Ferrol, A Costa

O concello de Ferrol está situado entre a banda norte da ría de Ferrol e a costa Ártabra.
Dous tramos litorais ben distintos: a costa exterior, exposta, na que se alternan saíntes de
caídas verticais e seos que acollen areais de grande extensión; e a costa da ría na que
podemos distinguir dúas partes. a de fóra, desde o porto exterior ata San Felipe, que
conserva características da costa de mar aberto, litoral exposto cun relevo abrupto e sen
abrigos para as embarcacións o que a mantén case despoboada; e de San Felipe á Gandara,
resgardada e con grandes seos pouco fondos, na sua maior parte alterada por recheos para
servizos e infraestruturas varias, e en grande parte alleada e privatizada.

PROTECCIÓNS
-LIC/ZEC “Costa Ártabra”.
-ZEPA (Zona de Especial Protección para as Aves) “Costa Ferrol-Valdoviño”.

RÍA DE FERROL
Está limitada polo cabo Prioriño no norte e a punta da Coitelada no sur. Acada 17 km de
lonxitude e 2 km de largura media. É unha ría con dúas partes ben definidas: unha canle
de entrada estreita coas beiras escarpadas e un interior amplo con varias enseadas. Na
parte interior ten unha grande acumulación de sedimentos lamacentos. O río principal
que a alimenta é o Grande de Xuvia. Tamén desembocan nela o río Belelle e outros regos
máis pequenos.
As rochas dominantes son granitos na zona da boca e xistos no interior.
É unha ría dunha grande riqueza biolóxica que está densamente poboada e con grande
actividade industrial. As vilas máis importantes son Ferrol, Narón, Xuvia, Neda, Fene e
Mugardos.
Ría de Ferrol. Zona exterior

Canle de entrada da ría de Ferrol, de 3 km de lonxitude e 500 m
de largura, flanqueada por rochas graníticas.

O acceso á parte interior da ría estaba protexido polos castelos
de San Felipe en Ferrol e A Palma en Mugardos.

Ría de Ferrol desde o miradoiro da Bailadora en Ares

Vista desde o Monte FaroRía de Ferrol. Zona interior

Vista desde o Coto do ReiRía de Ferrol. Zona interior

5-FERROL
Aséntase no interior da ría. Unha cidade marítima sen acceso ao mar, na que a fachada
marítima diversa e dinámica que se ve desde a outra banda da ría, chea de peiraos, grúas
e tinglados varios, desaparece desde a cidade detrás dos altos valados das instalacións
militares, os estaleiros e outras construcións portuarias, ata o punto de que só é posible
ver de preto e achegarse ao mar no porto das Curuxeiras e a estación marítima, na
enseada de Caranza, que aínda conserva restos da costa orixinal e dos areais, e na Malata,
no que queda do esteiro do río da Sardiña.

Vista do porto e Arsenal de Ferrol
Ferrol é unha cidade ligada á actividade naval desde o século XV, cando a Coroa mandou
construír nela os maiores estaleiros de España. O Arsenal militar de Ferrol, construído no século
XVIII ocupa unha grande parte da fachada marítima da cidade.

6-Porto das Curuxeiras (porto interior de Ferrol)

Ferrol, porto pesqueiro e deportivo

8-Punta da Cabana ou do Promontorio

Praias da Xunqueira e Os Olmos
9-Enseada da Cabana

13-Castelo de San Felipe. Comezouse a construír en 1589 por mandato de Felipe II para
defender a ría de Ferrol dos corsarios ingleses

15-Punta de San Carlos e restos do castelo

Puntas das Baterías e Fornelos

Restos do castelo de San Cristovo

Vista desde a punta das Baterías cara ao porto exterior

19-Cabo Prioriño Pequeno.
O Cabo Prioriño pecha a entrada da Ría de Ferrol polo norte. Divídese en dúas puntas
o Prioriño Grande e o Pequeno, onde está o antigo faro.

22-Punta Espasante e seo de Plagueiras

24-Punta Golfín
25-Praia Lumebó

Praia e sistema dunar de Doniños.
A praia mide 2 km de lonxitude.

LAGOA DE DONIÑOS, de forma ovalada, cun largor máximo de 500 m, separada do
mar por unha praia e un cordón de dunas fixadas pola vexetación. As augas están
lixeiramente salinizadas por filtracións do mar.

Vista desde a punta Penencia: praia de Doniños e punta do Castro

29-Punta e Castro de Lobadiz. Conserva a forma dun castro
e desde ela hai espléndidas vistas panorámicas da costa.

