kabihasnan D. topograpiya
10. Ano ang pinakamalaking karagatan sa buong mundo?
A. Atlantiko B. Pasipiko C. Indian D. Artiko
11. Anong pamayanang Neolitikong ang matatagpuan sa kapatagan ng Konya ng
gitnang Anatolia (Turkey ngayon)?
A. Sumer B. Catal Huyuk C. Indus D. Mesoamerica
12. Ano ang pinakatanyag na Australopithecus Afarensis na natuklasan ang mga labi
noong 1974 sa Ethiopia?
A. Ape B. Chimpanzee C. Lucy D. Hominid
13. Alin sa mga sumusunod ang hindi kabilang sa tatlong homo species na nabuhay sa
daigdig at naging mga ninuno ng mga kasalukuyang tao?
A. Homo erectus B. Homo habilis C. Homo sapiens D. Homo antecessor
14. Ano ang sinasabing pinakamalapit na kaanak tao?
A. Australopithecus Afarensis C. Australopithecine
B. Ape D. Chimpanzee
15. Ano ang tinatawag na “handy man” dahil sa kakayahan nitong makagawa ng mga
kagamitang yari sa bato?
A. Homo erectus B. Homo habilis C. Homo sapiens D. Homo antecessor
16. Ano ang tinatawag na “taong nakakatayo ng tuwid”?
A. Homo erectus C. Homo sapiens sapiens
B. Homo habilis D. Homo sapiens

7. 7
17. Ano ang tinatawag na “taong nakakapag-isip”?
A. Homo erectus B. Homo habilis C. Homo sapiens D. Homo antecessor
18. Ano ang tawag sa pangkat ng Indo-Europeo na nakatuklas sa bakal na naninirahan
sa Kanlurang Asya?
A. Sumerian B. Akkadian C. Persian D. Hittite
19. Ano ang tawag sa mga sinaunang tao na pagala-gala o walang permanenteng
tirahan?
A. monghe B. nomadiko C. asetiko D. pagano
20. Siya ay isang siyentista na nakilala dahil sa kanyang “The Evolution of Man”.
A. Jean-Baptiste Lamarck C. Carolus Linnaeus
B. Alfred Russel Wallace D. Charles Darwin
21. Alin sa sumusunod ang hindi sumusuporta sa pahayag na “Ang Egypt ay isang
tagapagtatag ng imperyo”?
A. Nagtayo ng armadong propesyunal ang mga paraon.
B. Sinalakay ng mga paraon ang mga nakapalibot na teritoryong Africa at Asya.
C. Hinati sa lalawigan ang imperyo.
D. Nagtatamasa ng malaking kayamanan ang Egypt mula sa mga lupain na
nakapaligid sa Nile.
22. Ang mga sinaunang Tsino ay may paniniwalang nagmula sa Diyos ang kanilang
mga pinuno. Anong paniniwala ito?
A. Likas sa mga Tsino ang husay sa pamumuno.
B. Ang mga pinuno ay nabigyang Karapatan ng langit na mamuno na tinatawag
na Mandate of Heaven.

8. 8
C. Ang mga pinunong Tsino ay sugo ng Diyos sa bansa.
D. Kailangang mamuno nang mahusay ang mga pinuno upang mapunta sila sa langit.
23. Ang mga lambak-ilog ang pinakakaraniwang pinag-uusbungan ng mga sinaunang
kabihasnan. Ano ang ibig sabihin nito?
A. Ito ang pook na kung saan sumilang ang mga kabihasnan.
B. Patuloy pa ring pinakikinabangan ang mga lambak-ilog.
C. Nagbibigay-sigla pa rin sa mga tao ang mga ilog.
D. Malaki ang nagawa ng ilog para sa tao.
24. Saan umunlad ang unang sibilisasyon sa India?
A. Indus Valley C. Tigris
B. Talampas ng Deccan D. Nile Valley
25. Ano ang isang patunay na kapaki-pakinabang ang mga pamanang inihandog ng mga
sinaunang kabihasnan sa kasalukuyang panahon?
A. Limitado lamang ang naiwang pamana ng mga Olmec dahil sa pagnakaw ng mga
kayamanan at pagkasira ng mga estruktura nito.
B. Patuloy pa ring ginagamit ang papel, compass, at imprentang naimbento ng mga
sinaunang Tsino.
C. Madaling unawain ang cuneiform at hieroglyphics na dapat maging asignatura sa mga
paaralan sa kasalukuyan.
D. Umanib sa mga relihiyong itinatag noong panahon ang mga sinaunang kabihasnan sa
daigdig.

9. 9
B. KWL Chart
Punan ng mga impormasyon ang sumusunod: sa hanay ng Know, ilagay ang mga
impormasyong alam mo na; sa hanay ng Want, ilagay ang mga nais mo pang matutuhan;
at sa hanay ng Learn, inaasahang mailalagay mo ang iyong mga natutuhan. Isulat sa
papel ang iyong mga sagot.
Know Want Learn
1. Kasaysayan
2. Heograpiya
3. Pisikal na heograpiya
4. Heograpiyang Pantao
5. Topograpiya
6. Klima
7. Kontinente
8. Sinaunang Tao
9. Sinaunang Kabihasnan
10. Sibilisasyon

10. 10
Aralin 1: Heograpiya ng Daigdig
ALAMIN
Gawain 1: Pag-isipan Mo!
Laayunin nito na kunin ang iskema ng mga mag-aaral tungkol sa
termino/konseptong may kaugnayan sa heograpiya. Hindi ito dapat markahan
sapagkat magsisilbing pagganyak lamang sa mga mag-aaral.
Ipapakita ng guro ang graphic organizer na may salitang heograpiya sa
pinakagitna, pag-iisipan naman ng mga mag-aaral kung ano-ano ang mga salitang
may kinalaman dito. Ipasulat sa mga mag-aaral ang sagot sa papel. Pagkatapos,
iwasto ang mga sagot ng mga ito. Makikita sa ibaba ang graphic organizer na
lalagyan ng sagot.
Layunin ng bahaging ito na tukuyin ang iskema o dati nang alam ng mag-
aaral tungkol sa heograpiya ng daigdig sa tulong ng dalawang gawaing pupukaw
sa kanilang interes.
HEOGRAPIYA

11. 11
GAWAIN 2: Freedom Wall 1
Layunin ng gawaing ito na matukoy ang kaalaman ng mga mag-aaral
tungkol sa heograpiya ng daigdig. Makatutulong ito sa isasagawang
talakayan sa bahagi ng Paunlarin.
1. Gumamit ng manila paper o cartolina bilang Freedom Wall.
2. Maaaring pangkataon o pambuong klase ang gawaing ito.
3. Ipasagot sa mga mag-aaral ang tanong na nasa Freedom Wall. Masasagot ito
sa pamamagitan ng pangungusap o guhit.
4. Paalalahanan ang mga mag-aaral na malayang maihahayag ang kanilang
mga kasagutan sapagkat mga dating kaalaman o iskema ang hinihingi sa
gawain.
5. Bigyan ng pagkakataon ang mga mag-aaral na basahin ang kanilang mga
inilagay sa Freedom Wall.
6. Mahalagang magkaroon ng paglalagom sa mga impormasyong ibinigay ng
mga mag-aaral upang maging lunsaran sa susunod na bahagi ng aralin, ang
PAUNLARIN.
7. Itabi muna ang Freedom Wall at muling ipakita kapag tapos na ang bahagi
ng PAGNILAYAN. Layon nito na masagot ang mga tanong at maiwasto ang
mga konseptong naitala sa Freedom Wall.

12. 12
PAUNLARIN
PAKSA: LIMANG TEMA NG HEOGRAPIYA
Paksa: Katuturan at Limang Tema ng Heograpiya
Gawain 3: Tukoy-Tema-Aplikasyon
Ipasuri sa mga mag-aaral ang sumusunod na impormasyon. Pagkatapos, ipatukoy
kung ito ay may kaugnayan sa lokasyon, lugar, rehiyon, interaksiyon ng tao at
kapaligiran o paggalaw.
1. May tropikal na klima ang Indonesia.
2. Matatagpuan ang Piipinas sa kanluran ng Pacific Ocean, timog ng Bashi Channel, at
silangan ng West Philippine Sea.
3. Ang pagsasaka ay isang aktibong kabuhayan ng mga Pilipino dahil mayaman tayo sa
anyong lupa.
Pagkatapos balikan ng mga mag-aaral ang kanilang mga kaalaman tungkol
sa heograpiya ng daigdig, ipapabasa na sa kanila ang teksto kaugnay ng paksa.
Layunin ng gawaing ito na mapalawak pang lalo ang kanilang kaalaman sa aralin.
Maaaring ibigay bilang takda ang ilang konsepto tungkol sa heograpiya.
Maaring magbalik-aral tungkol sa kahulugan ng heograpiya sa tulong ng malayang
talakayan o pagpapakita ng mga larawan o video clip na tumutukoy sa mga
konseptong nakapaloob dito. Makatutulong din ang pagtalakay sa nilalaman ng
Learner’s Material tungkol sa saklaw ng pag-aaral ng heograpiya at sa limang tema
ng heograpiya.

