SlideShare a Scribd company logo
1 of 37
Download to read offline
Landelijk 
Symposium 
Agressie 
en 
veiligheid 
in 
de 
verstandelijk 
gehandicaptensector 
De 
Context 
Ontwikkelingen 
in 
verstaan 
en 
(be)handelen 
Euregionaal 
Congresbureau 
11 
december 
2014 
Eindhoven 
Dr. Wil H.E. Buntinx 
btc@buntinx.org
“Er 
is 
niets 
zo 
prak/sch 
als 
een 
goede 
theorie” 
(Kurt 
Lewin)
3 
Context 
van 
ondersteuning 
De 
manier 
van 
kijken 
naar 
probleemgedrag 
beïnvloedt 
ons 
handelen 
en 
behandelen. 
Wetenschappelijke 
ontwikkelingen 
Maatschappelijke 
ontwikkelingen 
OrganisaLe 
ontwikkelingen 
Structuur 
van 
het 
ondersteuningsproces 
ImplicaLes 
voor 
behandeling
4 
De 
Context 
1. 
Wetenschappelijke 
ontwikkelingen 
Defectmodellen 
van 
verstandelijke 
beperking 
Probleem 
‘in’ 
de 
persoon 
-­‐ 
syndroom 
-­‐ 
geneLsche 
afwijking 
-­‐ 
ontwikkelingsstoornis 
centraal 
zenuwstelsel 
-­‐ 
intelligenLetekort 
-­‐ 
ontwikkelingsachterstand 
-­‐ 
tekort 
aan 
vaardigheden 
weinig 
tot 
niet 
beïnvloedbaar 
Pathologische 
modellen 
Probleem 
oplossen 
– 
fixen 
– 
repareren 
-­‐ 
accepteren… 
van
De 
Context 
Wetenschappelijke 
ontwikkelingen 
Sociaal-­‐ecologische 
modellen 
van 
verstandelijke 
beperking 
Probleem 
in 
de 
interac8e 
‘persoon-­‐omgeving’ 
-­‐ 
verhouding 
tussen 
competenLes 
van 
de 
5 
persoon 
en 
verwachLngen 
in 
seVngs 
-­‐ 
funcLoneren 
is 
dynamisch, 
aXankelijk 
van 
de 
seVng 
en 
ontwikkeling 
persoon 
-­‐ 
omgeving 
en 
ondersteuning 
bepalen 
mee 
(kansen, 
belemmeringen) 
van 
het 
funcLoneren 
Beïnvloedbaar 
door 
ondersteuning! 
Bevorderen 
van 
kwaliteit 
van 
bestaan… 
naar
6 
Sociaal-­‐ecologisch 
model 
van 
de 
omgeving 
macrosysteem 
exosysteem 
mesosyseem 
microsysteem 
Persoon 
chronosysteem 
(U. 
Bronfenbrenner)
7 
Sociaal-­‐ecologisch 
model 
macrosysteem 
exosysteem 
mesosyseem 
Persoon 
chronosysteem 
(U. 
Bronfenbrenner) 
Microsysteem: 
microsystemen 
SeVng 
= 
Plaats 
Face-­‐to-­‐face 
relaLes 
Elementen 
= 
AcLviteit 
Rol 
interpersoonlijke 
relaLes
8 
Sociaal-­‐ecologisch 
model 
macrosysteem 
exosysteem 
mesosyseem 
Persoon 
chronosysteem 
(U. 
Bronfenbrenner) 
microsystemen 
Mesosysteem: 
RelaLes 
tussen 
2 
of 
meer 
seVngs 
Zoals: 
thuis, 
school, 
werk, 
buurt, 
vriendengroep,…
9 
Sociaal-­‐ecologisch 
model 
macrosysteem 
exosysteem 
mesosyseem 
Persoon 
chronosysteem 
(U. 
Bronfenbrenner) 
microsystemen 
Exosysteem 
SeVngs 
buiten 
de 
persoon 
maar 
die 
wel 
invloed 
uitoefenen 
op 
de 
seVngs 
waarin 
de 
persoon 
zich 
bevindt 
Zoals: 
zorgorganisaLe, 
werk 
van 
ouders, 
schoolbestuur, 
zorgkantoor…
10 
Sociaal-­‐ecologisch 
model 
macrosysteem 
exosysteem 
mesosyseem 
Persoon 
chronosysteem 
(U. 
Bronfenbrenner) 
microsystemen 
Macrosysteem 
Gemeenschappelijk 
tussen 
micro-­‐, 
meso-­‐,en 
exo-­‐ 
systemen 
op 
niveau 
van 
cultuur, 
waarden, 
regels… 
‘Doorwerkende’ 
cultuur… 
Zoals: 
wegelijke 
kaders, 
zorgvisie, 
sociaal-­‐poliLeke 
kaders; 
bijvoorbeeld: 
neo-­‐liberale 
klimaat, 
‘New 
Public 
Management’ 
(marktwerking, 
controle, 
kostenbeheersing…)
11 
2. 
Maatschappelijke 
ontwikkelingen 
1948 
-­‐ 
Universele 
Verklaring 
van 
de 
Rechten 
van 
de 
Mens 
1971 
-­‐ 
Universele 
Verklaring 
van 
de 
Rechten 
van 
Verstandelijk 
Gehandicapten 
1975 
-­‐ 
Universele 
Verklaring 
van 
de 
Rechten 
van 
Mensen 
met 
een 
Handicap 
1994 
-­‐ 
Standard 
Rules 
on 
the 
EqualizaLon 
of 
OpportuniLes 
for 
Persons 
with 
DisabiliLes 
2006 
-­‐ 
Conven8on 
on 
the 
rights 
of 
persons 
with 
disabili8es 
1996 
/ 
2003 
-­‐ 
Equal 
opportuniLes 
for 
people 
with 
disabiliLes: 
a 
European 
acLon 
plan 
2004 
– 
Included 
in 
society 
(deïnsLtuLonalisering) 
De 
Context
12 
Maatschappelijke 
ontwikkelingen 
Op 
niveau 
samenleving: 
• 
volwaardig 
deel 
uitmaken 
van 
de 
samenleving: 
‘burgerschap’ 
• 
toegang 
tot 
alle 
hulpbronnen 
(economisch, 
sociaal, 
cultureel, 
zorg) 
• 
zoveel 
mogelijk 
gebruik 
van 
algemene 
voorzieningen 
• 
parLcipaLe: 
deelname 
aan 
het 
maatschappelijke 
leven 
• 
Func/e 
van 
beleid 
en 
zorgsystemen 
Op 
niveau 
individu: 
• 
Kwaliteit 
van 
Bestaan 
• 
Func/e 
van 
individuele 
ondersteuning!
158 
landen 
hebben 
ondertekend 
(België 
en 
Nederland 
op 
30 
maart 
2007) 
150 
landen 
hebben 
geraLficeerd 
(België 
op 
2 
juli 
2009 
-­‐ 
Nederland 
????) 
Ar8kel 
1 
Universeel 
waardenkader 
voor 
poli8eke, 
sociale, 
wetenschappelijke 
en 
professionele 
ac8viteiten. 
Bevorderen 
en 
beschermen 
van 
het 
gelijkheidsbeginsel 
in 
de 
maatschappelijke 
parLcipaLe 
van 
alle 
personen 
met 
een 
handicap. 
Ar8kelen 
2 
en 
3 
DefiniLes 
en 
een 
aantal 
algemene 
principes. 
Ar8kelen 
4 
tot 
32 
Belichten 
verschillende 
domeinen 
van 
de 
samenleving, 
van 
gezondheid 
en 
inclusief 
onderwijs 
over 
werk 
tot 
socio-­‐culturele 
acLviteiten. 
In 
elk 
van 
deze 
domeinen 
wordt 
toegelicht 
welke 
streefdoelen 
voorop 
gesteld 
worden 
om 
in 
dat 
domein 
de 
parLcipaLemogelijkheiden 
van 
personen 
met 
een 
beperking 
op 
gelijkwaardige 
basis 
mogelijk 
te 
maken. 
Ar8kelen 
33 
tot 
39 
MonitoringorganisaLes 
op 
verschillende 
niveaus 
en 
rapportering 
over 
gemaakte 
vooruitgang 
in 
