2. Definicja:
przez źródła teologii (loci theologici) rozumiemy miejsca
poznania, z których czerpie się
podstawowe wiadomości pozwalające metodycznie
zmierzać do formułowania twierdzeń
teologicznych
systematyzacja loci → Melchior Cano →
http://en.wikipedia.org/wiki/Melchior_Cano
3. I/ Źródło II/ Źródła nienatchnione
natchnione
Pismo 1/ Zobiektywizowane 2/ Niezobiektywizowane
Święte
a/ Podstawowe b/ Pomocnicze ---
Symbole wiary Nauczanie Znaki Czasu
teologów
Liturgie Literatura Człowiek
piękna
Wiara Ludu Bożego (sensus Wiara
fidei)
Nauczanie soborów Doświadczenie osób i
wspólnot chrześcijańskich
Nauczanie papieża ex cathedra
Nauczanie Kościoła
rozproszonego po świecie
(biskupów i synodów)
Nauczanie Ojców Kościoła
Zwyczajne nauczanie papieży
Historia Kościoła
Prawo Kościelne
Sztuka sakralna
za: o. Stanisław C. Napiórkowski OFMConv
4. Należy zauważyć, iż między źródłami teologii istnieje
określona hierarchia,
którą można przedstawić za pomocą następującego
ideogramu:
I → II [II/1a→II/1b→II/2]. (I/ Źródło natchnione II/ Źródła
nienatchnione/ 1/ Zobiektywizowane 2/ Niezobiektywizowane)
Ta hierarchia decyduje o pierwszeństwie wykorzystania
źródeł i o sile ich argumentów.
5. Taka hierarchia podyktowana jest przez:
podwójną postać Objawienia: Pismo (źródło natchnione) i Tradycję
(wielość źródeł nienatchnionych)
•pochodzenie danego źródła (ważniejsze są te źródła, które są
natchnione, tzn., które mają dwóch autorów: boskiego i ludzkiego i jako
takie zostały spisane ‘pod natchnieniem Duch Świętego’). Mamy jedynie
jedno (!) natchnione źródło teologii, którym jest Pismo Święte Starego i
Nowego Testamentu. Koniecznie trzeba przeczytać Soborową wykładnię
istoty natchnienia biblijnego →
http://archidiecezja.lodz.pl/czytelni/sobor/ko3.html
•obiektywizujący charakter danego źródła: tu znów istotnym jest
związek danego źródła ze wspólnota Kościoła, która jest miarodajnym
interpretatorem Pisma Świętego. Im dany ‘dokument’ teologiczny bliżej
związany jest z samą natura i misją Kościoła tym ważniejsze miejsce
zajmuje on w hierarchii źródeł
źródła nienatchnione są w istocie rzeczy miarodajnymi instrumentami
interpretacyjnymi Pisma Świętego (źródła natchnionego)
6. Z zagadnieniem hierarchii źródeł związana jest doktryna hierarchii prawd:
Sobór Watykański II, Dekret o Ekumenizmie, 11. Sposób formułowania wiary
katolickiej żadną miarą nie powinien stać się przeszkodą w dialogu z braćmi.
Całą i nieskazitelną doktrynę trzeba przedstawić jasno. Nic nie jest tak obce
ekumenizmowi jak fałszywy irenizm, który przynosi szkodę czystości nauki
katolickiej i przyciemnia jej właściwy i pewny sens. Równocześnie trzeba
dogłębniej i prościej wyjaśniać wiarę katolicką, w taki sposób i w takim stylu,
by i bracia odłączeni mogli ją należycie zrozumieć. Nadto w dialogu
ekumenicznym teologowie katoliccy, którzy razem z braćmi odłączonymi
poświęcają się studiom nad Bożymi tajemnicami,
a trzymają się ściśle nauki Kościoła, powinni kierować się umiłowaniem prawdy
oraz odznaczać się nastawieniem pełnym miłości i pokory. Przy zestawianiu
doktryn niech pamiętają o istnieniu porządku czy "hierarchii" prawd w nauce
katolickiej, ponieważ różne jest ich powiązanie z zasadniczymi podstawami
wiary chrześcijańskiej. W ten sposób utoruje się drogę, która dzięki temu
bratniemu współzawodnictwu pobudzi wszystkich do głębszego poznania
i jaśniejszego ukazania niedościgłych bogactw Chrystusowych.
7. Hierarchia prawd = zasada interpretowania (nie selekcjonowania!) prawd
wiary oparta na tym, jak się one zbliżają do centralnej tajemnicy wiary,
mianowicie do objawienia Trójcy Przenajświętszej, które nam przyniósł
Chrystus i przez które zostaliśmy zbawieni w Duchu Świętym. Ta zasada
została jasno sformułowana na Soborze Watykańskim II (UR 11), miała
ona jednak swoich poprzedników w Piśmie Świętym, szczególnie w Nowym
Testamencie, który krótko ustala to, co należy do istoty wiary (np. Rz 1,
3-4; 1 Kor 15, 3-5). Wprawdzie we wszystkie prawdy objawione należy
wierzyć, mimo to klasyfikacja i interpretacja tych prawd odpowiednio do
względnej ich ważności może nam pomóc w wykluczeniu fałszywego ich
podkreślania i ułatwić dialog ekumeniczny (zob. DH 3016; ND 132).
[O’Collins, Farrugia, Słownik teologiczny]
8. !!! Problem dyskutowany: nauki ścisłe i teologia
A. Anderwald, Człowiek wobec presji cywilizacji naukowo-technicznej
. Perspektywa teologiczna, 86: Cywilizacja naukowo-techniczna
stanowi dziś wezwanie dla Kościoła i zarazem jest terenem dla Jego
misyjnej działalności. Jedną z form urzeczywistnienia tej misji może
stanowić większe otwarcie Kościoła na dialog z cywilizacją naukowo-
techniczną, konfrontowanie myślenia teologicznego z myśleniem
technicznym w interdyscyplinarnych spotkaniach przedstawicieli
teologii i nauk technicznych. Zajmowanie się przez teologa techniką,
postępem naukowo-technicznym, jak i związanymi z nimi
problemami nie może wyczerpywać się jedynie w krytyce cywilizacji
naukowo-technicznej, czy też wykazywaniu niesprzeczności między
nauka, techniką a religią. Teolog jest wezwany do przywracania
pierwotnej jedności pomiędzy homo faber, homo sapiens i homo
religiosus, homo oeconomicus, homo technicus, techno sapiens.
Budowanie tego rodzaju jedności sprzyja humanizacji cywilizacji
naukowo-technicznej wartościami Chrystusowej Ewangelii.
9. Dzisiaj problem wiary określany jest gruntownie nie tyle przez
metafizykę (czy szerzej filozofię), ale nade wszystko właśnie przez
nauki ścisłe. One także wydają się oferować teologii interesującą
przestrzeń interpretacyjną. W tym kontekście należy zadać pytanie:
czy nauki ścisłe mogą być źródłem refleksji teologicznej? [zob. A.
Anderwald, Teologia a nauki przyrodnicze, Opole 2007, 201-240]
10. Podstawa - relacja wiary i nauk ścisłych, zob. Michał Heller →
http://www.youtube.com/watch?v=uAFIqJghe_o
Na temat ujęcia teologii nauki przez Hellera → Wiesław Macek ,
Teologia nauki, http://www.cbk.waw.pl/~macek/Wieslaw_Macek-
Teologia_nauki.pdf
Powyższe materiały znajdują się również w folderze wykładu
