1. Melda Çelik1, Gülşen Hasçelik2, Cihangül Bayhan3, Murat Öcal2,
Yasemin Özsürekci1, Aslınur Özkaya Parlakay1, Eda Karadağ
Öncel1, Mehmet Ceyhan1
1Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Enfeksiyon
Hastalıkları Ünitesi
2Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Mikrobiyoloji ve Klinik
Mikrobiyoloji Anabilim Dalı
3Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve
Hastalıkları Anabilim Dalı, Ankara

2. GİRİŞ
 Hastane enfeksiyonları önemli morbidite ve mortalite
nedenidir ve sağlık çalışanları ve hastalar için başlıca
sorunlar arasında yer almaktadır.
 Günlük hayatta hastanelerde kullanılan ve nozokomiyal
patojenler için kaynak olabilecek kravatlar, yüzükler,
beyaz önlükler, steteskoplar, bilgisayar klavyeleri ve hatta
kalemler gibi eşyaların hastane enfeksiyonlarının
taşınmasındaki rolü araştırma konusu olmuştur.

3.  Kravat hastanede erkek doktorlar tarafından kullanılan
dekoratif, prestij göstergesi ancak işlevsiz bir giyim
eşyasıdır.
 Sıklıkla polyester, ipek veya ikisinin karışımından
yapılmıştır.
 Çoğunlukla serbest şekilde asılı durur, etraftaki çeşitli
objelere, insanlara değebilir.
 Sahibinin eliyle sıkça temas eder, gömleğin veya beyaz
önlüğün içine itilir.
 Nadiren yıkanır/kuru temizleme yaptırılır ve sıklıkla hem
hastane içinde hem de hastane dışında kullanılır.

4.  Bu özelliklerinden dolayı kravat kendisini taşıyan doktor ile
onun temas ettiği hastalar arasında organizmalar için bir
taşıyıcı görevi görebilir.
 Ancak kravatın hastane enfeksiyonları için önemli risk
oluşturup oluşturmadığı tartışmalıdır.

5. AMAÇ
 Hastanemizdeki çocuk enfeksiyon hastalıkları, yoğun
bakım ve yenidoğan servislerinde çalışan pediatristler
tarafından takılan kravatların nozokomiyal patojenler için
taşıyıcı olup olmadığını,
 Hastane enfeksiyonları için önemli bir risk oluşturup
oluşturmadığını araştırmak.

6. MATERYAL ve METOD
 VAKA GRUBU
Hacettepe Üniversitesi İhsan Doğramacı Çocuk
Hastanesi’ndeki çocuk enfeksiyon hastalıkları, yoğun
bakım ve yenidoğan servislerinde çalışan 44 pediatrist
 KONTROL GRUBU
Hastaneyle veya sağlık sektörüyle hiçbir ilişkisi olmayan bir
ofiste çalışan 40 kişi
Her iki gruba da polyster, yeni ve buharlı otoklavda
134-136°C’de sterilize edilmiş kravatlar verildi.

7.  Kravatlar 3 iş günü (P.tesi, Salı, Çarşamba) boyunca sadece
hastanede takıldı.
 Örnek 1: Kravatlar ilk kez takılmadan önce,
 Örnek 2: İlk iş gününün sonunda,
 Örnek 3: Üçüncü iş gününün sonunda alındı.
 Uygun şekilde kesilmiş ve sterilize edilmiş bir A4 kağıtla
sınırları belirlenmiş, 80 cm2 ‘lik dikdörtgen ve 4 cm2 ‘lik
üçgen alandan steril serum fizyolojikle ıslatılmış bir kültür
çubuğuyla örnek alındı (Şekil 1).