elke 
betrokken 
regio. 
hgp://www.rijksoverheid.nl/documenten-­‐en-­‐publicaLes/kamerstukken/2008/03/18/vn-­‐verdrag-­‐inzake-­‐de-­‐rechten-­‐van-­‐personen-­‐met-­‐een-­‐ 
handicap.html
RelaLe 
tussen 
de 
Kwaliteit 
van 
Bestaan 
domeinen 
en 
het 
VN-­‐Verdrag 
inzake 
de 
rechten 
van 
personen 
met 
een 
handicap 
Domeinen 
Kwaliteit van Bestaan 
UN-Verdrag artikelen 
Personlijke ontwikkeling Art 24 
Zelfbepaling Art 14, 19, 21 
Interpersoonlijke relaties Art 23 
Sociale inclusie Art 8, 9, 18, 20, 27, 29, 30 
Rechten Art 5, 6, 7, 10, 11, 12, 13, 15 
Emotioneel welzijn Art. 16, 17 
Fysiek welzijn Art 16, 25, 26 
Materieel welzijn Art 22, 28 
Schalock, 
R., 
Luckasson, 
R., 
Bradley, 
V., 
BunLnx, 
W., 
Lachapelle, 
Y. 
et 
al. 
(2012). 
User’s 
Guide 
to 
Accompany 
the 
11th 
Edi/on 
of 
Intellectual 
Disability: 
Defini/on, 
Classifica/on, 
and 
Systems 
of 
Supports. 
Applica/ons 
for 
Clinicians, 
Educators, 
Organiza/ons 
Providing 
Supports, 
Policymakers, 
Family 
members 
and 
Advocates, 
and 
Health 
Care 
Professionals. 
Washington: 
AAIDD.
15 
De 
Context 
3. 
OrganisaLe 
ontwikkelingen
algemene diensten 
winkelen 
wonen 
onderwijs 
vrije tijdsbesteding 
werk 
gezondheidszorg 
familie en relaties 
Samenleving
algemene diensten 
winkelen 
wonen 
onderwijs 
vrije tijdsbesteding 
werk 
gezondheidszorg 
familie en relaties 
Samenleving
wonen 
winkelen 
onderwijs 
ontspanning 
famile 
en 
relaLes 
werk 
Instelling 
wonen 
werk 
ontspanning 
gezondheidszorg 
onderwijs 
gezondheidszorg 
professionals 
Dagcentra 
Wooncentra 
Beschermd 
werken 
Model A 
algemene diensten
algemene diensten 
winkelen 
wonen 
onderwijs 
vrije tijdbesteding 
werk 
gezondheidszorg 
familie en relaties 
Model B 
Professionele ondersteuning 
faciliteert
algemene diensten 
winkelen 
wonen 
onderwijs 
vrije tijd 
werk 
gezondheidszorg 
Familie en relaties 
Model B+ 
Professionele ondersteuning 
faciliteert
Cultuurverandering 
in 
professionele 
hulpverlening 
aan 
mensen 
met 
een 
verstandelijke 
beperking 
: 
van 
zorg 
naar 
ondersteuning 
-­‐ 
van 
‘zorgen 
voor’ 
naar 
‘zorgen 
dat’ 
Zorg Ondersteuning 
Alternatieven buiten samenleving Inclusie en participatie in samenleving 
Inpassen in programma’s en voorzieningen Geïndividualiseerde ondersteuning 
Gespecialiseerde hulpverlening Gewone èn gespecialiseerde ondersteuning 
Doel: Opvangen – Verzorgen - Ontwikkelen Doel: Kwaliteit van bestaan 
‘Patiënt’ – ‘Leerling’ ‘Medeburger’ 
Persoon ‘ontvangt’ Empowerment – Eigen regie 
Professionele bureaucratieën Klantgerichte organisaties 
Informatie opslaan Informatie delen 
Professional=expert, moet probleem ‘fixen’ Professional is ondersteuningspartner 
Gedelegeerd aan professionals Inspanning van de hele samenleving 
Zorgen voor Zorgen dat
22 
De 
Context 
4. 
Structuur 
van 
het 
ondersteuningsproces 
Vier 
centrale 
vragen
Vier 
centrale 
vragen 
in 
de 
prakLjk 
van 
de 
gehandicaptenzorg 
1. Welke 
zijn 
de 
beperkingen 
en 
de 
mogelijkheden 
in 
het 
funcLoneren 
van 
de 
persoon? 
2. Welke 
zijn 
zijn/haar 
ondersteuningsbehoeren 
? 
3. Hoe 
wordt 
de 
ondersteuning 
het 
best 
gepland 
en 
gegeven 
(persoonlijk 
ondersteuningsplan 
inclusief 
behandelplan) 
? 
4. Is 
de 
persoon 
er 
beter 
van 
geworden 
(effecten 
– 
uitkomsten 
van 
ondersteuning) 
?
24 
Wat 
is 
er 
aan 
de 
hand? 
Ondersteuningscyclus 
4 
centrale 
vragen…
1. 
Wat 
is 
er 
aan 
de 
hand? 
Assessment 
van 
funcLoneren 
• AAIDD-­‐Model 
• WHO-­‐ICF 
• DSM-­‐5
2. 
Wat 
is 
nodig? 
Assessment 
van 
ondersteuningsbehoeren 
1. 
Persoonlijke 
wensen, 
doelen, 
voorkeuren, 
waarden 
? 
2. 
Professionele 
vise 
op 
individuele 
ondersteuningsbehoeren 
? 
Domeinen: 
• 
Huiselijke 
acLviteiten 
(wonen), 
• 
Samenleving 
(parLcipaLe), 
• 
Leren 
en 
ontwikkeling, 
• 
Werken 
/ 
dagbesteding, 
• 
Gezondheid 
en 
Veiligheid, 
• 
Sociale 
acLviteiten 
en 
contacten, 
• 
BelangenbeharLging, 
• 
Speciale 
Medische 
behoeren 
• 
Speciale 
GedragsmaLge 
behoeren 
3. 
Risico’s 
– 
risicoanalyse
3. 
Methodieken 
ondersteuning 
(voorbeelden) 
Methodieken 
gericht 
op 
versterken 
eigen 
kracht 
van 
cliënt 
en 
netwerk 
‘Eigen 
Kracht’-­‐ 
‘Community 
Support’ 
– 
‘Wraparound 
Care’... 
Methodieken 
gericht 
op 
Kwaliteit 
van 
Bestaan 
AcLve 
Support 
– 
Sociale 
netwerkontwikkeling 
– 
‘Vlaskamp’ 
– 
‘Hooi 
op 
je 
vork’ 
– 
Eigen 
IniLaLef 
Model 
– 
Oplossingsgericht 
werken... 
Specifieke 
behandelmethodieken 
Gedragstherapie 
– 
Triple 
C 
– 
Systeemtherapie 
-­‐ 
AsserLve 
Community 
Training 
– 
Psychiatrische 
behandelvormen… 
EclecLsche 
aVtude! 
Community 
Support 
Wraparound 
Care 
Solu/on 
Focused 
Support 
(F)ACT 
Triple 
C
4. 
Uitkomst-­‐evaluaLe 
Wat 
is 
de 
persoon 
(in 
zijn/haar 
leven) 
opgeschoten?
5. 
ImplicaLes 
voor 
behandeling 
De 
Context 
Ontwikkelingen 
in 
TheoreLsche 
modellen 
van 
‘verstandelijke 
beperking,’ 
Waardenkaders 
zoals 
‘kwaliteit 
van 
bestaan’, 
‘inclusie’ 
en 
‘parLcipaLe’ 
en 
Veranderingen 
in 
de 
organisaLe 
van 
‘zorg’ 
aan 
mensen 
met 
een 
verstandelijke 
beperking… 
…hebben 
de 
context 
voor 
behandeling 
van 
probleemgedrag 
en 
psychiatrische 
stoornissen 
veranderd: 
van 
klinisch 
denken 
(‘welke 