Punta e castro de Lobadiz. Ao fondo a praia de Doniños

Punta do Castro de Lobadiz e illotes Gabeiras

37-PRAIA DE SAN XURXO
Ten un campo de dunas de máis de 2 km de lonxitude que en moitos sitios supera os 200 m de largura, con
alturas de ata 12 m, e un mar de canaveiras de case 1 km de longo e uns 200 m de amplitude, rodeado de
outras especies propias de medios húmidos, que alimenta e mantén a auga que achegan os regueiros do
Xuncal, de San Xurxo, do Roxadoiro e de Suagraña que xuntos aínda conseguen atravesar a barreira que o
mar lles quere impoñer e verten unha parte do seu caudal no océano.

39-Praia da Fragata (no centro)

Entre a praia de San Xurxo e o cabo Prior hai unha sucesión de areais que se aprecian mellor coa marea
baixa: Esmelle, O Vilar, A Fragata ou Porto Vello, coñecidas en conxunto como as praias de Covas.

48-Cabo Prior. Forma unha península entre as praias de Santa Comba e San Xurxo. Está
formado por rochas graníticas erosionadas en grandes bolos. Por todo o cabo hai restos de
baterías militares. No século XIII houbo un centro baleeiro moi importante.

Faro do Cabo Prior, situado a 107 m sobre o nivel do mar, cun alcance de 22 millas mariñas

Punta Soforno e illotes dos Cabalos

53-Praia de Santa Comba. De case 1 km de lonxitude. Nas súas areas hai partículas
de magnetita (de cor negra). Conserva un bo sistema dunar.

Praia de Santa Comba, co Cabo Prior ao fondo.

54-Punta e illa de Santa Comba
Á illa de Santa Comba pódese acceder coa marea baixa. Conta a tradición que houbo un naufraxio e
que os mariñeiros salváronse de morrer afogados grazas a que a Virxe lles ofreceu unha barca de
pedra, que segundo os paisanos, consérvase nas costas da illa. Hai unha capela do século XI en honor
a Santa Comba.

Praia de Sartaña e O Pedrouzo

58-Praia de Ponzos. De 1400 m de lonxitude. Conserva un bo sistema dunar.
Nesta praia estivo instalado o lavadoiro das antigas explotacións mineiras que poden ser
de orixe romana e foron explotadas a finais do século XIX e comezos do XX.
En 2009 descubriuse un bosque fósil que data de hai uns 7.000 anos e que quedou
enterrado polo avance das dunas. Só se pode ver en anos de moito temporal cando o mar
arrastra a area da praia.

Praia de Ponzos
En 2009 descubriuse un bosque fósil que data de hai uns 7.000 anos e que quedou
enterrado polo avance das dunas. Só se pode ver en anos de moito temporal cando o mar
arrastra a area da praia.

Restos das instalacións mineiras na praia de Ponzos. Nesta praia estivo instalado o
lavadoiro das antigas explotacións mineiras de cuarzo aurífero que poden ser de orixe
romana e foron explotadas a finais do século XIX e comezos do XX.

59-Rego Marixosa,
compartido co concello de Narón

VALOR XEOLÓXICO
O releve de Ferrol é moi irregular e está intensamente fracturado. A costa ten un enorme
interese xeolóxico –especialmente a costa exterior- polas formas (dunas, cantís, furnas,
illotes...), pola variedade das rochas (xistos, granitoides calcoalcalinos. ...) e pola presenza de
pegadas da actividade tectónica da Terra (fallas, dobras...).
Illotes Gabeiras, onde se aprecia a diversidade de rochas

Furna en rochas graníticas na costa entre Doniños e San Xurxo

Rochas na praia de Ponzos.
Ao fondo a punta Ferruxeda (Narón)
No extremo noroeste de Ponzos
obsérvase o contacto entre dous tipos de
rochas, ortogneises e lousas.

LUGAR DE INTERESE XEOLÓXICO GM010-
Costa Ártabra entre as rías de Cedeira e
Ferrol
(pendente de aprobación definitiva)
Interese: xeomorfolóxico.
Este tramo de costa acolle un variado
conxunto de elementos xeomorfológicos:
complexos dunares, lagoas litorais, cantís de
granitoides, xistos-lousas e rochas máficas...
Punta Lavadoiro

Sedimentos na praia de Ponzos
Na praia de Ponzos hai evidencias de variacións no nivel do mar (antigas turbeiras na praia, ou
superficies de abrasión en zonas continentais).
Na área atópanse minerais pesados (grans de área escuros ou negros).

No litoral de Ferrol hai
numerosos puntos de
interese xeolóxico polos
que facer roteiros de
enorme valor científico á
vez que gozamos da
paisaxe.