13. 13
Lugar
Interaksiyon ng tao
at kapaigiran
Rehiyon
Paggalaw
Lokasyon
4. Maraming mga Pilipino ang nangingibang bansa sa Qatar, UAE, Singapore at Canada
upang magtrabaho.
5. Ang Pilipinas ay matatagpuan sa Timog Silangang Asya.
6. Ang lumalaking bilang ng kaso ng Covid 19 sa National Capital Region sa Pilipinas
ang nagbigay daan upang magkaroon ng Balik Probinsiya Program na tutulungan ng
gobyerno para magkaroon ng matitirhan, makakain at ikabubuhay para mabawasan
ang tao dito sa lungsod.
7. Ang mataas na antas ng teknolohiya ay nagpabilis sa pagpunta ng tao sa mga
bansang may magagandang pasyalan.
8. Islam ang opisyal na relihiyon ng mga mamamayan ng Saudi Arabia.
9. Ang bansang Malaysia ay matatagpuan sa Timog-Silangang Asya at nananatili sa
pagitan ng latitud 2° 30' Hilaga at longitude 112° 30' Silangan.
10. Thai ang opisyal na wikang ginagamit ng mga mamamayan sa Thailand.
Sa pagpapatuloy ng gawaing ito, papiliin ang bawat pangkat ng isang bansang
bibigyang-pansin. Ipasuri sa kanila ang kalagayang heograpikal nito sa pamamagitan ng
pagbibigay ng kongkretong halimbawa o impormasyong naaayon sa limang tema ng
heograpiya. Ipakikita ang kanilang sagot sa pamamagitan ng flower chart.
Napiling
bansa

14. 14
Pamprosesong mga tanong
1. Magbigay ng sariling reaksiyon tungkol sa heograpiya ng bansang napili ayon sa
limang tema nito.
2. Bakit magkakaugnay ang limang tema ng heograpiya sa pag-aaral ng katangiang
pisikal ng bansa?
3. Paano nakatulong ang mga temang ito sa iyong pag-unawa sa heograpiya ng
isang bansa?
4. Alin sa tema ng heograpiya ang higit na nakaimpluwensiya sa daloy ng kaunlaran?
Bakit?
5. Paano naiuugnay ang mga tema ng heograpiya sa daloy ng kasaysayan?
Paksa: Ang Katangiang Pisikal ng Daigdig
Gawain 4: I-KNOW EARTH!
Layunin ng gawaing ito na mataya ang pag-unawa ng mga mag-aaral sa kanilang
binasa tungkol sa katangiang pisikal ng daigdig. Ipagawa ang sumusunod na
panuto.
Ang kasunod na paksang tatalakayin ay tungkol sa katangiang pisikal ng
daigdig. Layunin nito na mas mapalawak ang kaalaman ng mga mag-aaral
tungkol sa heograpiya ng daigdig bilang nag-iisang planeta sa solar system na
maaaring tirahan ng tao at ng lahat ng nabubuhay na organism. Ipabasa sa mga
mag-aaral ang kaugnay na teksto sa kanilang module at ipagawa ang mga
kasunod na Gawain.

15. 15
1. Kumpletuhin ang I-KNOW EARTH! Na may kaugnayan sa katangiang pisikal
ng daigdig.
2. Tukuyin at isulat ang bahagi ng estruktura ng daigdig na nasa loob ng kahon.
3. Sagutin ang tanong na
4. Tukuyin at isulat ang bahagi ng globo.
5. Sagutin ang tanong na
Gawain 5: I-TRAVEL TAYO!
Tatayahin sa gawaing ito ang pagkaunawa ng mga mag-aaral tungkol sa klima ng
daigdig. Ipasuri ang kasunod na dayagram at ipagawa ang mga panutong ito:
1. Suriing mabuti ang kasunod na dayagram.
2. Kumpletuhin ang iyong pasaporte para makapunta ka sa pinapangarap mong
bansa at sagutan ang iba pang mga tanong sa ibaba.
3. Manaliksik ng mga impormasyon tungkol sa klima at yamang likas ng lugar na
kinaroroonan ng dayagram.
4. Buuin ang pangungusap na nasa loob ng dayagram.
10. Ano ang katangian ng daigdig na kapaki-pakinabang sa tao at sa bagay
na may buhay?
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
______________
5. Ano ang kahalagahan sa pagtukoy ng estruktura ng daigdig?
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________

16. 16
Pamprosesong Tanong
1. Ano ang klima?
2. Bakit nagkakaiba-iba ang klima sa iba’t ibang panig ng daigdig?
3. Ano ang kaugnayan ng klima sa mga likas na yaman na matatagpuan sa lugar?
4. Paano nakaaapekto ang klima sa pamumuhay ng tao sa isang lugar?
5. Bakit malaki ang bahaging ginagampanan ng klima at likas na yaman sa pag-unlad
ng kabuhayan ng tao mula noon hanggang ngayon?
https://images.app.goo.gl/kR1D7jsoFK4Gs1jg7
Pangalan:_____________
Kapanganakan: ________
Edad: ________________
Tirahan: ______________
_____________________
____- Ang bansang pupuntahan ko ay ____.
- Kaya ako pupunta dito dahil _______.
- Ang klima dito ay ________________.
- Ang mga likas na yaman dito ay ____
_______________________________
_______________________________.
Matapos basahin ng mga mag-aaral ang paksang Ang Mga Kontinente sa
kanilang learner’s module ay ipagawa ang mga kasunod na Gawain.

17. 17
Gawain 6: Katangi-tanging Kontinente
Tutukuyin ng mga mag-aaral sa loob ng kahon ang tatlong katangian ng mga
kontinente sa bawat bilang. Gawin ito sa kwaderno.
# Kontinente Katangian
1 Asya
2 Africa
3 North America
4 South America
5 Europe
6 Antarctica
7 Australia at Oceania
Pamprosesong Tanong
1. Ano ang mga katangi-tanging paglalarawan sa bawat kontinente?
2. Sa anong aspekto nagkakatulad o nagkakaiba ang mga kontinente?
3. Bakit mahalagang pag-aralan ang mga paglalarawan tungkol sa mga kontinente ng
daigdig?

18. 18
Gawain 6: Anyong Lupa at Tubig
Ang mga mag-aaral ay magbibigay ng limang uri ng anyong lupa at tubig, isulat sa
loob ng kahon ang katangian ng mga ito. Gawin ito sa kwaderno.
# Anyong Lupa Katangian
1
2
3
4
5
# Anyong Tubig Katangian
1
2
3
4
5
Pamprosesong Tanong
1. Paano nakaaapekto ang mga anyong lupa at tubig sa pag-unlad ng kabuhayan ng
tao?
3. Paano mapakikinabangan ng tao ang iba’t ibang anyong lupa at tubig sa mundo?
4. Sa iyong palagay, ano ang maaaring maging epekto kung higit na malaki ang
nasasakupan ng lupa kaysa sa tubig sa mundo?
Pagkatapos ng gawaing ito, maaaring lagumin ang mga mahahalagang
konseptong tinalakay tungkol sa pisikal na katangian ng daigdig. Mahalagang
iugnay ang paksang ito sa heograpiyang pantao upang maging maliwanag ang
interaksiyon ng tao sa kaniyang kapaligiran.

19. 19
Paksa: Heograpiyang Pantao
1. Ano ang ibig sabihin ng heograpiyang pantao? Ano ang pagkakaiba nito sa pisikal na
heograpiya?
2. Ano-ano ang saklaw ng heograpiyang pantao? Ipaliwanag ang bawat isa.
3. Bakit mahalagang pag-aralan ang heograpiyang pantao?
4. Paano nakaaapekto ang heograpiyang pantao sa pagkakakilanlan ng indibiduwal o
isang pangkat ng tao?
5. Paano magiging instrumento ang heograpiyang pantao sa pagkakaisa ng mga tao sa
daigdig?
Matapos mabasa at maunawaan ang paksa tungkol sa heograpiyang pantao.
Sa hudyat ng guro, sagutin ang mga gabay na tanong.
Bilang panimula, talakayin ang kahulugan ng heograpiyang pantao at ang
kanilang kaibahan sa saklaw nito sa pisikal na heograpiya. Pagkatapos ay ipabasa
ang teksto tungkol ditto na makikita sa module ng mga mag-aaral.

