2. Mục tiêu
Ảnh hƣởng của suy dinh dƣỡng lên kết
quả điều trị sau phẫu thuật.
Chuyển hóa các chất trong ngoại khoa.
Phƣơng pháp dinh dƣỡng tĩnh mạch
Phòng ngừa biến chứng trong DDTM
3. Medina A, et al. J Burn Care Rehabil. Jul-Aug 2005;26:306-319.
Các yếu tố ảnh hƣởng đến lành vết
mổ
4. Bài tập vận động 1
Moät beänh nhaân nöõ 50 tuoåi ñöôïc chaån ñoùan u daï
daøy coù chæ ñònh phaãu thuaät. Beänh nhaân coù tình
traïng bieáng aên keùo daøi töø nhieàu thaùng nay, suït
khoûang 10kg trong voøng 4 thaùng. Hieän CN
40kg, CC 1,58m (BMI=16). Trong caùc KQ XN
thì albumin/ maùu tröôùc moå laø 2,8g/dL. Coù chæ
ñònh dinh döôõng ñieàu trò tröôùc moå:
A. Uoáng boå sung söõa dinh döôõng
B. Boå sung moät phaàn dinh döôõng tónh maïch
(DDTM)
C. Truyeàn tónh maïch albumin human vaø DDTM
5. Chöùc naêng
mieãn dòch
Söùc cô
hoaëc khoái cô
Chaát
noäi sinh
Suy chöùc
naêng ruoät
Suy dinh döôõng
nguy cô nhieãm truøng
Chaäm laønh veát thöông
Bieán chöùng (bung veát moå…)
9. Body Mass Index
> 2318,5- 2317- 18,516- 17< 16
Percent
60
50
40
30
20
10
0
23
52
13
4
8
Suy dinh dưỡng bn nhập vào bv. Chợ rẫy
Tam NL, Hoa NTQ. Tap chi y hoc TPHCM. 2008
25%
N= 710
10. SGA- CSGA- BSGA- A
Count
300
200
100
0
LOAI KHOA
Ngoai
Noi
87
125
220
33
56
189
43%
Suy dinh dưỡng bn nhập vào bv. Chợ rẫy
Tam NL, Hoa NTQ. Tap chi y hoc TPHCM. 2008
Surgery
Medicine
11. SDD theo SGA và biến chứng ở bn ngoại
gan mật tụy tại Chợ rẫy
SGA-A
43%
SGA-B
25%
SGA-C
32%
Tam NL, An TN. 2010
12. SDD liên quan biến chứng
Nutritional status
SGA-A SGA-B SGA-C
Total No (%)
Wound healing 45 (100) 23 (88,5) 28 (84,8) 96 (92,3)
Wound infection 0 2 (7,7) 5 (15,2) 7 (6,7)
Wound dehiscence 0 1 (3,8) 0 1 (1,0)
Total 45 26 33 104
Nutritional status
Leakage
SGA-A SGA-B SGA-C
Total (%)
No 41 (91,1) 24 (92,3) 22 (66,7) 87 (83,7)
Yes 4 (8,9) 2 (7,7) 11 (33,3) 17 (16,3)
Total 45 26 33 104
P< 0.05
Tam NL, An TN. 2010
13. SDD liên quan biến chứng
Nutritional status
SGA-A SGA-B SGA-C
Mean SD
10,76 4,96 17,85 6,88 22,82 10,61 16,36 9,20Length of hospital
stay (LOS- days) p < 0,001
Wound infection
Prealbumin (mg/dl)
No Yes
Total (%)
< 10 12 (15,0) 3 (12,5) 15 (14,4)
10 Š 20 28 (35,0) 15 (62,5) 43 (41,3)
> 20 40 (50,0) 6 (25,0) 46 (44,2)
Total 80 24 104
P< 0.05
Tam NL, An TN. 2010
14. Điều trị SDD trước mổ
ESPEN/ASPEN Guideline 2006
BMI < 18,0
Sụt cân > 10%/ 6 tháng
SGA-C
Albumin/ máu < 3,0g/dL
Trong 7-14 ngày
18. Tóm lại 1:
SDD nặng trƣớc mổ là bất lợi cho bệnh
nhân sau mổ.
SDD chiếm tỉ lệ cao (trên 50%) ở nƣớc ta.
Cần phát hiện SDD
Cần điều trị SDD nặng trƣớc mổ
19. Mục tiêu
Ảnh hƣởng của suy dinh dƣỡng lên kết
quả điều trị sau phẫu thuật.
