Evolutie landbouw

1. P C V O M o d e r n e T a l e n H a s s e l t
Nederlands een trapje hoger, 4.2
Wanneer gaan journalisten beseffen dat ze niet almachtig zijn?
'Wanneer gaan de boeren beseffen dat ze niet langer almachtig zijn?', schrijft Dirk Draulans in
een stuk waarin hij spreekt over de decennialange oorlog tussen landbouw en natuur. Met zijn
opiniestuk maakt hij er op slag de Honderdjarige Oorlog van, aldus Piet Vanthemsche,
Dit is een reactie van de Boerenbond op het opiniestuk van Knack-redacteur Dirk Draulans:
'Wanneer gaan de boeren beseffen dat ze niet langer almachtig zijn?'
Minder dan 1% van de Belgische bevolking is land- of tuinbouwer. Ooit was zo goed als
iedereen een boer die produceerde voor eigen consumptie. Een minderheid was herenboer,
had landarbeiders in dienst en kon op die manier het grootste deel van zijn oogst op de markt
verkopen.
'Wanneer gaan journalisten beseffen dat ze niet almachtig zijn?'
Eind 19e
eeuw werd België een industriële samenleving. Mensen ontvluchtten het platteland
om in de industrie, gelegen in de steden, te gaan werken. Dat betekende een grote ommekeer
voor onze Vlaamse landbouw. Met steeds minder handen moest meer geproduceerd worden
dan wat zelf geconsumeerd werd. Immers, de arbeidersbevolking moest gevoed worden. Het
is ook in die tijd dat de Belgische regering de massale invoer van goedkope granen uit het
verre Amerika verwelkomde en stimuleerde, het begin van de liberalisering en globalisering
van de markten. Niets nieuws onder de zon, mag je zeggen.
De Belgische boeren reageerden door van akkerbouw, hun belangrijkste activiteit, om te
schakelen naar tuinbouw (groenten, fruit, sierteelt) en veeteelt ( varkens, rundvee en
pluimmvee). Een zeer grote transitie binnen de landbouw. Opnieuw: niks nieuws onder de
zon. Vlees, fruit en groenten vulden de eentonige graan- en aardappelmaaltijden aan. Brood
halveerde in prijs. Iedereen kreeg toegang tot evenwichtiger voeding. Ook arbeiders en
boeren.
Het dichtbevolkte Vlaanderen was al geruime tijd een voorbeeld van uitzonderlijk hoge, en
kwaliteitsvolle opbrengsten per hectare. De vele handen, de vruchtbare grond en de
eeuwenoude kennis van bemesting lagen aan de basis. Vele buitenlanders kwamen de
Vlaamse intensieve landbouw bestuderen.
Landbouw beïnvloedt zijn leefomgeving, zo schrijft Dirk Draulans op Knack.be, maar
landbouw beïnvloedt ook een samenleving. Landbouw laat toe dat er in een maatschappij
ruimte is voor andere dingen zoals economie, onderwijs, cultuur, zorg, ... Waar geen of
onvoldoende voedsel op de markt komt, zijn mensen vooral bezig met hun eigen
voedselvoorziening. Kijk maar naar de vele Afrikaanse regio's waar soms tot 80% van de
bevolking op het land actief is. Onvoldoende scholen, ziekenhuizen, laat staan schouwburgen,
zelfs amper verwerking van zelf geproduceerde landbouwproducten.
Landbouw creëert ruimte voor economische maar ook niet-economische bedrijvigheid.
Landbouw creëert welvaart. Landbouw creëert ook open ruimte. Wie denkt dat elke
'weekendbeleving', zoals Draulans het zo mooi formuleert, plaatsvindt in natuurgebied, heeft

2. P C V O M o d e r n e T a l e n H a s s e l t
Nederlands een trapje hoger, 4.2
het mis. De meeste fiets- en wandelroutes kronkelen door agrarisch gebied, tussen akkers en
weiden. Mensen ervaren en omschrijven dat als 'natuur' maar het is een landschap dat
gecreëerd is, onderhouden en toegankelijk gemaakt wordt door de landbouwers. Landbouw is
dus niet alleen voeding, landbouw is ook plattelandsbeleving.
Draulans heeft het in zijn artikel over de 'diepgewortelde afkeer van de doorsnee landbouwer
voor belangrijke natuurwaarden'. Op meer dan 10% van het Vlaamse landbouwareaal lopen
beheersovereenkomsten die op één of meerdere manieren natuurwaarde creëren. Hetzelfde
doen boeren in de meer dan 25 beheergroepen die Vlaanderen telt. Boeren koesteren hun
zwaluwnesten, gebruiken minder, gerichter en betere gewasbeschermingsmiddelen, ....
Toch bestaat er ook spanning tussen landbouw en natuur. Het feit dat landbouw al te vaak de
pasmunt is bij ontwikkelingen als de haven van Antwerpen, de Noord-Zuid verbinding in
Limburg, of de realisatie van Europese natuurdoelen zorgt binnen de landbouwsector voor
wrevel ten opzichte van natuur. Maar als iets een diepgewortelde afkeer stimuleert, dan is het
een opiniestuk zoals Draulans het schreef onder de titel 'Wanneer gaan de boeren beseffen dat
ze niet langer almachtig zijn?'. Hij spreekt over de decennialange oorlog tussen landbouw en
natuur. Met zijn opiniestuk maakt hij er op slag de Honderdjarige Oorlog van.
Wat de instandhoudingsdoelstellingen betreft, erkent de sector de rol die hij speelt op vlak
van de nitraatneerslag. Ook erkent Boerenbond de gevolgen op de ontwikkeling van
nabijgelegen natuurgebieden. Was het trouwens Boerenbond niet die de studie liet uitvoeren
en betalen die de invloed van de sector op natuur in kaart bracht? Maar wie de beschuldigende
vinger enkel uitsteekt naar de veehouderij verzwijgt een groot deel van het verhaal. Ook al
zou alle veehouderij uit Vlaanderen verdwijnen, de druk op het milieu zou niet verdwenen
zijn. Ook mobiliteit en industrie spelen een belangrijke rol. Ik vraag me af wanneer de eerste
fabriek zal moeten sluiten en koning auto aan banden wordt gelegd. Alle gevolgen op
rekening van de landbouw schrijven is incorrect. Individuele familiale veehouderijen de volle
rekening laten betalen, is onaanvaardbaar.
Mensen eten, dat is van alle tijden. Ondanks het feit dat Draulans zegt dat voedsel
tegenwoordig uit supermarkten komt, help ik hem graag herinneren dat, zoals altijd geweest is
en altijd zal zijn, voedsel van de landbouw komt. Tenzij Draulans terug naar het tijdperk van
pluk, jacht en visvangst wil. Maar dan gaan we terug naar af, terug naar een samenleving
waarin de hoofdbekommernis van elke burger voedselinzameling is. Ook zonder plaats voor
opiniërende journalisten dus.
De uitdaging moet zijn om verder in te zetten in het verduurzamen van de maatschappij, ook
van de land- en tuinbouw. Niet ten koste van natuur, maar samen met natuur, wel wetende dat
het paradijs nooit zal bestaan. Ik stel me wel steeds vaker de vraag of anderen dezelfde
instelling hebben: niet ten koste van landbouw, maar samen met de landbouw.
(Bron: Knack, 10/03/2015)
Almachtig: met macht over alles en iedereen, onbeperkte macht hebbend.
Instandhoudingsdoelstellingen: regels om de natuur te beschermen