1. การแยกสารเนือเดียว
้
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

2. สารเนือเดียว
้
หมายถึง สารที่มองเห็นผสมกลมกลืนเป็ น
เนื้อเดียวกันตลอดทั้งสาร อาจเกิดจากสาร
หนึ่งชนิดหรื อมากกว่าหนึ่งชนิดก็ได้
ตัวอย่ าง เช่น น้ า น้ าเชื่อม เหรี ยญบาท
โซดาไฟ แก๊สหุงต้ม แอลกอฮอล์ เป็ นต้น
By : ครู พชรี ลิมสุ วรรณ
ั ้

3. วิธีการแยกสารเนือเดียว
้
การระเหย
 การตกผลึก
การกลัน่
 โครมาโตกราฟี
 สกัดด้วยตัวทาละลาย
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

4. การระเหย
ใช้สาหรับแยกสารละลายที่เกิดจากการ
ผสมกันระหว่างของแข็งและของเหลว
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

5. การระเหย (ต่อ)
หลักการ
สารที่มีจุดเดือดต่าจะระเหยกลายเป็ นไอ
ได้ดีกว่าสารที่มีจุดเดือดสูง
ดังนั้น สารที่ระเหย คือ ของเหลว ส่ วน
่
สารที่เหลืออยูในภาชนะคือ ของแข็ง
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

6. การระเหย (ต่อ)
วิธีการ
ให้ความร้อนแก่สารละลาย (โดยการต้ม
หรื อตากแดด) สารที่มีจุดเดือดต่าจะระเหย
กลายเป็ นแก๊ส (ไอ) ส่ วนของแข็งซึ่งมีจุด
่
เดือดสูงกว่าจะเหลืออยูในภาชนะ
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

7. การระเหย (ต่อ)
ตัวอย่ างการแยกสาร
แยกเกลือออกจากน้ าทะเล
 แยกจุนสี ออกจาก CuSO4  5H2O
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

8. การตกผลึก
ใช้แยกสารที่มีความสามารถในการละลาย
ต่างกันที่อุณหภูมิต่างกัน
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

9. การตกผลึก (ต่อ)
หลักการ
1. ความสามารถในการละลายของสาร
=> ที่อุณหภูมิสูง สารมีความสามารถในการ
ละลายสูงกว่าที่อุณหภูมิต่า : ได้ สารละลาย
อิมตัว
่
2. กรอง (สารละลายขณะที่ร้อน)
3. ลดอุณหภูมิ : ผลึกของสาร
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

10. การตกผลึก (ต่อ)
วิธีการ
1. ทาสารที่ตองการแยกให้เป็ น สารละลาย
้
อิมตัว โดยการนาสาร (ตัวละลาย ) ใส่ ในตัวทา
่
ละลาย และให้ความร้อนแก่สาร จากนั้นเติมสาร
(ตัวละลาย ) ลงไปในตัวทาละลาย จนกระทังตัว่
ละลายไม่ละลาย
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

11. วิธีการตกผลึก (ต่อ)
2. กรอง ( สารละลายขณะที่ร้อน )
3. ลดอุณหภูมิลง ( ตังสารละลายอิ่มตัว
้
ยิ่งยวด ที่อณหภูมิห้อง ,หรื อแช่ในน ้าเย็น)
ุ
จะได้ ผลึกของสาร
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

12. สารละลายอิ่มตัว
่
คือ สารละลายที่มีตวละลายอยูปริ มาณ
ั
สูงสุ ด ณ อุณหภูมิขณะนั้น
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

13. การตกผลึก (ต่อ )
สมบัตของตัวถูกละลายทีแยกออกจากกัน
ิ ่
1. สารที่มีคุณสมบัติละลายได้นอย จะอิ่มตัวก่อน
้
จะตกผลึกและแยกตัวออกไปก่อน
2. สารที่มีคุณสมบัติละลายได้มาก จะอิ่มตัวช้า จะ
ตกผลึกและแยกตัวทีหลัง
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

14. การตกผลึก (ต่อ )
ตัวอย่ าง
ทาสารส้มให้บริ สุทธิ์
ทา NiSO4 (aq) ให้บริ สุทธิ์
ทาเกลือให้บริ สุทธิ์
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

