1. Umidahan Djakbarova
Fatih Üniversitesi – 2012
İstanbul, TÜRKİYE

2. Taslak
 Etik Nedir?
 Etik Çeşitleri
 Bilim Adamlara Yönelik Etik Kuralları ve Problemler
 Sentetik Biyoloji nedir?
 Makromolleküller Hakkında Genel Bilgi
 Protein Mühendisliğinde Tasarım, Modelleme ve Yan
Etkileri
 Vaka Çalışmaları
 Etik Çözümler
 Soru, Cevap ve Tartışmalar

3. Etik tanımı
 Etik terimi Yunanca ethos yâni "töre"
sözcüğünden türemiştir.
 Yanlışı doğrudan ayırabilmek amacıyla ahlâk
kavramının doğasını anlamaya çalışır.
 Etik batı geleneğide zaman zaman ahlâk
felsefesi olarak da anılmıştır.
 Halkın kendi kendine oluşturduğu hiçbir
yazılı metine dayanmayan kanunlara Etik
Kanunları denir.
“A Code of Bioethics for promoting Biomedical Engineering” Procesedings of the 26th Annual International Conference of the
IEEE 2004.

4. Etik Çeşitleri
 Bio-etik
 Neuro-etik
 E-etik
 Hukuk (Law) Etiği
 Ticaret(Business) Etiği
 Yönetim(Managerial) Etiği

5. Bilim Adamlara Yönelik Etik Kuralları
 Genel ahlak ile uyumlu olacak.
 Tartışma, toplantı, müzakere ve uzlaşma sonucunda olması.
 Cinsiyet, din, köken ve ırk ile ilgili önyargı olmaması
 Adil olmak ve ayrımcılık yapmamak
 Bireysel ve kolektif araştırma faaliyetlerinin sonuçlarını tahmin
 Güvenlik, Sağlık ve Kamu refahı göz önünde bulundurulacak
 İfadeleri objektif ve doğru bir şekilde gösterilecek
 Aldatıcı aktivitiler önlenecek
 Net bir şekilde teknik temelinin kurulması
 Zamanında, etkili ve uygulanabilir olması.
 Uluslararası geçerliliği olacak.
 Yeni nesillere eğitim için yaygınlatırımış olması lazım.
 Bu konuda akademisyenlerin, bilim adamlarının ve uygulayıcıların eki olması
 Toplumun ve insanlığın refahı için katkıda bulunmak
 Başkalarına zarar vermemek
 En yüksek kalite ve saygınlık elde etmek için gayret etmek
 Mevcut yasaları bilmek ve saygı duymak

6. Sentetik Biyoloji (SynBio) Nedir?
 Çeşitli alanlardaki araştırmalar birleştirerek bir
kavramın bütünsel bir anlayış oluşturma içerir
biyolojik çalışma şeklidir.
 The engineering of biological components and
systems that do not exist in nature and the re-
engineering of existing biological elements.
 Yapay Biyolojik sistem  yaşayan makina veya
yapay organizma oluşturma hedefi.

7. Uygulama alanları...
 Sentetik DNA (ör: klonlama, biosensör, aşı
geliştirilmesi, gen terapisi)
 Sentetik mikroorganizmalar ( ör: ilaç üretimi, ilaç
hedeflemesi, enerji üretimi, yeşil
çevreci, biosensör)
 Sentetik hücreler ve sistemler ( ör: Lab
Burgers, neuroinformatics, yenilebilir ilaçlar, organ
nakli)
 Biyomateryaller (ör: biodegradable
plastics, ortopedik ürünler, yapay dişler, kalp
kapakçıkları ve pilleri, cosmetics surgical
materials, BioIsoprene™ monomer vs)
 Sentetik Proteinler

8. DNA
HÜCRE
RNA
PROTEİN

9. Proteinlerin genel özellikleri ve işlevleri
 Organizmada en yüksek oranda bulunan
makromoleküller
 70 % su
 15 % protein Total Hücre Ağırlığı
 15 diğer
 Lineer polimer yapıdalar
 20 farklı amino asitten oluşur  sınırsız
sayıda protein üretilebilir
 Fonksiyonu 3’ yapısına bağlıdır

10. Proteinlerin 3 boyutlu yapıları...

11. Proteinlerin işlevleri
• Enzimler (biyolojik katalizatörler)
• Yapısal proteinler
• Düzenleyici proteinler
• Transport proteinler
• Kontraktil proteinler
• Koruyucu proteinler
• Savunma proteinleri

12. Protein Mühendisliği
 To synthesize a newly-designed
protein by making the most of
recombinant DNA technology and
chemical synthesis of nucleic acids
 Mutagenesis

13. Modelleme

14. Amaç...
 Daha dayanıklı/Kolay yıkılan
 Kolay/az maliyetli üretilen
 Zor şartlarda da aktif
 Spesifik
 Yapısını bozmayan
 Spesifik şartlarda aktif
 Birkaç farklı özelliği içeren
proteinlerin
oluşturulmasi hedefleniyor.

15. Kullanım alanları ...
 Temizlik endüstrisi
 Tekstil endüstrisi
 Gıda endüstrisi
 İlaç sanai ( Alteplase in clod degredation in
case of heart attack and
strokes, Antikor, Therapeutic proteins)
 Vs...

