Horecaccess unit 3 io2 TR

1. Yazlık işçiler için HOREKA sektöründe engelli ve
dezavantajlı müşterilere güvenilir ve erişilebilir
hizmet sağlamaya yönelik ihtisas eğitimi
IO2: Gençler için engelliliği anlama rehberi-
Ünite 3
2018-1-BG01-KA202-047904

2. Unit 3: «engelliler hakkında basmakalıp
düşünceler (stereotip) ve yanlış kanı"
Bölüm 1: Mitler, basmakalıp düşünceler (stereotip)
ve yanlış kanı
Bölüm 2: Gençlerin ve toplumun engelliliği algılayış
biçimlerinde medyanın rolü
Bölüm 3: Basmakalıp düşünceler (stereotip) ve
yanlış kanının etkisi

3. Chapter 1: Mitler, basmakalıp
düşünceler (stereotip) ve yanlış kanı
1.1. Mitler ve gerçekler
1.2. basmakalıp düşünceler (Stereotipler)
1.3. Yanlış kanı

4. 1.1. Mitler ve gerçekler
Mit: engelli bireyler cesurdur,
korkusuzdur.
 Gerçek: engelli bireyler, tıpkı
engelsiz bireyler gibi, kendi
bedenleri ile nasıl mücadele
edeceklerini öğrenirler
Mit: tekerlekli sandalye
kullanan herkes kronik olarak
hastadır yada hastalıklıdır.
 gerçek: bir insan çok farklı
sebeplerden dolayı tekerlekli
sandalye kullanabilir, ki bu
sebeplerden hiç biri kişinin
illa hasta olduğu yada
hastalıklı olduğu anlamına
gelmez, kişi tekerlekli
sandalye kullanıyor diye
hayatta bir şeyleri
başaramayacağı
düşünülmemelidir.
Yanlış bilgi edinmek ve yanlış anlama engelli bireylerin topluma
tamamen katılma yeteneklerini en fazla baltalayan şeydiry.

5. Mit: tekerlekli sandalye kısıtlayıcıdır, tekerlekli
sandalye kullanan kişiler «sandalyeye mahkum»
kişilerdir.
 gerçek: tekerlekli sandalye bisiklet yada otomobil
gibi kişinin etrafta gezinmesini ve hayatını
yaşamasını kolaylaştıran kişisel destekleyici bir
araçtır.
Mit: duyma engelli herkes dudak okuyabilir.
 gerçek: dudak okuma yeteneği kullanan insanlara
göre değişir ve tamamen güvenilir değildir, aynı
şey işaret dili içinde geçerlidir
 Mit: görme engelli bireyler «6. his» edinirler"
 gerçek: her ne kadar görme engelli insanlar diğer
duyularını daha çok geliştirseler de 6. hisleri yoktur
bu sadece bedenin duruma adapte olmasıdır..

6. Mit: engelli kişiler kendileri gibi engelli kişilerle daha
rahat ederler
gerçek: okullarda bu bir gerçek olsa da pek çok
engelli birey herkesle takılmak ister ve bir sorunda
yaşamaz.
Mit: engelli olmayan bireyler engelli bireylerle
ilgilenmek zorundadır
gerçek: insanlar yardım teklifinde bulunabilirler ama
pek çok engelli tıpkı diğer bireyler gibi kendi
sorumluluklarını kendileri yapmak isterler

7. Mit: engelli bireylerin hayatları engelli olmayan
bireylerin hayatlarından çok farklıdır
 gerçek: engelli bireyler de herkes gibi okula
giderler, evlenirler, çalışırlar, aile kurar, çamaşır
yıkarlar, alışveriş yaparlar, güler, ağlar, vergilerini
öderler, sinirlerin, önyargı sahibi olur, oy kullanır,
ve gelecek hayali kurar.
 Mit: engelli olmayan bireylerin engelli parklarına
birkaç dakikalığına park etmeleri kabul edilebilir
 gerçek: hukuken bu yerler sadece ihtiyacı olanlar
tarafından kullanılmalıdırlar. Engelli olmayan
bireylerin tek derdi bu yereler park etmektir ama
aynı zamanda engelli olmayı istemezler. O
yüzden saygılı olmalıdırlar, bu toplumumun
ihtiyacı olan şeydir.