Chuyển hóa các chất trong ngoại khoa.
Phƣơng pháp dinh dƣỡng tĩnh mạch
Phòng ngừa biến chứng trong DDTM
20. Pha đáp ứng sinh lý sau chấn thƣơng/
phẫu thuật
Tổn thƣơng
Pha giảm Pha tăng Hồi phục
Vài giờ Vài ngày Vài tuần
Sốc Dị hóa Đồng hóa
Curthberson 1930
22. Người khỏe mạnh
Protein cơ
Ly giải = Tổng hợp
Dị hóa Đồng hóa
Nồng độ acid
amin/ máu
Glucose
Tổng hợp protein
cho tế bào
Sinh năng lƣợng
tế bào
23. Bệnh nhân phẫu thuật
Protein cơ
Ly giải >>> Tổng hợp
Dị hóa
Cortisol, glucagon
Catecholamine
Cytokine
Đồng hóa
Insulin
IGF alpha
Khác
Nồng độ acid
amin/ máu
Glucose
Tổng hợp protein
cho tế bào
Sinh năng lƣợng
tế bào
25. Bệnh nhân CTSN nặng tại CR
Tần suất
10
46
40
<20g/L
20-40g/L
>40g/L
26. Bệnh nhân CTSN nặng tại CR
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
ngày thứ
1
ngày thứ
2
ngày thứ
3
ngày thứ
4
ngày thứ
7
ngày thứ
10
urea trong nước tiểu 24 giờ
urea trong nước tiểu
24 giờ
27. Sau đại phẫu
Chuyển hóa năng lƣợng tăng từ 25-50%
Nhiễm trùng nặng có thể tăng trên 50%
Mất protein có thể 10-15%
Sụt cân 5-10kg.
28. Mức sinh
lý
Nănglƣợngvàchấtdinhdƣỡng
Ngày
Bù trừ bằng nguồn
dự trữ của cơ thể
Tƣơng quan với
kết quả điều trị
Thời điểm nuôi
dƣỡng là quyết
định
Dinh dƣỡng sớm
cải thiện kết quả
Cung cấp
Nhu cầu
Asprer Jonathan.
29. Xác định nhu cầu dinh dƣỡng
Đo chuyển hóa năng lƣợng gián tiếp lúc nghỉ ngơi
hoặc tính toán theo công thức Harris benedict.
Đo số gram ure bài tiết/ nƣớc tiểu 24 tiếng
Đánh giá cân bằng nitrogen.
Định lƣợng vi khoáng, vitamin / máu: kẽm, Se,
vitamin A, C.
30. Xác định nhu cầu năng lƣợng
Đo gián tiếp: đo tiêu thụ năng lƣợng dựa vào nhu
cầu oxy, lƣu lƣợng co2 và thông khí phút: chính xác
90%
+ Không có máy không thể làm đƣợc
+ Kỹ thuật viên có kỹ năng
Harris- benedict: đánh giá tốc độ chuyển hoá dựa
vào trọng lƣợng, chiều cao, tuổi giới
+ Tiến hành trên ngƣời BT
+ Bao gồm các yếu tố stress ( hoạt động, sốt, tổn
thƣơng) đòi hỏi nhu cầu cao.
