Radicalisering en politiek / religieus gemotiveerd geweld

1. Wegen naar en uit totalitaire (religieuze)
bewegingen
Lieven Pauwels
Vakgroep Criminologie, Strafrecht en Sociaal Recht

2. research publications conferences consultancy
www.ircp.org
Doelstelling:
• (1) Duiding van begrippen
• (2) Speelt alles een rol? Risicofactoren versus
mechanismen
• (3) Procesmatig denken
• (4) Op zoek naar een consistent geïntegreerd
verklaringsmodel (op basis van onderzoek)
• (5) Het verlaten van extremistische bewegingen
• (6) Vertaling naar preventieve mechanismen
Structuur presentatie
2

3. research publications conferences consultancy
www.ircp.org
(1) Duiding van begrippen
3

4. research publications consultancy conferences
www.ircp.org
Lieven J.R. Pauwels
+32 9 264 68 37
Lieven.PAuwels@UGent.be
(1) Duiding van begrippen
Gewelddadige radicalisering
Ontwikkelingsproces waarlangs een individu een
tendens ontwikkelt om extremistisch geweld als
handelingsalternatief te zien
4

5. research publications consultancy conferences
www.ircp.org
Lieven J.R. Pauwels
+32 9 264 68 37
Lieven.PAuwels@UGent.be
TERRORISME
(knowingly) breaking a rule of law
which proscribes
an act defined as terrorism
5

6. Male
Live in a
split family
Grievances
Group
competition
Have been subjected
to poor parenting
Authoritarianism
Criminal
career
Have extremist
friends
Have been
bullied in
school
unemployed
The risk of
punishment
is low
Grow up in a
disadvantaged
neighbourhood
Perceived
injustice
Played too much
violent video
games
Abuse
alcohol
or drugs
Spend too much time
in mosques
Live in a morally
declined society
socially
excluded
Religious
affiliation
Do not find the
police legitimate
Sense of belonging
Mentally ill
ACT OF
violent extremism
DOES EVERYTHING
MATTER ?
DOES ANYTHING
MATTER?
6

7. research publications conferences consultancy
www.ircp.org
(2) Risicofactoren versus mechanismen
7

8. 8

9. research publications conferences consultancy
www.ircp.org
• Er is geen eenduidig demografische profiel, en toch blijft men er
naar zoeken….
• Drie grote struikelblokken voor de ontwikkeling van
wetenschappelijke verklaringen:
• (1) risicofactorbenadering
• (2) casuïstiek
• (3) (cultureel) relativisme
Risicofactoren versus mechanismen
9

10. (3) PROCESMATIG DENKEN
10
Pre-
radicalisering
Radicalisering
Pre-
involvement
zoeken
Gewelddadige
redicalisering
Betrokken
blijven
Betrokken
blijven
Disengagement
De-
radicalisering
Bron: Horgan 2008:151

11. 11
terrorism
extremism
radicalism
VIOLENCE
FINALISATION
SPOTTING
INDOCTRINATION
BREEDING GROUND
PROCESSOFRADICALISATION
PROCESSOFRECRUITMENT
terrorism
extremism
radicalism
VIOLENCE
FINALISATION
SPOTTING
INDOCTRINATION
BREEDINGGROUND
PROCESSOFRADICALISATION
PROCESSOFRECRUITMENT
Individuen bewegen
zich op en af de
ladder:
PROCESSEN KUNNEN
ONDERBROKEN
WORDEN
door gebeurtenissen
en nieuwe inzichten
te induceren
Deradicaliseringsproces is niet noodzakelijk het omgekeerde van radicaliseringsproces
Trappenhuismodel van Moghaddam
Oorzaken in het proces: externe factoren die individuen doen opschuiven in de ladder

12. research publications conferences consultancy
www.ircp.org
(4) EEN ALGEMEEN GEÏNTEGREERD
RAAMWERK?
12
Geïntegreerde raamwerken
bestaat doorgaans uit
meerdere grote delen
1: model ter verklaring van
het proces naar de morele
aanvaarding van
gewelddadig extremisme
2: model ter verklaring van
extremistische handelingen
(actie) in context
Action
Verlangens
Overtuigingen
Gelegenheid
/
beperkingen

13. 13
Sociale preventie van gewelddadig extremisme en “de oorzaken van de oorzaken”
Micro-
omgeving van
ontwikkeling Morele
goedkeuring
terrorisme
Impulscontrole
Executieve
functies
Socialisatie en
sociaal leren
Framing
Latente vatbaarheid
(biopsychosociale en
biografische
kwetsbaarheden)
Neutralisatie
morele emoties
van schaamte en
schuld
Lange termijn
gevolgen
inzien
Maatschappelijke context
Politieke economie, theocratie, etc..
Rekrutering:
Online: chatbox
Offline: netwerken, peers,
ongestructureerde routines
Zelfselectie en
blootstelling
extremistische
milieus