behandeling 
en 
voorziening 
past 
bij 
dit 
probleem’) 
naar 
persoonsgerichte, 
interdisciplinaire 
en 
team-­‐gebaseerde 
ondersteuning 
die 
rekening 
houdt 
met 
de 
brede 
sociaal-­‐ecologische 
context 
en 
zoveel 
als 
mogelijk 
plaatsvindt 
in 
de 
samenleving. 
Maar… 
wat 
betekent 
dit 
voor 
mensen 
met 
ernsLge 
gedragsproblemen? 
TradiLoneel: 
‘een 
efficiënt 
behandelplan 
reduceert 
snel 
en 
veel 
probleemgedrag’ 
Nu: 
‘een 
efficiënt 
behandelplan 
draagt 
bij 
tot 
de 
kwaliteit 
van 
bestaan 
van 
de 
persoon’ 
(ook 
29 
wanneer 
het 
probleemgedrag 
niet 
is 
verdwenen 
of 
weinig 
afneemt) 
à 
de 
persoon 
heer 
een 
beter 
leven, 
heer 
betere 
kansen, 
regie, 
competenLes, 
wederkerige 
relaLes… 
Ondersteuningsplannen 
(en 
daarbinnen, 
behandelplannen) 
zijn 
mulLdimensioneel 
en 
richten 
zich 
op 
meer 
dan 
het 
probleemgedrag 
op 
zich.
30 
ImplicaLes 
voor 
behandeling 
ProacLeve 
en 
reacLeve 
strategieën 
ProacLeve 
strategieën 
zijn 
gericht 
op 
veranderingen 
op 
langere 
termijn 
ReacLeve 
strategieën 
zijn 
gericht 
op 
beheersen 
van 
gedrag 
wanneer 
dat 
zich 
voordoet 
ProacLeve 
strategieën 
• Ecologische 
veranderingen: 
aanpassingen 
in 
de 
fysieke, 
interpersoonlijke, 
behandel-­‐ 
omgeving… 
gericht 
op 
het 
bereiken 
van 
een 
betere 
‘fit’ 
tussen 
de 
persoon 
en 
zijn/haar 
seVng(s) 
(groepsgrooge, 
-­‐samenstelling, 
lawaai, 
drukte, 
locaLe, 
relaLes, 
zinvolheid, 
risico’s…) 
• PosiLeve 
programmering: 
veranderingen 
in 
de 
vaardigheden 
/ 
competenLes 
van 
de 
persoon 
– 
adapLeve 
vaardigheden 
gerelateerd 
aan 
werk, 
sociale 
interacLe, 
communicaLe, 
huiselijke 
acLviteiten, 
gezondheid, 
parLcipaLe 
in 
de 
samenleving 
(winkelen, 
wandelen, 
gebruik 
voorzieningen), 
opkomen 
voor 
belangen…) 
– 
veranderen 
van 
specifiek 
probleemgedrag 
(omgaan 
met 
frustraLe, 
kriLek, 
uitstel, 
afscheid…) 
• Gerichte 
ondersteuning: 
niet-­‐aversieve 
gedragstherapie, 
selecLeve 
bekrachLging, 
token 
economy, 
medicamenteuze 
ondersteuning, 
dieet, 
inzet 
hulpmiddelen… 
ReacLeve 
strategieën 
• Management 
van 
de 
situaLe 
– 
gericht 
op 
korte 
termijn 
effect 
Maakt 
volwaardig 
deel 
uit 
van 
de 
ondersteuning
Nederlands 
Tijdschrift 
voor de Zorg 
aan mensen met 
verstandelijke 
beperkingen 
Themanummer Forensische zorg voor mensen met LVB 
Eindredactie: Robert Didden 
◗ Redactioneel 283 
◗ Middelengebruik en delictgedrag bij forensische cliënten met 
een lichte verstandelijke beperking 
J.E.L. Van der Nagel, N. van Duijvenbode, M. Trentelman en 
R. Didden 288 
◗ Voorgeschiedenis en victimisatie bij vrouwen met een lichte 
verstandelijke beperking (LVB): 
Een vergelijking met vrouwen zonder een LVB en mannen 
met een LVB 
M. de Jong, B. Hogeveen, V. de Vogel en R. Didden 305 
◗ Forensische (F)ACT voor mensen met een lichte verstandelijke 
beperking 
Een beschrijving van de aard en ernst van de problematiek 
van de cliëntenpopulatie 
L. Neijmeijer, J. Verwoerd, O. Has, D. Eskes en 
R. Didden 323 
Opinie 
◗ Integratie van mensen met verstandelijke beperkingen is 
noodzakelijk en onafwendbaar 
Martin Schuurman 340 
◗ Boekbespreking 346 
◗ Berichten 351 
◗ Agenda 354 
◗ Publicaties 356 
Themanummer 
Forensische zorg 
voor mensen met een 
Lichte Verstandelijke Beperking 
◗ Middelengebruik en 
delictgedrag 
◗ Victimisatie 
◗ Forensische (F)ACT 
◗ Opinie: 
Integratie als keuze 
40 
jaar 
NTZ 
Nederlands Tijdschrift voor de Zorg aan mensen met verstandelijke beperkingen Jaargang 40, nr. 4 - december 2014
Dr. 
Wil 
H.E. 
BunLnx 
BunLnx 
Training 
& 
Consultancy 
Contact 
www.bunLnx.org 
btc@bunLnx.org 
NTZ 
NTZ 
abonnement 
– 
www.ntzonline.nl 
of 
contacteer 
Sonja 
Geurts 
s.geurts@vangorcum.nl
33 
Wat 
is 
er 
aan 
de 
hand? 
Bijlage 
Mini-­‐cursus 
‘van 
rechts 
naar 
links 
denken’ 
© 
W. 
BunLnx 
2014
Een 
handige 
manier 
om 
de 
ondersteuningscyclus 
te 
oefenen 
en 
in 
de 
prakLjk 
te 
brengen 
is 
het 
‘van 
rechts 
naar 
links 
denken’… 
Van 
stap 
4 
naar 
stap 
1… 
4. 
Welke 
uitkomsten 
worden 
gewenst? 
Ieder 
mens 
streer 
naar 
geluk. 
Met 
‘geluk’ 
wordt 
dan 
niet 
bedoeld, 
korte 
momenten 
van 
extase 
of 
een 
genotsgevoel 
maar 
een 
tevreden 
gevoel 
met 
het 
leven 
in 
het 
algemeen. 
‘Leven’ 
heer 
vele 
aspecten. 
Het 
’kwaliteit 
van 
bestaan’ 
model 
(Schalock) 
met 
de 
8 
domeinen 
is 
een 
hulpmiddel 
om 
dat 
begrip 
toegankelijk 
te 
maken. 
Het 
gaat 
om 
8 
waarde-­‐gebieden. 
Dat 
zijn 
domeinen 
waar 
mensen 
waarde 
aan 
ontlenen; 
die 
belangrijk 
zijn; 
waar 
zij 
tevredenheid 
kunnen 
opbouwen. 
Wat 
iedereen 
precies 
in 
het 
eigen 
leven 
waardeert 
kan 
natuurlijk 
zeer 
verschillend 
zijn. 
Kwaliteit 
van 
bestaan 
is 
subjecLef. 
Hoe 
belangrijk 
subjecLeve 
tevredenheid 
met 
het 
eigen 
bestaan 
ook 
is, 
de 
samenleving 
kent 
ook 
objecLeve 
normen 
met 
betrekking 
tot 
een 
goed 
bestaan. 
Denk 
bijvoorbeeld 
aan 
bouweisen 
met 
betrekking 
tot 
huisvesLng, 
minimum 
inkomen, 
gezondheid 
en 
voeding, 
leerplicht, 
werkomstandigheden… 
Met 
wegen, 
regels 
en 
voorzieningen 
bepaalt 
de 
Samenleving 
mee 
wat 
een 
‘goede 
kwaliteit 
van 
bestaan’ 
is. 
Bij 
kwaliteit 
van 
bestaan 
gaat 
het 