32. Công thức Harris- benedict
BMR (men)= 66+ (13,7xBW) + (5xH) -(6,8xA)
BMR (w.men) = 655 + (9,6xBW) +(1,7x H)-(4,7 x A)
PT và các yếu tố đánh giá tiêu thụ năng lƣợng hiện hữu
AEE= BMR x AF x IF x TF
(AEE: actual energy expenditure)
AF: activity factor
IF: Injury factor
TF: thermal factor
33. Các yếu tố ảnh hƣởng chuyển hóa NL
AF(activity factor) (IF) Injury factor
Tại giƣờng 1.1
Tại giƣờng, v động 1.2
Vận động 1.3
TF (thermal factor)
38O c 1.1
39Oc 1.2
40Oc 1.3
41Oc 1.4
Không BC 1.0
Sau mổ chƣơng trình 1.1
Gãy xƣơng 1.2
Nhiễm trùng nặng/ARDS 1.3
Bệnh tim mạch (không NT, lọc máu, hay
PT) 1.0
Bệnh TM (có NT, LM) 1.2
Bệnh TM (có PT đại phẫu) 1.3
Suy thận cấp 1.3
Suy gan 1.4
Viêm tụy cấp 1.5
34. Các nhu cầu về Protein
Cung cấp :
6,25g protein 1g N2
Mất:
chủ yếu qua nước tiểu: 80% dưới dạng urê
ước tính bằng cách định lượng [urê] nước tiểu giữ 24 giờ
khi không có suy thận
Mất (g/ngày) = ([urê]niệu mmol/l x nƣớc tiểu L/ngày) x 0,028 + 2 (mất
qua tiêu hóa)
Cân bằng nitrogen= nitrogen trong cung cấp DD – nitrogen
mất
35. Mất nitơ không thường gặp N2 (g/L)
Nôn 2
Dò tiêu hóa cao 2
Dò hồi tràng 5
36. Nhu cầu protein
Loại bệnh Nhu cầu P
(g/kg/ngày)
Ngƣời khỏe mạnh, không stress 0.8- 1.0
Bệnh gan (không não gan) 1.3- 1.5
Bệnh gan (não gan) 0.5- 0.7
Suy thận mãn 0.6- 1.0
STM có thẩm tách 1.0- 1.3
Stress chuyển hóa nhẹ 1.1
Stress CH vừa 1.3
Stress CH nặng 1.5 (tối đa 2.0)
38. Nhu cầu dinh dƣỡng trong thực hành
Guidelines: ESPEN 2009, ASPEN 2009, AKE 2010
Bắt đầu nuôi dƣỡng khi đã ổn định huyết động
Bắt đầu: 20- 25kcal/kg/ngày (thƣờng 3 ngày đầu)
Sau đó tăng dần 30kcalkg/ngày (ngày thứ 4)
Giai đọan hồi phục: 35- 40kcal/kg/ngày
Đạm: 1,1-1,5g/kg/ngày (tối đa 2g/kg/ngày)
Béo: 0,8-1,3g/kg/ngày (tối đa 1,5g/kg/ngày)
Đƣờng: 2,5-3g/kg/ngày (tối đa 4g/kg/ngày)
Vitamin, vi lƣợng: dùng đa sinh tố (thêm vit.A, B
và C)
40. Nhu cầu dinh dƣỡng cho TPN
Nhu cầu nƣớc= 25-40ml/kg/ngày.
+ ml dịch mất qua đƣờng bất thƣờng
Sốt tăng 1độ C cộng thêm 100ml
Na: 0,5- 1,5 mmol/kg/ngày.
K: 0,3-1,0
+ số mmol mất qua đƣờng bất thƣờng
P: 0,7-1,0.
Mg: 0,1- 0,3
Ca: 0,3- 0,5
41. THÀNH PHẦN CHẤT ĐIỆN GIẢI CÓ
TRONG MỘT SỐ DỊCH
VỊ TRÍ Na K Cl HCO3
(mEq/L)
Daï daøy 65 10 100
Maät 150 4 100 35
Tuïy 150 7 80 75
Taù traøng 90 15 90 15
Ruoät non ñoaïn giöõa 140 6 100 20
Hoài traøng 40 8 60 70
Ñaïi traøng 40 90 15 30
42. Tóm lại 2:
Tăng tiêu hao năng lƣợng (trên 25%), nhiễm
trùng nặng (>50%)
Dị hóa đạm cao là đặc điểm chuyển hóa ở
bệnh nhân sau mổ.
Năng lƣợng cần: 25-30kcal/kg/ngày (35-
40kcal /kg/ngày trong gđ hồi phục)
Đạm cần 1,1-1,2g/kg/ngày (PT không nặng)
Hoặc 1,3-1,5g/kg/ngày (Đại phẫu)
43. Mục tiêu
Ảnh hƣởng của suy dinh dƣỡng lên kết
quả điều trị sau phẫu thuật.
Chuyển hóa các chất trong ngoại khoa.
Phƣơng pháp dinh dƣỡng tĩnh mạch
Phòng ngừa biến chứng trong DDTM
44. PHƢƠNG THỨC DINH DƢỠNG CHO
BỆNH NHÂN NGOẠI KHOA
Chế độ ăn phù hợp bệnh lý
Dinh dưỡng đường tiêu hóa
sớm + Dinh dưỡng tĩnh mạch
Dưỡng chất đặc biệt:
“Pharmaconutrition”
Glutamin, Arginine, EPA
45. Mục đích
1. Cung cấp năng lƣợng và các chất dinh
dƣỡng trực tiếp vào máu để duy trì các
họat động sống của cơ thể.