14. research publications conferences consultancy
www.ircp.org
Het socialisatieproces ontleed: even
inzoomen (1)
14

15. research publications conferences consultancy
www.ircp.org
Het socialisatieproces ontleed: even
inzoomen (2)
15

16. research publications conferences consultancy
www.ircp.org
Het socialisatieproces ontleed: even
inzoomen (3)
16

17. Framing
17
Diagnostisering: oorzaak =
aanpraten van vernedering (onrecht)
Prognostisch = terrorisme als
oplossing
Motivationeel= martelaarschap
Justificatie = “Ideologie” /
Sektarische religieuze
geloofsinterpretatie (system of
beliefs + religieus autoritarisme)

18. research publications conferences consultancy
www.ircp.org
• Voorbeeld van prognostisch framen
• We—with God’s help—call on every Muslim...
to kill the Americans and plunder their money
wherever and whenever they find it. We also
call on Muslim ulema, leaders, youths, and
soldiers to launch the raid on Satan’s U.S.
troops and the devil’s supporters allying with
them, and to displace those who are behind
them so that they may learn a lesson (Osama
bin Laden 2002).
Framing
18

19. research publications conferences consultancy
www.ircp.org
Het proces kan snel gaan
19

20. research publications conferences consultancy
www.ircp.org
Verschillende ontwikkelingspaden en terrorisme?
Een hypothese voor toekomstig onderzoek
20
Hoog-actieve carrière
criminelen
radicaliseren en
rekruteren
adolescentie-
gelimiteerde daders

21. 21

22. 22

23. (5) Het verlaten van een
extremistische beweging
23

24. 24
Trigger of hefboom:
traumatische
gebeurtenis, emotionele
crisis
Pro’s en contra’s:
blijven of de groep
verlaten
push en pull factoren,
exit barrières
Keerpunt:
verwachte nuttigheid van
verlaten wordt hoger dan de
verwachte nuttigheid van
blijven
DISENGAGEMENTNieuwe
identiteitsontwikkeling
Kans op recidive verkleint
Pauwels & Hardyns (2016)

25. research publications consultancy conferences
www.ircp.org
Lieven J.R. Pauwels
+32 9 264 68 37
Lieven.PAuwels@UGent.be
• Een falende ideologie
• Verliezen van geloof (de wereld is anders dan de
dogmatische prescriptie), in vraag stellen van
gewelddadige normatieve strategie om tot de “ideale
samenleving” te komen.
• Een falende beweging
• Ontmaskering van de dubbele moraal van charismatische
leiders, frontfiguren,…. Zaait ernstige twijfel!
• Nadelige praktische leefomstandigheden: burn-out
• Kostprijs van destructieve levensstijl en lidmaatschap
“extremistische groep” is zeer duur: herhaald
slachtofferschap, stigmatisering of dreigende strafzaken.
Dit besef kan verandering aanmoedigen!
Terugkerende patronen: kantelmomenten
(Bjørgo en Horgan, 2008)
25

26. research publications consultancy conferences
www.ircp.org
Lieven J.R. Pauwels
+32 9 264 68 37
Lieven.PAuwels@UGent.be
• Positieve ervaringen met de groep.
• Zulke gunstige elementen zijn de ervaren gevoelens
van verbondenheid, kameraadschap en opwinding.
• De eigen identiteit wordt gevormd door
groepsidentiteit.
• Als men uit de groep zou stappen, is men niemand
meer….
• Gebrek aan alternatieven buiten het bestaan van de
groep.
• Dit vanuit verschillende perspectieven, zowel op
sociaal, emotioneel als ervaringsvlak zijn er geen
directe aantrekkelijke opties beschikbaar wanneer
men niet meer tot de groep zou behoren.
Sommige factoren verhinderen dit proces
26

27. research publications consultancy conferences
www.ircp.org
Lieven J.R. Pauwels
+32 9 264 68 37
Lieven.PAuwels@UGent.be
• Angst voor negatieve reacties van de groepering zelf.
• Deel van de taak van Exit bestaat erin bescherming te bieden tegen de extreemrechtse
groepering zelf. Leden die wensen uit te treden worden vaak geconfronteerd met
verwerping, bedreigingen en zelfs fysiek geweld.
• Het verliezen van de bescherming van de groep tegen
“natuurlijke” vijanden van rechts-extremistische groepen zoals
militante antiracistische bewegingen en rivaliserende (multi-
etnische) jeugdbendes.
• Deze personen of groepen van personen die men voorheen als vijand beschouwde,
kunnen hun wraak plannen en zonder bescherming van de groep staat men erg
kwetsbaar.
• Angst voor de reactie van de maatschappij, angst voor verwerping
door de samenleving buiten de extreemrechtse groepering.
• Men heeft schrik om de stempel van 'nazi' en 'crimineel' te krijgen en deze heel het
verdere leven te moeten dragen
Welke factoren verhinderen disengagement?
27