8. Şekil 1. Kravattan örnek alma yöntemi

9.  Her iş gününün sonunda örnek alındıktan sonra kravatlar ayrı
ayrı etiketli steril ambalajlarda hastanede tutuldu.
 Alınan örnekler Mikrobiyoloji laboratuvarında çikolatalı kanlı
ve Mac Conkey agara ekildi, 48 saat 37°C’de bekletildi.
 Kültürlerde KNS, mikrokoklar, streptokok türleri, Gram-
negatif basiller ve S.aureus gibi mikroorganizmalar
araştırıldı.
 Örneklerde kravatın her cm2 ‘lik alanına düşen bakteri
koloni sayıları (CFU/ cm2) ve kültür pozitiflik oranları
belirlendi.

10. SONUÇLAR
Örnek 1: Çok az sayıda koloni mevcuttu, CFU/
cm2 sayıları ve kx pozitiflik oranları açısından
gruplar arasında anlamlı fark yok (p1=0.108,
p2=0.204).

11. Tablo 1 Örnek 1
Pozitifler
n (%)
CFU/cm2
[Median (Min-Max)]
p
Doktorlar(n=44) P1=0.108
Toplam 10 (22.7) 0 (0-0.625) P2 =0.204
KNS 6 (13.6) 0
Micrococcus 0 0
MRSA 0 0
Gram(-)bacil 1 (2.3) 0 (0-10)
Streptococcus 0 0
Kontroller (n=40)
Toplam 4 (10) 0 (0-0.125)
KNS 4 (10) 0
Micrococcus 0 0
MRSA 0 0
Gram (-) bacil 0 0
Streptococcus 0 0

12. Örnek 2:
 KNS, mikrokoklar ve streptokokların CFU/cm2
sayıları(p4=0.019,p5=0.003, p6=0.013) ve pozitiflik
oranları (p7=0.003, p8= 0.030, p9=0.009) açısından
gruplar arasında anlamlı fark var=KONTROL
GRUBUNDA DAHA YÜKSEK
 MRSA ve Gram- negatif basillerin pozitiflik
oranları açısından gruplar arasında anlamlı fark
yok (p10<0.05).

13. Örnek 2
Pozitifler
n (%)
CFU/cm2
[Median (Min-Max)] P
Doktorlar(n=44)
Toplam 42 (95.5) 1.125(0-11.25)
KNS 35(79.5) 0.56 (0-11.25) p4=0.019
Micrococcus 9 (20.5) 0 (0-0.5) p5=0.003
MRSA 0 0 p10 <0.05
Gram(-)bacil 0 11(25) p 10<0.05
Streptococcus 4(9.1) 0 (0-2.25) p6=0.013
Kontroller (n=40)
Toplam 40 (100) 2.125 (10.12 -112.5)
KNS 40 (100) 1.37 (0.125-112.5) p7=0.013
Micrococcus 18 (45) 0 (0-10) p8=0.030
MRSA 3 (7.5) 0 (0-1.38) p10 <0.05
Gram (-) bacil 0 0 p 10<0.05
Streptococcus 14 (35) 0 (0-2.5) p9=0.009

14.  Örnek 3: Toplam bakteri ve KNS CFU/cm2
sayısında ve kx pozitiflik oranında artış, gruplar
arasında anlamlı fark var (P<0.05, p=0.013)=
KONTROL GRUBUNDA DAHA YÜKSEK.
 Her iki grupta da tüm kravatlar kontamine.

15. Örnek 3
Pozitifler
n (%)
CFU/cm2 [Median
(Min-Max)] P
Doktorlar (n=44)
Toplam 44(100) 1.12 (0.125-66.6) P11 <0.05
KNS 37(84.1) 0.78 (0-41.6) p12 =0.013
Micrococcus 0 0 (0-12)
MRSA 0 0
Gram(-)bacil 11(25) 0
Streptococcus 5 (11.4) 0 (0-0.125)
Kontroller (n=40)
Toplam 40 (100) 2 (0.125-76.8) P11 <0.05
KNS 40 (100) 1.78 (0.125-51) p12 =0.013
Micrococcus 17 (42.5) 0 (0-5.62)
MRSA 2 (5) 0 (0-1.06)
Gram (-) bacil 0 0
Streptococcus 6 (15) 0 (0-0.125)

