1. Gradiente geotermikoa: lurraren gainazaletik barrualdeRa ematen den tenperatura
hazkundeari deritzogu. Gainazaletik hurbil 30ºC-eko hazkundea dago kilometro bakoitzeko.
Lurraren zentroan 5.000ºC-eko Tª dago.
• Lurrean barrualdera joan ahala presioa ere handitzen da.
• Duela 4.600 milio urte: asteroideak elkartu eta gure planeta sortu
• Duela 4.000 milio urte: meteorito handiek lurra jo
Barruko
Lurraren • Tª gora eta planetaren tamaina handitu
beroaren
barneko jatorria
• dentsitate gehieneko material metalikoak hondoratu eta nukleoa sortu
beroa • nukleoa osatzen duen Fe hondoratzean, marruskadurak Tª igo
• Gaur egun: bero kantitate handia kontserbatzen da. Nukleoak bi atala: barrukoa (nahiz
eta 5.000ºC-era egon solidoa da, presio handiaren ondorioz) eta kanpokoa (urtuta)
• Bolkanismoa: lurraren barrualdean urtuta dauden harriak gainazalera iirtetzen
Barruko direnean.
Lurraren beroaren • Lurrikarak: lurrazalaren bat-bateko mugimendu laburrak dira
seinaleak
barneko • Kontinenteen jitoa: kontinenteen mugimendu horizontal eta motelak dira
dinamika • Isostasia: lurrazalaren mugimendu bertikalak eta motelak dira
Kontzeptua: lurrazalaren barruan dagoen magmak lurraren gainazalera igotzeko duen
joera da. Prozesuaren nondik norakoak:
1. Magma harri urtuen eta gasen nahasketa da eta lurrazalaren barrualdean dago.
2. Harri urtuak inguruko harri solidoak baino arinagoak direnez, gora igotzeko joera dute.
3. Gorako bidean, magamak inguruko materialak kentzen ditu.
Bolkanismoa 4. Zartadura bat aurkitzean, magma kanporatzen da sumendi erupzioa.
5. Kanpora irtetzean magmak gasak galduko ditu eta laba deituko diogu (Tª altuagoa
laba jariakorragoa).
Produktu • Gas egoeran: CO2 eta H2O (lurruna) gehien bat, S eta CO ere.
32 ,3, 37, 39, 42, bolkanikoak • Likido egoeran: zenbat eta altuagoa labaren Tª, orduan eta jariakorragoa.
43 ariketak •Solido egoeran: • Bonba bolkanikoak: handi samarrak .
(piroklastoak) •Lapilliak: legar finaren tamainakoak
• Errauts bolkanikoa: harea lodiaren tamainakoak.

2. Sumendi jarduera: sumendi guztiak ez dira berdinak eta beraz ez dute jarduera berdina.
Jarduera hawaiiarra Jarduera estronboliarra Jarduera bolkaniarra
Eraikin mota Ezkutu sumendia Estratosumendia Domoa
Oso altua (1.000ºC-tik
Magmaren Tª Ertaina (700-1.000ºC artean) Baxua (700ºC-tik behera)
gora)
Bolkanismoa
Leherkortasuna Txikia Ertaina Handia
Arriskugarritasuna Txikia Ertaina Handia
Laba jariakorrak hiriak Piroklastoek hiriak estal Hodei sutsuak eta leherketa
Arriskuak
estal ditzake ditzakete suntsitzaileak
Kontzeptua: Lurrazala bat-batean mugitzean edo haustean gertatzen diren bibrazioen
ondorioz sortzen dira. Prozesuaren nondik norakoak:
1. Lurrazala hausten da hipozentroan edo foku sismikoan
2. Lurraren gainazalean hipozentroaren goialdean, epizentroan lehenik eta indarrik gehienez
Lurraren igartzen da lurrikara
3. Hipozentrotik norabide guztietan hedatzen dira uhin sismikoak
barneko Lurrikarak 4. Epizentraoan gainazaleko uhin sismikoak eratzen dira, hauek gainazaletik zehar hedatzen
dinamika dira kaltegarrienak
Lurrikarak • Neurtzeko tresna: Sismografoa
neurtzen •Neurtzeko eskala: Richter eskala (hipozentroan askatzen den energia neurtu)
• Litosfera: lurrazala (granitoz eta basaltoz osatuta) eta mantuaren goikaldeak
(peridotitaz osatua) osatzen duten geruza
Geruzak
•Plaka litosferikoa: litosferaren zati bakoitzari deritzogu
eta plakak • Ozeanikoak: lurrazala basaltozkoa dute
• Kontinentalak: lurrazala granitozkoa dute
• Mistoak: lurrazala aurreko bI mota horietakoa dute
Plaka Kontzeptua: lurraren barne beroaren ondorioz, mantuan konbekzioa korronteak ematen dira,
litosferikoen eta horrek goiko plaka litosferikoak mugiarazten ditu. Mugimenduak:
mugimendua •Elkarrengandik aldendu: mantuaren material urtua gainazalera bolkanismo handia, rift eremua sortu (arrakala).
•Talka egin: dentsitate eta pisu handienekoa hondoratuko da. Plaka bat ozeanikoa bada, hori urtuko da sudukzio
13, 16, 18, 46, 47 eremua sortu. Bi plakak kontinentalak badira ez dira mantuan hondoratzen (graitoa arina delako) bata bestearen
ariketak barruan.
• Irristatu: elkarren kontra irristatzean, astinduak sortu sismikotasun handiko eremuak.

3. Plaken tektonika: plaka litosferikoen mugimenduak zerk eragiten duen, nola gertatzen diren
eta zer ondorio dituzten azaltzen duen teoria da plaken tektonika. Plaka litosferikoen
Plaka mugimenduen ondorioz:
litosferikoen • Sismikotasuna
mugimendua • Bolkanismoa
• Litosferaren subdukzioa
• Rift eremuetan litosfera ozeaniko berria eratzea
Kontzeptua: bi kontinentek elkarrekin talka egitean lurrazala loditzen denean, mendilerroak
eratzen dira (horrela sortu ziren Pirinioak eta Himalaya)
Mendien
eraketa
Motak Sorrera
H. Sedimentarioak Material desberdinen metaketaren ondorioz diagenesia edo litifikazioa
H. Metamorfikoak Presio eta tenperatura altuen ondorioz
Lurraren Magma hoztean sortutakoak (bolkanikoak: laba gainazalaean azkar hoztean,
H. Magmatikoak
barneko Harrien
plutonikoak: magma lurrazalaren barruan poliki hoztean)
dinamika zikloa
Lurraren barnealdera sartu, urtu eta hoztu
Harri Metamorfismoa Harri
sedimentarioa magmatikoa
Zatikatu, metatu eta sedimentatu Harri Metamorfismoa
metamorfikoa
Lurraren barnealdera sartu, urtu eta hoztu
Zatikatu, metatu eta sedimentatu