20. 20
Gawain 7. Crossword Puzzle
Ipabuo ang crossword puzzle tungkol sa heograpiyang pantao sa pamamagitan
ng pagtukoy sa inilalarawan ng bawat bilang.
Pahalang
1. Kaluluwa ng kultura
3. Sistema ng mga paniniwala at
rituwal
7. Pagkakakilanlang biyolohikal
ng pangkat ng tao
9. Pamilya ng wikang Filipino
10. Matandang relihiyong umunlad sa
India
Pababa
2. Relihiyong may pinakamaraming
tagasunod
4. Pamilya ng wikang may
pinakamaraming taong gumagamit
5. Salitang-ugat ng relihiyon
6. Salitang Greek ng “mamamayan”
8. Pangkat ng taong may iisang
kultura
at pinagmulan

21. 21
PAGNILAYAN AT UNAWAIN
Gawain 8: My Travel E-Brochure
Ito ay indibidwal na gagawin ng mga mag-aaral.
1. Gumawa ng travel e-brochure na gusto mong mapuntahan sa buong mundo.
2. Tiyaking nakapaloob dito ang mahahalagang konsepto o kaalamang tinalakay
tungkol sa pisikal na heograpiya ng daigdig.
3. Iupload ito sa iyong social media.
4. Pagkatapos, iuulat ito sa klase.
5. Isaalang-alang sa pagmamarka ng gawaing ito ang sumusunod na rubric:
Rubric sa Pagmamarka ng Travel E-Brochure
Pamantayan Deskripsiyon Puntos
Nilalaman Wasto ang impormasyong nakasulat at mga lugar/bansa;
nakapaloob ang tatlo o higit pang konsepto ng aralin
10
Disenyo Malikhain ang gawang Travel E-Brochure; angkop ang
kulay at laki ng mga nakasulat; malinaw ang mensahe
batay sa disenyo
10
Pag-uulat Mahusay ang isinagawang pag-uulat sa klase; akma
ang kilos; malinaw na natalakay ang nilalaman ng
Travel E-Brochure at malakas ang boses
5
Kabuuan 25
Pamprosesong Tanong
1. Tungkol saan ang ginawang Travel E-Brochure?
2. Anong konsepto ang maiuugnay sa iniulat na Travel E-Brochure?
Pagkatapos ng mga talakayan at Gawain tungkol sa pisikal na katangian at
heograpiyang pantao ng daigdig, palalilim ang pagkaunawa ng mga mag-aaral sa
tulong ng mga gawaing hahamon sa kanilang kritikal na pagtalakay sa tulong ng
mga nakalaang gawain. Maipakikita rito ang pagbibigay ng kabuluhan sa paghubog
ng heograpiya sa kabuhayan at pamumuhay ng tao.

22. 22
3. Paano pinatunayan sa Travel E-Brochure ang kaugnayan ng pisikal na heograpiya at
pamumuhay ng tao?
4. Bakit mahalagang magkaroon ng kaalaman tungkol sa pisikal na katangian ng daigdig?
Gawain 9: Modelo ng Kultura
Hayaan ang mga mag-aaral na makibahagi sa kanilang pangkat at ipagawa
ang sumusunod na panuto.
1. Gupitin ang manila paper, cartolina o tela na kahugis ng isang damit o kasuotan.
2. Sulatan ang “kasuotan” ng mga impormasyon o guhitan ito ng mga simbolo at bagay
na tumutukoy sa lahi, wika at relihiyon ng bansang pinili ng iyong pangkat.
3. Sa hudyat ng guro, ipasuot sa isang miyembro ng pangkat ang nabuong kasuotan.
4. Ipakita ang kasuotan sa harap ng klase, tulad sa isang fashion show.
5. Pumili ng 1-2 miyembro ng pangkat na magpapaliwanag sa disenyo ng kasuotang suot
ng kapangkat.
6. Sagutin ang sumusunod na mga tanong. Markahan din ang gawaing ito batay sa
ibinigay na rubric.
Rubric sa Pagmamarka ng Modelo ng Kultura
Pamantayan Deskripsiyon Puntos
Nilalaman
ng Kasuotan
Wasto ang impormasyong nakasulat at mga bagay o
simbolong nakaguhit sa damit; nakapaloob ang tatlo o
higit pang konsepto ng aralin
10
Disenyo
ng Kasuotan
Malikhain ang gawang damit; angkop ang kulay at laki ng
mga nakasulat at nakaguhit sa damit; malinaw ang
mensahe batay sa disenyo
10
Pagmomodelo Mahusay ang isinagawang pagmomodelo sa klase;
akma ang kilos sa pangkat-etniko o bansang
kinakatawan ng modelo
5
Kabuuan 25

23. 23
Pamprosesong Tanong
1. Ano ang kaugnayan ng mga impormasyon, simbolo, at bagay na makikita sa
kasuotan sa lahi, relihiyon, at wika ng napiling bansa?
2. Paano mailalarawan ang mga mamamayang naninirahan sa bansang pinili ng iyong
kapangkat?
3. Paano naipakita ang pagkakakilanlan ng mga mamamayan sa napiling bansa
batay sa gawain?
4. Bakit dapat pahalagahan ang heograpiyang pantao ng mga bansa?
5. Sa paanong paraan maipakikita ang paggalang sa ibang tao?
Gawain 10: I-Blog Na Yan!
Ang mga mag-aaral ay gagawa ng isang blog upang maipakita ang kanilang
natutuhan na may kaugnayan sa heograpiya at likas na yaman sa paghubog ng
sinaunang kabihasnan. Bumuo ng isang panawagan gamit ang social media na
humihikayat sa bawat isang mamamayan na tumulong sa pangangalaga sa kapaligiran.
Gamitin ang rubric sa ibaba para pagmamarka ng blog.
Rubric sa Pagmamarka ng Blog
Pamantayan Deskripsiyon Puntos
Organisasyon Mahusay ang organisasyon at pagkakasunod-sunod ng
mga pangyayari sa video
10
Orihinalidad Ang video na ginawa ay naaayon sa makabago at
natatanging paksa, hindi gasgas ang konsepto
10
Boses o Tinig Ang boses / tinig ng tagapagsalaysay ay maayos at
malinaw para sa mga tagapakinig/tagapanood.
Gumagamit ng iba’t ibang himig sa pagpapahayag ng
damdamin
5
Kabuuan 25

24. 24
Pamprosesong Tanong
1. Tungkol saan ang ginawang blog?
2. Ano-ano ang mga dapat gawin upang mapanatiling maayos at malinis ang ating
kapaligiran?
3. Bakit mahalagang pangalagaan ang ating kapaligiran?
Pagkatapos ng mga Gawain sa Modyul na ito, muling sagutin ang tanong na nasa
itaas ng bagong Freedom Wall. Ipaskil ang unang Freedom Wall 1 at paghambingin ang
dalawang sagot ng mga mag-aaral.
Aralin 2: Ang mga Sinaunang Tao
ALAMIN
Paano mo maipapakita ang pagpapahalaga sa mga pamanang ipinagkaloob
ng mga sinaunang kabihasnang sa atin hanggang sa kasalukuyang panahon?
Sa bahaging ito ng aralin, aalamin ng guro ang iskema ng mga mag-aaral
tungkol sa pamumuhay ng mga sinaunang tao sa mundo. Malayang
makapagbibigay ng mga dating kaalaman ang mga mag-aaral sa bahaging ito
sapagkat lahat ng kasagutan ay tatanggapin. Pasagutin din sa mga mag-aaral ang
unang kolum ng IRF Chart, isang graphic organizer kung saan itinatala ang
pagbabago ng ideya o pag-unawa ng mga mag-aaral.

25. 25
Gawain 1: High Five Tayo!
Hahanapin ng mga mag-aaral ang limang salita na may kaugnayan sa mga
unang tao at sa kanilang pamumuhay at sasagutin ang tanong sa loob ng kahon
sa ibaba.
Y U N G I B S A P
A N N G A B A N A
G M U L A A N G N
M G A S I N A U G
N A L U C Y N G A
T A O S I N O A N
G A T I N G M G G
G U M A G A L A A
A N I N U N O O S
H O M I N I D K O
Paano hinubog ng mga sinaunang tao ang kanilang kapaligiran upang mabuo
at umunlad ang kabihasnan? Paano namuhay ang mga sinaunang tao sa kanilang
kapaligiran upang makamit ang maunlad na kabihasnan?
Pangunahan ang malayang talakayan sa pamamagitan ng mga
pamprosesong tanong. Magkaroon ng paglalagom sa sagot ng mga mag-aaral at
bigyang-diin ang nararanasan ng mga sinaunang tao na uri ng kanilang
pamumuhay noon.