8. Mit: engelli bireylerin çoğu cinsel ilişki kuramazlar.
 gerçek: herkes cinsel ilişki kurabilir, engelli bireylerde
doğal olarak yada evlatlık alarak çocuk sahibi olabilirler.
Engelli bireylerde diğer insanlar gibi cinsel arzuları ve
hisleri olan insanlardır
 Mit: engelli bireyler her zaman yardıma ihtiyaç duyarlar
gerçek: engelli bireylerin pek çoğu bağımsız ve yardım
edebilecekinsanladır. Eğer bir engelliye yardımetmek
istiyorsan önce ona ihtiyacı olup olmadığını sormalısın

9. Mit: Bir kişinin engelli insanların karşılaştığı engelleri
ortadan kaldırmak için yapabileceği hiçbir şey
yoktur.
 gerçek: Herkes değişime katkıda bulunabilir.
Engellilik hakkında kendinizi bilgilendirerek
yardım edebilirsiniz. Eğer çevrenizde sizi
bilgilendirecek kimse yoksa kendinize şu anda
her şeyi online bulabileceğiniz hatırlatın, merak
ettiğiniz veya insanların neden bazı şekillerde
davrandığını anlamadığınızda araştırma yapın.
 size nasıl davranılmasını istiyorsanız sizde öyle
davranın!

10. 1.2. Basmakalıp düşünceler
(stereotipler)
Toplum, engelliliği her zaman trajik yada kahramanca bir
şey olarak görür ve onları hiç bir zaman toplumumuzda
erişilebilirlik eksikliği ile baş etmeye çalışan normal insanlar
olarak görmez.
Engelli bireylerin toplumda maskot olarak kullanıldığı sıkça
görülür. İlham maskotları, motivasyon maskotları. Bu insanlar
engelli olmayan insanlara engelli olmadıkları ve yüzleşmek
zorunda oldukları problemleri olmadıkları için kendilerini
minnettar hissetmeleri için örnek olarak gösterilmiştir.

11. Bir dakika dur ve daha önce karşılaştığın
bir engelli bireyi düşün, onun hakkında
ne düşünmüştün bir hatırla... (ve bunu
grupla tartış)

12. Engelli bireylerinde engelli olmayan
bireyler gibi aynı şeyleri yapar ve
hissederler. Onlarda okula giderler,
çalışırlar, arkadaş edinirler, hayaller
kurarlar, spor yaparlar, onlarında iyi
yada kötü halleri vardır ve onlarında
iyi yada kötü günleri olur, vs.

13. Mesain sırasında engelli bir konuğun olursa, ona engelli
olmayanlara nasıl davranırsan öyle davranmalısın. Eğer
senden kaynaklanan bir bilgi eksikliği olursa kibar bir
şekilde yapabileceğin bir şey olup olmadığını sormalısın.
Mesele engellilik hakkında her şeyi bilmek değildir,
mesele çalıştığın HOREKA işletmesinde iyi bir hizmet
sunabilmektir, bunu yaparak konuklara layık oldukları ilgi
ve saygıyı göstermiş olursunuz

14. 1.3. Yanlış kanılar
Yanlış anlamalar bütünüyle kültür tarafından varsayılan şeylerdir.
Sizce engelliler hakkında varsayılan şeyler doğrumu dur, evetse
neden böyledir?
 Fiziksel engellilik otomatikman zihinsel bir engellilik anlamına
gelmektedir.
 Eğer bir engelli birey kendi başına bir şeyi yapamıyor muş gibi
görünüyorsa, direk engelli bireyle konuşmak yerine kim ona
refakat ediyor ona bakmalısın.
 Kendi kendilerine yetebilir olmazlar, bağımsız değildirler, okula
gitmezler ve gerçek bir işleri de olmaz.
 Yeterli değildirler. Tamir edilmeye ve iyileşmeye ihtiyaçları
vardır.

