1. 1
ชื่อ……………………………............................................ ้น ม.5/............. ่...............
……………………………............................................ชั
.............เลขที
2
ช่วงเวลาทางประวัติศาสตร์ไทยสมัยอยุธยา
ช่วงเวลาทางประวัติศาสตร์ไทยสมัยอยุธยา (พ.ศ. 1893-พ.ศ. 2310)
สมัยอยุธยา (พ.ศ. 1893-พ 2310) อยุธยาสถาปนาขึ้นใน พ.ศ. 1893 โดยสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1
พ.ศ.
สมเด็
(พระเจ้าอู่ทอง) เป็นปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์อู่ทอง มีกษัตริย์ปกครองอยุธยารวม 33 พระองค์ 5 ราชวงศ์ รวม
ระยะเวลาการเป็นราชธานีของคนไทยถึง 417 ปี ทําเลที่ตั้งบริเวณที่ราบลุ่มของแม่น้ํา 3 สายคือ แม่น้ํา
เจ้าพระยา แม่น้ําป่าสัก แม่น้ําลพบุรีเหมาะแก่การเพาะปลูกและอยุธยาอยู่ไม่ไกลจากทะเลมากนักทําให้ติดต่อ
ค้าขายกับต่างประเทศได้สะดวก กลายเป็นเมืองท่าการค้านานาชาติที่สําคัญ มีชาวต่างชาติเข้ามาติดต่อค้าขาย
กับอยุธยาอย่างต่อเนื่อง
การแย่งชิงความเป็นใหญ่ในภูมิภาคระหว่างกรุงศรีอยุธยากับพม่า ก่อให้เกิดสงครามแย่งชิงอํานาจใน
อย่างต่อเนื่องตลอดระยะเวลาการเป็นราชธานีกรุงศรีอยุธยา จนกระทั่งปี พ
พ.ศ.2310 เป็นสงครามครั้งสุดท้าย
ระหว่ า งกรุ ง ศรี อ ยุ ธ ยาและพม่ า และเป็ น สงครามที่ ทํ า ให้ ก รุ ง ศรี อ ยุ ธ ยาสิ้ น สุ ด ค วามเป็ น ราชธานี แ ห่ ง
ความเป็
ราชอาณาจักรสยาม ในปี พ.ศ.2310
2310
5 ราชวงศ์แห่งกรุงศรีอยุธยา
พระมหากษัตริย์สําคัญสมัยอยุธยา
1.
2.
3.
4.
5.
ราชวงศ์อู่ทอง
ราชวงศ์สุพรรณภูมิ
ราชวงศ์พระร่วง
ราชวงศ์ปราสาททอง
ราชวงศ์บ้านพลูหลวง
รัชกาลที่
รายพระนาม
1
8
19
28
31
33
สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 (พระเจ้าอู่ทอง)
สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ
สมเด็จพระนเรศวรมหาราช
สมเด็จพระนารายณ์มหาราช
สมเด็จพระบรมราชาที่ 3 (พระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ)
สมเด็จพระเจ้าเอกทัศ (พระที่นั่งสุริยาศน์อมรินทร์)
พระที
ปีที่ครองราชย์
(โดยประมาณ)
พ.ศ.1893
พ.ศ.1991
พ.ศ.2133
พ.ศ.2199
พ.ศ.2275
พ.ศ.2301
3 พระองค์
13 พระองค์
7 พระองค์
4 พระองค์
6 พระองค์
ปีที่สวรรคต
(โดยประมาณ)
พ.ศ.1912
พ.ศ.2031
พ.ศ.2148
พ.ศ.2231
พ.ศ.2301
พ.ศ.2310

2. 2
ปัจจัยที่เอื้อต่อการสถาปนา
อต่ การสถาปนาอาณาจักรอยุธยา
ปัจจัยที่ส่งเสริมให้อยุธยา นราชธานีที่เจริญรุ่งเรืองยาวนานกว่า 417 ปี และ ขยายอาณาเขต
อยุ ยาเป็
และแผ่
ออกไปอย่างกว้างขวาง สามารถสรุปได้ ดังนี้
ไปอย่
อาณาจักรอยุธยาเกิดจากการรวมตัวของแคว้นสุพรรณภูมิ และแคว้นละโว้
เนื่องจากสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 (พระเจ้าอู่ทอง) ทรงรวม 2 แคว้น คือ แคว้นสุพรรณภูมิ ซึ่งมี