16.  Örnek 1-2-3: Toplam bakteri ve KNS CFU/cm2
sayısı giderek artıyor, anlamlı fark var.(1-2, 1-3 fark
var, 2-3 fark yok)
 MRSA, mikrokoklar ve Gram- negatif basillerin
CFU/cm2 sayısı açısından Örnekler ve Gruplar
arasında anlamlı fark yok (p=0.70).
 Doktorlarda kültür pozitifliği birinci örnekte %22.7,
ikinci örnekte %95.5, üçüncü örnekte %100;
kontrollerde birinci örnekte %10, ikinci ve üçüncü
örneklerde %100, (p<0.05) (1-2, 1-3 fark var, 2-3 fark
yok)

17. TARTIŞMA
 Çalışmamızda hastanemizin enfeksiyon riski yüksek
olan servislerinde çalışan doktorlar tarafından takılan
kravatların çalışma günleri boyunca giderek artan
oranda kontamine olduğu tespit edilmiştir.
 Ancak bu kravatların nozokomiyal enfeksiyon
açısından önemli ve dirençli patojenler (örn.
MRSA ve Gram-negatif basiller) bulundurmadığı
belirlenmiştir.
 CFU/cm2 sayıları değerlendirildiğinde hastanedeki
doktorların kravat takmasının, bir ofiste çalışanların
kravat takmasından daha düşük kontaminasyon
riski oluşturduğu gözlenmiştir.

18.  Bu durumun hastanedeki doktorların el hijyeni
kurallarına dikkatle uymaları ve hastaya
yaklaşma veya girişimsel işlemler sırasında
önlüklerinin düğmelerini ilikleme gibi
alışkanlıklarının sonucunda ortaya çıktığını
düşünmekteyiz.
 Ofis çalışanları ellerini hastanede çalışan doktorlar
kadar sık yıkamayabilirler ve hiçbir zaman el
temizliği için dezenfektan solüsyonlar kullanmazlar.
Sonuç olarak, ofis çalışanları kravatlarını
doktorlardan daha fazla kontamine edebilirler.

19. HASTANEDE KRAVAT YASAKLANMALI MI?
 Günümüzde kravatlardaki bakterilerin hastane
enfeksiyonları açısından önemli risk oluşturup
oluşturmadığı tartışmalıdır.
 Bazı yayınlar çalışmamızda olduğu gibi kravatların
hastane enfeksiyonu açısından önemli patojenler
taşımadığını, bazıları ise MRSA gibi patojenlerin
hastalara bulaşmasında rol oynadıklarını öne
sürmektedir. (1-5)
 Literatürde kravatların yasaklanması için yeterli kanıt
yoktur.
 El yıkama hastane enfeksiyonlarını önlemede halen
en pratik, ekonomik ve faydalı yoldur.
1)Nurkan S, Urban C, Mangini E, Mariano N,et. al.Is the Clinicians’Necktie a Potential Fomite for Hospital Acquired Infections? In abstracts of
the 104th General Meeting of the American Society for Microbiology 2004, New Orleans,Louisiana,2004: p204.2.)Koh KC, Husni S, Tan JE,
Tan CW, Kunaseelan S, Nuriah S, Ong KH, Morad Z. High prevalence of methicillin-resistant Staphylococcus aureus (MRSA) on physicians'
neckties. Med J Malaysia. 2009;64: 233-5. 3) Steve N. Dociols neckties: A resewoir for bacteria? In: l04th General Meeting of the Am€rican
Society for MicrobioloSyi 2004 May 23-27; New Orleans, Louisiana; 2004.4) Steinlecher C, Wilding G, Cumberland N. Microbes on ties: do
they correlate with wound infection? The Royal College of Surgeons of England Bulletin, 2002;84:307-9. 5) Pisipati S, Bassett D, Pearce I. Do
neckties and pens act as vectors ofhospital-acquired infections? BJU Int. 2009;103:1604-5.

20. TEŞEKKÜRLER…