2. ZBULIMI I AMERIKËS (BOTA E RE)
Spanjolli Kristofor Kolombi mendonte se Toka
ishte e rrumbullakët dhe se në Indi mund të
shkohej edhe nëpërmjet oqeanit Atlantik, drejt
perëndimit. Ai filloi lundrimin në vitin 1492
dhe mbërriti në ishujt e sotëm të Haitit dhe
Kubës duke menduar se kishte mbërritur në
Indi dhe i quajti vendasit indianë.
Kolombi nuk e kishte kuptuar se kishte
zbuluar një tokë të re, por këtë e zbuloi
Ameriko Vespuçi nga i cili mori edhe emrin
vendi. Viti 1492 merret si zbulimi i
Amerikës për europianët.
3. AMERIKA E VERIUT E ZBULUAR NGA FRANCEZËT
DHE ANGLEZËT
•Anglia ishte nën qeverisjen
e Elisabetës I, e cila i kushtoi
rëndësi zbulimit të tokave të
reja dhe kolonizimit të tyre.
•Anglezët zbuluan territoret
në lindje e veri.
•Gjithashtu edhe zbuluesit
francëzë patën sukses në
zbulimin e territoreve
kryesisht në veri.
4. KOMBET KOLONIZUESE
1.
2.
3.
• Kolonitë e para ishin ato spanjolle, të cilat u vendosën në jug dhe shkatërruan
qytëtërimet vendase, kulturën e tyre dhe vendosën fenë katolike. Pas tyre filloi
kolonizimi dhe pushtimi i tokave nga anglezët dhe francezët. Ata u vendosën
kryesisht në veri dhe lindje.
• Pas luftës me Francën, Anglia mori shumë territore të saj dhe u bë fuqia më e
madhe në Amerikë. Territoret jugore ishin të përshtatshme për rritjen e duhanit
dhe ishin të pasura me miniera ari. Veriu nuk e kishte tokën shumë pjellore
kështu që ata merreshin me rritjen e bagëtive dhe shitjen e lëkurave.
• Francezët kishin fitime të mëdha në shitjen e leshit deri sa humbën në Kanada
luftën me indianët. Kolonitë Franceze në Karaibe kishin klimë të ngrohtë çka
favorizonte bujqësinë. Kështu ata morën shumë skllevër zezakë, si dhe anglezët
në lindje të cilët kishin plantacione të tëra me pambuk.
8. LUFTA MIDIS KOLONIZATORËVE DHE AMERIKANËVE AUTOKTONË
• Nisi lufta kundër kolonizatorëve anglezë dhe indianëve
autoktonë. Ushtria angleze kishte armë të fuqishme dhe
ishte më e stërvitur dhe e zhvilluar se ajo indiane.
• Pushkët dhe shpatat e angezëve nuk krahasoheshin me
harqet dhe shigjetat e indianëve kështu që indianët pësuan
disfatë dhe anglezët morën në duart e tyre një pjesë të mirë
të Amerikës.
• U formuan 13 koloni dhe secila prej kolonive kishte
përfaqësuesin e saj.
12. PAKËNAQËSI DHE PROTESTA
A
A. Pakënaqësitë e
kolonëve ndaj
kolonizatorëve.
B. Protestat e
kolonive.
C. Keqtrajtimi i një
tagra mbledhësi
B
C
Kolonitë angleze vepronin si shtete autonome, por Parlamenti anglez i kishte
vënë shumë kufizime, që pengonin zhvillimin e lirë të tyre. Ata lejoheshin të
bënin tregti vetëm me Anglinë, të përdornin vetëm anijet angleze, të respektonin
çmimet që vinin anlezët dhe të paguanin taksat që vendoste Anglia pa i pyetur
ata. Marrëdhëniet midis kolonive dhe Anglisë u ashpërsuan dhe amerikanët
organizuan shumë demostrata të cilat u shtypën me dhunë nga parlamenti
anglez.
13. DEKLARATA E PAVARËSISË DHE KRIJIMI I
FLAMURIT
Shkrimi i Deklaratës së Pavarësisë së 13
kolonive në Filadelfia më 1776. Në
Kongres morën pjesë 13 përfaqësuesit e
kolonive të pakënaqur nga qeverisja
angleze.