อํานาจทางภาคตะวันตกของแม่น้ําเจ้าพระยา และแคว้นละโว้ซึ่งมีศูนย์กลางอยู่ที่ลพบุรี เนื่องจาก
พระองค์ทรงเป็นกษัตริย์ของแคว้นละโว้และทรงอภิเษกสมรสกับพระราชธิดาของกษัตริย์แคว้น
ษั
สุพรรณภูมิ
ที่ตั้งของอาณาจักรอยุธยาเป็นจุดยุทธศาสตร์ด้าน
เป็
นการป้องกันอาณาจักร
กรุงศรีอยุธยามีสภาพเป็นเกาะเมือง ล้อมรอบด้วยแม่น้ํา 3 สาย ได้แก่ แม่น้ําเจ้าพระยา แม่น้ํา
ลพบุรี และแม่น้ําป่าสัก ประกอบกับรอบเกาะเมืองมีสภาพเป็นที่ลุ่มน้ําท่วมถึงในฤดูน้ําหลาก ซึ่ง
เหมาะแก่การป้องกันข้าศึกได้ดีอีกทางหนึ่ง
ที่ตั้งของอาณาจักรอยุธยาเป็นจุดยุทธศาสตร์ด้านการเกษตรกรร
นการเกษตรกรรม
ด้วยสภาพภูมิศาสตร์ที่ล้อมรอบด้วยแม่น้ํา 3 สาย จึงมีความอุดมสมบูรณ์ด้วยดินตะกอนพัดพา
ยามฤดู น้ํ า หลาก เหมาะแก่ ก ารเพาะปลู ก โดยเฉพาะข้ า วซึ่ ง เพี ย งพอต่ อ การบริ โ ภคใน
ลาก
ราชอาณาจักร และสํารองไว้ยามเกิดศึกสงคราม
ที่ตั้งของอาณาจักรอยุธยาเป็นจุดยุทธศาสตร์ด้านการเป็นเมืองท่าการค้านานาชาติ
ที่ตั้งของกรุงศรีอยุธยาอยู่ใกล้ทะเลมากกว่ากรุงสุโขทัย ทําให้เป็นศูนย์กลางทางการค้าระหว่าง
ประเทศ และการค้ากับอาณาจักรใกล้เคียง ทําให้อยุธยา ความมั่นคงและมั่งคั่งทางเศรษฐกิจเป็น
ยามี มั
อย่างมาก ส่งผลต่อความเจริญรุ่งเรืองของอยุธยาในด้านต่างๆ
มีแม่น้ําหลายสายเหมาะแก่การคมนาคมทางน้ํา และการขนส่งสินค้า
เหตุการณ์สําคัญทางประวัติศาสตร์สมัยอยุธยา
ประวั
การสถาปนาอาณาจักรอยุธยา
การปฏิรูปการปกครองสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ
การเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 1 และการประกาศอิสรภาพของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช
การต่างประเทศสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช
การปฏิรูปการปกครองสมัยสมเด็จพระเพทราชา
การเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 และการกอบกู้เอกราชของชาติโดยพระยาตาก
การเป็นเมืองท่าการค้านานาชาติของกรุงศรีอยุธยา (มีพระคลังสินค้า ดําเนินการค้ากับต่างประเทศ ทํา
มี
กําไรได้มากให้กรุงศรีฯ)

3. 3
หลักฐานสําคัญในการศึกษาประวัติศาสตร์สมัยอยุธยา
สํ
พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ์
พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม)
คําให้การชาวกรุงเก่า คําให้การขุนหลวงหาวัด คําให้การขุนหลวงวัดประดู่ทรงธรรม
วรรณกรรม เช่น ลิลิตโองการแช่งน้ํา ลิลิตยวนพ่าย
จดหมายเหตุชาวต่างชาติ เช่น จดหมายเหตุวันวลิต จดหมายเหตุลาลูแบร์ จดหมายเหตุของโยช เซาเต็น
จดหมายเหตุ
จดหมายเหตุจีน “หมิงสื่อลู่” ประวัติศาสตร์รายรัชกาลแห่งราชวงศ์หมิง
โบราณสถาน ได้แก่ พระอุโบสถ วิหาร เจดีย์
โบราณวัตถุ ได้แก่ พระพุทธรูป ประติมากรรม งานจิตรกรรม งานศิลปกรรมแขนงต่างๆ