15. การกลัน
่
เป็ นการแยกสารที่เกิดจากของเหลวหลาย
ชนิดผสมกัน โดยของเหลวแต่ละชนิดมี
จุดเดือดต่างกัน
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

16. การกลัน (ต่อ)
่
ประเภทของการกลัน ่
1. การกลันแบบธรรมดา
่
2. การกลันลาดับส่ วน
่
3. การกลันด้วยไอน้ า
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

17. การกลัน (ต่อ)
่
หลักการ
1. การระเหย
2. การควบแน่น
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

18. การกลัน (ต่อ)
่
วิธีการ
ให้ความร้อนแก่สาร สารที่มีจุดเดือดต่า
จะกลายเป็ นไอออกมาก่อน และเมื่อผ่าน
เครื่ องควบแน่น ไอจะกลันตัวกลับมาเป็ น
่
ของเหลว
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

19. การกลันแบบธรรมดา
่
เป็ นการแยกตัวทาละลายออกจากตัว
ละลาย โดยอาศัยหลักการ ระเหย และการ
ควบแน่นเพียงครั้งเดียว
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

20. การกลันแบบธรรมดา
่
ลักษณะของสารที่จะแยกโดยการกลันแบบธรรมดามี
่
ดังนี้
1. ตัวทาละลายต้องเป็ นของเหลวระเหยง่าย มีจุดเดือด
ต่า (สถานะมักเป็ นของเหลว)
2. ตัวถูกละลายเป็ นสารที่มีจุดเดือดสูงระเหยยาก
(สถานะของแข็ง)
3. ตัวทาละลายและตัวถูกละลายควรมีจุดเดือดต่างกัน
มากกว่า 30 oC By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

21. การกลันแบบธรรมดา (ต่อ)
่
ตัวอย่ าง
แยกสารละลาย NaCl
สารละลาย MgSO4
สารละลาย KI
สารละลายNH4Cl
สารละลาย NaOH
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

22. การกลันลาดับส่ วน
่
เป็ นกระบวนการแยกสารที่มีจุดเดือดต่างกัน
ออกเป็ นส่ วนๆ โดย การกลันซ้ า ๆ กันหลาย ๆ
่
ครั้งอย่างต่อเนื่องในหอกลันหรื อคอลัมน์
่
มักใช้แยกสารละลายที่ตวทาละลายและตัว
ั
ละลายมีสถานะของเหลว จุดเดือดต่างกัน
(น้อยกว่า 30 oC)
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

23. การกลันลาดับส่ วน (ต่อ)
่
สารที่มีจุดเดือดต่าจะควบแน่น และกลัน
่
ตัวก่อน (อยูดานบนของหอกลัน )
่ ้ ่
สารที่มีจุดเดือดสู งจะควบแน่นและกลัน
่
ตัวทีหลังตามลาดับ
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

24. การกลันลาดับส่ วน (ต่อ)
่
ตัวอย่ าง
1. แยกสารละลายที่ตวทาละลายและตัวละลาย
ั
สถานะของเหลว เช่น
สารผสมระหว่างเอทานอล เมทานอล
สารละลายกรดแอซี ติก
สารละลายเบนซิ นในโทลูอีน
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

25. การกลันลาดับส่ วน (ต่อ)
่
ตัวอย่ าง
2. การกลันแยกก๊าซธรรมชาติ
่
3. การกลันแยกอากาศ
่
4. การกลันแยกน้ ามันปิ โตรเลียม
่
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

26. การกลันด้วยไอน้ า
่
เป็ นการแยกสารที่ระเหยง่ายออกจากสารที่ระเหยยาก
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

27. การกลันด้วยไอน้ า (ต่อ)
่
หลักการ
1. การระเหย
2.การควบแน่น
3. การใช้กรวยแยกหรื อดูดออก
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

28. การกลันด้วยไอน้ า (ต่อ)
่
สมบัติของสารที่แยกโดยการกลันด้ วยไอนา
่ ้
1. ต้องไม่ละลายน้ า
2. ระเหยง่าย มีจุดเดือดหรื อต่า
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