Deklarata e Pavarësisë e
shkruar në Kongresin e
Filadelfias në 4 Korrik 1776,
ecila u bë edhe dita Pavarësisë
që festohet çdo vit.
Qepja e flamurit të parë Amerikan nga
Betsy Ross, i formuar nga 13 yje që
simbolizojnë 13 kolontë.
14. LUFTËRAT REVOLUCIONARE
Parlamenti anglez e hodhi poshtë Deklaratën e Pavarësisë duke mos e
njohur atë. Kështu shpërtheu lufta ecila zgjati rreth 7 vjet (1776-1783).
15. LUFTA AMERIKANO-ANGLEZE
Ushtria anleze ishte më shumë e organizuar dhe e pajisur me
armë se ushtria amerikane, por ata luftonin në një vend të huaj
dhe pa të drejtë, ndërkohë që amerikanët ishin në vendin e tyre
dhe luftonin për një të drejtë që u takonte.
Ushtria amerikane me në krye gjeneral Xhorxh Uashingtonin
(George Washington), u përkrah nga shtete të tjera europiane,
si Franca, Spanja, Holanda dhe njerëzit përparimtarë, shumë
prej të cilëve morë pjesë vullnetarisht në luftë
Në Saratoga ushtria angleze pësoi një disfatë shumë të madhe
nga amerikanët, në vitin 1777, dhe pas katër vitesh në Jorktaun
(1781) ushtri a angleze u thye dhe u dorëzua.
Në vitin 1783 u nënshkrua paqja në Paris dhe anglia njohu
pavarësinë e shtetit amerikan.
Dorëzimi i anglezëve në Jorktaun.
16. KUSHTETUTA AMERIKANE
Në vitin1787 u hartua Kushtetuta amerikane.
Kushtetuta
Ajo ishte kushtetuta më përparimtare e demokratike në
botë dhe mbështeste idet iluministe.
Ajo shpalli të drejtat dhe liritë e qytetarit.
Aty shkruhet se çdokush lind i barabartë; të gjithë
njerëzit gëzojnë në mënyrë të barabartë të drejtën e
jetës, lirisë dhe përpjekjes për lumturi.
Sipas kushtetutës Amerika u shpall Republikë me
president Xhorxh Uashingtonin.
Legjislativ
Ekzekutiv
Gjyqësor
17. LËVIZJA PËR TË DREJTAT CIVILE
Ardhja e skllevërve solli përzierjen e popullsisë
duke futur edhe zezakët. Ata përbuzeshin dhe nuk
zotëronin të drejta të barabarta me të bardhët.
Ata nuk lejoheshin të uleshin në sediljet e
autobusit, nuk lejoheshin të futeshin në
dhomat e çlodhjes për të bardhët vetëm nga
ngjyra e ndryshme prej tyre. Kështu lindi
racizmi.
Të zinjtë shikokeshin
shtrembër nga të gjithë dhe
nuk zotëronin të njëjtat të
drejta me të bardhët.
Martin Luter Kingu ishte
një prej njerëzve me ngyrë i
cili bëri demostrata paqësore
dhe mbajti fjalime për t’i
thënë të bardhëve se po
vepronin gabim.
Organizata të
ndryshme raciste, si
Kuklusklani, vrisnin
zezakët.
Ai u vra nga të bardhët të
cilët i hodhën bombë në
shtëpi.
18. HERONJTË E AMERIKËS
George Washington ishte
presidenti i parë i Shteteve të
•George Washington ishte
Bashkuara dheinjë nga të
presidenti i parërespektuar në
Shteteve
udhëheqësit më tënjë nga
Bashkuara dhe
historinë amerikane. Gjatë
udhëheqësit më të respektuar
nëRevolucionit Amerikan, ai
historinë amerikane. Gjatë
udhëhoqi kolonitë amerikane për
Revolucionit Amerikan, ai
fitore në luftën e amerikane
udhëhoqi kolonitëtyre për
pavarësi nga Britania tyre për
për fitore në luftën e Madhe.
