1. A. Tembung dolanan
CUBLAK-CUBLAK SUWENG
cublak cublak suweng
suwenge ting gelenter
mambu ketundung gudel
pak empong lera-lere
sopo ngguyu ndelikkake
sir sir pong dhele gosong
sir sir pong dhele gosong
JARANAN
jaranan-jaranan… jarane jaran teji
sing numpak ndara bei
sing ngiring para mantri
jeg jeg nong..jeg jeg gung
prok prok turut lurung
gedebug krincing gedebug krincing
prok prok gedebug jedher
JAMURAN
Jamuran jamuran ya ge ge thok
jamur apa ya ge ge thok
Jamur payung, ngrembuyung kaya lembayung
sira badhe jamur apa?
PITIK TUKUNG
Aku duwe pitik, pitik tukung
saben dina, tak pakani jagung
petok gogok petok petok ngendhog siji
tak teteske,kabeh trondhol dhol dhol
tanpa wulu,megal-megol gol gol gawe guyu
PADANG MBULAN
Yo, poro konco dolanan ning jobo
Padang mbulan, padange koyo rino
Rembulane sing ngawe-awe
Ngelingake ojo podo turu sore

2. B. Tembung Macapat
Tembang macapat iku tetembangan klasik jawa kang mula bukane jaman para Wali. Mulane isi
lan cerita kang ana ing sakjroning tembang-tembang macapat akeh kang isine budi luhur, akhlak,
lan kabudayan agung. Tembang macapat kabehe ana sewelas. Awake dhewe akeh kang wis tau
krungu tembang macapat, nanging akeh sing durung ngerti ana filsafat lan urutaning tembang
macapat iku. Sak durunge, ana ing tembang macapat, ana istilah Guru gatra, guru wilangan, lan
guru lagu. Guru gatra yaiku cacahing baris ana ing sak pada (bait), guru wilangan yaiku cacahing
suku kata ana ing saben gatra (baris), lan guru lagu yaiku tibaning swara (vokal) ana ing
pungkasaning gatra/baris.
1. Maskumambang.
Guru gatra (baris) : 4 gatra, guru wilangan lan guru lagu-ne yaiku: 10i, 6a, 8i, 8a. Contone
tembang maskumambang:
Klek-klek biyung sira aneng ngendi (10i : guru wilangan 10, guru lagu ”i”)
Enggal tulungana (6a)
Awakku kecemplung warih (8i)
Gulagepan wus meh pejah (8a)
Maskumambang nggambarake menungsa isih ana ing alam Ruh lan durung lahir, terus ruh
dititisake ana ing gua garbaning ibune awake dhewe. Kumambang artine kemampul, terapung-
apung. Nggambarake menunggo ana ing njero rahim. Watak tembang iki, umume isine kaya
wong kang lagi sambat lara, ketula-tula, lan sengsara
2. Mijil
Mijil kuwi artine lahir utawa bahasa inggrise mbrojol. Contone:
Mijil ing donya siniwi ratri (10-i)
Kabeh durung katon (6-o)
Amung anjali soca ing tembé (10-é)
Lelaku alon siniji-siji (10-i)
Nunggu mring wartaning (6-i)

3. Sesotya satuhu (6-u)
Alhamdulillah awake dhewe lahir ono ing bumi Pertiwi kang jarene Gemah Ripah Loh Jinawi
Tata Tentrem Kerta Raharja Lir Saka Sambikala, kathah ingkang korupsi, pemimpin ayem
rakyate sengsara, lir mulya kebak durjana.
3. Sinom
Gambaran menungsa nduwe sipat kang isih enom. Kaya dene bocah cilik kang lagi ngerti
ndonya. Sinom nduwe 9 gatra, guru wilangan lan guru lagune yaiku: 8 – a, 8 – i, 8 – a, 8 – i, 7 –
i, 8 – u, 7 – a, 8 – i, 12 – a
4. Kinanthi
Kinanthi iku salah sijine tembang macapat kang umume kanggo nggambarake rasa seneng,
katresnan, lan kawicaksanan. Kinanthi bisa nduwe arti gegandhengan tangan lan bisa uga jeneng
sawijining kembang. Kinanti saka ukara kanthi utawa tuntun kang maknane awake dhewe butuh
tuntunan utawa dalan kang bener supaya cita-cita lang pangarep-arepe awake dhewe bisa
kawujud lan kaleksanan. Contone golek ngilmu kanuragan nganti tekan Taiwan, direwangi dadi
TKI, sing penting entuk ilmu lan nge-net gratis.:D. Kinanthi nduweni 6 gatra,
8-u
8-i
8-a
8-i
8-a
8-i
5. Asmarandana
Tembang Asmarandana umume kanggo wong sing lagi gandrung. Yen dideleng wantah,
Asmarandana dijupuk seka asmara kang artine tresna, lan dahana kang artine geni. Mula saka
kuwi, Asmarandana isine wuyung lan samubarang kang magepokan karo tresna. Dadi saiki yen
mas-mas lan mbak mbak lagi gandrung, ojo mung nyanyi lagune ST12 utawa Kangen Band..
saiki jamane macapat.. (ngimpi entuk to?). Mungkin yen macapat trus diiringi Erwin Gutawa,
dadi mantep…OYEEE!!
Asmarandana nduweni 7 gatra (larik) ana ing saben pada (bait):
8-i
8-a
8-é
8-a
7-a
8-u
8-a

