งานนำเสนอองค์ความรู้จากการค้นคว้าที่เกี่ยวข้องกับโรคความผิดปกติทางระบบประสาทมนุษย์ของนักเรียนม.6ห้อง78โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาปีการศึกษา2560 ครูผู้สอน นายวิชัย ลิขิตพรรักษ์ ตำแหน่งครู คศ.1 เอกวิชาชีววิทยา กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา ประวัติการศึกษา : พ.ศ. 2549 วิทยาศาสตรบัณฑิต (เกรียตินิยมอันดับ 2) สาขาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล พ.ศ. 2551 ศึกษาศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาศึกษาศาสตร์ เอกเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช พ.ศ. 2552 ประกาศนียบัตรบัณฑิตวิชาชีพครู คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนดุสิต พ.ศ. 2555 สาธารณสุขศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาวิทยาศาสตร์สุขภาพ เอกสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช พ.ศ. 2558 ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการประเมินและการวิจัยทางการศึกษา เอกวิจัยทางการศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง

1. โรคทางระบบประสาท
โรคหูชั้นกลางอักเสบเฉียบพลัน(acute otitis media)

2. เสนอครูผู้สอน
ครูวิชัย ลิขิตพรรักษ์

3. นาย ณรงค์ชัยเกตุนวม
ห้อง 78 เลขที่ 27
นาย กันธรณ์ จุลภาคี
ห้อง 78 เลขที่ 22
นาย มหิทธา สุทธิเสริม
ห้อง 78 เลขที่ 36
นาย ปริญญ์ ปงรังษี
ห้อง 78 เลขที่ 30

4. หูชั้นกลางอักเสบเฉียบพลัน
1.ประวัติความเป็นมาของโรค
2.สาเหตุสาคัญของการเกิดโรค
3.ลักษณะอาการสาคัญของโรค
4.แนวทางการป้องกันและรักษา

5. ประวัติความเป็นมาของโรคหูอักเสบ
โรคหูชั้นกลางอักเสบเฉียบพลัน (acute otitis media) เป็นโรคที่มีการอักเสบของหูชั้นกลาง
ซึ่งอยู่ระหว่างหูชั้นนอก และหูชั้นใน โดยสามารถเกิดขึ้นได้กับคนทุกอายุและทุกเพศ แต่จะพบได้
บ่อยในเด็ก เนื่องจากภูมิต้านทานของเด็กยังน้อยและยังเจริญไม่เต็มที่ ที่สาคัญโรคนี้ยังมักเกิด
ร่วมกับการติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจ ซึ่งเด็กๆ มักมีอุบัติการณ์ของโรคเหล่านี้สูง ไม่ว่าจะ
เป็น โรคเยื่อบุจมูกอักเสบเฉียบพลัน (acute rhinitis) โรคหวัด (common cold) โรคไซนัส
อักเสบ (rhinosinusitis) โรคต่อมอดีนอยด์อักเสบ (adenoiditis)

6. สาเหตุสาคัญของการเกิดโรค
ส่วนใหญ่มักเกิดร่วมกับการติดเชื้อในบริเวณทางเดินหายใจส่วนต้น (คอ
และจมูก) ได้แก่ ไข้หวัด ทอนซิลอักเสบ และบางรายหูชั้นกลางอักเสบเฉียบพลันอาจ
เป็นภาวะแทรกซ้อนของโรคไข้หวัดใหญ่ ไอกรน หัด ทาให้เชื้อโรคบริเวณคอผ่าน
ท่อยูสเตเชียน/ท่อปรับความดันหูชั้นกลาง (Eustachain tube) เข้าไปในหูชั้นกลาง
ได้ และเกิดการอักเสบขึ้นมา ทาให้เยื่อบุผิวภายในหูชั้นกลางและท่อยูสเตเชียนบวม
และมีหนองขังอยู่ในหูชั้นกลาง เพราะไม่สามารถระบายผ่านท่อยูสเตเชียนที่บวมและ
อุดตันได้ ในที่สุดเยื่อแก้วหูซึ่งเป็นเยื่อบาง ๆ ที่กั้นอยู่ระหว่างหูชั้นกลางอักเสบกับหู
ชั้นนอกก็จะเกิดการทะลุเป็นรู หนองที่ขังอยู่ภายในก็จะไหลออกมากลายเป็นหู
น้าหนวก

7. สาเหตุสาคัญของการเกิดโรค
(www.healthtap.com/topics/otitis-media-vs-normal)