28. research publications consultancy conferences
www.ircp.org
Lieven J.R. Pauwels
+32 9 264 68 37
Lieven.PAuwels@UGent.be
• Motiveringsfase
• Verlatingsfase
• Versterkingsfase
• Reflectiefase
• Stabilisatiefase
FASEN in het terugkeerproces volgens Bjørgo
en Horgan (2008)
28
Rol van EXIT-medewerkers:
Sociaalpsychologische
counseling
(Religieuze) counseling
Re-integratie-arbeid
Steun familie / partners /
ouders / conventionele peers

29. research publications conferences consultancy
www.ircp.org
Gedwongen deradicalisering in gevangenis
29
Gevangenis als broedplaats?
• White supremacist gang
• Islamism
• Street gangs
• Organised gangs
• HETE HANGIJZERS:
• AFZONDEREN VERSUS
“normaal” regime?
• Nood aan goed opgeleid
personeel
• Psychosociale
begeleiding versus
religieuze counseling

30. (6) Samenspel tussen preventieve
mechanismen
Normatieve
barrièresRekrutering
tegengaan
Afschrikking
Incapacitatie
Kwetsbare
doelen
beschermen
Rehabilitatie
Afwering
Reductie van
schade
Reductie van
winstmarges
Preventie
van
HANDELING
30

31. 31
Preventie-
strategieën
individu
Preventie-
strategieën
Omgeving
Angst voor negatieve gevolgen
“Morele” educatie + cognitive nurturing
Stakes to conformity: creëer of herstel bindingen met conventionele samenleving
Formeel en informeel toezicht in gemeenschappen / settings
Aandacht voor temptatie en provocatie (vb doelwitten)
Spreidingspolitiek: vermijd ghetto’s, criminal hubs, ontmantel groeperingen, democratische
controle op ideologische en religieuze splintergroepen etc…,
Incapacitatie+
rehabilitatie
Lange termijn acties korte termijn acties
Samenvatting

32. Valkuilen met betrekking tot de preventie van
gewelddadig extremisme
32
De relatie tussen de kennisbasis, evidentiebasis en handelingsbasis
Kennisbasis
(identificatie van belangrijke
sociale, situationele en
ontwikkelingspsychologische
mechanismen)
Evidentiebasis
(Uitkomsten van evaluaties van
interventies die
sleutelmechanismen viseren)
Handelingsbasis
(Implementatie en afleveren van
evidentie-gebaseerde
interventies die
sleutelmechanismen viseren)

33. research publications consultancy conferences
www.ircp.org
Lieven J.R. Pauwels
+32 9 264 68 37
Lieven.PAuwels@UGent.be
Valkuilen met betrekking tot de preventie van
gewelddadig extremisme
Meest gemaakte fouten:
(1) Urgency: het moet “snel” gaan, liever vandaag dan morgen
Soms is afwachten en het probleem bestuderen beter dan snel
handelen
(2) Klemtoon op actie zonder voorafgaande studie: eerst nadenken
over de gevolgen van een actie! Het buikgevoel en de ervaring.
Dat zijn een aantal gevaren aan verbonden.
(3) Let a thousand flowers bloom approach
33

34. research publications consultancy conferences
www.ircp.org
Lieven J.R. Pauwels
+32 9 264 68 37
Lieven.PAuwels@UGent.be
Valkuilen met betrekking tot de preventie van
gewelddadig extremisme
(4) spreading resources thin: “kruimelpolitiek”
(5) te reactief “het probleem van de dag met de maatregel van de
dag bestrijden”: mensen samenbrengen in overlegstructuren is
niet genoeg om gewelddadig extremisme te voorkomen
(6) Maatregel niet gericht op oorzakelijke mechanismen (dweilen
met kraan open?)
34

35. Tot slot
35
•Countering terrorism and violent extremism vanuit WETENSCHAPPELIJKE hoek
•Controle + preventie moeten samenwerken
•Geen TEGEN-NARRATIEF, maar alternatief narratief via dialoog (wijzen op
inconsistenties)
•BELEID: KEUZES MAKEN, op basis van de beste kennis van het moment
•Kennisbasis is niet genoeg!
•Vergeet de evaluatiebasis niet: eindproduct + proces!

36. research publications consultancy conferences
www.ircp.org
Lieven J.R. Pauwels
+32 9 264 68 37
Lieven.PAuwels@UGent.be
Dank u voor uw aandacht!
The End- Questions?
36