Pas luftës, ai Britania
pavarësi ngandihmoi tëesjellë
Madhe. bashku për të krijuar
shtetet sëPas luftës, ai ndihmoi
të sjellë shtetet sëSHBA. për
Kushtetutën e bashku
të krijuar Kushtetutën e
SHBA.
Benjamin Franklin ishte një nga
Martin Luther King. Jr, kaloi
njerëzit më të respektuar në
•Benjamin Franklin ishte një nga
jetën e tij duke protestuar për
Amerikën koloniale. Ai e
•Martin Luther King. Jr, kaloi jetën e
•Si presidenti i 16-të i
njerëzit më Amerikën të fitojë
ndihmoi të respektuar në
trajtimin e padrejtë të
Si presidenti i 16-të i Shteteve të
tij duke protestuar për trajtimin e
amerikanëve të Afrikës në
pavarësinë dhe ishte një nga
Amerikën koloniale. Ai e ndihmoi Shteteve tëAbraham Lincoln ka
Bashkuara,
padrejtëShtetet e Bashkuara.Afrikës në
të amerikanëve të Ai bëri
shkruesit e Deklaratës së
Amerikën të fitojë pavarësinë dhe ndihmuar në mbajtjen e vendit të
Bashkuara, Abraham
marshime paqësore dhe
Pavarësisë shkruesit e Deklaratës bashkuar gjatë Luftës Civile Shtetet e Bashkuara. Ai bëri fjalime
ishte një ngadhe Kushtetutës së
Lincoln ka ndihmuar në dhe
Shtetetve të Kushtetutës
paqësore dhe fjalime
hoqi skllavërinë në Shtetetmarshime të fuqishme për t'i bërëtë
e
së Pavarësisë dheBashkuara. së
mbajtjen e vendit të
amerikanët të njohin se trajtimi
Gjithashtu konsiderohet si një
Bashkuara.
Shtetetve të Bashkuara. Gjithashtu
fuqishme për njerëzveamerikanëttë
keq i t'i bërë në mënyra të
nga shkencëtarët e mëdhenj të
bashkuar gjatë Luftës
konsiderohet si njëkrijoishumë
njohinndryshme për shkak të ngjyrës
se trajtimi keq i njerëzve në
1700, Franklin nga shkencëtarët Civile dhe hoqi
e mëdhenj të 1700, Franklin
shpikje që janë akoma në
së lëkurës ishte gabuar.
mënyra të ndryshme përeshkak të
skllavërisë në Shtetet e
krijoishumë shpikje sot.janë akoma
përdorim që
ngjyrës së lëkurës ishte e gabuar.
në përdorim sot.
Bashkuara.
19. J
O
I
N
O
R
Motoja që doli pas krijimit të SHBA-së e cila u bënte thirrje vendeve të
tjera të kolonizuara të bashkoheshin me 13 shtetet ose përndryshe të
vuanin pasojat e të qenit të pushtuar. Pra: “Bashkohu ose vdis”.
D
I
E
20. BURIMET E INFORMACIONIT
•
Teksti shkollor
•
Tema: Zbulimet e mëdha gjeografike, fq. 16-17
•
Tema: Pasojat e zbulimeve të mëdha gjeografike, fq. 18-19
•
Tema: Krijimi i SHBA, fq. 47-50
•
Interneti
•
http://en.wikipedia.org/wiki/European_colonization_of_the_Americas
•
Fotot
•
Encarta Kids 2009
•
(George Washington, Brnjamin Franklin, Abraham Lincoln, Marthin Luther Jr. King)
•
Enciklopeditë e ndryshme
•
Libri i Madh i Progresit të Njerëzimit
•
Atlas historik i botës
21. SI U NDJEVE ME TEMËN E DHËNË
•
Kjo ishte një temë shumë interesante dhe kishte informacion të shumtë rreth saj.
•
Edhe përse ky power point përmban shumë slide unë u mundova të përmblidhja
sa më shumë informacionin dhe të shojja sa më shumë foto që personi që e
lexon apo shikon ta kuptojë edhe më konkretisht. Gjithsesi kjo ishte një temë e
cila më pëlqeu shumë, prandaj e zgodha.
•
Jo më kot e zgjodha këtë temë pasi unë dua të jetoj në Amerikë dhe duhet teë di
historinë e saj.
Ju faleminderit!