dus 
om 
zowel 
objecLeve 
als 
subjecLeve 
waarden. 
En 
ook 
om 
persoonlijke 
voorkeuren 
van 
mensen 
(wat 
iemand 
meer 
of 
minder 
belangrijk 
vindt).
Een 
handige 
manier 
om 
de 
ondersteuningscyclus 
te 
oefenen 
en 
in 
de 
prakLjk 
te 
brengen 
is 
het 
‘van 
rechts 
naar 
links 
denken’… 
Van 
stap 
4 
naar 
stap 
1… 
3. 
Hoe 
ondersteuning 
plannen 
en 
realiseren 
om 
uitkomsten 
te 
bevorderen? 
Mensen 
met 
een 
verstandelijke 
beperking 
hebben 
meer 
dan 
andere 
mensen 
hulp 
nodig 
om 
een 
goede 
kwaliteit 
van 
bestaan 
te 
bereiken. 
Het 
plannen 
van 
die 
hulp, 
hoe 
die 
het 
best 
gegeven 
kan 
worden, 
wie 
daarbij 
een 
rol 
spelen, 
welke 
middelen 
daar 
bij 
worden 
ingezet; 
hoe 
ondersteuning 
in 
de 
Ljd 
wordt 
gepland; 
hoe 
ondersteuning 
gevolgd 
en 
geëvalueerd 
worden… 
dat 
alles 
maakt 
deel 
uit 
van 
een 
ondersteuningsplan. 
Ieder 
mens 
verschilt; 
en 
iedere 
persoon 
met 
een 
beperking 
heer 
weer 
andere 
ondersteuning 
nodig. 
Daarom 
is 
een 
ondersteuningsplan 
per 
definiLe 
een 
persoonlijk 
plan. 
Zo’n 
plan 
is 
wenselijk 
om 
ondersteuning 
goed 
te 
kunnen 
organiseren. 
Meestal 
zullen 
meerdere 
mensen 
en 
misschien 
ook 
organisaLes 
betrokken 
zijn. 
Een 
ondersteuningsplan 
is 
een 
hulpmiddel 
om 
overzicht 
te 
houden. 
Een 
ondersteiuningsplan 
is 
alLjd 
een 
‘artefact’. 
De 
belangrijkste 
afspraken 
die 
professionele 
ondersteuners 
met 
de 
cliënt 
en 
zijn/haar 
vertegenwoordiger 
maken 
staan 
in 
het 
ondersteuningsplan. 
Professionele 
ondersteuners 
gebruiken 
soms 
meer 
gedetailleerde 
werkplannen 
en 
ook 
behandelplannen. 
Die 
zijn 
vaak 
specifieker 
of 
technischer. 
Werk-­‐ 
en 
behandelplannen 
horen 
bij 
een 
ondersteuningsplan.
Een 
handige 
manier 
om 
de 
ondersteuningscyclus 
te 
oefenen 
en 
in 
de 
prakLjk 
te 
brengen 
is 
het 
‘van 
rechts 
naar 
links 
denken’… 
Van 
stap 
4 
naar 
stap 
1… 
2. Welke 
zijn 
de 
ondersteuningsbehoeQen 
van 
de 
persoon? 
Ondersteuning 
wordt 
niet 
zo 
maar 
gegeven. 
Het 
is 
nooit 
standaard. 
Ondersteuning 
is 
ergens 
op 
gebaseerd. 
Natuurlijk 
is 
ondersteuning 
gericht 
op 
het 
bevorderen 
van 
de 
kwaliteit 
van 
bestaan 
van 
de 
persoon. 
Daarom 
is 
nodig 
dat 
we 
weten 
wat 
daar 
voor 
nodig 
is; 
wat 
de 
behoere 
aan 
ondersteuning 
is. 
Om 
een 
ondersteuningsplan 
te 
kunnen 
maken 
moeten 
we 
weten 
welke 
ondersteuning 
iemand 
nodig 
heer; 
en 
hoeveel; 
hoe 
vaak; 
wanneer 
wel 
en 
wanneer 
niet. 
De 
ondersteuning 
die 
een 
persoon 
nodig 
heer 
hangt 
vooral 
af 
van 
twee 
dingen: 
• De 
wensen, 
ambiLes, 
interesses, 
eigen 
doelen 
van 
de 
persoon 
met 
een 
beperking. 
Wat 
wil 
hij/zij 
bereiken; 
wat 
wil 
hij/zij 
meer 
in 
het 
leven; 
wat 
wil 
de 
persoon 
veranderen 
aan 
zijn/haar 
huidige 
situaLe; 
op 
welke 
gebieden 
wil 
de 
persoon 
meer 
tevredenheid 
over 
zijn/ 
haar 
bestaan 
verkrijgen? 
• Wat 
vinden 
professionals 
vanuit 
hun 
eigen 
perspecLef 
dat 
de 
persoon 
nodig 
heer 
aan 
ondersteuning? 
Die 
vraag 
geldt 
niet 
alleen 
de 
wens-­‐gebieden 
van 
de 
persoon. 
Zij 
geldt 
vooral 
voor 
de 
‘objecLeve’ 
aspecten 
van 
kwaliteit 
van 
bestaan. 
Als 
de 
ondersteuningsbehoeren 
van 
de 
persoon 
vanuit 
deze 
twee 
perspecLeven 
duidelijk 
zijn 
kan 
er 
gewerkt 
gaan 
worden 
aan 
een 
ondersteuningsplan. 
Daar 
kijken 
we 
hoe 
aan 
die 
behoeren 
concreet 
tegemoet 
gekomen 
kan 
worden.
Een 
handige 
manier 
om 
de 
ondersteuningscyclus 
te 
oefenen 
en 
in 
de 
prakLjk 
te 
brengen 
is 
het 
‘van 
rechts 
naar 
links 
denken’… 
Van 
stap 
4 
naar 
stap 
1… 
1. Welke 
problemen 
heer 
de 
persoon 
in 
het 
funcLoneren? 
Ieder 
mens 
heer 
ondersteuning 
nodig. 
Maar 
mensen 
met 
een 
(verstandelijke) 
beperking 
hebben 
extra 
behoere 
aan 
ondersteuning 
(anders, 
méér). 
Dat 
komt 
voort 
uit 
aanwezige 
stoornissen 
(zintuiglijk, 
motorisch, 
verstandelijk, 
emoLoneel…), 
door 
beperkingen 
in 
acLviteiten 
(lezen, 
schrijven, 
communiceren, 
zich 
verplaatsen, 
tellen…), 
door 
parLcipaLeproblemen 
(om 
te 
winkelen, 
naar 
school 
gaan, 
te 
werken, 
te 
wonen, 
het 
huishouden 
te 
doen…). 
Het 
funcLoneren 
kan 
op 
al 
deze 
gebieden 
worden 
beïnvloed 
door 
een 
aandoening 
(syndroom 
van 
Down, 
Epilepsie, 
Fragile-­‐X, 
bijkomende 
ziekte, 
psychiatrisch 
beeld…) 
maar 
ook 
door 
de 
aard 
van 
de 
omgeving 
(waar 
iemand 
woont, 
aVtudes 
ten 
overstaan 
van 
mensen 
met 
een 
beperking, 
aan-­‐ 
of 
afwezigheid 
van 
ondersteuning, 
iemands 
sociale 
netwerk, 
toegang 
tot 
voorzieningen…) 
en 
ook 
door 
persoonlijk 
factoren 
(zoals 
man 
of 
vrouw 
zijn, 
ras, 
geloof, 
karakter, 
levenssLjl…). 
Om 
te 
begrijpen 
welke 
ondersteuning 
iemand 
nodig 
heer 
is 
het 
nodig 
dat 
we 
weten 
waar 
die 
behoere 
aan 
ondersteuning 
vandaan 
komt. 
Wat 
zijn 
de 
problemen 
in 
iemands 
funcLoneren? 
Daarom 
is 
het 
goed 
om 
systemaLsch 
te 
kijken 
naar 
problemen 
in 
het 
funcLoneren 
en 
gelijkLjdig 
naar 
iemands 
mogelijkheden 
en 
bijzondere 
talenten. 
Als 
we 
daar 
zicht 
op 
hebben 
begrijpen 
we 
beter 
waar 
de 
ondersteuningsbehoeren 
bij 
een 
bepaalde 
persoon 
vandaan 
komen.