8. สาเหตุสาคัญของการเกิดโรค
เชื้อก่อโรคส่วนใหญ่มักเป็นเชื้อแบคทีเรีย ซึ่งพบได้ประมาณ 55-75%
โดยเป็นเชื้อสเตรปโตค็อกคัส นิวโมเนียอี (Streptococcus pneumoniae), เชื้อฮี
โมฟิลัส อินฟลูเอ็นซาอี (Haemophilus influenzae) และเชื้อมอแรเซลลา
(Moraxella catarrhalis) ถึง 80% การมีการอักเสบอย่างเรื้อรังจะมีผลทาให้เยื่อ
แก้วหูทะลุได้
(www.newhealthadvisor.com/Streptococcus-Pneumoniae.htm)

9. สาเหตุสาคัญของการเกิดโรค
สาเหตุที่พบโรคนี้ในเด็กมากกว่าในผู้ใหญ่ เป็นเพราะว่าในทารกและเด็กเล็กจะมีท่อยูสเต
เชียน (Eustachain tube) ที่เชื่อมต่อระหว่างหูชั้นกลางและโพรงหลังจมูกยังมีการพัฒนาไม่
สมบูรณ์เต็มที่จึงทาให้เชื้อโรคจากจมูกและโพรงหลังจมูกเข้าสู่หูชั้นกลางของเด็กได้ง่ายกว่า
ผู้ใหญ่ และประกอบกับการที่เด็กมักเกิดภาวะติดเชื้อเป็นไข้หวัดได้บ่อย ซึ่งถ้าโรคหวัดที่เป็นอยู่
เกิดลุกลามก็จะมีโอกาสที่จะเกิดการอักเสบต่อเนื่องไปยังรูเปิดของท่อยูสเตเชียนได้ และมีผลทา
ให้เกิดภาวะหูชั้นกลางอักเสบเฉียบพลัน
(www.slideshare.net/ajusarma/anatomy-and-physiology-of-eustachian-tube)

10. สาเหตุสาคัญของการเกิดโรค
(www.pinterest.comstuff)

11. สาเหตุสาคัญของการเกิดโรค
(www.youtube.com/watch?v=iuZR4n1Z6Jo&app=desktop)

12. ลักษณะอาการสาคัญของโรค
หูชั้นกลางอักเสบเฉียบพลัน ผู้ป่วยมักมีอาการเกิดขึ้นอย่างฉับพลันหลังจากเป็น
ไข้หวัด เจ็บคอ หรือเป็นโรคติดเชื้อของทางเดินหายใจอื่น ๆ โดยจะมีอาการปวดใน
รูหู (แต่ดึงใบหูจะไม่เจ็บมากขึ้นเหมือนโรคหูชั้นนอกอักเสบ) หูอื้อ การได้ยินลดลง
มีไข้สูง หนาวสั่น และบางรายอาจมีอาการบ้านหมุน คลื่นไส้ อาเจียน หรือท้องเดิน
ได้ด้วย ส่วนในทารกและเด็กเล็กจะมีอาการตื่นขึ้นร้องกวนเวลากลางดึกด้วยอาการ
เจ็บปวดหู และร้องไห้งอแงเกือบตลอดเวลา บางรายอาจเอามือดึงใบหูตัวเองข้าง
ที่ปวด เด็กมักจะมีไข้สูง บางรายอาจมีอาการชักเนื่องจากไข้สูง และเด็กมักมีอาการ
ของไข้หวัดหรือมีอาการไอร่วมด้วย

13. ลักษณะอาการสาคัญของโรค
หูชั้นกลางอักเสบเฉียบพลัน แบ่งออกได้เป็น 3 ระยะ คือ
1.ระยะบวมแดง ถ้าตรวจดูในหูด้วยเครื่องมือแพทย์จะพบแก้วหูบวมแดง ในระยะนี้ผู้ป่วยจะมี
อาการปวดหูหรือแน่น ๆ ในหู มีไข้ และการได้ยินผิดปกติ ส่วนในทารกและเด็กเล็กจะร้องไห้งอแงไม่ยอม
นอน และบางรายมักเอามือดึงใบหูตัวเอง
2.ระยะมีน้า ภายใน 1-2 วัน จะเริ่มมีซีรั่มซึมออกมาจากหลอดเลือดที่ขยายตัวเข้าไปในหูชั้น
กลางและในโพรงกระดูกมาสตอยด์ที่อยู่หลังหู ในระยะนี้ผู้ป่วยจะเริ่มมีอาการปวดหูมากขึ้น มีไข้สูง และการ
ได้ยินลดลง เมื่อตรวจดูในหูจะพบแก้วหูมีลักษณะบวมแดงโป่งนูน เพราะถูกน้าข้างในดันออกมา
3.ระยะทะลุ เป็นระยะที่แก้วหูไม่สามารถทนต่อแรงดันจากน้าข้างในหูชั้นกลางได้อีกจนเกิดการ
ทะลุ ทาให้มีหนองไหลออกมาในรูหูชั้นนอก ซึ่งผู้ป่วยจะรู้สึกว่ามีน้าปนหนองไหลออกมาจากหูอยู่พักหนึ่ง
แล้วอาการปวดหูและไข้จะลดลงอย่างมาก ส่วนใหญ่การอักเสบแบบเฉียบพลันจะหยุดแค่ในระยะนี้ เยื่อแก้วหู
จะซ่อมแซมปิดรูที่ทะลุได้เองภายใน 2 สัปดาห์ และการได้ยินของผู้ป่วยจะกลับมาเป็นปกติหรือเกือบปกติ
แต่ในผู้ป่วยบางรายที่รูทะลุไม่สามารถปิดได้เองก็จะเข้าสู่การอักเสบแบบเรื้อรังต่อไป (โดยทั่วไปจากระยะบวม
แดงถึงระยะทะลุจะกินเวลาไม่เกิน 2 สัปดาห์ และหากรักษาได้ทันก็จะช่วยป้องกันการทะลุได้)

