орд

1. YOUNGREADER
be an entrepreneur
www.youngreader.mn
Цагаан тугалганы грейзны орд

2. YOUNGREADER
be an entrepreneur
www.youngreader.mn
ЦАГААН ТУГАЛГА

3. YOUNGREADER
be an entrepreneur
www.youngreader.mn
ШИНЖ
• Хайлах темпертур нь 231,85 С
• Хувийн жин нь 7,3 г/см3
• Атом масс нь 118,69
• дугаар 50
• Исэлдлйин зэрэг нь +2,+4
• Байгальд 10 тогтвотой изотопи байдаг
ФИЗИК ШИНЖ

4. YOUNGREADER
be an entrepreneur
www.youngreader.mn
ХҮДРИЙН ЭРДЭС
Цагаан тугалганы 90 гаруй эрдэс бий. Үйлдвэрлэлийн ач
холбогдолтой эрдсийн 85% -ийг
касситерит SnO2 (78% Sn) ба
станнин Cu2 (22-28% Sn) эзэлнэ. Цагаан тугалганы
хүдрийн гол эрдэс нь :
касситерит SnO2 ба
станнин-Cu2FeSnS4,
франкеит-Pb5Sn3Sb2S14,
тиллит-PbSnS2,
цилиндрит-Pb3Sn4Sb2S14 ,
канфильдит-Ag8SnS зэрэг эрдсүүд орно.
ЦАГААН ТУГАЛГАНЫ ХҮДРИЙН ЭРДСҮҮД

5. YOUNGREADER
be an entrepreneur
www.youngreader.mn
Цагаан тугалганы чулуу хэмээх энэхүү эрдэс оксидын
бүлэгт хамаарна. Fe2O3, (Nb, Ta)2O5 8% хүртэл, WO3,
ZrO2, MnO, FeO (0,11%) зэрэг хольц тохиолдоно.
Тетрагонал сингонитой.
КАССИТЕРИТ

6. YOUNGREADER
be an entrepreneur
www.youngreader.mn
ТОДОРХОЙЛОЛТ
Хожуу магмын уусмалд цагаан тугалга вольфромм
берилл ,висмут , хартугалга , цайр гэх мэт уусмалуудаар
хамт зөөгдөж ирээд тунаж хуримтлагдаж кварц-
касситерит ,сульфид-касситерит зэрэг үйлдвэрийн ач
холбгдолтой цагаан тугалганы орд үүсдэг.
ТОДОРХОЙЛОЛТ

7. YOUNGREADER
be an entrepreneur
www.youngreader.mn
БАЯЖУУЛАХ
Баяжуулах үндсэн арга нь гравтацын арга юм . Мөн
гравитац флотацын хосолсон аргаар баяжуулна.
БАЯЖУУЛАХ АРГА

8. YOUNGREADER
be an entrepreneur
www.youngreader.mn
ОРД ИЛРЭЛ
ЦАГААН ТУГАЛГАНЫ ГРЕЙЗНЫ ОРД
ИЛРЭЛҮҮД

9. YOUNGREADER
be an entrepreneur
www.youngreader.mn
ХОВОР МЕТАЛ
• Хойд Монголын Цагаан толгой кварц –мусковитын
грейзны бүслүүрлэг хүдэржилт.
• Өмнөд хэнтийн Элст кварц –мусковитын судлын
болон грейзны хүдэржилт.
• Өмнөд хэнтийн Баянцагаан кварц –мусковитын кварц
штокверкынбүс
• Модотын Хужхаан кварц –мусковитын грейзний биет
дахь кварцын хүдэржилт
МОНГОЛ ОРНЫ ЦАГААН ТУГАЛГАНЫ
ГРЕЙЗНЫ ОРД ИЛРЭЛҮҮД

10. YOUNGREADER
be an entrepreneur
www.youngreader.mn
• Өмнөд агийн Хөх уул кварц –мусковит-турмалины
гранитад үүссэн
• Түмэн цогт кварц –мусковит постмагмын альбитит
,пегматит ассоциаци
• Дундговь Бага газар топаз –цивальдитын
• Өмнөговийн Хар морьт топаз –цивальдитын
полиметал брекчлэгсэн бутралын бүс зэрэг орд
илрэлүүд байна.
МОНГОЛ ОРНЫ ЦАГААН ТУГАЛГАНЫ
ГРЕЙЗНЫ ОРД ИЛРЭЛҮҮД

