2. Սեւանա լիճը համարվում է Հայաստանի
Հանրապետության եւ ողջ Կովկասի 35
միլիարդ խմ քաղցրահամ ջրի
շտեմարանը:
Այսօր Սեւանա լճի ջուրը մաքուր չէ, դրան
խոչընդոտում են մի շարք
հանգամանքներ` Սեւանի ավազանում
հանքարդյունաբերական գործունեության
ծավալումը, լճի մակարդակի անընդհատ
տատանումները, ձկան
արդյունաբերական պաշարների
ոչնչացումը, ափամերձ անտառների ջրի
տակ մնալը, լճի հարեւանությամբ
գտնվող քաղաքների, ինչպես նաեւ
լճափերին կառուցված օբյեկտների
կոյուղաջրերի լճի մեջ թափվելը: Այս
ամենն ուղեկցվում է լճի ճահճացմամբ:

3. Լճի ճահճացման դանդաղեցման
գործընթացում պաշտպանիչ դեր ունի լճի
հատակի մոտ գտնվող 4C հաստատուն
ջերմաստիճան ունեցող ջրային շերտը:
Այն թույլ չի տալիս, որ հատակի տիղմը
խառնվի լճին: Եթե լճի ծավալը քչանում է,
կրճատվում է նաեւ այդ պաշտպանիչ
շերտը, ինչի հետևանքով լիճը սկսում է
ճահճանալ: Ջրի մակարդակի
բարձրացման միջոցով հնարավոր է
վերականգնել այդ շերտը:

4. Մասնագետները հաշվարկել են, որ Սեւանա լճի
էկոհամակարգի կայունացման միակ նախապայմանը լճի
ծավալի մեծացումն է եւ ջրի մակարդակի բարձրացումը
մինչեւ Բալթյան ծովի մակերեւույթի (բ.մ.ծ.)1903.5մ նիշը: Այս
նիշին գումարվում է նաեւ ալիքի առավելագույն
բարձրության չափը` 1.5 մ (1903.5 +1.5 =1905.0): 1905.0մ-ն այն
նիշն է ցամաքի վրա, որից դեպի ջուրը տանող տարածքը
պետք է լինի ազատ` ջրի տակ անցնելու համար:

5. Ճիշտ է, ուրախալի է, որ Սևանը բարձրանում է: Սակայն դրան
լավագույնս պատրաստված չէին լճի ափերը: Ջրի մակարդակի
բարձրացման հետևանքով մոտ 3500 հա անտառներ կհայտնվեն ջրի
տակ: Դեռևս 2009թ. պետք է մաքրվեր 600 հա անտառ: Սակայն լճի
մակարդակը սպասվածից ավելի արագ էր բարձրանում, իսկ ՀՀ
բնապահպանության նախարարությունը պատշաճ կերպով
չկազմակերպեց ափերի մաքրման, ծառերի հատման
աշխատանքները եւ հազարավոր ծառեր մնացին ջրի տակ:

6. 2010թ. աշնանը ՀՀ Մինչեւ 1905մ նիշը բարձրանալու
կառավարությունը ձեռք արդյունքում ջրի տակ կանցնեն նաեւ 806
բերեց «Ուոթերմասթեր կլասիկ վարձակալված հողատարածքներ,
III» տիպի բազմաֆունկցիոնալ որոնցից 107-ը անօրինականորեն են
էքսկավատորը, որը պետք է վարձակալվել, ջրածածկ կլինի 15 կմ
Սևանա լիճը մաքրի ջրի տակ ճանապարհահատված, 18 կմ
մնացած ծառերից, թփերից ու էլեկտրահաղորդիչ համակարգեր, 19 կմ
արմատներից: գազատարներ ու կայաններ, որոնք
անհրաժեշտ է տեղափոխել:

7. «Ձկնային պաշարների առումով այսպիսի վատ վիճակ
ամբողջ Սեւանի պատմության մեջ դեռ չի եղել, ամենավատ վիճակը մենք
ունենք այսօր»: Այսպես է բնորոշում Սեւանում ձկնապաշարների վիճակը ՀՀ
ԳԱԱ Հիդրոէկոլոգիայի եւ ձկնաբանության ինստիտուտի տնօրեն Բարդուխ
Գաբրիելյանը: Ըստ Բարդուխ Գաբրիելյանի, եթե 1990-ական թվականներին
Սեւանի սիգի ձկնապաշարը մոտ 30 000 տոննայի էր հասնում, ապա այսօր
այդ պաշարները գնահատվում են 170-180 տոննա: Շատ կարծիքներ կան,
որ սիգը վերացրեց իշխանին, այսօր էլ նույնիսկ ասում են, որ սիգի վերացումը
պետք է վերագրել խեցգետնին: Դա չի համապատասխանում իրականությանը:

8. Ըստ Բարդուխ Գաբրիելյանի, եթե 1990-ական թվականներին
Սեւանի սիգի ձկնապաշարը մոտ 30 000 տոննայի էր հասնում,
ապա այսօր այդ պաշարները գնահատվում են 170-180 տոննա: Շատ
կարծիքներ կան, որ սիգը վերացրեց իշխանին, այսօր էլ նույնիսկ
ասում են, որ սիգի վերացումը պետք է վերագրել խեցգետնին: Դա
չի համապատասխանում իրականությանը:

9. Իշխանի վերացման հիմնական պատճառը սկզբնական շրջանում ափամերձ
գոտու վերացումն էր, որտեղ գտնվում էին իշխանի հիմնական
ձվադրավայրերը, հետագայում` որսագողության ավելացումը: Սեւանում
բնակվող իշխանի 4 ցեղատեսակներից 2-ը` ձմեռային բախտակը եւ բոջակը,
անվերադարձ կորել են համաշխարհային կենսաբազմազանության համար,
իսկ գեղարքունին եւ ամառային բախտակը մնացել են` ի հաշիվ
արհեստական վերարտադրության:

10. Սեւանի էնդեմիկ տեսակներից` կողակի եւ բեղլուի վիճակն էլ այսօր
բարենպաստ չէ. արդյունագործական պաշարներ գոյություն չունեն: Խեցգետնինը
եւ կարասը ներմուծվել են 1980-ական թվականների սկզբներին եւ սկսել են արագ
բազմանալ: Ներկայումս ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ խեցգետնի
պաշարները նույնպես նվազել են գերորսի պատճառով: Նվազել են նաեւ կարասի
պաշարները, որոնք քիչ թե շատ լավ վիճակում էին:

11. Այսպիսով Սևանա լճի հիմ
նախնդիրը կլուծվի այն ժա
մանակ, երբ հայերը կգիտա
կցնեն, լճի կարևորությունը
մեր համար, այսինքն՝ կան
մարդիկ, ովքեր սնվում են լ
ճից ձուկ որսալով
եթե արգելեն, նրանք
կմնան սոված,
բայց կան մարդիկ ովքեր լճ
ից ձուկ են որսում, միայն գ
ումար ձեռք բերելու նպատ
ակով: Ճահճացոմը կանխել
ու համար արդեն, միջոցառ
ումներ են ձեռնարկվել և իմ
կարծիքով
շուտով ճահճացումը կվեր
անա:

12. Քեչեչյան Մարի
Ավագ դպրոց-վարժարան 10-2 դաս.
Օգտվել եմ հետևյալ կայքից http://blog.ecol
ur.org/2011/09/%D5%BD%D5%A5%D5%BE%
D5%A1%D5%B6%D5%A1-
%D5%AC%D5%B3%D5%AB-
%D5%B0%D5%AB%D5%B4%D5%B6%D5%A
1%D5%AD%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D6%
80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/
Mskh.am