14. ลักษณะอาการสาคัญของโรค
(IMAGE SOURCE www.clinicaladvisor.com/diagnosing-acute-otitis-
media)

15. แนวทางการป้องกันและรักษาโรค
การรักษา แพทย์จะให้รับประทานยาแก้ปวดลดไข้ เช่น พาราเซตามอล (Paracetamol) เท่าที่
จาเป็น และให้รับประทานยาปฏิชีวนะถ้าพบว่าเกิดจากเชื้อแบคทีเรีย เช่น อะม็อกซีซิลลิน (Amoxicillin), โค
ไตรม็อกซาโซล (Co-trimoxazole) หรืออิริโทรมัยซิน (Erythromycin) เพื่อกาจัดเชื้อแบคทีเรียที่เป็น
สาเหตุ ซึ่งมักจะให้รับประทานติดต่อกันเป็นเวลา 10-14 วัน (ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของโรค และแพทย์
อาจให้ยาหยอดหูร่วมด้วยในรายที่มีหนองไหลออกจากหูหรือมีหูชั้นนอกอักเสบร่วมด้วย)
นอกจากนี้แพทย์อาจให้รับประทานยาแก้แพ้ (Antihistamine), ยาลดบวม, ยาหดหลอดเลือด
(Oral decongestant) และพ่นจมูกด้วยยาหดหลอดเลือด (Topical decongestant) เพื่อทาให้เยื่อบุ
บริเวณรูเปิดของท่อยูสเตเชียนยุบบวมและท่อยูสเตเชียนเปิดได้กว้างขึ้น ซึ่งจะช่วยให้สารจากการอักเสบ
หรือหนองที่อยู่ในหูชั้นกลางสามารถระบายออกจากท่อนี้ได้สะดวกขึ้น
ถ้าอาการดีขึ้นใน 2-3 วันหลังจากรับประทานยาปฏิชีวนะ ให้รับประทานยาปฏิชีวนะต่อไปจน
ครบตามที่แพทย์สั่ง แต่ถ้าอาการยังไม่ดีขึ้น ควรกลับไปพบแพทย์ที่โรงพยาบาล ซึ่งแพทย์อาจต้องใช้เข็ม
เจาะเพื่อระบายเอาหนองออกจากเยื่อแก้วหู ซึ่งเรียกว่า “การเจาะเยื่อแก้วหู” (Myringotomy) และหลังการ
รักษาด้วยวิธีนี้เยื่อแก้วหูจะปิดได้เองภายใน 1-2 สัปดาห์

16. แนวทางการป้องกันและรักษาโรค
(IMAGE SOURCE : www.utmb.edu, www.entusa.com,
otitismedia.hawkelibrary.com)