15.  Fiziksel engellilik bir şeyi yapmaktan çok
yapamamaktır.
 Engellilerin yoğun fiziksel terapiler, ameliyatlar,
sürekli ilgi ve durumlarına adapte olmaları için
donanımlarına ihtiyaçları vardır ve acınacak
durumdadırlar
 Flört edemezler, cinsel hayatları yoktur,
evlenemezler ve romantik ilişkileri olmaz.
 Hayatta erişilmek istenen normal eşiklere ulaşmak
ve normal hayatlar yaşamak için ilham olurlar.
Yanlış kanı bilgisizlikten kaynaklanan ve doğru
olmayan düşünce yada görüştür. Kendinizi
bilgilendirin!

16. Bölüm 2: Medya gençlerin ve toplumun
engelliliği algılayış biçimlerini nasıl
şekillendiriyor?
2.1. Kitlesel medyada toplumun inançları
2.2. Engelli bireyler tarafından karşılaşılan
sorunların kitlesel medyada temsil edilişi
2.3. Erişilebilir HOREKA kurumları tarafından
pozitif reklamların yapılmasına yönelik uygun
adımlar

17. 2.1. Kitlesel medyada toplumun
inançları
medya toplumun engelliliği nasıl
gördüğü hususunda büyük rol
oynar, ve çoğunlukla engellilik ve
engellilerin gerçekliği hakkında
yanlış kanıları besler.
Çocuk programları çoğunluklar kötü
karakterleri çirkin ve deforme olmuş
şekilde resmederler, diğer taraftan
kahramanlar güzel ve nezaket
sahibidir.

18. Eğer bir kurban yada bir cani değilse bile, engelli
birey çoğunlukla engelli olmayan bireyler için bir
kahraman olarak resmedilir:
 Daha çok engelini aşmayı başarmış bir birey
olarak yansıtılır, engeli ile birlikte yaşamayı
başarmış bir birey olarak değil
 Engelliliği normalliğe ulaşmak için bir meydan
okuma olarak gösterirler
 İzleyicinin engelli bireyin durumu hakkında daha
iyi hissetmesine odaklanırlar, bununla engelliliğin
aslında «çok çalışılırsa» üstesinden gelinebilecek
bir durum olduğu nosyonunu pekiştirirler
 Kahraman rolleri hemen hemen her zaman
engelli olmayan bireyler tarafından oynanır,
buda engellik hakkında yanlış bir resim
çizilmesine neden olur.

19. 2.2. Engelli bireyler tarafından karşılaşılan
sorunların kitlesel medyada temsil edilişi
Engelliliğin kitlesel medyada temsili, insanların
engellilik konusundaki geleneksel kavram
yanılgılarının devam ediyor olmasına atfedilebilir.
Basmakalıp düşünceler ve varsayımlar daha az
aydınlanmış dönemlerden kalma batıl inançlara,
mitlere ve inançlara dayanmaktadır. ırkçı veya
cinsiyetçi tutumlar, ister açık isterse üstü kapalı,
nasıl 'normal' öğrenme sürecinde edinilmişse,
engelliler hakkında olumsuz varsayımlar da bu
şekilde edinilmiştir.
www.disability-studies.leeds.ac.uk/wp-content/uploads/sites/40/library/Barnes-Media.pdf

20. Her ne kadar medya engelli bireyleribu şekilde yansıtıyor olsa
da, diğer taraftan onların mücadelelerini de gösteriyor.
örneğin:
-Okulda/ İşyerinde zorbalık
-Ebeveynlerin / bakıcıların sözlü ve fiziksel istismarı
-ayrımcılık
-halka açık yerlerdeerişilebilirlik eksikliği (Seyahat etmeye
çalışırken sorunlar)
-Sağlık sorunları
-Sevdikleri biri tarafından reddedilme
-Alay edilmek,başına kakılmak
-Onlarla ilgilenecekbirine ihtiyaç duymak, vb.
Son zamanlarda bu yansıtımlar yavaş yavaş değişiyor, örneğin
Game of Thrones’da farklı tür engellilikler gösteriliyor ve
engellilikdeğil karakterinkendisine odaklanıyor. İşte bu
medyayı temsil ederken kullanması gereken yöntemdir.

21. 2.3. Erişilebilir HOREKA kurumları
tarafından pozitif reklamların
yapılmasına yönelik uygun adımlar
Karşılaştığımız mesele, turizm endüstrisinde erişilebilir turizmi,
turizm sektörüne entegre bir olgu gibi görmek yerine
sektörden ayrı bir şekilde ele almak ve yönetmek ve ‘farklı'
bir şey olarak düşünmektir.