26. 26
GAWAIN 2: I-R-F (Initial-Refined-Final Idea) Chart
Isusulat ng mga mag-aaral sa unang kolum ang kanilang kasagutan sa
katanungan na nasa itaas na bahagi ng tsart at pagkatapos ay ibabahagi sa klase ang
kanilang sagot.
Paano umunlad ang pamumuhay ng tao noong sinaunang panahon?
Alam Ko Ngayon Nadagdag Kong
Kaalaman
Ito Na Ang Alam Ko
PAUNLARIN
PAKSA: LIMANG TEMA NG HEOGRAPIYA
Sa bahaging ito inaasahan ang pagtalakay ng guro sa paksang pag-
aaralan. Inaasahan din na matututuhan ng mga mag-aaral ang mahahalagang
konseptong nakapaloob sa paksa tungkol sa mga sinaunang tao sa daigdig.
Magsasagawa ang mga mag-aaral ng iba’t ibang gawaing magpapayabong sa
kanilang kaalaman tungkol sa paksa. Gawing batayan ng talakayan ang mga
tekstong makikita sa learner’s module. Dapat ay naiwasto na nila ang kanilang
mga maling paniniwala pagkatapos ng araling ito. Ang huling Gawain ng mga
mag-aaral sa bahaging ito ay ang paglalagay ng kasagutan sa Ikalawang kolum
ng IRF Chart.
Tumawag ng ilang mag-aaral na magbabahagi ng kanilang mga isinulat sa Alam
Ko Ngayon. Hindi kailangang iwasto kaagad ang kanilang sagot. Ipaunawa sa mga
mag-aaral na babalikan ang kanilang isinulat sa Initial Idea pagkatapos ng
talakayan. Ipagawa ang bahaging Paunlarin.

27. 27
Gawain 2: Teorya Mo, Iguhit Mo! Paniniwala Mo, Ipaliwanag Mo!
Ipabasa ang tekstong makikita sa Learner’s Module at sa EASE Module (pahina
17-22) tungkol sa antas ng pamumuhay ng sinaunang tao. Ang bawat isa ay pipili ng
isang pananaw tungkol sa pinagmulan ng tao. Ipaliwanag ito sa klase sa pamamagitan
ng pagbuo ng poster tungkol sa pananaw na napili.
Pamprosesong mga Tanong
1. Dapat bang pahalagahan ang mga pag-aaral at pananaliksik ng mga siyentista ukol sa
pinagmulan ng tao? Bakit?
2. Naging kapaki-pakinabang ba ang kapaligirang pisikal sa ebolusyon ng tao sa daigdig?
3. Paano binago ng aralin, patungkol sa mga sinaunang tao ang iyong pananaw tungkol
sa sangkatauhan?

28. 28
Gawain 3: Know Thy Age
Tutukuyin ng mga mag-aaral ang katangian ng sumusunod na panahon ng mga
sinaunang pamumuhay ng mga tao sa pamamagitan ng pagkumpleto sa tsart na nasa
ibaba.
# Panahon Katangian
1 Paleolitiko
2 Neolitiko
3 Metal
B. Pagkatapos matukoy ng mga mag-aaral ang mahahalagang katangian ng sumusunod
na panahon ng mga sinaunang pamumuhay ng mga tao, pag-iisipan at
pangangatwiranan nila ang mga sumusunod na tanong:
1. Bakit higit na mas mataas ang antas ng pamumuhay sa Panahon ng Metal?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
Pagkatapos ng pagpapaliwanag ng mag-aaral na napili, iproseso ang aralin
batay sa mga inihandang tanong. Ipasuri ang pagkakatulad ng kanilang sagot. -
Bigyang-diin ang mahahalagang impormasyon sa bawat paksa. Pagkatapos
magpaliwanag ng napiling mag-aaral sa kanilang Gawain bumuo ng konklusyon
tungkol sa paksa. Gawing lunsaran ang mga konklusyong ito para sa susunod na
gawain.

29. 29
2. Bakit higit na pinapahalagahan ang bakal?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
3. Paano mapahahalagahan ang mga nagawa ng mga tao sa Panahong Paleolitiko at
Panahong Neoitiko?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
4. Ano-ano ang mga mahahalagang aral na maaari nating makuha mula sa paraan ng
pamumuhay ng mga sinaunang tao?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
Gawain 4: Timeline: Those Were The Days
Ang mga mag-aaral ay bubuo ng timeline na nagpapakita ng mga
mahahalagang pangyayari noong Panahong Paleolitiko, Neolitiko at Metal. Ipaliwanag
ang timeline sa klase.

30. 30
https://images.app.goo.gl/cqxL4dbhiSS8gQxc9
Panahong
Metal
Panahong
Neolitiko
Panahong
Paleolitiko

31. 31
Gawain 5. Pamana ng Sinauna
Pagkatapos tukuyin ng mga mag-aaral ang mahahalagang konsepto tungkol sa
bawat yugto ng pag-unlad ng kultura ng tao, maiisip din nila ang kahalagahan ng mga
konseptong ito sa kasalukuyang pamumuhay. Ang mga mag-aaral ay iuugnay ang mga
pangyayari ng nakaraan sa kasalukuyan sapagkat sa tulong nito, mas nakikita ang tunay
na kabuluhan ng kasaysayan.
Tutukuyin ng mga mag-aaral ang kahalagahan ng ilan sa mga pangyayaring
naganap sa iba’t ibang yugto ng pag-unlad ng sinaunang tao sa tulong ng tsart, Isulat sa
kahon ang kahalagahan o epekto sa kasalukuyan ng pangyayaring nasa kaliwang kahon.
Mga pangyayari sa iba-ibang yugto ng
pag-unlad
Kahalagahan sa kasalukuyan
Paggamit ng apoy
Pagsasaka
Pag-iimbak ng labis na pagkain
Paggamit ng mga pinatulis na bato
Paggamit ng mga kasangkapang metal
Pagtatayo ng permanenting tirahan
Pag-aalaga ng mga hayop
Rubric sa Pagmamarka ng Pamana ng Kabihasnan
Pamantayan Paglalarawan Puntos
Nilalaman Mahusay na nailahad ang kaugnayan ng mga pangyayari
noong sinaunang panahon sa kasalukuyan
10
Ebidensya Napatunayan ang kaugnayang ito sa tulong ng mga
kongkretong halimbawa
10
Kabuuan 20

32. 32
Pamprosesong Tanong
1. Gaano kahalaga ang mga pag-unlad na naganap noong sinaunang panahon?
2. Paano hinubog ng mga pagbabagong ito ang kasalukuyang pamumuhay ng tao?
3. Sa iyong palagay, alin sa mga pagbabago sa pamumuhay ng tao ang may
pinakamalaking epekto sa kasalukuyan?
PAGNILAYAN/UNAWAIN
Sa pagkakataong ito, muling babalikan ng mga mag-aaral ang kanilang I-
R-F Chart. Ipasagot muli ang tanong na nasa itaas ng chart. Isusulat nila ito sa
ikalawang kolum, sa Refined Idea. Bunga ng mga bagong kaalamang natutuhan
mo mula sa pagbabasa ng mahahalagang teksto at pagsagot sa mga gawaing
nagpayabong ng iyong kaalaman, maiwawasto mo ngayon ang mga konsepto sa
Initial Idea.
Pagkatapos mapayabong ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa
paksa ay magsasagawa sila ng gawaing magpapalalim at magpapatibay pa sa
kanilang kaalaman sa pamamagitan ng kritikal at malikhaing pag-iisip. Hamunin
ang mga mag-aaral na makabuo ng sariling konsepto at ibahagi ito sa
pamamagitan ng isang pangkatang gawain.
Paano hinubog ng mga sinaunang tao ang kanilang kapaligiran upang mabuo
at umunlad ang kabihasnan?