17. แนวทางการป้องกันและรักษาโรค
วิธีป้องกันหูชั้นกลางอักเสบ
1.การป้องกันที่สาคัญคือการหลีกเลี่ยงหรือลดปัจจัยเสี่ยงที่พอทาได้ เช่น
ควรให้ทารกกินนมมารดาอย่างน้อย 6 เดือน เพื่อลดความเสี่ยงในการเกิดโรคหูชั้นกลางอักเสบ
2.หลีกเลี่ยงการใช้จุกนมปลอม เพราะจะเป็นการเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดหูชั้นกลางอักเสบประมาณ 1.6-3 เท่า
3..ระมัดระวังอย่าให้เกิดการติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจเฉียบพลัน เช่น โรคหวัด ไซนัสอักเสบ ฯลฯ โดยการ
หลีกเลี่ยงสาเหตุที่ทาให้ร่างกายมีภูมิต้านทานต่าลง (เช่น ความเครียด การพักผ่อนไม่เพียงพอ) หลีกเลี่ยงการสัมผัสอากาศที่
เย็นมาก ๆ, การดื่มน้าหรืออาบน้าเย็น ๆ, การตากลม, การสัมผัสอากาศที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว, การสัมผัสใกล้ชิดกับ
ผู้ป่วยทั้งที่ในบ้านและในที่ทางาน, การไปยังสถานที่ที่มีคนมาก ซึ่งจะทาให้มีโอกาสติดเชื้อเพิ่มขึ้น เป็นต้น (แต่ถ้าเป็นแล้วก็ควรรีบ
รักษาให้หายโดยเร็ว และถ้าเป็นหวัดก็ไม่ควรสั่งน้ามูกแรงเกินไป ในเด็กโตและผู้ใหญ่ การป้องกันตนเองจากโรคดังกล่าวก็เป็นการ
ป้องกันโรคนี้ไปในตัวด้วย)
4.หลีกเลี่ยงการอยู่ในที่ที่มีควันบุหรี่ และให้งดการสูบบุหรี่ในครอบครัว โดยเฉพาะคุณพ่อคุณแม่ เพราะจะเป็นการ
เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดหูชั้นกลางอักเสบแก่บุตรของท่าน
5.ระมัดระวังอย่าให้เกิดอันตรายหรืออุบัติเหตุกับหู หลีกเลี่ยงการกระทบกระเทือนบริเวณหูและบริเวณใกล้เคียง
เพราะอาจทาให้แก้วหูทะลุและฉีกขาดได้

18. แนวทางการป้องกันและรักษาโรค
6.ทาให้ร่างกายแข็งแรงเพื่อลดความเสี่ยงต่อการติดเชื้อต่าง ๆ ด้วยการรับประทานอาหารที่มี
ประโยชน์ให้ครบถ้วนทั้ง 5 หมู่ และหมั่นออกกาลังกายแบบแอโรบิก อย่างน้อยวันละ 30 นาที สัปดาห์ละ 3 ครั้ง
7.ถ้าเจ็บป่วยเป็นโรคนี้ ควรดูแลรักษาตั้งแต่เนิ่น ๆ อย่าปล่อยให้เป็นเรื้อรัง ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อ
ตรวจวินิจฉัยและรับการรักษาอย่างถูกต้อง
(www.dmthai.orgnews_and_knowledge/list/154)

19. สรุปโรคหูชั้นกลางอักเสบ
1.สาเหตุ-มักเกิดภายหลังจากการติดเชื้อทางเดินหายใจตอนบน เช่น ไข้หวัดใหญ่ หัด และคอตีบ
เชื้อส่วนใหญ่ที่พบในเด็ก คือ ฮีโมฟิลัสอินฟูเอนซา (Hemophilus Influenza) ส่วนในผู้ใหญ่ คือ นิวโม
คอคคัส (Pneumococci) การมีการอักเสบอย่างเรื้อรังจะมีผลทาให้เยื่อแก้วหูทะลุได้
2.อาการ-ผู้ป่วยจะมีหูอื้อเพียงเล็กน้อย มีเสียงในหู ปวดหู พบเยื่อแก้วหูมีลักษณะบวมแดงจาก
การที่มีเลือดมาเลี้ยงมากกว่าปกติ ต่อมามีปวดหูมากขึ้นมักปวดตอนกลางคืน มีกดเจ็บบริเวณรอบหู ในเด็ก
พบมีไข้สูง ปวดศีรษะ มีคลื่นไส้อาเจียนได้ เกิดจากการที่มี ของเหลวหรือหนองขังอยู่ทาให้เยื่อแก้วหูโป่ง
(Bulging) ต่อมาจะเกิดการทะลุของเยื่อแก้วหูได้
3.การรักษาและป้องกัน-ระมัดระวังอย่าให้เกิดอันตรายหรืออุบัติเหตุกับหู หลีกเลี่ยงการ
กระทบกระเทือนบริเวณหูและบริเวณใกล้เคียง เพราะอาจทาให้แก้วหูทะลุและฉีกขาดได้ ทาให้ร่างกายแข็งแรงเพื่อ
ลดความเสี่ยง ถ้าเจ็บป่วยเป็นโรคนี้ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยและรับการรักษา

20. บรรณานุกรม
• https://www.medthai.com/หูชั้นกลางอักเสบ/
• http://rcot.org/data_detail.php?op=knowledge&id=160
• https://www.doctor.or.th/article/detail/10762
• http://www.healthtoday.net/thailand/disease/diisease_126.html
• http://mutualselfcare.org/medicine/infectious/otitis_media.aspx