Ενότητα 2η : Γλώσσα –Γλώσσες και πολιτισμοί του κόσμου

1. Νεοελληνική Γλώσσα Γ Γυμνασίου Ενότητα 2 Φύλλο εργασίας
Φύλλο Εργασίας Δομημένης Μορφής
στη Νεοελληνική Γλώσσα της Γ Γυμνασίου
Ενότητα 2η : Γλώσσα –Γλώσσες και πολιτισμοί του κόσμου
Θεωρία ενότητας:
https://filologosab.blogspot.com/2018/10/1.html
http://filologosab.blogspot.com/2018/11/2_18.html
Α ) ΥΠΟΜΝΗΣΕΙΣ:
1) Παρακολούθησε προσεκτικά το παρακάτω βίντεο. Ποιο είναι το μήνυμα που περνάει για την αξία
και τη δύναμη της γλώσσας;
https://www.youtube.com/watch?v=Hzgzim5m7oU
2) Ποια η αξία της γλώσσας για κάθε άτομο και κάθε λαό σύμφωνα με το παρακάτω κείμενο;
Η γλώσσα δεν είναι απλό εργαλείο , όπως την θέλουν μερικοί γλωσσολόγοι, επικοινωνιολόγοι
και πληροφορικοί, αλλά καθοριστικό συστατικό της προσωπικότητας του ατόμου και της
φυσιογνωμίας ενός λαού.[ ] Μέσα στη γλώσσα ενός λαού, μέσα στην κάθε λέξη και φράση
απεικονίζονται στοιχεία από την ιστορία, τη σκέψη τη νοοτροπία , την καλλιέργεια και τον πολιτισμό
του .
( Γ Μπαμπινιώτης)
Β) ΔΡΑΣΕΙΣ:

2. 3 )Ποιο στοιχείο της ελληνικής γλώσσας τονίζει ένας ποιητής όπως ο Νικηφόρος Βρεττάκος στο
παρακάτω ποίημα;
Ἡ Ἑλληνικὴ γλώσσα
Ὅταν κάποτε φύγω ἀπὸ τοῦτο τὸ φῶς
θὰ ἑλιχθῶ πρὸς τὰ πάνω ὅπως ἕνα
ρυακάκι ποὺ μουρμουρίζει.
Κι ἂν τυχὸν κάπου ἀνάμεσα
στοὺς γαλάζιους διαδρόμους
συναντήσω ἀγγέλους, θὰ τοὺς
μιλήσω ἑλληνικά, ἐπειδὴ
δὲν ξέρουνε γλῶσσες. Μιλᾶνε
μεταξὺ τους μὲ μουσική.
4 )Ποιο στοιχείο της ελληνικής γλώσσας τονίζει ο Οδυσσέας Ελύτης, στην ομιλία κατά την τελετή
απονομής του Βραβείου Νόμπελ (10 Δεκεμβρίου 1979);
«Μου εδόθηκε, αγαπητοί φίλοι, να γράφω σε μια γλώσσα που μιλιέται μόνον από μερικά
εκατομμύρια ανθρώπων. Παρ' όλ' αυτά, μια γλώσσα που μιλιέται επί δυόμισι χιλιάδες χρόνια χωρίς
διακοπή και μ' ελάχιστες διαφορές. Η παράλογη αυτή, φαινομενικά, διάσταση, αντιστοιχεί και στην
υλικοπνευματική οντότητα της χώρας μου. Που είναι μικρή σε έκταση χώρου και απέραντη σε
έκταση χρόνου.»
5) Πως στο παρακάτω απόσπασμα ο Γ Μπαμπινιώτης αποδεικνύει τη δύναμη της ελληνικής
γλώσσας;
https://www.youtube.com/watch?v=gyvUz1mBE6k
Διάβασε το παρακάτω κείμενο: Ο Άγγελος Δεληβορριάς ήταν διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη.
Το κείμενο αυτό αποτελεί τμήμα της ομιλίας του στην 53η Διεθνή Εκθεση Βιβλίου της
Φραγκφούρτης, όπου η Ελλάδα ήταν τιμώμενη χώρα.
Η ελληνική γλώσσα
Η ελληνική γλώσσα μπορεί να μιλιέται σήμερα από ένα πλήθος που δεν ξεπερνά
συνολικά τα είκοσι εκατομμύρια, παραμένει όμως η γλώσσα με την οποία μίλησαν για πρώτη φορά
η ποίηση και το θέατρο, η φιλοσοφία και η επιστήμη, τα μαθηματικά και η ιατρική, το δίκαιο και η
ηθική, η πολιτική και η ίδια η ιστορία. Με την οποία αποκρυσταλλώθηκε για πρώτη φορά το νόημα