2. Bảo tồn hay phòng tránh hao hụt khối nạc
(khối cơ, protein tạng…) trong cơ thể.
3. Điều hòa phản ứng viêm.
4. Cải thiện kết quả điều trị.
46.
47. Chỉ định dinh dƣỡng tĩnh mạch tòan phần
(TPN- total parenteral nutrition)
Trong TH:
Khi CN ruột hòan tòan không họat động đƣợc (liệt ruột
hòan tòan, xuất huyết tiêu hóa nặng, tiêu chảy nặng, …)
Hoặc không có sonde để nuôi dƣỡng qua đƣờng tiêu
hóa ( rò tiêu hóa, HC. Ruột ngắn, viêm tụy họai tử…)
Thƣờng truyền qua đƣờng tĩnh mạch trung tâm
(áp lực thẩm thấu dịch truyền > 1000 mmosm/L)
48. Chỉ định dinh dƣỡng tĩnh mạch bán phần
(PPN- Partial parenteral nutrition)
Trong TH:
Khi dinh dƣỡng qua đƣờng tiêu hóa không đạt đủ nhu
cầu năng lƣợng:
Bệnh nhân tại khoa hồi sức,
Ung thƣ có biếng ăn
SDD nặng trƣớc mổ.
Bán tắt ruột.
Chấn thƣơng, sau phẫu thuật
Một số bệnh lý nội khoa: SDD nặng, xơ gan tiến triển,…
Thƣờng truyền qua tĩnh mạch ngọai vi (áp lực
thẩm thấu dịch truyền < 1000 mmosm/L).
67. ESPEN Guideline 2009- Dinh
dƣỡng tĩnh mạch trong ngoại khoa
PN haäu phaãu:
Coù lôïi ôû bn SDD khi EN khoâng ñuû (A)
Coù lôïi trong suy chöùc naêng ruoät maø EN khoâng ñuû, PN
ít nhaát trong 7 ngaøy (A)
EN phoái hôïp vôùi PN trong haäu phaãu laø löïa choïn
haøng ñaàu ñoái vôùi bn coù CÑ DDHT (A)
Chæ ñaït ñöôïc döï tröõ nitrogen khi phoái hôïp cuøng
luùc ñaïm, beùo, ñöôøng trong 24 giôø (A).
ESPEN: European Society of Parenteral Enteral Nutrition
68. NC trên 24 bn đƣợc phẫu thuật bụng (20 ca ung
thƣ dạ dày, ruột; 2 viêm túi thừa; 1 hẹp và loạn
sản mạch)
Ung thƣ không di căn, bệnh lý kèm; không SDD
và không sụt cân > 10%/3 tháng.
Chỉ đƣợc DDTĩnh mạch TP theo mục tiêu NC.
Biến số: phân hủy protein; dị hóa cơ; cân bằng
nitrogen vào ngày 2,4,7 sau mổ.
69.
70. Tình trạng dị hóa
đạm và
Phƣơng thức nuôi
dƣỡng
tĩnh mạch
74. Tóm lại 3:
Bên cạnh dinh dƣỡng đƣờng tiêu hóa sớm
(EN trong 24-48 tiếng) là cần thiết, DDTM
thƣờng là phối hợp, trừ khi có CCĐ EN
DDTM toàn phần.
Áp lực thẩm thấu dịch truyền phụ thuộc vào
vị trí tiêm truyền
Phối hợp đạm, béo, đƣờng là quan trọng
Lƣu ý bổ sung chất khoáng, vitamin (A, C), vi
lƣợng (kẽm) khi DDTM toàn phần hay DD
bệnh nhân SDD nặng
75. Mục tiêu
Ảnh hƣởng của suy dinh dƣỡng lên kết
quả điều trị sau phẫu thuật.
Chuyển hóa các chất trong ngoại khoa.
Phƣơng pháp dinh dƣỡng tĩnh mạch
Phòng ngừa biến chứng trong DDTM
76. Do kỹ thuật
Huyết khối
Nhiễm trùng:
Khu trú: đỏ, đau, phù, rỉ dịch hoặc mủ hay
mƣng mủ đƣờng hầm catheter
Toàn thân: liên quan đến catheter nhiễm
trùng huyết
Chuyển hóa
Biến chứng của dinh dƣỡng tĩnh mạch
77. Biến chứng liên quan chuyển hóa
Dinh döôõng thieáu NL, ñaïm:
Khoâng cung caáp ñuû naêng löôïng cho caùc teá
baøo duy trì CN soáng.