Un XEOPARQUE é un territorio cun patrimonio xeolóxico de relevancia internacional e cun alto valor
para o coñecemento da historia da Terra. A súa creación busca conservar, divulgar e poñer en valor a
riqueza xeolóxica como base para un desenvolvemento sustentable das áreas onde se asentan, neste
caso 630 Km2 de territorio que, en boa parte, forma parte do chamado Complexo Xeolóxico do Cabo
Ortegal. O distintivo do xeoparque ten que ser aprobado pola UNESCO
A creación do Xeoparque “Cabo Ortegal” é unha proposta que partiu da Asociación de Amigos do
Parque Xeolóxico do Cabo Ortegal (creada en 2015), e do xeólogo Francisco Canosa, que levan tempo
facendo un importante traballo de divulgación desta área.
Na actualidade a iniciativa está promovida polos concellos de Cariño, Cedeira, Cerdido, Moeche, San
Sadurniño, Ortigueira e Valdoviño. En 2018 creouse unha Comunidade Intermunicipal entre os
concellos e a Deputación da Coruña, (presidido cada dou anos por un concello).

VALOR BIOLÓXICO
No litoral de Ferrol podemos atopar unha grande variedade de ecosistemas e hábitats,
esteiros, lameiros, costa rochosa abrigada e protexida, areais, dunas, furnas, pozas mareáis,
lagoas, brañas… o que da lugar a una enorme biodiversidade.

Plantas nas dunas e marismas de San Xurxo
Nas dunas podemos atopar Limonium binervosum, feo, amores pequenos, melga de mar, Ononis diffusa
subsp. intermedia, correola de praia, paxariños amarelos, espigadilla do mar, carrascas de San Xoán,
cebola das gaivotas, Antirrhinum majus subsp. linkianum, orquídeas…

Feo da Praia (Ammophila arenaria), coas súas longas raíces e rizomas suxeita a area das dunas

Praia de Santa Comba: cardos mariños, leiteiras, feos...

Na parte alta dos cantís domina o
mato de toxos e breixos mesturados
con cardos, Leucanthemum, Silene,
Rumex... e na parte baixa (nas fendas
das rochas) herba de namorar, pirixel
do mar fento mariño... e, apegados
ás rochas, liques.
Herba de namorar

A lagoa de Doniños está considerada unha zona húmida con importancia nacional polas formacións
vexetais acuáticas. As especies máis destacadas dentro da lagoa son a Chara fragifera, Ceratophyllum
demersum, ouca (Ranunculus aquatilis), espigas de auga (Potamogeton natans, P. perfoliatus e P.
polygonifolius), ambroíño de río (Nymphaea alba)... Nas beiras atópanse sobre todo xuncos, cyperus,
carrizos, salgueiros e amieiras. Nas dunas e praias consérvase unha variada flora psamófila.

Nas marxes da lagoa de Doniños aniña a galiñola negra, o mergullón pequeno, a galiña de río e o
lavanco real. Durante a época invernal aumenta considerablemente a cantidade e variedade de
aves (mariñas, anátidas e limícolas).
Galiñola negra
(Fulica atra)

Percebes e mexillóns nas
rochas dos cantís.
Verdello

Lapas, arneiróns,
chuponas, caracolas...

Na praia de San Xurxo crían as píllaras papudas, limícolas en perigo de extinción.

Pyronia batsheba
nas dunas de Sta Comba

LIC “Costa Ártabra”
Ao norte da
provincia da Coruña,
nas comarcas de
Ferrol e Ortegal.
VALORES NATURAIS:
paisaxe, formacións
xeolóxicas, rochas,
flora e fauna.
Antirrhinum majus, unha planta que só
se atopa nas praias desta zona e está en
perigo de extinción.

ZEPA COSTA DE FERROLTERRA – VALDOVIÑO
CONCELLOS:
Ferrol, Narón, Valdoviño
Corvo mariño

USOS/APROVEITAMENTO
-Pesca, marisqueo e acuicultura
-Navegación
-Turismo, lecer e deportes
-Industrias
Porto interior de Ferrol

Base militar da Graña e porto de Ferrol

Paseo na punta de San Cristovo

Un percorrido en coche
pola costa de Ferrol para
coñecer os puntos de
maior interese.
56 km + camiñadas.

PROBLEMAS/AGRESIÓNS
-Construcións na liña de costa, dragados, recheos
-Presión humana nos espazos naturais e sobre os seres vivos; especies invasoras
-Contaminación

Herba do cóitelo (Carpobrotus edulis) unha planta invasora de orixe surafricana

Adela Leiro, Mon Daporta
Novembro 2020

Ferrol, A Costa

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Ferrol, A Costa

Similar to Ferrol, A Costa (20)

More from monadela

More from monadela (19)

Recently uploaded

Recently uploaded (7)

Ferrol, A Costa