11. YOUNGREADER
be an entrepreneur
www.youngreader.mn
ХЭРЭГЛЭЭ
Давтаж нимгэлсэн хавтанг цагаан тугалганы фольго гэдэг
ус цагаан тугалгад үйлчилдэггүй . Давсны болон хүхрийн
хүчил маш удаан үйлчилдэг агаарт исэлдэж нимгэн хальс
үүсгэдэг үүгээр нь төмөрлөг бүрхэж хүнс хадгалах лааз
хийдэг. Мөн цагаан тугалгыг зэстэй хольж хүрэл хийдэг .
Хар тугалгатай холиод гагнуурын тугалга хийдэг өөр бас
шилний үйлдвэлт ашгилдаг.
ХЭРЭГЛЭЭ

12. YOUNGREADER
be an entrepreneur
www.youngreader.mn
ЖИШЭЭ ОРД
Өмнөговийн цагаан тугалганы хүдрын дүүрэг юм.дүүрэг
нь тус аймгийн урд хэсэгт тархсан халзан уул
комплексын дээд триас – доод юрагийн гранит-
лейкогранитын интрузивтэй холбогдож үүссэн хар морьт
халзан уулын цагаан тугалганы орд илрэлүүд агууулна.
Энэ орд нь Номгон сумаас урагш 110-км байрлана.
Орос,Монгол,Болгар геологичид судалж байжээ.
ХАР МОРЬТЫН ЦАГААН ТУГАЛГА
ХОЛИМОГ МЕТАЛЫН ОРД

13. YOUNGREADER
be an entrepreneur
www.youngreader.mn
ЗУРАГ

14. YOUNGREADER
be an entrepreneur
www.youngreader.mn
Ордын талбайд дээд пермийн элсэн чулуу , алевролит,
тэдгээрийг зүссэн дээд триасын гранит порфирын
0,03км2 талбайтай шток диабаз болон порфирын
дайкууд тохиолдоно.
Гранит порфиын биетийн урд хэсгийн чулуулаг кварц
гялтгануурт роговикт хувирсан байна

15. YOUNGREADER
be an entrepreneur
www.youngreader.mn
1. Гранит порфир нь грейзенжиж кварц -мусковит –
касситерит агуулсан кварц – топаз- цинвальтай
грейзенг үүсгэнэ.хар хүрэн касситерит ногоовтор
өнгөтөй грейзенд цагаан тугалгатай 120 м урт, 12м ,
зузаан ялгах ба агуулга нь жигд бус байна .мөн хар
морьтоос зүүн тийш 250м зайд штокверкийн
эрдэсжилттэй 3м зузаантай бутралын бүс байх ба
вольфромит , флюорит , сульфид агуулана.
2. Касситерийн 50% агуулгатай “шижир цагаан тугалга”
судал нь гранит порфирыг огтолж, өргөргийн дагуу
сунаж тогтоно. 0,5-1 см хүрэн ногоон касситериттэй
байна.энд цагаан тугалганы нөөц нь 104 тн байна .
ХҮДЭРЖИЛТ НЬ ДАРААХ ТӨРӨЛТӨЙ
БАЙНА

16. YOUNGREADER
be an entrepreneur
www.youngreader.mn
3.Хар морьт уулын урд, зүүн ба баруун хэсэгт тархсан
тектогик хагарал,бутралын бүс дахь хүдэржилт нь
касситерит –сульфидын, полиметалын ба бериллийн
хүдэржилттэй байна.уртрагийн дагуу суналтай
касситерит байна .
4.Полиметалын хүдрийн бүс нь ордын урд хэсэгт тархах
ба хлоритжсон чулуулаг кварцын судланцартай пирит ,
халькопирит галенит байна .гранит порпирын шток
орчимд sn-w, түүний гаднах роговикт касситеритба бүр
гаднах хүрээнд сульфидын ба флюоритын хүдэржилт
хөгжсөн байна .

17. YOUNGREADER
be an entrepreneur
www.youngreader.mn
Хар морьтын касситеритын шижирмэг орд нь хар
морьтын ордын урд ба баруун урдах жалга амнуудад
илэрсэн Касситеритын шижирмэг хуримтлал байна
проюви делювийн хурдастай хажуу амнуудын урт нь 4
км хүрэх ба өргөн нь дээд хэсэгтээ5-20 м , доод хэсэгтээ
110м хүрнэ . Сэвсгэр хурдсын зузаан 0,5-6 м хүрнэ .
Зарим газар их баян агуулагтай 1951-1953 онуудад хар
морьтод хайгуулын ажил хийж цагаан тугалганы нөөцийг
460,6тн дундаж агуулга нь 2165г/м3 гэж тогтоосон
байна.

18. YOUNGREADER
be an entrepreneur
www.youngreader.mn
Анхаарал тавьсанд баярлалаа.