ภาพถ่ายทางอากาศและภาพถ่ายทางดาวเทียม

4. 4
แบบฝึกหัดทบทวน
กิจกรรมที่ 1 ให้นักเรียนตอบคําถามต่อไปนี้
ตอบคํ
1. อาณาจักรอยุธยา สถาปนาขึ้น ใน พ
พ.ศ.1893-2310
2. ก่อนการสถาปนากรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี มีเมืองโบราณตั้งอยู่ตรงข้ามกรุงศรีอยุธยาก่อนแล้วชื่อว่าเมือง
กรุ
เมืองอโยธยา
3. กรุงศรีอยุธยามีสภาพเป็นเกาะเมืองมี แม่น้ํา 3 สาย ล้อมรอบได้แก่ แม่น้ําป่าสัก แม่น้ําลพบุรี และแม่น้ํา
น้
เจ้าพระยา
4. สภาพภูมิศาสตร์ที่เป็นเกาะเมือง ส่งผลดีการที่กรุงศรีอยุธยาคือ
1. ค้าขาย
2. คมนาคมขนส่ง
3. ป้องกันข้าศึก
4. เกษตรกรรมสําคัญ
5. พระมหากษัตริย์แห่งกรุงศรีอยุธยามีฐานะทางการปกครองที่เรียกว่า สมมติเทวราช หรือ
แห่
สมบูรณาญาสิทธิราชย์ ซึ่งรับอิทธิพลมาจากศาสนา
ลมาจากศาสนา.พราหมณ์-ฮินดู จากอาณาจักร เขมร
6. พระมหากษัตริย์องค์สําคัญที่มีพระมหากรุณาธิคุณต่อการสร้างสรรค์อาณาจักรอยุธยา ได้แก่
รอยุ
พระมหากษัตริย์
พระเจ้าอู่ทอง
พระบรมไตรโลกนาถ
พระนเรศวรมหาราช
พระนารายณ์มหาราช
พระมหากรุณาธิคุณ
สถาปนากรุงศรีอยุธยา
ปฏิรูปการปกครอง วรรณคดี
กู้อิสรภาพ
การต่างประเทศก้าวหน้า
โดยเฉพาะกับโปรตุเกส ฮอลันดา ฝรั่งเศส
วรรณคดีรุ่งเรือง
พระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ
7. ปัจจัยใดบ้างที่ส่งผลต่อการสถาปนากรุงศรีอยุธยา
อาณาจักรอยุธยาเกิดจากการรวมตัวของแคว้นสุพรรณภูมิ และแคว้นละโว้
ที่ตั้งของอาณาจักรอยุธยาเป็นจุดยุทธศาสตร์ด้าน องกันอาณาจักร
เป็
นการป้
ที่ตั้งของอาณาจักรอยุธยาเป็นจุดยุทธศาสตร์ด้านการเกษตรกรร
นการเกษตรกรรม
ที่ตั้งของอาณาจักรอยุธยาเป็นจุดยุทธศาสตร์ด้านการเป็นเมืองท่าการค้านานาชาติ
8. เพราะเหตุใดจึงกล่าวว่ากรุงศรีอยุธยาเป็นเมืองท่าการค้านานาชาติที่เจริญรุ่งเรือง
เพราะมีชาวต่างชาติมาค้าขายเป็นจํานวนมาก มีระบบการค้าเรียกว่า พระคลังสินค้า ในการติดต่อค้าขาย
มาค้
กับต่างประเทศ มีสินค้าที่หลากหลาย แนวคิด “ซื้อถูก ขายแพง ของฟรีก็เอาไปขาย”
”
ภูมิศาสตร์เหมาะสมต่อการเป็นศูนย์กลางทางการค้า
เก็บภาษีผ่านด่านการค้าทั้งขาเข้าและขาออก ทําให้ร่ํารวย
การค้าในระบบบรรณาการกับจีน เรียกว่า การจิ้มก้อง

5. 5
9. จดหมายเหตุของชาวต่างชาติมีความสําคัญต่อการศึกษาประวัติศาสตร์อยุธยาอย่างไร
จดหมายเหตุชาวต่างชาติ เช่น จดหมายเหตุวันวลิต (ฟานฟลีต-โปรตุเกส)
จดหมายเหตุลาลูแบร์ จดหมายเหตุของโยช เซาเต็น
จดหมายเหตุจีน “หมิงสื่อลู่” ประวัติศาสตร์รายรัชกาลแห่งราชวงศ์หมิง..........
10. นักเรียนคิดว่าหลักฐานใดบ้าง ที่มีความสําคัญต่อการศึกษาประวัติศาสตร์อยุธยา เพราะเหตุใด ให้นักเรียน
อธิบายและยกตัวอย่างประกอบ
พงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ์ มีความน่าเชื่อถือมากที่สุดในการศึกษา
ประวัติศาสตร์อยุธยา