More Related Content

Similar to Eur congres11dec14 context.pptx

QuickScan-ondersteuningsbehoefte-zorgintensieve-gezinnen-deel2-Brussenpdf
QuickScan-ondersteuningsbehoefte-zorgintensieve-gezinnen-deel2-BrussenpdfQuickScan-ondersteuningsbehoefte-zorgintensieve-gezinnen-deel2-Brussenpdf
QuickScan-ondersteuningsbehoefte-zorgintensieve-gezinnen-deel2-BrussenpdfAnjet Van Dijken
 
MDO traject Voedselsystemen RIDLV
MDO traject Voedselsystemen RIDLVMDO traject Voedselsystemen RIDLV
MDO traject Voedselsystemen RIDLVLieke Willemsen
 
Congres Gezonde Zorg - 4 december 2014 - Machteld Huber
Congres Gezonde Zorg - 4 december 2014 - Machteld HuberCongres Gezonde Zorg - 4 december 2014 - Machteld Huber
Congres Gezonde Zorg - 4 december 2014 - Machteld HuberMVO Nederland
 
Orthopedagogische thema's
Orthopedagogische thema'sOrthopedagogische thema's
Orthopedagogische thema'sAPSlides
 
De (on)begrensde mogelijkheden van social media, ook in de gezondheidszorg
De (on)begrensde mogelijkheden van social media, ook in de gezondheidszorgDe (on)begrensde mogelijkheden van social media, ook in de gezondheidszorg
De (on)begrensde mogelijkheden van social media, ook in de gezondheidszorgSteven de Heer
 
rapport-posgez-innl2016-_zonmw_iph_def
rapport-posgez-innl2016-_zonmw_iph_defrapport-posgez-innl2016-_zonmw_iph_def
rapport-posgez-innl2016-_zonmw_iph_defIngrid Kersten
 
Jeugdgezondheidszorg zijn we op de goede weg
Jeugdgezondheidszorg zijn we op de goede wegJeugdgezondheidszorg zijn we op de goede weg
Jeugdgezondheidszorg zijn we op de goede wegInvoering CJG
 
Seneca congres - Presentatie Machteld Huber
Seneca congres - Presentatie Machteld HuberSeneca congres - Presentatie Machteld Huber
Seneca congres - Presentatie Machteld HuberAxioma Communicatie
 
1gezondheidsvoorlichtingengedragsverandering brug 1_466917
1gezondheidsvoorlichtingengedragsverandering brug 1_4669171gezondheidsvoorlichtingengedragsverandering brug 1_466917
1gezondheidsvoorlichtingengedragsverandering brug 1_466917davystelten
 
Maatschappelijk Werk - Psychisch welzijn en gezondheidszorg
Maatschappelijk Werk - Psychisch welzijn en gezondheidszorgMaatschappelijk Werk - Psychisch welzijn en gezondheidszorg
Maatschappelijk Werk - Psychisch welzijn en gezondheidszorgAPCommunicatie
 
Gezondheid als duurzaam systeem
Gezondheid als duurzaam systeemGezondheid als duurzaam systeem
Gezondheid als duurzaam systeemJan van der Kamp
 
beter_met_elkaar_16_jan_2017
beter_met_elkaar_16_jan_2017beter_met_elkaar_16_jan_2017
beter_met_elkaar_16_jan_2017Lonneke Reuser
 
Totaalpresentatie kennisuitwisseling 17 mei 2011
Totaalpresentatie kennisuitwisseling 17 mei 2011Totaalpresentatie kennisuitwisseling 17 mei 2011
Totaalpresentatie kennisuitwisseling 17 mei 2011Barbarapronk
 
4 Juni 2019 | Gelukkig en toch mentaal onder druk, Michel Dückers, Nivel
4 Juni 2019 | Gelukkig en toch mentaal onder druk, Michel Dückers, Nivel4 Juni 2019 | Gelukkig en toch mentaal onder druk, Michel Dückers, Nivel
4 Juni 2019 | Gelukkig en toch mentaal onder druk, Michel Dückers, NivelHealth Hub Utrecht
 
20141128 hoe stimuleer je de centrale rol van de patiënt in de zorg - m hel...
20141128   hoe stimuleer je de centrale rol van de patiënt in de zorg - m hel...20141128   hoe stimuleer je de centrale rol van de patiënt in de zorg - m hel...
20141128 hoe stimuleer je de centrale rol van de patiënt in de zorg - m hel...Marcel Heldoorn
 

Similar to Eur congres11dec14 context.pptx (20)

QuickScan-ondersteuningsbehoefte-zorgintensieve-gezinnen-deel2-Brussenpdf
QuickScan-ondersteuningsbehoefte-zorgintensieve-gezinnen-deel2-BrussenpdfQuickScan-ondersteuningsbehoefte-zorgintensieve-gezinnen-deel2-Brussenpdf
QuickScan-ondersteuningsbehoefte-zorgintensieve-gezinnen-deel2-Brussenpdf
 
MDO traject Voedselsystemen RIDLV
MDO traject Voedselsystemen RIDLVMDO traject Voedselsystemen RIDLV
MDO traject Voedselsystemen RIDLV
 
Congres Gezonde Zorg - 4 december 2014 - Machteld Huber
Congres Gezonde Zorg - 4 december 2014 - Machteld HuberCongres Gezonde Zorg - 4 december 2014 - Machteld Huber
Congres Gezonde Zorg - 4 december 2014 - Machteld Huber
 
Hoe beweging maken rond bio-ethiek
Hoe beweging maken rond bio-ethiekHoe beweging maken rond bio-ethiek
Hoe beweging maken rond bio-ethiek
 
Orthopedagogische thema's
Orthopedagogische thema'sOrthopedagogische thema's
Orthopedagogische thema's
 
De (on)begrensde mogelijkheden van social media, ook in de gezondheidszorg
De (on)begrensde mogelijkheden van social media, ook in de gezondheidszorgDe (on)begrensde mogelijkheden van social media, ook in de gezondheidszorg
De (on)begrensde mogelijkheden van social media, ook in de gezondheidszorg
 
rapport-posgez-innl2016-_zonmw_iph_def
rapport-posgez-innl2016-_zonmw_iph_defrapport-posgez-innl2016-_zonmw_iph_def
rapport-posgez-innl2016-_zonmw_iph_def
 
Essay studiereis new york 2011 .
Essay studiereis new york 2011 .Essay studiereis new york 2011 .
Essay studiereis new york 2011 .
 
Jeugdgezondheidszorg zijn we op de goede weg
Jeugdgezondheidszorg zijn we op de goede wegJeugdgezondheidszorg zijn we op de goede weg
Jeugdgezondheidszorg zijn we op de goede weg
 
4 2 Week 4 2 3
4 2 Week 4 2 34 2 Week 4 2 3
4 2 Week 4 2 3
 
Het sociale domein
Het sociale domeinHet sociale domein
Het sociale domein
 
Seneca congres - Presentatie Machteld Huber
Seneca congres - Presentatie Machteld HuberSeneca congres - Presentatie Machteld Huber
Seneca congres - Presentatie Machteld Huber
 
1gezondheidsvoorlichtingengedragsverandering brug 1_466917
1gezondheidsvoorlichtingengedragsverandering brug 1_4669171gezondheidsvoorlichtingengedragsverandering brug 1_466917
1gezondheidsvoorlichtingengedragsverandering brug 1_466917
 
Maatschappelijk Werk - Psychisch welzijn en gezondheidszorg
Maatschappelijk Werk - Psychisch welzijn en gezondheidszorgMaatschappelijk Werk - Psychisch welzijn en gezondheidszorg
Maatschappelijk Werk - Psychisch welzijn en gezondheidszorg
 
Gezondheid als duurzaam systeem
Gezondheid als duurzaam systeemGezondheid als duurzaam systeem
Gezondheid als duurzaam systeem
 
beter_met_elkaar_16_jan_2017
beter_met_elkaar_16_jan_2017beter_met_elkaar_16_jan_2017
beter_met_elkaar_16_jan_2017
 
Gezondheidszorg 2.0 (KBD5)
Gezondheidszorg 2.0 (KBD5)Gezondheidszorg 2.0 (KBD5)
Gezondheidszorg 2.0 (KBD5)
 
Totaalpresentatie kennisuitwisseling 17 mei 2011
Totaalpresentatie kennisuitwisseling 17 mei 2011Totaalpresentatie kennisuitwisseling 17 mei 2011
Totaalpresentatie kennisuitwisseling 17 mei 2011
 
4 Juni 2019 | Gelukkig en toch mentaal onder druk, Michel Dückers, Nivel
4 Juni 2019 | Gelukkig en toch mentaal onder druk, Michel Dückers, Nivel4 Juni 2019 | Gelukkig en toch mentaal onder druk, Michel Dückers, Nivel
4 Juni 2019 | Gelukkig en toch mentaal onder druk, Michel Dückers, Nivel
 
20141128 hoe stimuleer je de centrale rol van de patiënt in de zorg - m hel...
20141128   hoe stimuleer je de centrale rol van de patiënt in de zorg - m hel...20141128   hoe stimuleer je de centrale rol van de patiënt in de zorg - m hel...
20141128 hoe stimuleer je de centrale rol van de patiënt in de zorg - m hel...
 