22. HOREKA birimleri pozitif reklam yapmayı şu şekilde
başarabilirler:
 Erişilebilir turizm pazarı ile ilgili bilgilerini artırmak
 İşletmelerdeki engellerin, boşlukların ve gelişme
potansiyeli olan alanlarının belirlenmesi
 Temel faaliyet alanlarına erişimi dahil etmek için
stratejiler geliştirmek
 Engelli kişilerden geri bildirim ve girdiler içeren
kampanyaların birlikte oluşturulması

23.  Anahtar hedef gruplar ve engelli insanlar
arasında irtibat kurabilecek dikkatlice
planlanmış fırsatlar ve sosyal pazarlama
teknikleri de dahil olmak üzere çok yönlü
kampanya stratejileri
 Topluluk içinde özellikle olumsuz tutumları olan
grupları, başkalarını değiştirme ve etkileme
potansiyeli olan grupları ve farklı büyüklükteki
grupları da dikkate alarak, hedef grupların
stratejik seçimi
 Pozitif olarak kurgulanmış mesajlar, engellilerin
normalleştirilmiş tasviri de dahil olmak üzere
engellilikten ziyade kabiliyete odaklanmak

24.  Engelliler ile engelli olmayan bireyler arasındaki
etkileşimin yansıtılması bu engelli bireylerin herkes
gibi olduğu inancını teşvik edecektir
 Hem sıradan insanlar hem de popüler kimlikleri
içeren çeşitli konuşmacı gruplarının stratejik seçimi
 Mevcut kampanyaların değerlendirilmesi ve
engelli bireylerin topluma dahil edilmesine yönelik
tutumlar üzerindeki kısa ve uzun vadeli etkiyi
değerlendirmek için kullanılan değişkenlerin
gözden geçirilmesi
www.facs.nsw.gov.au/__data/assets/file/00
08/372608/Rapid-Review-V3-interactive.pdf

25. Bölüm 3: Basmakalıp düşünceler
(stereotip) ve yanlış kanının etkisi
3.1. Engelli bireylere karşı negatif tutumlar
3.2. HOREKA personelinin tutum ve
inançlarını nasıl değiştirebiliriz (ip uçları).

26. 3.1. Engelli bireylere karşı negatif
tutumlar
Engellilik engelliler topluluğunda sadece fiziksel bir özellik
olmaktan ötedir. Engelli gibi görünmeyip de engelli olan bir
sürü insan vardır.
İnsanların engelli bireylere karşı tutumları onların kendilerini
nasıl gördüklerini önemli ölçüde etkiler. Birilerinin onlara karşı
kaba davranması yada görmemezlikten gelinmeleri belki
önemsiz bir durum gibi gözükebilir ama bu sıksıkla olamaya
başlarsa bu durumda hayatlarını etkiler bir noktaya ulaşır.
Kimse önemsiz hissetmeyi yada öyle muamele edilmesi
istemez.

27. Kaçınılması gereken negatif hareketler:
 Aşağı görme: bazı insanlar engelli bireyleri
«ikinci sınıf vatandaş» olarak görürler halbuki
engelli insanların çoğu hayatlarındaki engeli
önemsiz kılacak yeteneklere sahiptirler.
 Acıma: engelli bireyler genellikle acıma
yada yardım edilme istemezler, onların tek
istediği eşit fırsatlara sahip olmak ve kendi
hayatlarını bağımsız olarak kazanabilmektir.
Saygıya ihtiyaçları vardır.
 Basmakalıp inanışlar: bunlar engelliler
hakkında olumlu yada olumsuz
genellemelerdir ve sadece insan olan
bireyler için çok yüksek yada çok düşük
standartlar belirlerler.

