3. Қойдың қолтұқымдары
Ертеде кең тараған қойдың қолтұқымдары етті- майлы бағытта өсірілген.
Тарихи деректер бойынша Қазақстанның әрбір табиғи аймақтарын бейімделіп,
қолтұқымдар өсірілген. Халықтық сұрыптау арқылы шығарылған қолтұқымдарға –
еділбай, баданалы, ырғыз, сарысу, қарқаралы қойлары жатады.
Еділбай қойы Бөкей ордасында өсірілген. Денесі ірі және салмақты.
Жетісу мен Шу өңірінде кетпен құйрықты қоңыр қой өсірілді.
Әрбір аймақтық табиғи жағдайына бейімделген қолтұқымдарын халық ғасырлар бойы іріктеп,
сақтап отырған. Моңғолиядағы Баян-Өлгей аймағында VI ғасырдан әйгілі болған қолтұқым –
қазақы қызылқой. Басқа мал шыдамайтын қыстың қатаң аязына бейімделген.
Оны жергілікті халық өте жоғары бағалап, әлі күнге дейін сақтап, өсіріп келеді.
A.
Бір қора қой.
Қазақстан жерінің жусанды жайылымды «қара отты» жерлері түйе мен қой өсіруге өте қолайлы.
Еліміздің қой шаруашылығы саласында ерен еңбегімен құрметке бөленген,
Еңбек Ері атағын екі рет алған Жазылбек Қуанышбаевты мақтан етеміз.
Қазақстандағы қой шаруашылығы әрбір аймақтық табиғат ерекшеліктеріне сәйкес
4 бағытта жүргізіліп келеді. Биязы жүнді қолтұқымдар жүні өте сапалы әрі жіңішке салалы биязы жүнді.
Осы бағытта сегіз қой тұқымы өсіріледі. Әлемдік сұрыптау жетістіктердің бірі –
Қазақстанда шығарылған арқар-меринос қойы. Ол 1934-1950 жылдары арқардың құлжасы
(қошқары) мен жергілікті саулық қойларды жұптастыру арқылы алынды. Бұл - қазақстандық ғалымдар
И. С. Бутарин, Ө. Есенжолов, А. Жандеркин, т.б. ұзақ жылғы ғылыми еңбектерінің жемісі.
