1. Ìå ò à ë ë û í ä ó ë à à íû
á îë îâ ñ ð ó ó ë à ë ò
Ò å õ í î ë î ã è é í á à ã ø : Т . Батсайхан

2. Зорилго
Металлы н дулааны боловсруулалт гэдгийг мэдэх
Дулааны боловсруулалт хийх аргы г
Боловсруулалт ямар түв шинд хийгдснийг тодорхойлох
Хэрэглэж сурах

3. Хэрэгцээ
Хувь хү ний хэрэгцээ Нийгмийн хэрэгцээ
мс ү зэгдлийг танин мэдэх ,задлан шинжсэтгэлгээ ,аргуудыг хэрэглэн технологийн ас
Шинж лэх ухааны хэл лэх
тгэн дү гнэх,ерөхийлөх сэтгэхү йн чадвар сайж ирдаг

4. Хамрах хүрээ :9-р анги

6. металл
Хар металл Ө нгө т металл Ховор металл
Ширэм Зэс Алт
Болд Хө нгө н цагаан Мө нгө
Цайр
Цагаан тугалга
Хар тугалга
Өнгөт металлын химийн томъёог бич.

7. Сu-зэс Au-алт
Ai-хөнгөнцагаан Ag-мөнгө
Zn-цайр
Sn-цагаантугалга
Pb-хар тугалга

8. Тархалтаараа дэлхийн
газрын гадаргын
8,8% Ai
4,1% Fe
0,005% Cu
0,01%Zn
эзэлдэг

9. Болд
Ердийн хийцийн Тусгай
болд Багажийн болд
найрлагатай
болд
СТ 0,1-0,6% У 0,7-1,3%
0,1-2%
хүртэл нүүрс төрөгчтэй төмрийн хайлшийг БОЛД гэнэ .

11. òý äãý ý ð èéí õàéëøèéã óëàéñãàæ
õ à ò à à õ ,õ à ò õ à ð è ó ë à õ
ë ¿ ¿ ä è é ã ä ó ë à à íû á îë îâ ñ ð ó ó ë à ë ò ã

12. Металлын найрлагад янз бүрийн химийн
элемент хольж хайлан чанрыг сайжруулдаг
Ердийн хийцийн ба багажийн болдод
С-нүүрстөрөгч
Тусгай найрлагатай болдод
Ni-никель
W-вольфром
Cr-хром

13. Ì åòàëëûã óÿ ð ààõ òóõàé
ä õàð ìåòàëëûã õýäèé ÷èíýý óëàéñãàíà òºäèé ÷èíýý óÿð÷ 纺ëºðäºã.Óëàéñã

14. Ì å ò à ë ë û ã ó ë à é ñ à ë ò û Í ª íã ª ª Ð íü
ÒÅ Ì Ï Å Ð À ÒÓÐ ÛÃ
Î É Ð Î Ë ÖÎ Î Ã Î Î Ð ÒÎ Ä Î Ð ÕÎ É Æ Á Î Ë Ä Î Ã .
Óëàéñàëòû í º í 㺠Òåì ï åðàòóð t0C
Õàð õ¿ðýí 530 – 580
Óëààí õ¿ðýí 580 – 650
Ãýðýëòýé óëààí 860 – 900
Øàð 1050 – 1150
Öàãààí 1250 – 1300

15. Ì å ò à ë ë û ã хатаах ò ó õ à é
нүүрстөрөгчийн хувиас шалтгаалж металлыг улайсгах,хөр
аргаар хөргөнө
угацаанд хөргөвөл төдий чинээ хатаалт сайн авна.

16. Ìå ò à ë ë û ã õ à ò à à õ
àðã à
Õº ð ã º ë òè é í о р чи н Õº ð ã º ë òè é í õ óð ä t0/ñå ê
Õøé òý í óñàí ä 700
+280ñ- è é í óñàí ä 500
10 õ óâè é í ä àâñí û
í àé ð ë àã àòàé 1100
+180ñ óñàí ä
Ò å õ í è ê è é í òî ñî í ä 120
Å ð ä è é í àã àà ð ò 3
Ø î õ î é í óñàí óóñì àë ä 30

17. Хат хариулалт
Хатаагдсан металл бутрамтгай
догшин хэврэг болдог
Үүнийг багасгах зорилгоор бага зэрэг
улайсгаж аажим хөргөнө.
Хат хариулалтыг гурав ангилдаг.

18. Нам хат хариулалт:Хатаасан металлыг 150-200 с-д Халааж
аажим хөргөнө.Багаж хэрэглэлийн ба легирчилсэн
Болдын хатыг энэ Аргаар хариулна.
Дунд зэргийн хат хариулалт : 350-450 с-д металлыг халааж
аажим Хөргөнө.
Нум ,пүрш болон цохилт доргилтонд ажиллах багажийг энэ
аргаар хат хариулна
Өндөр хат хариулалт:Чанрыг сайжруулсан хийцийн болдыг
450-650 с-д улайсгаж тос,бүлээн усанд хат хариулна.

19. Хат хариулалтын өнгө Хал аах тем п ер ату р t 0
Ãý ð ý ë òý é ø à ð 220
Ø àð 230
Á øä ý ã ø à ð 240
Õøð ý í 255
Ó ëààí õ øð ý í 265
Õè ë ÿ ã ààí 285
Á øä ý ã ö ý í õ ý ð 2 9 5 -3 1 0
Ãý ð ý ë òý é ö ý í õ ý ð 3 1 5 -3 2 8
Á î ð 330

20. Хат хариулалт
Хат хариулалтын өнгө Хал аах тем п ер ату р t 0
220
230
240
255
265
285
2 9 5 -3 1 0
3 1 5 -3 2 8
330

21. Улайсгах Хатаах
Толгойн хэсгийн хат хариулах Хэрхэн хатаагдсныг шалгах

22. Шалгах тест
1.Ямар болдыг улайсгаж зөөлрүүлдэг вэ?
А.Багажийн болд
Б.Хийцийн нүүрстөрөгчит чанаржуулсан болд
В.Аль алиныг
2.Ямар төрлийн болд хатаагддаг вэ?
А.Хийцийн нүүрстөрөгчит чанаржуулсан болд
Б.Багажийн болд
В.Легирчилсэн болд
Г.Ердийн хийцийн болд
Д.Бүгдээрээ хатаагдана.
3.Болд хэрхэн хатаагдсныг яаж мэдэх вэ?
А.Бусад металлтай харшуулан цохиж ором гаргаж мэдэх
Б.Хуурайдаж мэднэ
В.Хасуурдаж мэднэ
Г.Бүх аргыг хэрэглэнэ
4.Болдыг юунд хатаахыг дугуйл.
А.Усанд хатаана
Б.Тосонд хатаана.
В.Давстай усанд хатаана.
Г.Аль алинд нь хатаана.

23. Б баганад бичсэн болдын улайсалтын өнгийг
а баганад нөхөж бич
1...........хар хү рэн А.1050-1150
2...........улаан хү рэн с
3...........гэрэлтэй Б. 530-580 с
улаан В.580-650 с
4..........шар Г.1250-1300 с
5..........цагаан Д.830-900 с
Хариулт.1.Б
2.В
3.Д
4.А
5.Г

24. Бататгах
2-өөр металлыг хуурайдах
шалгах

25. Гэрийн даалгавар:Сурах бичгийн 53-54
хуудсыг уншиж тэмдэглэх