28.  Geri tepme: pek çok insan engelli bireylerin haksız
avantajlara sahip olduklarını düşünürler, örneğin daha
kolay iş gereklilikleri. Ama bu arada engellilerin işe
adapte olmak için çektikleri sıkıntıları düşünmezler.
 Korku: bilinmeyenin korkusu. İnsanların çoğu engelli bir
birey hakkında yanlış bir şey yapmaktan yada
söylemekten korkarlar.
 Kahramana tapınma: insanlar engelli olup bağımsız
yaşayabilen, mesleğinde yada bir spor aktivitesinde
başarılı insanlara engellerini ve özel durumlarını
yendikleri için cesur derler. Ama engelli olan pek çok
insan sadece günlük aktivitelerini başardı diye
ödüllendirilmek istemez. Engel hala oradadır ve kişi
sadece buna adapte olmuştur tıpkı diğer insanların
bedenlerindeki herhangi bir farklılığa adapte olmaları
gibi.

29.  Cahillik:Engelli bireyler çoğu zaman toplumdaki
insanların engelliler hakkında sahip oldukları
bilgi eksikliği nedeniyle, becerilerini sergileme
fırsatı dahi bulamadan bir görevi yerine getirme
yeteneğine sahip değiller diye işten
atılmaktadırlar.
 Yayılma etkisi: insanlar engelli bir bireyin
engelliliğinin duyularını, yetenekleri veya kişilik
özelliklerini olumsuz yönde etkilediğini yada
genel anlamda kişiliğinin zarar gördüğünü
varsaymaktadır. Kişinin, engelliliğinden ziyade
yeteneklerine odaklanmak, bu önyargıyı
çürütecektir
www.ncwd-youth.info/publications/attitudinal-barriers-for-people-with-disabilities/

30. 3.2. HOREKA personelinin tutum ve
inançlarını nasıl değiştirebiliriz (ip
uçları).T
En yaygın olumsuz tutum, bir bireyin yeteneklerinden ziyade
bir kişinin engeline odaklanmaktır. Yani personel yardımcı
olacak bazı ipuçları:
 Engelli konuğunuzla konuşurken direkt olarak onunla
konuşun ona yardım eden asistanı yada yardımcısına
değil. Bu herhangi bir engellilik durumu için geçerlidir.
 Engelli olan konuğunuzu dinleyin. Onun neyi yapıp neyi
yapamayacağın konusunda bir varsayımda bulunmayın
 Herkes için geçerli olduğu üzere kibarlıktan uzaklaşmayın.

31.  Eğer konuğunuzun konuşma engeli varsa ve
onu anlamakta zorluk çekiyorsanız, kişiye tekrar
etmesini söyleyebilirsiniz bu anlamış gibi
yapmaktan daha iyidir ve saygılı ve doğru
iletişime yardımcı olur.
 Engelli konuğunuza yardım önerin ama önce
önerinizin kabul edilmesini bekleyin.
 Engelli bir konuk ile uğraşırken sinir olmanız
yada kendinizi rahatsız hissetmeniz doğaldır ve
bunu itiraf etmek de doğaldır. Böyle bu
durumlarla karşılaştığınızda konuğununuz
engelli biri olarak düşünmekten ziyade önce bir
«birey» olarak düşünün bu sizi rahatlatacaktır.
 Konuşmadan önce düşünün ve varsayımlarda
bulunmayın.
www.ncwd-youth.info/publications/attitudinal-barriers-for-people-with-disabilities/

32. “Birine saygı duymak sizin kişiliğinizin
kalitesinin bir emaresidir”
- Mohammad Rishad sakhi

33. Referanslar
 http://www.cput.ac.za/blogs/disability/disability-awareness/myths-and-
facts-about-people-with-disabilities-pwds/
 https://www.facs.nsw.gov.au/__data/assets/file/0008/372608/Rapid-
Review-V3-interactive.pdf

35. Yasal uyarı
Daha fazla bilgi için lütfen proje web sitesini ziyaret ediniz
https://www.facebook.com/pg/HORECAccess/.
Mobiluygulamamızı indirebilirsiniz:
https://play.google.com/store/apps/details?id=com.horecaccess.mobile&hl=en.
 Bu proje (HORECACCESS projesi - 2018-1-BG01-KA202-047904), Avrupa Komisyonunun
(Erasmus + Programı) desteğiyle finanse edildi. Bu yayın sadece yazarın görüşlerini
yansıtır ve Komisyon burada yer alan bilgilerin herhangi bir şekilde kullanılmasından
sorumlu tutulamaz