29. การกลันด้วยไอน้ า (ต่อ)
่
วิธีการ
1. นาสารไปต้มกับน้ าหรื อผ่านไอน้ าเข้าไปยังสารที่
ต้องการสกัด
2. เมื่อร้อน สารที่ตองการสกัดแยก และน้ าจะระเหย
้
ออกมา พร้อมกันจนกระทังความดันไอของสารรวม
่
กับความดันไอน้ าเท่ากับความดันบรรยากาศ
ของเหลวทั้งสอง จะกลันตัวออกมาพร้อมกันที่
่
อุณหภูมิต่ากว่า จุดเดือดของสาร
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

30. การกลันด้วยไอน้ า (ต่อ)
่
วิธีการ
่ ั
3. ของเหลวจะควบแน่น แยกเป็ น 2 ชั้น โดยน้ าอยูช้ น
่
ล่าง สารที่ตองการสกัดอยูข้ ึนบน
้
4. แยกของผสมที่กลันได้โดยการใช้รวยแยกหรื อดูด
่
ออก
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

31. การกลันด้วยไอน้ า (ต่อ)
่
ตัวอย่ าง
1. สกัดแยกน้ ามันหอมระเหยออกจากส่ วนต่างๆ
ของพืช เช่น น้ ามันหอมระเหยจากดอก
กุหลาบ , น้ ามันหอมระเหยจากผิวมะกรู ด
2. สกัดแยกน้ ามันพืชจากเมล็ดพืช
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

32. ข้อแตกต่างของการกลันและการระเหย
่
ผลิตภัณฑ์ที่ได้จากการแยกมีความแตกต่างกัน
คือ
การระเหย ต้องการผลิตภัณฑ์ของแข็ง ,
การกลัน ต้องการผลิตภัณฑ์เป็ นของเหลว
่
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

33. โครมาโตกราฟี
เป็ นวิธีการแยกตัวถูกละลายที่ผสมกันหลายๆ
ชนิดออกจากกันในสารละลายหนึ่งๆ โดยอาศัย
ความแตกต่างของ
1. ความสามารถในการละลาย
2. ความสามารถในการดูดซับ

34. โครมาโตกราฟี ( ต่อ )
ประเภทของโครมาโตรกราฟี
1. โครโทกราฟี แบบกระดาษ
2. โครโทกราฟี แบบคอลัมน์(แบบลากระบอก)
3. ทินเลเยอร์โครโทกราฟี (แบบผิวบาง)
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

35. โครมาโตกราฟี ( ต่อ )
องค์ประกอบของวิธีโครมาโตกราฟี
มี 2 องค์ประกอบ คือ
1. ตัวทาละลาย
2. ตัวดูดซับ
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

36. โครมาโตราฟี (ต่อ)
ตัวดูดซับ ทาหน้าที่ดูดซับสารและเป็ นตัวกลางให้สารเคลื่อนที่ผาน ่
และแยกตัวออกจากกัน สารที่ดูดซับด้วยตัวดูดซับได้ดีจะ
เคลื่อนที่ชา สารที่ดูดซับได้นอยจะเคลื่อนที่เร็ ว
้ ้
ตัวดูดซับได้แก่ กระดาษโครมาโทกราฟี ผงอลูมินา ซิลิกา
ตัวทาละลาย ทาหน้าที่ละลายและพาสารเคลื่อนไป สารที่ละลายใน
ตัวทาละลายได้ดีจะเคลื่อน ที่แยกตัวไปก่อน สารที่ละลายในตัว
ทาละลายได้นอยจะเคลื่อนที่ทีหลัง
้
ตัวทาละลายได้แก่ ของเหลวใส ไม่มีสี เช่น น้ า เอทานอล
แอลกอฮอล์ เฮกเซน อีเทอร์ คาร์บอนเตตระคลอไรด์ สารละลาย
NaCl By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

37. โครมาโตกราฟี (ต่อ)
อัตราการเคลื่อนที่ของสาร (Rf : Rate of flow)
Rf = ระยะทางที่เคลื่อนที่ได้
ระยะทางที่ตวทาละลายเคลื่อนที่
ั
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