3. των αφηρημένων εννοιών και σφυρηλατήθηκε για πρώτη φορά το περιεχόμενο της δημοκρατίας.
Είναι η γλώσσα ενός μικρού χώρου που νίκησε τον χρόνο με τη διάρκεια της. Είναι η γλώσσα της
συγγραφής των Ευαγγελίων και ενός μεγάλου μέρους από τις αναζητήσεις του μεσαιωνικού
στοχασμού, μια γλώσσα που βυθίζεται με την ίδια ευχέρεια στα βαθιά νερά του παρελθόντος και
στα επικίνδυνα συχνά ρεύματα των εκάστοτε νέων καιρών.
Γι’ αυτό και άντεξε όχι μόνο τους τέσσερις αιώνες της οθωμανικής κυριαρχίας, αλλά και τις
εξίσου επώδυνες περιόδους της ενετικής και της αγγλικής κατοχής. Για την ακρίβεια, όχι απλώς
άντεξε επιβιώνοντας, αλλά ανθώντας ποιητικά, με έναν τρόπο που είχε προκαλέσει τον ανυπόκριτο
θαυμασμό του Γκαίτε, ο οποίος μάλιστα μετέφρασε και ορισμένα δημοτικά τραγούδια. Όταν το
1825, μέσα στη δίνη του Αγώνα της Ανεξαρτησίας, κυκλοφορούσε για πρώτη φορά η γαλλική
έκδοση των δημοτικών τραγουδιών, ο Φοριέλ δεν δίσταζε να διακηρύξει ότι «η νέα ελληνική
έχοντας έναν πυρήνα το ίδιο ομοιογενή, και πιο πλούσιο, από τα γερμανικά, όντας το ίδιο ξεκάθαρη
με τα γαλλικά, πιο εύκαμπτη από τα ιταλικά και πιο αρμονική από τα ισπανικά, δεν της λείπει τίποτε
για να θεωρηθεί από τώρα η πιο όμορφη γλώσσα της Ευρώπης».
Η πλαστικότητα της νεοελληνικής εκδοχής του ίδιου πάντοτε πανάρχαιου λόγου με
την καίρια αμεσότητα και τη συγκινητική μουσικότητα, εξακολούθησε να πυροδοτεί τα πετάγματα
της έκφρασης και μετά το δημοτικό τραγούδι: από τον «Υμνον εις την Ελευθερίαν» και τους
«Ελεύθερους Πολιορκημένους» του Διονυσίου Σολωμού ως τις «Ωδές» του Ανδρέα Κάλβου, από
τον Καβάφη και τον Σεφέρη ως τον Ρίτσο και τις νεότερες γενιές που διαπλάθουν την
αυτοσυνειδησία μας.
Η Ελλάδα, κρατώντας ζωντανό ακόμη τον απόηχο της πνοής του Ομήρου και της Σαπφούς,
του Αισχύλου και του Ευριπίδη, είναι η χώρα της ποίησης για να μην πω: η πατρίδα της.
Αυτό αναδύεται με συγκρατημένη περηφάνια από τους στίχους του Οδυσσέα Ελύτη στο «Αξιον
Εστί», ως σημαντική κατάθεση του ελληνικού στο στερέωμα του ευρωπαϊκού λόγου:
ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ μού έδωσαν ελληνική·
Το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου.
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου.
6)Ποιος έγραψε το παραπάνω κείμενο και με ποιο σκοπό;
7) Πως αποδεικνύει ο συγγραφέας την αξία της ελληνικής γλώσσας;
8) Γιατί σύμφωνα με τον Φοριέλ η νέα ελληνική μπορεί «να θεωρηθεί από τώρα η πιο όμορφη
γλώσσα της Ευρώπης»;
9)Στο παρακάτω απόσπασμα του κειμένου να βρεις τις δευτερεύουσες προτάσεις και στη συνέχεια
να αναγνωρίσεις τις ονοματικές( εισαγωγή- συντακτικός ρόλος):
« Όταν το 1825, ………..από τώρα η πιο όμορφη γλώσσα της Ευρώπης».

4. 10)Στα υπογραμμισμένα ρήματα να βρεις τα Υποκείμενα και τη μορφή τους.
Αναδύεται, νίκησε
11)Να χρησιμοποιήσεις σε προτάσεις τις λέξεις του κειμένου : ρεύμα , κατάθεση, ανθώ, με δύο
διαφορετικές σημασίες.
12)Να βρεις τη σημασία των λέξεων και να γράψεις μια πρόταση για κάθε μία:
Ευχέρεια, επώδυνος, καίριος, διαπλάθω
Γ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ:
13 ) Γράψε μια παράγραφο με την παρακάτω θεματική πρόταση
Είναι πολύ σημαντική η καλλιέργεια της γλώσσας για κάθε άνθρωπο και κάθε λαό.
14) Ένας συμμαθητής σου υποστηρίζει πως τα γλωσσικά μαθήματα είναι κουραστικά και
«άχρηστα». Με ποια επιχειρήματα θα μπορούσες να υποστηρίξεις το αντίθετο;
15) Γράψτε ένα άρθρο στην εφημερίδα του σχολείου σας, εξηγώντας τους λόγους για τους
οποίους είναι απαραίτητη η γνώση μίας ή δύο ξένων γλωσσών στο σύγχρονο νέο. Αξιοποιήστε την
προσωπική σας εμπειρία.
Σώπα μη μιλάς.... (του Αζίζ Νεσίν)
https://www.youtube.com/watch?v=WwkDvxYZGLg
https://www.youtube.com/watch?v=5ivG8EEwhjk
Γλωσσολαλιά Παντελής θαλασσινός