More from Buntinx Training & Consultancy

Professionele ondersteuning in de ondersteuning van mensen met verstandelijke...
Professionele ondersteuning in de ondersteuning van mensen met verstandelijke...Professionele ondersteuning in de ondersteuning van mensen met verstandelijke...
Professionele ondersteuning in de ondersteuning van mensen met verstandelijke...Buntinx Training & Consultancy
 
SIS (©) psychometric properties AAIDD congress St.Paul (MN) june 9, 2011
SIS (©) psychometric properties AAIDD congress St.Paul (MN) june 9, 2011SIS (©) psychometric properties AAIDD congress St.Paul (MN) june 9, 2011
SIS (©) psychometric properties AAIDD congress St.Paul (MN) june 9, 2011Buntinx Training & Consultancy
 
Quality Assessment and Quality Improvement in Support Services for Persons wi...
Quality Assessment and Quality Improvement in Support Services for Persons wi...Quality Assessment and Quality Improvement in Support Services for Persons wi...
Quality Assessment and Quality Improvement in Support Services for Persons wi...Buntinx Training & Consultancy
 

More from Buntinx Training & Consultancy (6)

EurCongres11dec14 Context.pptx
EurCongres11dec14 Context.pptxEurCongres11dec14 Context.pptx
EurCongres11dec14 Context.pptx
 
Professionele ondersteuning in de ondersteuning van mensen met verstandelijke...
Professionele ondersteuning in de ondersteuning van mensen met verstandelijke...Professionele ondersteuning in de ondersteuning van mensen met verstandelijke...
Professionele ondersteuning in de ondersteuning van mensen met verstandelijke...
 
Kwaliteitonderzoek met de OKE-LZ methode
Kwaliteitonderzoek met de OKE-LZ methodeKwaliteitonderzoek met de OKE-LZ methode
Kwaliteitonderzoek met de OKE-LZ methode
 
SIS (©) psychometric properties AAIDD congress St.Paul (MN) june 9, 2011
SIS (©) psychometric properties AAIDD congress St.Paul (MN) june 9, 2011SIS (©) psychometric properties AAIDD congress St.Paul (MN) june 9, 2011
SIS (©) psychometric properties AAIDD congress St.Paul (MN) june 9, 2011
 
Kwaliteit verbeteren. Een kwalitatieve benadering.
Kwaliteit verbeteren. Een kwalitatieve benadering.Kwaliteit verbeteren. Een kwalitatieve benadering.
Kwaliteit verbeteren. Een kwalitatieve benadering.
 
Quality Assessment and Quality Improvement in Support Services for Persons wi...
Quality Assessment and Quality Improvement in Support Services for Persons wi...Quality Assessment and Quality Improvement in Support Services for Persons wi...
Quality Assessment and Quality Improvement in Support Services for Persons wi...
 