4. 6. Gambuh
Tembung iki biasane yen ditakoni tapi ora ngerti jawabe, Gambuh!!! (eh kleru, Lha mBuh!!)..
ngguyu sik, ben ga sepaneng.
Awalaning ukara gambuh yaiku jumbuh / sawiji,dadi siji sing artine komitmen nyawijikake
tresno ana ing kulawarga.
Gambuh iki salah sawijining tembang macapat sing paling akeh kanca-kancaku bisa. Isih eling
karo tembang :
Sekar gambuh ping catur
Kang cinatur
Polah kang kalantur
Tanpa tutur katula-tula katali
Kadaluwarsa katutur
Katutuh pan dadi awon
Tembang Gambuh mbok menawa pancèn kebak ing pitutur. Pitutur kang nggiring manungsa
supaya éling marang tumindak-tumindaké. Manungsa dielingaké yènta kabèh tingkah polah
manungsa iku ana akibaté. Adigang, adigung, adiguna, bakal nyilakaké urip manungsa sing duwé
patrap kaya mangkono iku
7. Dhandanggula
Gambaran urip kang wis mapan, manis, lan mulya. Cukup sandang, papan, lan pangan.
Dhandhanggula isine pengarepan utawa pengajap kang becik. Dhandhang iku pengarep-arep.
Akeh pitutur becik ono ing tembang iki. Salah sawijining tembang macapat sing paling disenengi
almarhum bapak yaiku Dhandanggula. Aku isih kelingan bapakku ngajari aku tembang iki, kang
cinipta dening Sunan Kalijaga :
Ana kidung rumeksa ing wengi
teguh hayu luputa ing lara
luputa bilahi kabeh
jim setan datan purun
paneluhan tan ana wani
miwah panggawe ala
gunaning wong luput
geni atemahan tirta
maling adoh tan ana ngarah ing mami
guna duduk pan sirna

5. Dhandhanggula saben pada (bait) ana 10 gatra (larik).
10-i
10-a
8 -é
7 -u
9 -i
7 -a
6 -u
8 -a
12-i
7 -a
Pokoke tembang iki top markotop caahh!!! Liyer-liyer karo ngantuk-ngantuk .
8. Durma
Durma kuwi nggambarake kahanan kang wis mapan. Sakwise mapan, ojo lali nindakake Darma
(Durma asale saka darma/sedhekah utawa derma). Saben pada (bait) ana 7 gatra (larik).
12-a
7 -i
6 -a
7 -a
8 -i
5 -a
7 -i
9. Pangkur
Saka tembung mungkur, ngedohi awisanipun gusti ingkang maha kuwasa. Yen pangkur, macapat
sing paling tak senengi.
jinejer neng Wedhatama
mrih tan kemba kembenganing pambudi
mangka nadyan tuwa pikun
yen tan mikani rasa
yekti sepi asepa lir sepah samun
samangsane pasamuwan
gonyak-ganyuk nglelingsemi.
Tembang pangkur rinakit pitung gatra (larik) saben pada (bait)
8–a
11- i
8–u

6. 7–a
12- u
8–a
8–i
10. Megatruh
Saka tembung Megat : pisah, Ruh : nyawa / roh. Nggambarake menungsa kang lagi sakaratul
maut. Saka rahim, lahir, dewasa, lan urip mulya, ana ing pungkasaning cerita menungsa mesthi
mati. (Serius lho cah… cerita Twilight saga, sing jarene ora mati-mati kuwi ngapusi cahh..!!)
Saben pada, tembang iki ana limang gatra (larik), kanthi guru wilangan lan guru lagu :
12u, 8i, 8u, 8i, 8o.
Tembang iki mendayu-ndayu..
11. Pocung
Iki uga macapat kang paling akeh kanca-kancaku bisa nembangake. Lumrahe tembang pocung
isine cangkriman (tebak-tebakan). Tembang iki nggambarake sak uwise menungsa mati banjur
di-pocong (pocung : pocong, dikafani). “ Innaka Mayyitun Wainnahum Mayyituuna “, “ Sejatine
kowe kabeh bakal mati lan wong liyane mati uga”. Ana uga tembang pocong kang isine pitedah
becik, contone:
Ngelmu iku kelakone kanthi laku
Lekase lawan kas
Tegese kas nyantosani
setya budya pangekesing dur angkara
Tembang macapat kuwi dudu tembang kaya tembang padha umume. Kowe lan aku uga bisa
nggawe tembang macapat. Kang wigati, kudu manut karo guru gatra, guru wilangan, lan guru
lagu ana ing saben-saben tembang macapat mau. Muga-muga bisa kanggo renungan. Para
leluhur ing tanah jawi nggawe tembang kang kebak ilmu, pituwuh, lan filsafat kang agung. Ayo
dilestarikake lan diuri-uri kabudayane dhewe…
Cekap semanten, tulisan punika dipunsariaken saking kathah sumber. Mugi-mugi saget manfaat
tumrap kula panjenengan sami… Nuwun
Ketua : Yasir abdillah
Raedita pandu W
Binar kukuh
Ilham atha