33. 33
GAWAIN 6: Portrayal of Contributions
Hatiin ang klase sa apat na pangkat at gawin ang sumusunod na gawain:
A. Malaki ang naging ambag ng mga unang tao sa kabihasnan. Bigyang pagkilalaang
kanilang mga nagawa sa pamamagitan ng sumusunod:
1. Isipin mong nagbalik ka sa Panahon ng Bagong Bato (Neolitiko), gumawa ng isang
kuwento tungkol sa iyong pagbisita sa isang pamayanan. Isama sa iyong kuwento
ang katangi-tanging Gawain sa pamayanan.
2. Bumuo ng isang graphic organizer patungkol sa buhay sa Panahong Paleolitiko at
Neolitiko. Ikumpara ang dalawang panahon gamit ang sumusunod: paraan ng
pagkuha ng pagkain, anyo ng tirahan, at mga teknolohiyang ginagamit. Isama sa
organizer ang katumbas ng mga teknolohiya sa ngayon.
3. Gumuhit ng isang poster na nagtatampok sa mga ambag ng mga sinaunang tao
sa daigdig. Samahan ng maikling paliwanag.
B. Napag-alaman mo na may kaalaman na sa sining ang mga sinaunang tao at iyan
ay kanilang ipinakita sa mga iginuhit/ipininta nila. Mangalap ng mga larawan na
nagpapakita sa iba pang ipininta ng mga sinaunang tao at bigyan ito ng sariling
interpretasyon hinggil sa mensaheng nais ipabatid.
Rubric sa Pagmamarka ng Portrayal of Contributions
Pamantayan Paglalarawan Puntos
Interpretasyon Makabuluhan at wasto ang mensaheng binibigyang
interpretasyon
5
Estilo Angkop ang estilo at materyales na ginamit 5
Pagkamasining Masining ang pagkagawa 5
Pagkagawa Malinis at makinis ang pagkagawa 5
Kawastuhan Wasto ang mga ipinakita 5
Kabuuan 25

34. 34
Layunin ng Portrayal of Contributions na higit pang masuri ng mga mag-
aaral ang mga katangian at pamumuhay ng iba’t ibang panahon.
Gabayan ang pagwawasto sa mga sagot ng mag-aaral sa malayang
talakayan. Maaaring ipaulat sa bawat pangkat ang kanilang Gawain. Ipalagom sa
mga piling mag-aaral ang ulat ng mga pangkat.
Pagkatapos nito, pasagutan ang huling kolum ng IRF Chart. Tumawag ng
ilang mag-aaral na magbabahagi ng kanilang ideya mula Initial Idea hanggang
Final Idea.

35. 35
Aralin 3: Ang mga Sinaunang Kabihasnan
ALAMIN
Gawain 1: MAPApa-Isip Ka!
Ipapakita ng guro sa mag-aaral ang isang sinaunang mapa ng mga
kabihasnan at sasagutin nila ang mga pamprosesong tanong.
https://images.app.goo.gl/2TJrBCUjHNPFSrwk9
Bibigyang-diin sa unang bahagi ng Alamin ang malikhaing gawaing
magsisilbing pagganyak sa mga mag-aaral upang mapukaw ang kanilang interes
sa pagtalakay ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig. Sa ikalawang bahagi,
tutuklasin ang kanilang kaalaman tungkol sa paksa sa tulong ng Gawain 2.

36. 36
Pamprosesong mga Tanong
1. Ano ang pisikal na katangian ang ipinakikita sa mapa?
2. Batay sa mapa, ano-anong lugar ang naging lunduyan ng sinaunang kabihasnan
3. Ano ang katangian ng mga lugar na ito?
4. Paano nakatulong ang kalagayang heograpikal sa pag-usbong ng mga sinaunang
kabihasnan sa daigdig?
Gawain 2: WQF Diagram
A. Ipaskil ang dayagram sa pisara. Kasunod ang halimbawa nito.
B. Ilahad sa mga mag-aaral ang sumusunod na panuto sa pagbuo ng dayagram:
1. Bigyang pansin ang paksa sa pagbuo ng WQF Diagram.
2. Itala sa bawat kahong nasa ibaba ng “W” (words) ang mga salitang maiuugnay sa
paksa.
3. Sa kahon ng “Q” (questions), bumuo ng 3-5 tanong na nais mong masagot tungkol sa
paksa.
Paksa: Sinaunang Kabihasnan ng Daigdig
W Q F

37. 37
4. Sa Bilog “F” (facts), isulat ang iyong mga bagong natutuhan tungkol sa paksa.
ipaunawa sa mga mag-aaral na sasagutin lamang ang bahaging ito pagkatapos ng
talakayan sa paksang ito.
PAUNLARIN
Paksa: Kabihasnan – Katuturan at mga Batayan
a. Pagbigyang katuturan ang salitang “kabihasnan.” Habang inilalahad ang iba’t
ibang kahulugan nito, binubuo ang concept map ng mahahalagang salitang may
kaugnayan sa “kabihasnan.” Tingnan ang halimbawa sa susunod na pahina.
Kung may sapat na oras, hatiin ang klase sa mga pangkat batay sa
sumusunod na paksa: (1) Sinaunang Kabihasnan sa Kanlurang Asya, (2)
Kabihasnang Indian, (3) Kabihasnang Egyptian, (4) Kabihasnang Tsino, at (5)
Kabihasnang Mesoamerica.
Ipabuo ang WQF Diagram. Pagkaraan ng tatlong minute, atasan ang
kinatawan ng bawat pangkat na ipaskil at ibahagi ang nabuong dayagram.
Sa yugtong ito, tatalakayin ang heograpiya at mga sinaunang kabihasnan ng
daigdig batay sa teksto. Isasagawa ito sa tulong ng talakayan at mga mungkahing
gawaing nakapaloob sa yugtong ito. Isunod na balikan ang WQF Diagram sa Alamin
at iwasto ang mga konseptong taliwas sa tinalakay na mga paksa.

38. 38
B. Inaasahang sagot : Ang kabihasnan ay tumutukoy sa isang pamayanan o paraan ng
pamumuhay ng tao na kinakitaan ng mataas na antas ng kalinangang kultural at
maunlad na lipunang may organisadong pamahalaan, ekonomiya, sining at sistema
ng pagsulat.
d. Talakayin ang mga batayan kung ang isang pamayanan ay maituturing na kabihasnan
batay sa mga simbolo/larawan. Ipalahad ang interpretasyon ng mga mag-aaral sa
sumusunod na simbolo.
KABIHASNAN
https://revphil2011.wordpress.com/2011/07/28/fighting-for-the-crown/
https://static5.depositphotos.com/1000597/440/i/950/depositphotos_44
00538-stock-photo-ancient-egypt-hieroglyphics-on-wall.jpg
https://www.fishfarming.com/sites/default/files/tilapia-farming-2.jpg
https://images.app.goo.gl/hZPEnZJXkcAfK9GQ9
https://images.app.goo.gl/WKgp7GRpvJqKqw6f6
mataas na
antas
pamayanan organisado
maunlad

39. 39
Pamprosesong mga Tanong
1. Ano ang sinisimbolo ng korona ng hari? Bakit mahalaga ang bahaging ginampanan ng
mga pinuno at batas sa isang sinaunang pamayanan?
2. Ano ang kahulugan ng larawan ng isda at palay sa aspektong pangkabuhayan ng mga
sinaunang tao? Bakit mahalaga ang aktibong kalakalan sa pagtaguyod ng
kabihasnan?
3. Paano nagsimula ang sistema ng pagsulat ng mga sinaunang tao?
4. Ano ang kahalagahan ng sistema ng pagsulat sa isang pamayanan?
5. Ano ang sinisimbolo ng gulong? Bakit malaki ang pakinabang ng mataas na antas ng
agham at teknolohiya?
6. Ano-ano ang sinaunang kabihasnang umunlad sa daigdig, partikular sa Asya, Africa,
at America?
Paksa: Impluwensiya ng Heograpiya sa Pag-unlad ng mga Sinaunang
Kabihasnan
1. Ipaskil ang mapa ng daigdig. Ipatukoy ang kontinente ng daigdig.
2. Ipatukoy rin sa mapa ang mga sinaunang kabihasnan sa pamamagitan ng
paglalagay ng bituin ( ) sa kinaroroonan nito sa mapa.
3. Ipabasa ang teksto tungkol sa kalagayang heograpikal ng mga sinaunang
kabihasnan sa daigdig. na makikita sa learner’s module o sa Project EASE.
Sa puntong ito, inaasahang malinaw na sa mga mag-aaral ang konsepto ng
kabihasnan at ang mga batayan nito. Magpatuloy sa susunod na paksa.
Project EASE (Effective Alternative Secondary Education) AP III Modyul 3-Ang mga
Unang Kabihasnan (pp.7-15) (p.22) (p.54)

40. 40
Gawain 3: KHT – Kabihasnan Heograpiya Tsart
Ang mga mag-aaral ay kukumpletuhin ang Kabihasnan Heograpiya Tsart sa
ibaba batay sa partikular na heograpiya ng mga kabihasnan.
Sinaunang Kabihasnan Katangiang Heograpikal
1.
2.
3.
4.
5.
Pamprosesong mga Tanong
1. Alin sa mga katangiang heograpikal ng mga sinaunang kabihasnan ng daigdig ang
may malaking pagkakatulad sa isa’t isa?
2. Bakit kaya karaniwang may magkakatulad na katangiang heograpikal ang mga
sinaunang kabihasnan?
3. Ano ang epekto ng mga katangiang heograpikal sa pamumuhay ng mga sinaunang
tao?
4. Para sa iyo, alin sa mga katangiang heograpikal ng mga sinaunang kabihasnan ang
nararapat na mapangalagaan? Ipaliwanag ang sagot.
5. Maituturing ba na isa sa mga dahilan ng pag-usbong at pag-unlad ng kabihasnan ay
ang kalagayang heograpikal?
Sa tulong ng natapos na gawain, inaasahang nabigyang linaw ang
kaugnayan ng heograpiya sa pag-unlad ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig.
Sa pagkakataong ito, iisa-isahin ang mahahalagang datos tungkol sa mga
sinaunang kabihasnang umunlad sa mga lambak-ilog at kontinente ng America.