16. Temizlik endüstrisi
 Deterjanlardaki enzimler
 Proteases
○ Substisilin ( M222  Y 222)
○ Bacillus ta üretilir
○ Diğer deterjan ürünleri tarafından inhibe edilemez
○ Üretimi esnasında çok sayıda
 Lipase
○ Lipomax, Lipolase Ultra
 Amylase
○ Duramyl, evalase
 Cellulase

17. Zararları ?
 Çok geniş şartlarda stabil ve aktif
kalabiliyorlar  vücuttaki aktivitesi ?
 İnsan sağlığına etkisi araştırılmıyor
 Çevresel etkileri bilinmiyor  kolay
yıkılmıyor
 Birçok firma çok etkili enzimler üretiyor
ama enzimin yapısı ve detayı hakkındaki
bilgileri saklıyor

18. Tekstil endüstrisi
 Elbise boyaları
 Kot eskitme

19. Gıda endüstrisi
 Başka organizmaların DNAsı insan vucüdündaki farklı ekspress
oluyor.
 Toxic ve allerjen...
 Protein şeklinde  yanlış katlanma sonucu farklı aktivite....
 Örnek: prion disease

20. Devam...
Excess animal protein leaves toxic residues of metabolic wastes, uric
acid, and purines in tissues; causing autotoxemia, over-acidity, nutritional
deficiencies, intestinal putrification, arthritis, gout, dehydration, organ
and glandular malfunctions (such as diabetes), kidney damage and/or
stones, pyrrhea, schizophrenia, osteoporosis, cardiovascular disease,
cancer, premature aging, premature death, and fatigue. Chemicals in
animal protein are addictive, so we crave it.

21. İlaç endüstrisi
• Moskova Devlet Tip Akademisinde 1998 araştırmadan sonra Analgine ilacı
kaldırıldı. Nedeni ise mide kanaması ve kansere sebep oluşu. 2001 deki
araştırmalarda ise Kalp hastalarına positif etkisi tespit edildi.
• İspanya'daki Zaragoza Üniversite Hastanesi'nden Dr. Angel Lanas ile ekibi
26 hastanede araştırma yaptı. Araştırmada, kanama ve bu yüzden olan
ölümlerin yüzde 36.3'ünün, NSAİD'ler olarak adlandırılan ağrı kesicilerle
aspirinden kaynaklandığı saptandı. Bunun sonucunda, nüfusun her bir
milyonundaki 21-25 kişinin ölüm nedeninin ağrı kesici veya aspirinle
bağlantılı mide komplikasyonları olduğu belirlendi. Kaliforniya
üniversitesinde son araştırmalara göre her gün az aspirin tüketimi kansere
karşı savaşıyor
• Aşılarda kullanıldığı maddelerde yan etkileri alerjik, antrax hastalıgı.
• TPA  heart attack and stroke  yan etkileri bilinmiyor.

22.  Antikor üretiminde konak hücre...
 İleride anbiotik resistant hale gelmesi...
 İlaç içeriklerinde insanların yaşam
tarzına saygı (örnek: konak olarak
domuz, inek , vs kullanılması)

23. Etik yaklaşımlar...
 Uluslararası geçerliliği tanınmış olacak
 Genel ahlak ile uyumlu olacak
 Dışardan gelen bilgiye hemen güvenmeyeceğiz ve
inceleyeceğiz
 Güvenilir araştırma potansiyelimiz olacak (toplum ve ülke
bazında)
 Çevreye veya toplama getirecek zararlardan haberdar
olacağız ve uygulamaya çalışacağız (ilaç
kullanımı, temizlik maddelerden kullanımı, plastik
kullanımı vs)
 Sağlığa zararları söylenecek (belki yabancı şirketler bizim
üzerimizde test ediyor)

24. Kaynakça
[1]. Etik tanımı ve bilgileri http://tr.wikipedia.org/wiki/Etik
[2]. V. Weil “Prospects for International Standards”, presented at the Conference on Ethics in
Engineering and Computer Science, March 22, 1999
[3]. ”Recommendations for developing codes: The Toronto resolution(TTR)” Year of 1999.
[4]. The Online Ethics Center for Engineering and Science at Case Western Reserve University, USA
http://onlineethics.org/
[5]. J.E. Monzon, “Teaching codes of ethics. A proposal for biomedical engineers”, presented at the
World Congress Physics and Biomedical Engineering, Chicago, IL . 2000
[6]. Accreditation Board for Engineering and Technology, “Code of Ethics of Engineers”, 1998
http://www.iit.edu/departments /csep/publicwww/codes/coe/abet.html
[7]. Deterjan içindeki görünmez tehlikeler http://ezinearticles.com/?Laundry-Detergent-Side-
Effects&id=1512833
[8]. “A Code of Bioethics for promoting Biomedical Engineering” Procesedings of the 26th Annual
International Conference of the IEEE 2004.
[9]. “Teaching of Ethics in Biomedical Engineering” Engineering In Medicine and Biology IEEE 1993.
[10] Aşıların arkasında gerçek http://topdocumentaryfilms.com/vaccination-the-hidden-truth/
[11] Aşılama http://topdocumentaryfilms.com/vaccine-nation/
[12] Protein Design course Lecture notes by Dr. Gonul Schara
[13] Sickle-cell disease http://en.wikipedia.org/wiki/Sickle-cell_disease
[14] What is sickle-cell http://www.ygyh.org/sickle/whatisit.htm
[15] World Code of Ethics http://courses.cs.vt.edu/cs3604/lib/WorldCodes/WorldCodes.html
[16] S.K. Pfatteticher, “Promoting Biomedical Engineering through recruitment” in Proc. 25th Annual
International Conference of the IEEE EMB Society 2003.