Suy moøn theâm khoái cô, ñaïm maùu… do
stress dò hoùa beänh lyù.
Suy giaûm söùc ñeà khaùng
Taêng bieán chöùng, keùo daøi thôøi gian naèm
vieän
78. Biến chứng liên quan chuyển hóa
Dinh döôõng quaù nhieàu NL, P:
Taêng ñöôøng huyeát.
RL nöôùc ñieän giaûi
Taêng triglyceride maùu
Taêng gaùnh tuaàn hoøan
Taêng gaùnh hoâ haáp
Taêng töû vong
79.
80. AACE/ADA Target Glucose Levels
in non-ICU Patients
Ở khoa khác (không-ICU):
ĐH trƣớc ăn <140 mg/dL
ĐH ngẫu nhiên <180 mg/dL
Tránh hạ ĐH, đánh giá lại chế độ insulin nếu
ĐH dƣới 100 mg/dL
Bệnh nhân đặc biệt có thể duy trì mức glucose
dƣới hay trên cut-points này.
Hạ ĐH = ĐH < 70 mg/dl
Hạ ĐH nặng = ĐH < 40 mg/dlADA/AACE Inpatient Task Force
Endocrine Practice 2009;15;1-17
81. AACE/ADA Target Glucose Levels
in ICU Patients
ADA/AACE Inpatient Task Force
Endocrine Practice 2009;15;1-17
Ở ICU:
Nên dùng truyền Insulin nên đển kiểm soát ĐH
Ngƣỡng bắt đầu không cao hơn 180 mg/dl
Bắt đầu IV insulin 1 lần, nên duy trì glucose giữa
140 and 180 mg/dl
Đích ĐH thấp hơn (110-140 mg/dl)
có thể thích hợp ở một số bn chọn lọc
Không khuyến nghị đích <110 mg/dL are not
Recommended
140-180
Acceptable
110-140
Not recommended
< 110
Not recommended
>180
84. Tốc độ truyền glucose
Toác ñoä truyeàn G toái öu- G ñöôïc oxi hoùa toái ña:
4mg/kg/ phuùt.
Loïai Troïng löôïng beänh nhaân (kg)
40 50 60
10%/ 500ml XXX (gioït /phuùt) <XL < XL
20%/ 250ml XV XX XX
20%/ 500ml XV XX XX
85. Caùc bieán chöùng do duøng nhuõ töông
beùo.
chöùc naêng heä voõng noäi moâ Giaûm mieãn dòch1
triglyceride/ maùu2,3.
aùp löïc ÑM phoåi trung bình Giaûm oxi/ maùu,
suy tim, ñaëêc bieät ôû bn naëng ARDS4
1 Seidner DL, Mascioli EA, et al. JPEN 13: 614- 19, 1989.
2 Haumont D, Richelle M, et al. J Pediatr 121: 759- 63, 1992.
3 Carpentier YA, Richelle M, et al. Arteriosclerosis 7 541, 1987.
4 Klein S, Miles JM. J PEN 18: 396- 97, 1994.
87. Toác ñoä truyeàn
(gioït/ phuùt) (< 0,11g/ kg/ giôø)
Loïai Troïng löôïng beänh nhaân (kg)
40 50 60
10%/ 500ml X
< XV
XV
< XX
XV
< XX
20%/ 250ml < X < X < X
20%/ 100ml < X < X < X
93. HP N16 veà sau (21/08)
- ODL # 100ml, giaûm daàn 20ml
- Albumin 3,8 g/dl
- Na: 140 Cl : 102 K: 3,7 Ca :
4,3
- CTM:
BC 9.570 (N: 80%)
HC 3,62 trieäu; Hct 31,8 %; Hb 10,7;
MCV 87,9 MCH 29,6
TC 530 K
- Ciprobay 0,2g/100ml 2chai*02 (TTM)
- Timentin 3,2 g 1 loï * 03 (TTM)
- HCDD: Oliclinomel N7 1000ml (CVP)
Tracutil 1 oáng
Lactate ringer 500ml
Kcl 10% 10ml 1oáng
Vitamin C 0,5g 2oáng (TMC)
Becombion 1 oáng (TB)
94. Tóm lại 4:
Cần đảm bảo kỹ thuật, vô trùng tuyệt đối.
Nuôi dƣỡng đủ (không thiếu, không thừa)
Tuân thủ khuyến nghị tốc độ truyền là
quan trọng trong phòng ngừa biến chứng.