41. 41
Mga Sinaunang Kabihasnan sa Daigdig
A. Ipatukoy ang mga sinaunang kabihasnan sa Asya, Africa at America.
B. Ipabasa ang teksto tungkol sa mga sinaunang kabihasnan sa Asya na
makikita sa learner’s module at Project EASE.
Gawain 4. K-BIHASNAN
A. Kumpletuhin ang pangalan ng kabihasnan. Isulat ang mga akmang letra sa loob ng
kahon bago ang bilang.
1.Ito ang unang lungsod ng Mesopotamia.
2. Dito matatagpuan ang Hanging Gardens of
Babylon.
3. Hinati ang mga imperyo sa mga lalawigan o satrapy.
4. Isa sa namuno dito si Ashurbanipal.
5. Isa sa naging pamana nito ang Code of
Hammurabi.
M
H D
R N
S A
S A
Project EASE (Effective Alternative Secondary Education) AP III
A. Modyul 3 - Ang mga Unang Kabihasnan (pp.6-48)
B. Modyul 7 – Kabihasnang Klasikal sa America at Pacifico (pp.9-16)
Ipagawa ang sumusunod na gawain matapos basahin ang learner’s module
tungkol sa Kabihasnang Mesopotamia.

42. 42
B. Isulat ang impormasyon tungkol sa kabihasnang Mesopotamia upang makumpleto ang
pangungusap.
1. Ang Akkad ang ______________________________________________________.
2. Naging tanyag sa kasaysayan si Nebuchadnezzar sa kasaysayan II nang __________.
3. Sa panahon ni Hammurabi pinatupad niya ang_______________________________.
4. Ang mga Hittite ay _____________________________________________________.
5. Sa ilalim ni Cyrus the Great ay ___________________________________________.
Pamprosesong mga Tanong
1. Paano nagsimula at nagwakas ang kabihasnang Mesopotamia?
2. Sino-sino ang mga pinunong namahala sa imperyo?
3. Ano ang naging paraan ng kanilang pamamahala?
4. Bakit sinasabing ang kasaysayan ng Mesopotamia ay “pag-usbong at pagbagsak ng
mga kabihasnan?”
Pagkatapos basahin ng mga mag-aaral ang learner’s module tungkol sa
Kabihasnang Indus, ipagawa ang sumusunod na Gawain.

43. 43
Gawain 5. Certified Indus
A. Iguhit sa loob ng kahon ang tatlong mahahalagang bagay na gusto mo sa pamumuhay
ng mga katutubo at dayuhang Aryan na nanirahan sa Timog Asya. Pagkatapos, ay isulat
sa loob ng bilog ang datos at kahalagahan nito sa kanilang pamumuhay.

44. 44
B. Gumawa ng Venn Diagram tungkol sa kambal na lungsod Kabihasnang Indus: ang
Harappa at Mohenjo-Daro.
Pamprosesong mga Tanong
1. Ano ang dalawang lungsod na umunlad sa lambak-ilog ng Indus? Ilarawan ang mga
ito.
2. Paano mailalarawan ang pamumuhay ng mga tao sa panahong Vedic?
3. Ano ang iyong opinyon tungkol sa pagpapangkat-pangkat ng mga tao sa India batay
sa sistemang Caste? Ipaliwanag ang sagot.
4. Masasabi ba nating sa kasalukuyang ay mayroon pa ring pagpapangkat-pangkat ng
mga tao? Pangatwiranan.
Harappa
Harappa Mohenjo-Daro
Ipagawa sa mga mag-aaral ang kasunod na gawain upang tukuyin ang
kanilang pagkaunawa sa paksang “Pagbuo ng mga Imperyo at Kaharian.”

45. 45
Gawain 6. Empire-cal Data
Kumpletuhin ang diyagram tungkol sa mga imperyong itinatag sa Timog Asya. Sa
mga unang kahon, itala ang mahahalagang datos sa bawat imperyo. Sa mga ikalawang
kahon, isulat ang mga tanyag na pinuno ng imperyo at ilarawan ang bawat isa. Sa huling
kahon, magbigay ng isang aral na natutuhan sa mga itinatag na imperyo sa Timog Asya.
Imperyo sa Timog Asya
Maurya Gupta Mogul
Datos:
•
•
•
Datos:
•
•
•
Datos:
•
•
•
Pinuno:
•
•
•
Pinuno:
•
•
•
Pinuno:
•
•
•
Aral na Natutuhan:
Pamprosesong Tanong
1. Ano ang naging kontribusyon ng mga pinuno sa pag-unlad ng kanilang imperyo?
2. Paano bumagsak ang mga naturang imperyo sa Timog Asya?
3. Ano-ano ang naging ambag ng mga imperyong ito sa kasalukuyang kabihasnan?
4. Paano ipinamalas ng mga taga-Indus ang kahusayan at kasanayan upang mapaunlad
ang kanilang kabihasnan?
Pagkatapos talakayin ang Kabihasnang Tsino, ipasagot ang kasunod na
gawain.

46. 46
Gawain 7: Chin-a Up!
A. Ayusin ang mga titik na nasa loob ng kahon upang mabuo ang wastong kasagutan
tungkol sa Kabihasnang Tsino.
1 OEALCR OENB Dito nakasulat ang mga naiwang kasulatan ng mga
sinaunang Tsinong nabuhay sa dinastiyang ito.
2 ZUOH Dito lumaganap ang kaisipang Mandate of Heaven.
3 IXA Sinasabing nag-ugat ito mula sa Longshan, isang kulturang
Neolitikong laganap sa lambak ng Huang Ho.
4 UIS Sa dinastiyang ito ginawa ang Grand Canal na nag-uugnay
sa mga ilog ng Huang Ho at Yangtze.
5 CAIOSINCMUFN Isa sa kaisipang Tsino na ang layunin ay magkaroon ng
isang tahimik at organisadong lipunan sa pamamagitan ng
pagpapabuti sa sarili at pagpapahalaga sa ugnayan ng mga
tao sa lipunan.
6 NODRIBEDF CYIT Ito ay matatagpuan sa Peking na nagsilbing tahanan ng
mga emperador.
7 OGSN Itinayo ng isang hukbong imperial ang dinastiyang ito.
8 TSMIOA Hangad ng kaisipang ito ang balanseng kalikasan at
pakikiayon ng tao sa kalikasan.
9 ERTAG LALW Nagsilbing-tanggulan ang estrukturang ito laban sa mga
tribong nomadiko sa hilagang China.
10 IGNQ Ito ang huling dinastiya ng China.

47. 47
B. Tsino Ako?
Kilalanin ang mga naging bantog na mga pinuno sa Kabihasnang Tsino at ano ang
kanilang mga nagawa. Kumpletuhin ang tsart sa ibaba.
# Pinuno Mga Nagawa
1 Kinilala niya ang kanyang sarili bilang “Unang Emperador”
ng China.
2 Dating opisyal ng Sui na nag-alsa laban sa at nagtatag ng
dinastiyang T’ang.
3 Isang Mongol na namuno sa Yuan.
4 Siya ang namuno sa mga Tsino sa paglalayag at nakarating
sa Indian Ocean at silangang bahagi ng Africa.
5 Nakasentro sa kaniyang mga aral ang kaisipang
Confucianism.
Pamprosesong mga Tanong
1. Ilarawan ang heograpiya ng lugar kung saan umusbong ang Kabihasnang Tsino.
2. Paano isinasakatuparan ang Mandate of Heaven? Paano ito nakakamit o nawawala
ng isang pinuno?
3. Paano nagwakas ang mga dinastiya sa China?
Ipagawa ang kasunod na gawain upang tayain ang kanilang pagkaunawa sa
paksang Kabihasnang Egypt.