38. โครมาโตกราฟี (ต่อ)
สมบัติของค่า Rf
1. ค่า Rf ไม่มีหน่วย
2. ค่า Rf หาได้จากการทดลองเท่านั้น
3. ค่า Rf มีค่าไม่เกิน 1
่ ั
4. ค่า Rf ขึ้นอยูกบชนิดของสารและชนิดของตัว
ทาละลาย
5. ค่า Rf เป็ นค่าเฉพาะค่าคงที่ของแต่พลัชะสารวรรณ
By : ครู รี ลิ้มสุ

39. โครมาโตกราฟี (ต่อ)
สารที่มีค่า Rf มาก แสดงว่าสารมีคุณสมบัติดงนี้
ั
1.สารเคลื่อนที่ได้เร็ วหรื อมาก
2. สารถูกดูดซับได้นอย ้
3. สารละลายได้ดี
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

40. โครมาโตกราฟี (ต่อ)
สารที่มีค่า Rf น้อย แสดงว่าสารมีสมบัติ ดังนี้
1. สารเคลื่อนได้ชาหรื อน้อย
้
2. สารถูกดูดซับได้มาก
3. สารละลายได้นอย ้
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

41. โครมาโตกราฟี (ต่อ)
ประโยชน์
1. ใช้แยกสารที่มีปริ มาณน้อยๆ ได้ ซึ่งวิธีอื่นแยกไม่ได้
2. ใช้แยกได้ท้ งสารมีสีและมีไม่มีสี สารไม่มีสีทาให้
ั
ภายหลังการแยกโดย อบด้วยของไอของไอโอดีน ,
ฉายด้วยรังสี UV , พ่นสารบางชนิดไปทาปฏิกิริยาและ
เกิดสี ข้ ึน เช่น นินไฮดริ น
3. ใช้วิเคราะห์ชนิดของสารและหาปริ มาณของสารผสม
4. ใช้ทดลองความบริ สุทธิ์ของสาร
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

42. โครมาโตกราฟี (ต่อ)
ข้ อจากัดของวิธีโครมาโตกราฟี
ถ้าสารที่ตองการจะแยกออกจากกันมี
้
ความสามารถในการละลายในตัวทาละลายใน
ตัวทา ละลายได้เท่ากันและถูกดูดซับด้วยตัวดูด
ซับเท่ากัน ไม่สามารถแยกออกจากกันได้
เพราะจะเคลื่อนที่ไปพร้อมกันด้วยระยะทาง
เท่ากัน
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

43. โครมาโตกราฟี (ต่อ)
วิธีแก้ ไข
1. เปลี่ยนชนิดของตัวทาละลาย
2.เพิ่มระยะทางของตัวดูดซับให้ยาวขึ้น
3. ใช้แบบคอลัมน์โครมาโตกราฟี (แบบกระบอก)
เพื่อใช้แยกสารที่มีปริ มาณมากๆได้
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

44. การสกัดด้วยตัวทาละลาย
เป็ นการแยกสารโดยมีหลักการคือ เลือกใช้
ตัวทาละลายที่เหมาะสม ไปละลายสารที่
ต้องการออกมาโดยใช้เครื่ องมือที่เรี ยกว่า
ซอกซ์เลต(soxhlet)
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั

45. การสกัดด้ วยตัวทาละลาย (ต่อ)
คุณสมบัตของตัวทาละลาย
ิ
1. สามารถละลายสารที่ตองการได้มาก และ
้
ละลายสิ่ งเจือปนได้นอย้
2. มีจุดเดือดต่า ระเหยง่าย จึงจะแยกออกจากสาร
ที่สกัดได้ง่าย
3. ไม่ทาปฏิกิริยากับสารที่ตองแยก
้
4. หาง่าย ราคาถูกเช่น น้ า
By : ครู พชรี ลิมสุ วรรณ
ั ้

46. การสกัดด้ วยตัวทาละลาย
ตัวอย่างการสกัดด้วยตัวทาละลาย
1. ใช้สกัดน้ ามันพืชจากเมล็ดพืช เช่น น้ ามันงา
รา ถัว ปาล์ม นุ่น บัว นิยมใช้เฮกเซน เป็ นตัวทา
่
ละลาย
2. สกัดสารมีสีออกจากพืช
3. ใช้สกัดน้ ามันหอมระเหยออกจากพืช
4. ใช้สกัดยาออกจากสมุนไพร
By : ครู พชรี ลิ้มสุ วรรณ
ั