Eur congres11dec14 context.pptx

  • 1. Landelijk Symposium Agressie en veiligheid in de verstandelijk gehandicaptensector De Context Ontwikkelingen in verstaan en (be)handelen Euregionaal Congresbureau 11 december 2014 Eindhoven Dr. Wil H.E. Buntinx btc@buntinx.org
  • 2. “Er is niets zo prak/sch als een goede theorie” (Kurt Lewin)
  • 3. 3 Context van ondersteuning De manier van kijken naar probleemgedrag beïnvloedt ons handelen en behandelen. Wetenschappelijke ontwikkelingen Maatschappelijke ontwikkelingen OrganisaLe ontwikkelingen Structuur van het ondersteuningsproces ImplicaLes voor behandeling
  • 4. 4 De Context 1. Wetenschappelijke ontwikkelingen Defectmodellen van verstandelijke beperking Probleem ‘in’ de persoon -­‐ syndroom -­‐ geneLsche afwijking -­‐ ontwikkelingsstoornis centraal zenuwstelsel -­‐ intelligenLetekort -­‐ ontwikkelingsachterstand -­‐ tekort aan vaardigheden weinig tot niet beïnvloedbaar Pathologische modellen Probleem oplossen – fixen – repareren -­‐ accepteren… van
  • 5. De Context Wetenschappelijke ontwikkelingen Sociaal-­‐ecologische modellen van verstandelijke beperking Probleem in de interac8e ‘persoon-­‐omgeving’ -­‐ verhouding tussen competenLes van de 5 persoon en verwachLngen in seVngs -­‐ funcLoneren is dynamisch, aXankelijk van de seVng en ontwikkeling persoon -­‐ omgeving en ondersteuning bepalen mee (kansen, belemmeringen) van het funcLoneren Beïnvloedbaar door ondersteuning! Bevorderen van kwaliteit van bestaan… naar
  • 6. 6 Sociaal-­‐ecologisch model van de omgeving macrosysteem exosysteem mesosyseem microsysteem Persoon chronosysteem (U. Bronfenbrenner)
  • 7. 7 Sociaal-­‐ecologisch model macrosysteem exosysteem mesosyseem Persoon chronosysteem (U. Bronfenbrenner) Microsysteem: microsystemen SeVng = Plaats Face-­‐to-­‐face relaLes Elementen = AcLviteit Rol interpersoonlijke relaLes
  • 8. 8 Sociaal-­‐ecologisch model macrosysteem exosysteem mesosyseem Persoon chronosysteem (U. Bronfenbrenner) microsystemen Mesosysteem: RelaLes tussen 2 of meer seVngs Zoals: thuis, school, werk, buurt, vriendengroep,…
  • 9. 9 Sociaal-­‐ecologisch model macrosysteem exosysteem mesosyseem Persoon chronosysteem (U. Bronfenbrenner) microsystemen Exosysteem SeVngs buiten de persoon maar die wel invloed uitoefenen op de seVngs waarin de persoon zich bevindt Zoals: zorgorganisaLe, werk van ouders, schoolbestuur, zorgkantoor…
  • 10. 10 Sociaal-­‐ecologisch model macrosysteem exosysteem mesosyseem Persoon chronosysteem (U. Bronfenbrenner) microsystemen Macrosysteem Gemeenschappelijk tussen micro-­‐, meso-­‐,en exo-­‐ systemen op niveau van cultuur, waarden, regels… ‘Doorwerkende’ cultuur… Zoals: wegelijke kaders, zorgvisie, sociaal-­‐poliLeke kaders; bijvoorbeeld: neo-­‐liberale klimaat, ‘New Public Management’ (marktwerking, controle, kostenbeheersing…)
  • 11. 11 2. Maatschappelijke ontwikkelingen 1948 -­‐ Universele Verklaring van de Rechten van de Mens 1971 -­‐ Universele Verklaring van de Rechten van Verstandelijk Gehandicapten 1975 -­‐ Universele Verklaring van de Rechten van Mensen met een Handicap 1994 -­‐ Standard Rules on the EqualizaLon of OpportuniLes for Persons with DisabiliLes 2006 -­‐ Conven8on on the rights of persons with disabili8es 1996 / 2003 -­‐ Equal opportuniLes for people with disabiliLes: a European acLon plan 2004 – Included in society (deïnsLtuLonalisering) De Context
  • 12. 12 Maatschappelijke ontwikkelingen Op niveau samenleving: • volwaardig deel uitmaken van de samenleving: ‘burgerschap’ • toegang tot alle hulpbronnen (economisch, sociaal, cultureel, zorg) • zoveel mogelijk gebruik van algemene voorzieningen • parLcipaLe: deelname aan het maatschappelijke leven • Func/e van beleid en zorgsystemen Op niveau individu: • Kwaliteit van Bestaan • Func/e van individuele ondersteuning!
  • 13. 158 landen hebben ondertekend (België en Nederland op 30 maart 2007) 150 landen hebben geraLficeerd (België op 2 juli 2009 -­‐ Nederland ????) Ar8kel 1 Universeel waardenkader voor poli8eke, sociale, wetenschappelijke en professionele ac8viteiten. Bevorderen en beschermen van het gelijkheidsbeginsel in de maatschappelijke parLcipaLe van alle personen met een handicap. Ar8kelen 2 en 3 DefiniLes en een aantal algemene principes. Ar8kelen 4 tot 32 Belichten verschillende domeinen van de samenleving, van gezondheid en inclusief onderwijs over werk tot socio-­‐culturele acLviteiten. In elk van deze domeinen wordt toegelicht welke streefdoelen voorop gesteld worden om in dat domein de parLcipaLemogelijkheiden van personen met een beperking op gelijkwaardige basis mogelijk te maken. Ar8kelen 33 tot 39 MonitoringorganisaLes op verschillende niveaus en rapportering over gemaakte vooruitgang in elke betrokken regio. hgp://www.rijksoverheid.nl/documenten-­‐en-­‐publicaLes/kamerstukken/2008/03/18/vn-­‐verdrag-­‐inzake-­‐de-­‐rechten-­‐van-­‐personen-­‐met-­‐een-­‐ handicap.html
  • 14. RelaLe tussen de Kwaliteit van Bestaan domeinen en het VN-­‐Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap Domeinen Kwaliteit van Bestaan UN-Verdrag artikelen Personlijke ontwikkeling Art 24 Zelfbepaling Art 14, 19, 21 Interpersoonlijke relaties Art 23 Sociale inclusie Art 8, 9, 18, 20, 27, 29, 30 Rechten Art 5, 6, 7, 10, 11, 12, 13, 15 Emotioneel welzijn Art. 16, 17 Fysiek welzijn Art 16, 25, 26 Materieel welzijn Art 22, 28 Schalock, R., Luckasson, R., Bradley, V., BunLnx, W., Lachapelle, Y. et al. (2012). User’s Guide to Accompany the 11th Edi/on of Intellectual Disability: Defini/on, Classifica/on, and Systems of Supports. Applica/ons for Clinicians, Educators, Organiza/ons Providing Supports, Policymakers, Family members and Advocates, and Health Care Professionals. Washington: AAIDD.
  • 15. 15 De Context 3. OrganisaLe ontwikkelingen
  • 16. algemene diensten winkelen wonen onderwijs vrije tijdsbesteding werk gezondheidszorg familie en relaties Samenleving
  • 17. algemene diensten winkelen wonen onderwijs vrije tijdsbesteding werk gezondheidszorg familie en relaties Samenleving
  • 18. wonen winkelen onderwijs ontspanning famile en relaLes werk Instelling wonen werk ontspanning gezondheidszorg onderwijs gezondheidszorg professionals Dagcentra Wooncentra Beschermd werken Model A algemene diensten
  • 19. algemene diensten winkelen wonen onderwijs vrije tijdbesteding werk gezondheidszorg familie en relaties Model B Professionele ondersteuning faciliteert
  • 20. algemene diensten winkelen wonen onderwijs vrije tijd werk gezondheidszorg Familie en relaties Model B+ Professionele ondersteuning faciliteert
  • 21. Cultuurverandering in professionele hulpverlening aan mensen met een verstandelijke beperking : van zorg naar ondersteuning -­‐ van ‘zorgen voor’ naar ‘zorgen dat’ Zorg Ondersteuning Alternatieven buiten samenleving Inclusie en participatie in samenleving Inpassen in programma’s en voorzieningen Geïndividualiseerde ondersteuning Gespecialiseerde hulpverlening Gewone èn gespecialiseerde ondersteuning Doel: Opvangen – Verzorgen - Ontwikkelen Doel: Kwaliteit van bestaan ‘Patiënt’ – ‘Leerling’ ‘Medeburger’ Persoon ‘ontvangt’ Empowerment – Eigen regie Professionele bureaucratieën Klantgerichte organisaties Informatie opslaan Informatie delen Professional=expert, moet probleem ‘fixen’ Professional is ondersteuningspartner Gedelegeerd aan professionals Inspanning van de hele samenleving Zorgen voor Zorgen dat
  • 22. 22 De Context 4. Structuur van het ondersteuningsproces Vier centrale vragen
  • 23. Vier centrale vragen in de prakLjk van de gehandicaptenzorg 1. Welke zijn de beperkingen en de mogelijkheden in het funcLoneren van de persoon? 2. Welke zijn zijn/haar ondersteuningsbehoeren ? 3. Hoe wordt de ondersteuning het best gepland en gegeven (persoonlijk ondersteuningsplan inclusief behandelplan) ? 4. Is de persoon er beter van geworden (effecten – uitkomsten van ondersteuning) ?
  • 24. 24 Wat is er aan de hand? Ondersteuningscyclus 4 centrale vragen…
  • 25. 1. Wat is er aan de hand? Assessment van funcLoneren • AAIDD-­‐Model • WHO-­‐ICF • DSM-­‐5
  • 26. 2. Wat is nodig? Assessment van ondersteuningsbehoeren 1. Persoonlijke wensen, doelen, voorkeuren, waarden ? 2. Professionele vise op individuele ondersteuningsbehoeren ? Domeinen: • Huiselijke acLviteiten (wonen), • Samenleving (parLcipaLe), • Leren en ontwikkeling, • Werken / dagbesteding, • Gezondheid en Veiligheid, • Sociale acLviteiten en contacten, • BelangenbeharLging, • Speciale Medische behoeren • Speciale GedragsmaLge behoeren 3. Risico’s – risicoanalyse
  • 27. 3. Methodieken ondersteuning (voorbeelden) Methodieken gericht op versterken eigen kracht van cliënt en netwerk ‘Eigen Kracht’-­‐ ‘Community Support’ – ‘Wraparound Care’... Methodieken gericht op Kwaliteit van Bestaan AcLve Support – Sociale netwerkontwikkeling – ‘Vlaskamp’ – ‘Hooi op je vork’ – Eigen IniLaLef Model – Oplossingsgericht werken... Specifieke behandelmethodieken Gedragstherapie – Triple C – Systeemtherapie -­‐ AsserLve Community Training – Psychiatrische behandelvormen… EclecLsche aVtude! Community Support Wraparound Care Solu/on Focused Support (F)ACT Triple C
  • 28. 4. Uitkomst-­‐evaluaLe Wat is de persoon (in zijn/haar leven) opgeschoten?