48. 48
Gawain 7: Be an Egyptologist
A. Hanapin sa loob ng piramide ang tamang salita na pagpapakahulugan sa sumusunod
na bilang.
https://images.app.goo.gl/nuFP81H9rEUS8L529
1. Ito ay sistema ng pagsulat ng mga sinaunang Egyptian.
2. Ito ay nagsilbing mga bantayog ng kapangyarihan ng mga pharaoh at naging libingan
ng mga ito.
3. Ito ang tawag sa malalayang pamayanan ng sinaunang Egypt.
4. Ito ay nangangahulugang “mga prinsipe mula sa dayuhang lupain”.
5. Isang diyos sa sinaunang Ehipto na sinasagisag ng araw.
6. Ang tumayong pinuno at hari ng sinaunang Egypt at itinuring ding isang diyos na taglay
ang mga lihim ng langit at lupa.
7. Kilala bilang gobernador o pinuno ng satrapy.
8. Ito ang tawag sa pinuno sa Nome.
9. Sila ang mga iskolar na nag-aaral sa kasaysayan ng Egypt.
10. Isa itong sasakyang pandigma na nahihila ng mga kabayo, na may
dalawang gulong at bahaging nasasakyan ng isang mandirigma.
Satrap
Hieroglyphics
Pharaoh
Chariot
Egyptologist
Nome
Aton
Nomarch
Hyksos
Piramide

49. 49
Pamprosesong Tanong
1. Anong kabihasnan ang umunlad sa Africa?
2. Ano ang pagkakatulad at pagkakaiba ng kabihasnang Egyptian sa mga kabihasnang
umunlad sa Mesopotamia?
3. Paano mailalarawan ang pamumuhay ng mga sinaunang Egyptian?
4. Sino ang mga naging pinuno ng Egypt? Ano ang kanilang naging papel sa paghubog
ng kabihasnan sa Egypt?
5. Anong kongklusyon ang iyong mabubuo sa kabihasnang Egyptian?
Gawain 8: Meso-Diagram
Gumawa ng Venn Diagram tungkol sa Kabihasnang Mesoamerica: ang Olmec at
Teotihuacan.
Kapag natapos nang basahin ang pagtakay ng Learner’s Module sa
Kabihasnang Mesoamerica, ipagawa ang mga kasunod na Gawain. Ang mga
gawaing ito ay naglalayong tayain ang pagkakaunawa ng mga mag-aaral sa mga
sinaunang kabihasnan sa daigdig. Pagkatapos nilang suriin ang bawat kabihasnan,
hahamunin sila ng mga kasunod na Gawain na paghambingin ang mga ito upang
Makita ang kaugnayan ng bawat isa sa kasalukuyang panahon.
Harappa
Olmec Teotihuacan

50. 50
Pamprosesong mga Tanong:
1. Ilarawan ang naging pamumuhay ng mga Olmec.
2. Ano ang pok-a-tok?
3. Ano-ano ang mga naging paman ng kabihasnang Olmec?
Gawain 9: InstaKabihasnan
Ang mga mag-aaral ay bibigyan ng pagkakataon na pumili sa mga kabihasnan na
kanilang pinag-aralan, ano ito at bakit? Gamit ang graphic organizer sa ibaba sila ay
guguhit o maglagay ng mga larawan na pamana ng napili nilang kabihasnan at ipaliwanag
nila kung bakit ito ang kanilang napili.

51. 51
Gawain 10. Gallery of Ancient Rulers
1. Hatiin ang klase sa walong pangkat. Pipili ang bawat pangkat ng isang pinunong mula
sa tinalakay na mga sinaunang kabihasnan. Ipaalalang walang dalawang pangkat ang
may kahalintulad na pinuno.
2. Pagawain ng human statue ang bawat pangkat batay sa piniling pinuno. I
3. Ipaliwanag ang sumusunod na mga panuntunan.
A Pumili ng isang miyembrong magsisilbing “estatwa” na kakatawan sa piniling
pinuno.
B. Ihanda ang posisyon ng “estatwa” ayon sa katangian at nagawa ng piniling pinuno.
C. Maaaring dikitan ng papel (o manila paper) na may simbolo o mga salitang
maglalarawan sa pinuno ang katawan ng “estatwa.”
D. Pagkakaroon ng 15 minuto, itatanghal ang mga “estatwa” sa klase. Magtalaga ng
1-2 miyembrong magpapaliwanag ng ginawang “estatwa.”
Pamprosesong mga Tanong
1. Ano ang mahalagang katangian ng napiling pinuno?
2. Bakit siya naging tanyag sa kasaysayan?
3. Maipagmamalaki ba ng inyong pangkat ang piniling pinuno? Ipaliwanag.
4. Para sa iyo, ano ang pinakamahalagang katangiang dapat taglayin ng isang pinuno?
Ipaliwanag.

52. 52
4. Bigyan ng marka ang ginawang estatwa gamit ang kasunod na rubric.
Rubric sa Pagmamarka ng Gallery of Ancient Rulers
Pamantayan Paglalarawan Puntos
Gawang
Estatuwa
Angkop ang estatwa bilang kinatawan ng piniling pinuno
ng pangkat; wasto ang mga simbolo at datos na ikinabit
sa estatwa
10
Pag-uulat Mahusay na ipinakilala ang nakatalagang pinuno batay
sa estatwa; naglahad nang higit sa tatlong impormasyon
tungkol sa nasabing pinuno
8
Orihinalidad Natatangi ang pagkakabuo ng estatwa; gumamit ng
mga akmang disenyo upang maging makatotohanan
ang hitsura
7
Kabuuan 25
Paksa: Mga Kontribusyon ng mga Sinaunang Kabihasnan sa Daigdig
A. Magbalik-aral sa mga sinaunang kabihasnan ng daigdig.
B. Ipabasa ang mga kontribusyon/pamana ng mga sinaunang kabihasnan batay sa
learner’s module.
PAGNILAYAN/UNAWAIN
Gawain 11. Thank You Letter
a. Batay sa natutuhan ng mga mag-aaral tungkol sa bahaging ginampanan ng
heograpiya sa pag-unlad ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig, magpasulat
ng liham pasasalamat.
Sa yugtong ito, isasagawa ang pagpapalalim at pagninilay tungkol sa
impluwensiyang heograpikal at mga sinaunang kabihasnan sa daigdig.
Mahalagang maiugnay ang paksang ito sa panahon ngayon at lubos na maipakita
ang bahaging ginampanan ng mga sinaunang kabihasnan sa paghubog ng
kasalukuyang pamumuhay ng tao.

53. 53
b. Ibigay ang sumusunod na mga panuntunan sa pagsulat ng nasabing liham:
1. Pumili ng isang anyong lupa, tubig o kahit anong bagay na may kaugnayan sa
heograpiya ng mga sinaunang kabihasnan na nais mong gawan ng liham
pasasalamat.
2. Isulat sa liham ang sariling saloobin tungkol sa mahalagang papel na ginampanan nito
sa buhay ng mga sinaunang tao.
3. Gawing batayan ang kasunod na rubric sa pagmamarka ng iyong liham.
4. Ibabahagi ng mga mag-aaral ang liham sa kanilang klase.
Rubric sa Pagmamarka ng Thank You Letter
Pamantayan Paglalarawan Puntos
Nilalaman Mahusay na naipaliwanag ang bahaging ginampanan
ng heograpiya sa buhay ng mga sinaunang tao;
nakapagbigay ng halimbawang magpapatunay sa
papel na ginampanan nito sa mga sinaunang tao
12
Teknikal na
Pagbuo ng
Liham
Wasto ang paggamit ng mga bantas, baybay ng mga
salita, at maayos ang mga bahagi ng isang liham
8
Anyo at
Disenyo
Malinis at maayos ang pagkakasulat; naglagay ng
malilikhaing bagay at simbolo; angkop ang kulay ng
disenyo
5
Kabuuan 25
Balikan ang WQF Diagram at punan ang kolum ng F (facts) ng mga bago at
wastong kaalaman tungkol sa paksa.

54. 54
ILIPAT AT ISABUHAY
Gawain 12 – POKUS NGAYON: Preserbasyon ng mga Pamana ng mga Sinaunang
Kabihasnan ng Daigdig
Ipaunawa sa mga mag-aaral ang sumusunod na sitwasyon upang maisagawa
ang inaasahang pagganap sa araling ito:
Ikaw ang tagapangulo ng National Committee on the Preservation of Cultural
Heritage ng iyong bansa na isa sa mga sinaunang kabihasnan sa daigdig. Nakatanggap
ka ng liham mula sa United Nations na humihingi ng panukalang proyektong may
layuning ipreserba ang mga dakilang pamanang mula sa iyong bansa.
Ang iyong komite ay nagtakda ng pulong una bubuo ng isang panukalang proyekto
para sa nabanggit na layunin. Isaalang-alang ang mga panuntunan sa pagbuo ng
panukalang proyekto:
1. Hatiin ang klase sa mga pangkat ayon sa sumusunod:
Pangkat 1 – Iraq para sa Kabihasnang Mesopotamia
Pangkat 2 – Iran para sa Sinaunang Persia
Pangkat 3 – Egypt para sa Kabihasnang Egyptian
Pangkat 4 – India at Pakistan para sa Kabihasnang Indus
Pangkat 5 – China para sa Kabihasnang Tsino
Pangkat 6 – Mexico para sa Kabihasnan sa Mesoamerica
Sa pagkakataong ito, gawin ang huling yugto ng Yunit 1, ang ILIPAT. Gamit
ang kaalamang natutuhan ng mga mag-aaral batay sa teksto at mga Gawain, ihanda
sila sa paggawa ng susunod na proyekto.

