4. Bir elementin atomu: Z X A şeklinde sembolize edilir. N: Nötron sayısı, Z: Proton sayısıdır ve elementin p e riyodik tablodaki yerini içerir. Kütle sayısı ise A = N + Z dir. ÖRNEK: Iyot elementi: 53 I 131 proton sayısı (atom numarası) : Z= 53, kütle sayısı A = N + Z = 131 buradan nötron sayısı: N = 131-53 = 78 bulunabilir.
5. ATOM ÇEŞİTLERİ Proton sayısı (Z) Kütle sayısı (A) Nötron sayısı (N) Kimyasal özelliği Örnek İZOTOP AYNI Farklı Farklı AYNI 1 H 1 ve 1 H 2 İZOBAR Farklı AYNI Farklı Farklı 5 B 12 ve 6 O 12 İZOTON Farklı Farklı AYNI Farklı 5 B 11 ve 6 C 12 İZOMER Çekirdek İçindeki sayılar AYNI 43 Tc 99 ve 43 Tc 99 m
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12. E = m c 2 formülü yüz yaşında Einstein, E = m c 2 formülünü 1905 yılında ortaya koydu.
20. Partikül özelliğindeki Alfa ışıması ALFA (α) IŞIMASI: İki proton ve 2 nötrondan oluşan (+) yüklü Helyum atomu çekirdeğinden ibarettir. Elektronlardan yaklaşık olarak 7300 kez daha ağırdır. Uranyum ve Radyumdan gibi büyük kütleleri nedeniyle hava içinde birkaç mm den fazla gidemezler. Yumuşak dokuda girginlik menzili, enerjisiyle değişmekle beraber en fazla 20-40 mikron kadardır.
21. Partikül özelliğindeki Beta ışıması Birçok radyoaktif atomlardan salınan yüksek hızlı elektronlardan oluşur. (-) yüklü olup, (α) partiküllerinden daha hafif olduğu için iyonize edici etkisi daha fazladır ve 1-2 cm kalınlığındaki suya veya vücuda girebilirler. Giricilik gücü (α) partiküllerinden yaklaşık 100 kez daha fazladır.
22. ELEKTROMANYETİK DALGA ÖZELLİĞİNDEKİ IŞIMALAR: GAMMA (γ) ve X-IŞIMASI: Kısa dalga boylu elektromanyetik dalga özelliğinde olan bu ışımanın elektriksel yükü ve kütlesi olmadığı için hava ve dokuda erişme uzaklıkları çok fazladır. Gama (γ) ve X-ışını tıpkı ışık gibi boşlukta da yayılabilirler. Eksitasyon, iyonizasyon ve penatrasyon güçleri benzer olup, tıbbi teşhis ve tadevide birbirlerinin yerine kullanılabilirler.
23. X ışını oluşumu: W.Conrad Röntgen (1845-1923), Havası boşaltılmış bir tüp içinde bulunan ve kızıl dereceye kadar ısıtılan KATOD’dan yayınlanan hızlı elektronlar çarptıkları ANOD tan X ışını yayınlanmasına neden olurlar. Bu sırada elektronların enerjisinin % 0,5 lik kısmı X ışını haline dönüşür. Kalan kısmı ısı enerjisi olarak harcanır.
34. RADYASYON VE ÇEVRESEL ETKİLEŞİM Canlılar çevresinden oldukça anlamlı düzeyde iyonize edici ışıma alırlar. Yine tıp ve diş hekimliğinde kullanılan X-ışımalarından korunma bir sağlık sorunudur. Aynı şekilde teşhis ve tedavide kullanılan ışımalarda sağlığımızı ayrıca tehdit eder. Yine soluduğumuz havada bulunan radon yüzünden de bir miktar ışımaya maruz kalmaktayız.
36. BİR SAĞLIK SKANDALI Dr. C. C. MOYAR ın sağlıklı ve güçlü yaşam için önerdiği RADITHOR (Radyoaktif distile su) den 2 yıl içinde 1400 şişe içen Eben BYERS (51 yaşında) Radyum zehirlenmesinden dolayı 1930 da öldü. " The Great Radium Scandal " by Roger Macklis in the August 1993 issue of Scientific American .
37. CEP TELEFONLARINDAN YAYILAN RADYASYON Cep telefonlarından yayılan radyasyon SAR (Watt/kg) ile tanımlanmaktadır. İngiltere Ulusal Fizik Lab. Verilerine göre SAR güvenlik sınırı 10 Watt/kg dır. Düşük radyasyon için antenleri saklı olanlar ve beyinden uzakta kullanılanlar seçilmelidir.
48. 1 - Orijinal radyonüklid ve bozunma ürününün yarılanma ömrü aynı ise,
49. 2 - Orijinal Radyonüklid daha uzun bir yarılanma ömrüne sahipse DENGE OLUŞUR
50. 3- Bozunma ürününün yarılanma ömrü, orijinal radyonüklidin yarılanma ömründen uzun ise denge oluşamaz.
51.
52. 1- GAZLI DEDEKTÖRLER: Alfa, Beta duyarlığı fazla, gama duyarlığı azdır. Yüksek sayım hızı alınmaz. Yüklerin deşarjı sırasında detektöre giren başka ışınlar sayılamaz. Yani ikinci sayım belli bir süre sonra yapılmaktadır. Sayıcının yeniden sayım yapabilme durumunu kazanması için gereken süreye ÖLÜ ZAMAN denir.
53.