  • 29. 5. ImplicaLes voor behandeling De Context Ontwikkelingen in TheoreLsche modellen van ‘verstandelijke beperking,’ Waardenkaders zoals ‘kwaliteit van bestaan’, ‘inclusie’ en ‘parLcipaLe’ en Veranderingen in de organisaLe van ‘zorg’ aan mensen met een verstandelijke beperking… …hebben de context voor behandeling van probleemgedrag en psychiatrische stoornissen veranderd: van klinisch denken (‘welke behandeling en voorziening past bij dit probleem’) naar persoonsgerichte, interdisciplinaire en team-­‐gebaseerde ondersteuning die rekening houdt met de brede sociaal-­‐ecologische context en zoveel als mogelijk plaatsvindt in de samenleving. Maar… wat betekent dit voor mensen met ernsLge gedragsproblemen? TradiLoneel: ‘een efficiënt behandelplan reduceert snel en veel probleemgedrag’ Nu: ‘een efficiënt behandelplan draagt bij tot de kwaliteit van bestaan van de persoon’ (ook 29 wanneer het probleemgedrag niet is verdwenen of weinig afneemt) à de persoon heer een beter leven, heer betere kansen, regie, competenLes, wederkerige relaLes… Ondersteuningsplannen (en daarbinnen, behandelplannen) zijn mulLdimensioneel en richten zich op meer dan het probleemgedrag op zich.
  • 30. 30 ImplicaLes voor behandeling ProacLeve en reacLeve strategieën ProacLeve strategieën zijn gericht op veranderingen op langere termijn ReacLeve strategieën zijn gericht op beheersen van gedrag wanneer dat zich voordoet ProacLeve strategieën • Ecologische veranderingen: aanpassingen in de fysieke, interpersoonlijke, behandel-­‐ omgeving… gericht op het bereiken van een betere ‘fit’ tussen de persoon en zijn/haar seVng(s) (groepsgrooge, -­‐samenstelling, lawaai, drukte, locaLe, relaLes, zinvolheid, risico’s…) • PosiLeve programmering: veranderingen in de vaardigheden / competenLes van de persoon – adapLeve vaardigheden gerelateerd aan werk, sociale interacLe, communicaLe, huiselijke acLviteiten, gezondheid, parLcipaLe in de samenleving (winkelen, wandelen, gebruik voorzieningen), opkomen voor belangen…) – veranderen van specifiek probleemgedrag (omgaan met frustraLe, kriLek, uitstel, afscheid…) • Gerichte ondersteuning: niet-­‐aversieve gedragstherapie, selecLeve bekrachLging, token economy, medicamenteuze ondersteuning, dieet, inzet hulpmiddelen… ReacLeve strategieën • Management van de situaLe – gericht op korte termijn effect Maakt volwaardig deel uit van de ondersteuning
  • 31. Nederlands Tijdschrift voor de Zorg aan mensen met verstandelijke beperkingen Themanummer Forensische zorg voor mensen met LVB Eindredactie: Robert Didden ◗ Redactioneel 283 ◗ Middelengebruik en delictgedrag bij forensische cliënten met een lichte verstandelijke beperking J.E.L. Van der Nagel, N. van Duijvenbode, M. Trentelman en R. Didden 288 ◗ Voorgeschiedenis en victimisatie bij vrouwen met een lichte verstandelijke beperking (LVB): Een vergelijking met vrouwen zonder een LVB en mannen met een LVB M. de Jong, B. Hogeveen, V. de Vogel en R. Didden 305 ◗ Forensische (F)ACT voor mensen met een lichte verstandelijke beperking Een beschrijving van de aard en ernst van de problematiek van de cliëntenpopulatie L. Neijmeijer, J. Verwoerd, O. Has, D. Eskes en R. Didden 323 Opinie ◗ Integratie van mensen met verstandelijke beperkingen is noodzakelijk en onafwendbaar Martin Schuurman 340 ◗ Boekbespreking 346 ◗ Berichten 351 ◗ Agenda 354 ◗ Publicaties 356 Themanummer Forensische zorg voor mensen met een Lichte Verstandelijke Beperking ◗ Middelengebruik en delictgedrag ◗ Victimisatie ◗ Forensische (F)ACT ◗ Opinie: Integratie als keuze 40 jaar NTZ Nederlands Tijdschrift voor de Zorg aan mensen met verstandelijke beperkingen Jaargang 40, nr. 4 - december 2014
  • 32. Dr. Wil H.E. BunLnx BunLnx Training & Consultancy Contact www.bunLnx.org btc@bunLnx.org NTZ NTZ abonnement – www.ntzonline.nl of contacteer Sonja Geurts s.geurts@vangorcum.nl
  • 33. 33 Wat is er aan de hand? Bijlage Mini-­‐cursus ‘van rechts naar links denken’ © W. BunLnx 2014
  • 34. Een handige manier om de ondersteuningscyclus te oefenen en in de prakLjk te brengen is het ‘van rechts naar links denken’… Van stap 4 naar stap 1… 4. Welke uitkomsten worden gewenst? Ieder mens streer naar geluk. Met ‘geluk’ wordt dan niet bedoeld, korte momenten van extase of een genotsgevoel maar een tevreden gevoel met het leven in het algemeen. ‘Leven’ heer vele aspecten. Het ’kwaliteit van bestaan’ model (Schalock) met de 8 domeinen is een hulpmiddel om dat begrip toegankelijk te maken. Het gaat om 8 waarde-­‐gebieden. Dat zijn domeinen waar mensen waarde aan ontlenen; die belangrijk zijn; waar zij tevredenheid kunnen opbouwen. Wat iedereen precies in het eigen leven waardeert kan natuurlijk zeer verschillend zijn. Kwaliteit van bestaan is subjecLef. Hoe belangrijk subjecLeve tevredenheid met het eigen bestaan ook is, de samenleving kent ook objecLeve normen met betrekking tot een goed bestaan. Denk bijvoorbeeld aan bouweisen met betrekking tot huisvesLng, minimum inkomen, gezondheid en voeding, leerplicht, werkomstandigheden… Met wegen, regels en voorzieningen bepaalt de Samenleving mee wat een ‘goede kwaliteit van bestaan’ is. Bij kwaliteit van bestaan gaat het dus om zowel objecLeve als subjecLeve waarden. En ook om persoonlijke voorkeuren van mensen (wat iemand meer of minder belangrijk vindt).
  • 35. Een handige manier om de ondersteuningscyclus te oefenen en in de prakLjk te brengen is het ‘van rechts naar links denken’… Van stap 4 naar stap 1… 3. Hoe ondersteuning plannen en realiseren om uitkomsten te bevorderen? Mensen met een verstandelijke beperking hebben meer dan andere mensen hulp nodig om een goede kwaliteit van bestaan te bereiken. Het plannen van die hulp, hoe die het best gegeven kan worden, wie daarbij een rol spelen, welke middelen daar bij worden ingezet; hoe ondersteuning in de Ljd wordt gepland; hoe ondersteuning gevolgd en geëvalueerd worden… dat alles maakt deel uit van een ondersteuningsplan. Ieder mens verschilt; en iedere persoon met een beperking heer weer andere ondersteuning nodig. Daarom is een ondersteuningsplan per definiLe een persoonlijk plan. Zo’n plan is wenselijk om ondersteuning goed te kunnen organiseren. Meestal zullen meerdere mensen en misschien ook organisaLes betrokken zijn. Een ondersteuningsplan is een hulpmiddel om overzicht te houden. Een ondersteiuningsplan is alLjd een ‘artefact’. De belangrijkste afspraken die professionele ondersteuners met de cliënt en zijn/haar vertegenwoordiger maken staan in het ondersteuningsplan. Professionele ondersteuners gebruiken soms meer gedetailleerde werkplannen en ook behandelplannen. Die zijn vaak specifieker of technischer. Werk-­‐ en behandelplannen horen bij een ondersteuningsplan.
  • 36. Een handige manier om de ondersteuningscyclus te oefenen en in de prakLjk te brengen is het ‘van rechts naar links denken’… Van stap 4 naar stap 1… 2. Welke zijn de ondersteuningsbehoeQen van de persoon? Ondersteuning wordt niet zo maar gegeven. Het is nooit standaard. Ondersteuning is ergens op gebaseerd. Natuurlijk is ondersteuning gericht op het bevorderen van de kwaliteit van bestaan van de persoon. Daarom is nodig dat we weten wat daar voor nodig is; wat de behoere aan ondersteuning is. Om een ondersteuningsplan te kunnen maken moeten we weten welke ondersteuning iemand nodig heer; en hoeveel; hoe vaak; wanneer wel en wanneer niet. De ondersteuning die een persoon nodig heer hangt vooral af van twee dingen: • De wensen, ambiLes, interesses, eigen doelen van de persoon met een beperking. Wat wil hij/zij bereiken; wat wil hij/zij meer in het leven; wat wil de persoon veranderen aan zijn/haar huidige situaLe; op welke gebieden wil de persoon meer tevredenheid over zijn/ haar bestaan verkrijgen? • Wat vinden professionals vanuit hun eigen perspecLef dat de persoon nodig heer aan ondersteuning? Die vraag geldt niet alleen de wens-­‐gebieden van de persoon. Zij geldt vooral voor de ‘objecLeve’ aspecten van kwaliteit van bestaan. Als de ondersteuningsbehoeren van de persoon vanuit deze twee perspecLeven duidelijk zijn kan er gewerkt gaan worden aan een ondersteuningsplan. Daar kijken we hoe aan die behoeren concreet tegemoet gekomen kan worden.
  • 37. Een handige manier om de ondersteuningscyclus te oefenen en in de prakLjk te brengen is het ‘van rechts naar links denken’… Van stap 4 naar stap 1… 1. Welke problemen heer de persoon in het funcLoneren? Ieder mens heer ondersteuning nodig. Maar mensen met een (verstandelijke) beperking hebben extra behoere aan ondersteuning (anders, méér). Dat komt voort uit aanwezige stoornissen (zintuiglijk, motorisch, verstandelijk, emoLoneel…), door beperkingen in acLviteiten (lezen, schrijven, communiceren, zich verplaatsen, tellen…), door parLcipaLeproblemen (om te winkelen, naar school gaan, te werken, te wonen, het huishouden te doen…). Het funcLoneren kan op al deze gebieden worden beïnvloed door een aandoening (syndroom van Down, Epilepsie, Fragile-­‐X, bijkomende ziekte, psychiatrisch beeld…) maar ook door de aard van de omgeving (waar iemand woont, aVtudes ten overstaan van mensen met een beperking, aan-­‐ of afwezigheid van ondersteuning, iemands sociale netwerk, toegang tot voorzieningen…) en ook door persoonlijk factoren (zoals man of vrouw zijn, ras, geloof, karakter, levenssLjl…). Om te begrijpen welke ondersteuning iemand nodig heer is het nodig dat we weten waar die behoere aan ondersteuning vandaan komt. Wat zijn de problemen in iemands funcLoneren? Daarom is het goed om systemaLsch te kijken naar problemen in het funcLoneren en gelijkLjdig naar iemands mogelijkheden en bijzondere talenten. Als we daar zicht op hebben begrijpen we beter waar de ondersteuningsbehoeren bij een bepaalde persoon vandaan komen.