1. Njeriu mund te jetoj pa ushqim per nje jave.ai
mund te jetoj pa uje per 5 dite , kurse pa ajer
njeriu nuk jeton dot as 1 minute. Njeriu e kuptoi
psene , vetem shekullin e kaluar. Te gjitha qelizat
e trupit tone kane nevoje te furnizohen me
gazin jetedhenes, I cili merret nga ajri dhe kalon
ne gjak. Ky gaz jetedhenes, oksigjeni eshte nje
gaz I domosdoshem per trupin tone, perftohet
energji ATP nga djegia aerobe e tij .

2. Rruga qe pershkon ajri per tu futur ne mushkri fillon me
hunden. Me pas ajri kalon ne faringdhe me pas ne laring.
Laringu na mundeson neve te flasim qeshim ,kendojme
apo te qajme. Midis faringut dhe laringut ndodhet epiglota
nje lloj valvula e cila per detyre te mbylle hyrjen e rruges
se frymemarrjesne momentin e kalimit te ushqimit ne
stomak.

3. Funksionet e laringut
•Funksionei I frymemarrjes/ eshte tubi qe bashkon faringsin me trakene.
•Funksion fonetik( zeri, realizohet nga levizja e kordave vokale, gjate
frymenxjerrjes)
•Funksion protektiv(mbrojtes, kalimi I lendeve ushqyese ne stomak
behet I mundur nga mbyllja e laringut qe parandalon hyrjen e ushqimit
ne rruget ajrore gje qe dote sillte mbytjen dhe asfiksine)

4. • Pjesa e poshtme e laringut perfundon me trakene.
Me pas ajri kalon ne dy degezime qe quhen
bronke. Bronket degesohen ne tuba gjithnje e me
te vegjel. Gjithe ky degezim fillon nga trakea dhe
degezimet e fundme,bronkiola. Bronkiolat
perfundojne ne disa qeskeza te quajtura alveolat
mushkerore. Ne keto alveola shkembehen gazet.

5. Kur ne thithim ajer te paster dhe nxjerrim ajer te
ngarkuar me dioksid karboni , e arrijme kete me ane te
procesit te frymemarrjes.
Frymemarrja eshte nje proces automatik, sepse brenda
disa kufijve ne mund te ndikojme mbi te.
Frymarrja e shte e perbere nga dy procese frymenxjerrja
dhe frymerthithja.

6. Fryme thithja eshte proces aktiv, ajo realizohet
nepernjet muskujve inspiratore te vendosur midis
brinjeve si dhe diafragmes qe eshte muskuli
kryesor inspirator. Gjate frymethithjes ndodh
zgjerimi I kkafazit te kraharorit ulja e diafragmes
poshte si dhe zvogelmi I presionit intratoracik.

7. Frymenxjerrja eshte proces pasiv.
Gjate frymenxjerrjes ndodhe e kunderta e frymethithjes, ,
diafragma ngrihet, brinjet ulen, mushkerite kthehen ne
vellimine tyre te meparshem.

8. Anomalite e lindura/ agjenezi, hipoplazi e mushkerise
Infeksionet /Bronkitet, Pneumonite, tuberkulozi,
parazitozat
Semundjet obstruktive/ Astma bronkiale, COPD, emfizema.
Tumoret/karcinoma, mesotelioma.
Semundjet e indit lidhor/sarkoidoza.
Hipertensioni pulmonar

9. Fibroza cistike
Fibroza cistike eshte nje semundje e trashegueshme, ne menyre
recesive, dmth , nga dy gene te marre nga te dy prinderit, te cilet
jane mbartes te shendoshe.
Ne shqiperi frekuenca e kesaj semundjeje eshte 1:3500 lindje.
Baza e patologjise jane sekrecionet e trasha bronkiale qe
kolonizohen shume shpejt nga bakteriet dhe pamundesia e
pastrimit sjell infeksione te herepashershme dhe pamjaftueshmeri
te frymemarrjes. Megjithese jetegjatesia eshte rritur vazhdon te
ngelet nje nga semundjet kronike me invalidizuese dhe
vdekjeprurese ku jetegjatesia arrin deri ne 20 vjec.

10. Kujdesi per
frymemarrjen
Ajri I paster eshte shume I rendesishem per nje mushkeri te shendetshme
Higjena e duarve, mbajtja e maskave parandalon transmetimine infeksioneve.
Shetitjet, vrapimi, ushtrimi fizik jane shume dobiprures.
Shmangia e duhanpirjes aktive dhe pasive eshte shume e rendesishme per te
shmangur semundje si kanceri pulmonar, bronkiti kronik, apo keqesimi I
menaxhimit te astmes bronkiale.
Vaksinimi gjate femijerise te hershme me vaksinat pneumokoksike konjugate 7,
10, 13, parandalon semundjet invazive te shkaktuara nga pneumokoku,
shkaktari kryesor I infeksioneve te mushkerise.