55. 55
2. Makibahagi sa iyong pangkat sa pagtalakay sa itinakdang kabihasnan na bibigyang-
tuon sa gagawing panukalang proyekto.
3. Bigyan ang bawat pares na miyembro ng pamana na nararapat na ipreserba:
A. Pares 1 – isang estruktura o landmark
B. Pares 2 – isang tradisyon/kaugalian
C. Pares 3 – isang sinaunang bagay
4. Isulat sa papel ang format ng panukalang proyekto. Gawing gabay ang kasunod na
template.
Bansang nakatalaga sa pangkat: ____________________
National Committee on the Preservation of Cultural Heritage
UNANG BAHAGI:
a. Pamagat ng proyekto: ________________________________________________
b. Kinaroroonan ng isasagawang proyekto: _________________________________
c. Petsa ng simula at wakas ng pagpapatupad ng proyekto: ____________________
d. Halagang gugugulin sa proyekto: _______________________________________
Ahensiya ng pamahalaang kaakibat sa proyekto: _____________________________
IKALAWANG BAHAGI:
a. Panimula (Tungkol saan ang panukalang proyekto?)
b. Katuturan (Mahalaga bang isagawa ang proyekto? Bakit?)
c. Kapakinabangan (Sino ang makikinabang nito? Sa paanong paraan?)
IKATLONG BAHAGI:
a. Mga hakbang sa pagkamit ng layunin (Ano-ano ang dapat gawin upang
magtagumpay sa hangarin ng pangkat?)
b. Pondo ng proyekto (Paano makakukuha ng salaping gagastusin sa proyekto?)
c. Pagsasanay (Sino at paano sasanayin ang mga tauhan sa pagkamit ng proyekto?)
d. Kagamitan (Ano-ano ang kagamitan upang magawa ang proyekto?)

56. 56
IKAAPAT NA BAHAGI:
a. Inaasahang bunga (Ano-ano ang inaasahang bunga o resulta kung isasagawa ang
proyekto?)
b. Mensahe sa kinauukulan at sa taong-bayan (Ano ang nais mong sabihin upang
maging matagumpay ang preserbasyon ng mga sinaunang ambag at pamana ng
bansa?)
c. Guhit ng isasakatuparang proyekto (Ano ang hitsura ng kalalabasan ng gagawing
proyekto?)
5. Talakayin ng iyong pangkat ang bubuuing panukala.
6. Kumpletuhin ang template para sa gagawing panukala.
7. Iulat sa klase ang ginawang panukala. Gamitin ang mga pamantayan sa
pagmamarka ng gawaing ito.
Kraytirya 4 3 2 1
Nilalaman
ng
Panukalang
Proyekto
Kumpleto ang
nilalaman ng
panukalang
proyekto;
100% na wasto
ang itinala sa
panukala;
makatotohanan
ang lahat ng
sagot sa
tanong; may
kabuluhan ang
gawang
panukala;
mahusay ang
iginuhit sa
magiging
bunga ng
proyekto
May 1-2 ang
nawala sa
panukalang
proyekto; hindi
bababa sa
75% ang may
wastong itinala
sa panukala;
Makatotohanan
ang mahigit
75% sagot sa
tanong; may
kabuluhan ang
gawang
panukala;
mahusay ang
iginuhit sa
magiging
bunga ng
proyekto na
may 1-2
aspekto ng
Mahigit sa 50%
ang nawala sa
panukalang
proyekto;
mahigit sa 50%
ang hindi wasto
sa mga itinala
sa panukala;
may 50% sa
nilalaman ng
panukala ay
hindi
makatotohanan;
may
pagaalinlangan
sa
kabuluhan ang
gawang
panukala; hindi
gaanong
malinaw ang
Mahigit sa
50% ang
nawala sa
nilalaman ng
panukalang
proyekto;
mahigit sa
50% ang
hindi wasto
sa mga itinala
sa panukala;
hindi
makatotohanan
ang panukala;
hindi
maipakita ang
kaugnayan ng
guhit sa
panukala

57. 57
guhit ang
kailangang
isaayos
guhit
Pinagkunan
ng Datos
Ibinatay sa 3 o
higit pang
sanggunian
ang datos na
kabilang sa
panukalang
proyekto
(aklat,
pahayagan,
video clip,
internet, at iba
pa)
Ibinatay sa 2
sanggunian
ang datos
Ibinatay lamang
ang sanggunian
sa batayang
aklat
Walang
batayang
pinagkunan at
gawa-gawa
lamang ang
mga
impormasyon
Presentasyon
ng
Panukalang
Proyekto
Mahusay ang
paglahad sa
presentasyon;
malinaw at
malakas ang
boses ng
tagapagsalita;
lubos na
naipaliwanag
ang bawat
aytem sa
panukala
Maayos ang
paglahad sa
presentasyon;
may ilang
kinabahan at
mahinang
boses;
naipaliwanag
ang higit sa
75% ng
kabuuang
aytem sa
panukala
Karaniwan ang
paglahad sa
presentasyon;
maikli at hindi
binigyan ng
pansin ang
maraming
bahagi ng
panukala; hindi
gaanong
maunawaan
ang
pagsasalita;
mahigit sa 50%
ang hindi
naipaliwanag sa
panukala
Hindi malinaw
ang paglahad
sa
presentasyon;
hindi
naipaliwanag
ang
maraming
bahagi ng
panukala;
hindi
maunawaan
ang
pagsasalita;
kaunti lamang
ang
naipaliwanag

58. 58
Transisyon sa Kasunod na Modyul
Tinalakay sa katatapos na Modyul ang heograpiya ng daigdig. Saklaw nito tulad
ng mga anyong lupa at tubig, klima, at likas na yaman ay tunay na may malaking
impluwensiya sa paghubog ng kasaysayan ng mga sinaunang tao. Nakasalalay ang
pamumuhay ng mga prehistorikong tao sa kanilang mahusay na pakikiayon sa idinikta
ng kanilang kapaligiran.
Naging instrumento ang kanilang talino at kakayahan upang maging matagumpay
sa mga hamon ng buhay. Ito rin ang nagbigay-daan upang higit na mapabuti ang kanilang
pamumuhay hanggang nakapagtatag sila ng mga mauunlad na pamayanang tinawag na
kabihasnan.
Ang iba’t ibang kontribusyon ng mga sinaunang kabihasnan sa larangan ng
politika, relihiyon, ekonomiya, kultura, at maging sa agham at teknolohiya ay lubos na
may kapakinabangan hindi lamang sa kanilang panahon kundi sa lahat ng panahon.
Sa susunod na Modyul, pag-aaralan ang mga dakilang kabihasnang klasikal ng
Greece at Rome. Idagdag pa rito ang pakikipagsapalaran ng mga Europeo noong
Gitnang Panahon, ang mga kabihasnan sa iba pang panig ng daigdig hanggang sa
pagbubukang-liwayway ng Makabagong Panahon.

59. 59
Sanggunian
A. Aklat
Kayamanan Kasaysayan ng Daigdig nina Celia D. Soriano et.al Binagong Edisyon
2017, pp.1-89
Araling Panlipunan Kasaysayan ng Daigdig,- Modyul ng Mag-aaral Unang Edisyon
2014, pp.1-117
Kasaysayan ng Daigdig Batayang Aklat para sa Ikatlong Taon nina Teofista L.
Vivar, Ed.D. et.al, pp.1-71
Kasaysayan ng Daigdig Batayang Aklat sa Araling Panlipunan Ikatlong Taon nina
Grace Estela C. Mateo, Ph.D. Binagong Edisyon 2012, pp.1-105
Kasaysayan ng Daigdig Araling Panlipunan Gabay sa Pagtuturo, Kagawaran ng
Edukasyon, Unang Edisyon 2013, pp.1-54
B. Module
Project EASE Araling Panlipunan III Module 1
Project EASE Araling Panlipunan III Module 2
Project EASE Araling Panlipunan III Module 3