54. DETEKTÖRLERİN KIYASLANMASI Gazlı: Sintilasyonlu: Duyar Hacım Hava veya soy gaz Katı kristal (NaI) ve sıvı fosfor Ölçtüğü ışıma Alfa, beta, gama Beta duyarlığı yüksek, gamaya az, Beta, gama, Gama duyarlığı yüksek Diğer özellikleri Sınırlı sayım hızı, ölü zamanı büyük, basit yapıda ve portatif, personellerin radyasyon korumasında kullanılır Yüksek sayım hzı, ölü zamanı küçük, enerjiyi ölçer, in vivo ve in vitro radyasyon ölçümü yapabilir.
61. Işınlama(rem) Sağlığımıza etkisi Süre 5 -10 Kanda kimyasal değişim saatlerce 50 Mide bulantısı “ 55 Bitkinlik “ 70 Kusma “ 75 Saç dökülmesi 2-3 hafta 90 Diare “ 100 Kanamalar “ 400 Ölümcül doz (ÖLÜM) 2 ay içinde 1000 Bağırsak çeperinde hasar İç kanamalar ÖLÜM 1- 2 haftada 2000 MSS nin hasarlanması Dakikalar Bilinç kaybı İçinde ÖLÜM Ölüm
62.
63.
64.
65.
66.
67. İNSAN DOKU VE ORGANLARININ RADYASYONA KARŞI DUYARLIĞI YÜKSEK NORMAL DÜŞÜK Kemik iliği Meme Tiroid (çocuklarda) Akciğerler Mide Overler Kolon Deri Beyin Kemik Uterus Böbrek Özafagus Karaciğer
68.
69.
70. Uygulama Alanı Kaynak, Radyonüklid Işınlanan Vücut Kısmı Hasar Gören kişi 1 Endüstri Sterilizasyon Radyografi Ölçüm sistem Co- 60, Cs-137 Ir-192, Cs-137 Ir-192, Cs-137 Eller, tüm vücut Eller, diğer kısımlar Eller, diğer kısımlar 1 – 3 1 – 10 1 - 2 2 Tıp Tanı Tedavi X ışını üreteçleri Co-60 , Cs-137 Hızlandırıcılar Eller ve yüz Tüm vücut, eller, diğer kısımlar 1 – 10 1 - 10 3 Araştırma Reaktörleri de içeren geniş spektrumdaki kaynaklar Eller, yüz ve diğer kısımlar 1 - 3 4 Kullanılmış kaynaklar Co-60 , Cs-137 Ve diğerleri Eller, diğer kısımlar 1 - 20 5 Nükleer Reaktörler Cs-137, Sr-90 I-131, Pu-210 Tüm vücut, Tiroid bezi Akciğer 1 - 500
71.
72. 20 ila 30 Gy arasında bir doza maruz kalmış bir işçinin ellerinde meydana gelen yanık ve su kabarcıkları.
73. 5 – 10 Gy lik, Ir-192 radyoaktif kaynağını iş önlüğünün cebinde 2 saat taşıyan bir işçinin, göğsünün ön ve sağ tarafında ışınlanmadan 5 ve 11 gün sonra oluşan kızarıklıklar
74. 20 ile 30 Gy lik ışımaya maruz kalan işçinin, 21 gün sonra, ışınlanan bölgesinde meydana gelen deri dökülmesi
75.
76.
77. Alınan akut doza bağlı olarak, ciltteki hasarların ve klinik bulgularının başlangıç zamanı Bulgular Doz aralığı (Gy) Başlangıç zamanı (gün) Eritem 3 - 10 14 – 21 Epilasyon >3 14 – 18 Kuru döküntü 8 - 12 25 – 30 Islak döküntü 15 -20 20 – 28 Blister oluşumu 15 - 25 15 – 25 Ciltte yaralar >20 14 - 21 Nekrosis >25 >21
78.
79.
80. ARS İLK GÜNLERİNDE LENFOSİT DEĞİŞİMLERİ ARS derecesi Doz (Gy) Işınlamadan 6 gün sonra lenfosit Sayıları (10 9 hücre/L) Klinik öncesi faz 0.1 - 1 1,5 – 2,5 Hafif 1 - 2 0,7 – 1,5 Orta 2 – 4 0,5 – 0,8 Şiddetli 4 – 6 0,3 – 0, 5 Çok şiddetli 6 – 8 0,1 – 0,3 Öldürücü > 8 0 – 0,05
87. RADYASYON HASARLARINA BİR ÖRNEK: HİRİSHOMA (6.08.1945) SERGİ SARAYI ve ŞEHİR Patlamadan 5 dak sonra oluşan bulutlar 8000 m ye yükselmiş. 69 kg lık URANYUM-235 içeren bomba yerden 600m yüksekte patlatılmış ve 140 000 kişi ölmüş. 13 000 tonluk TNT ye eşdeğer olan bombanın esas olarak 1,6 km çapındaki yeri yıkmış ve 11,4 km 2 alanı da yakmış
88. RADYASYON HASARLARINA BİR BASKA ÖRNEK: NAGAZAGİ (9.08.1945) Nagazagide oluşan bulutlar 12.000 m ye kadar ulaşmış. 6,4 kg PULOTONYUM-239 içeren bomba yerden 469 m yüksekte patlatılmış ve 74 000 kişi ölmüş. 21 000 tonluk TNT ye eşdeğer olan bomba 70000 F lık sıcaklık ve 624 MPH luk yıkıcı rüzgar yaratmış.
93. Radyasyonun öldürücü kullanımına bir başka örnek: (Suikast silahı polonyum-210) Eski KGB ajanı Albay Aleksandr Litvinenko'nun Londra’da öldürülmesinde siyanürden 250 milyar kez daha zehirli olan polonyum-210 elementinin kullanılması .
![RADYASYONUN BİYOFİZİKSEL ÖZELLİKLERİ ,[object Object],[object Object]](https://image.slidesharecdn.com/radyasyon-110118065614-phpapp02/85/radyasyon-1-320.jpg)
