1. ΙΝΔΙΑΝΟΙ
Της Βόρειας Αμερικής
NATIVE AMERICANS
Με την ονομασία Ινδιάνοι συνηθίζεται
να αποκαλούνται γενικά οι ιθαγενείς
πληθυσμοί της Αμερικής πριν την ανακάλυψή της από τους
Ευρωπαίους στα τέλη του 15ου αιώνα. Με την ίδια ονομασία
αποκαλούνται μέχρι και σήμερα ορισμένες εθνικές μειονότητες, των
οποίων οι ρίζες προέρχονται από τους ιστορικούς αυτούς λαούς.
Ορισμένοι από αυτούς τους ιθαγενείς διατηρούν μέχρι σήμερα ένα
νομαδικό τρόπο ζωής, ενώ κάποιοι άλλοι αναζήτησαν μόνιμη διαμονή
δημιουργώντας μικρές κοινότητες και χωριά, ενώ σε κάποιες περιοχές
κατάφεραν να οργανωθούν σε μεγαλύτερες κοινότητες, ακόμα και
πόλεις, με πολιτική οργάνωση. Η ονομασία προέρχεται από την
πεποίθηση του Κολόμβου ότι έφτασε στην Ινδία, ενώ στην
πραγματικότητα είχε φτάσει στην Αμερική και ότι οι κάτοικοι που
συνάντησε είναι Ινδοί.
Με την εισβολή από την Ευρώπη εξαπλώθηκαν επιδημίες, όπως
η ευλογιά, ο τύφος, η ιλαρά κι η διφθερίτιδα, οι οποίες
αφάνισαν έως και 110 εκατομμύρια ιθαγενών της Αμερικής.
2. Προέλευση των ιθαγενών
Με βάση ανθρωπολογικές, γενετικές και γλωσσικές μελέτες,
οι ειδικοί συμφωνούν ότι οι περισσότεροι ιθαγενείς της
Αμερικής προέρχονται από πληθυσμούς που πιθανότατα
μετανάστευσαν από τη Σιβηρία και πέρασαν από το
Βερίγγειο πορθμό περίπου 9.000-15.000 χρόνια πριν.
Ευρωπαϊκός αποικισμός
Η Αμερική ανακαλύφτηκε από το μεγάλο εξερευνητή και
θαλασσοπόρο Χριστόφορο Κολόμβο το 1492, στην
προσπάθειά του να φτάσει στις
Ινδίες.
Τότε, ζούσαν εκεί, διάφορες φυλές
ιθαγενών, οι Ινδιάνοι.
3. Συγκεκριμένα οι Ινδιάνοι της Βόρειας Αμερικής που ήταν οι
Απάτσι, Σιου, Μοϊκανοί, Ινουίτ(Εσκιμώοι), Αζτέκοι και Μάγια
κ. ά., μαζί με αυτούς της Νότιας Αμερικής ανέρχονταν σε 30
ή 45 εκατομμύρια.
Στην Αμερική έφτασαν πρώτα οι Άγγλοι, οι Ιρλανδοί, οι
Γάλλοι, και οι Ισπανοί.
Ο ευρωπαϊκός αποικισμός της αμερικανικής ηπείρου άλλαξε
για πάντα τη ζωή και τον πολιτισμό των ιθαγενών λαών.
Από το 15ο μέχρι το 19ο αιώνα, οι γηγενείς πληθυσμοί
ρημάζονταν από ασθένειες, εκτοπίσεις, τις πολεμικές
διαμάχες και την υποδούλωσή τους από τους Ευρωπαίους.
Οι πρώτοι ιθαγενείς που ήρθαν σε επαφή με το Χριστόφορο
Κολόμβο ήταν 250.000 μέλη της φυλής Αραουάκοι.
Υποδουλώθηκαν κι ο πολιτισμός τους είχε αφανιστεί μέχρι
το 1650, ενώ μέχρι το 1550 διασώθηκαν μόνο 500
ιθαγενείς.
4. Με τα αποικιακά ευρωπαϊκά ρεύματα εξαπλώθηκαν
επιδημίες στους ιθαγενείς πληθυσμούς, οι οποίοι δεν
είχαν κανένα είδος ανοσίας. Συνηθισμένες ασθένειες,
όπως η ιλαρά κι η ανεμοβλογιά, αλλά και πιο
επικίνδυνες, όπως η ευλογιά, αποδεικνύονταν
φονικές για τους ιθαγενείς. Ορισμένοι ιστορικοί
υπολογίζουν πως μέχρι και το 80% κάποιων γηγενών
πληθυσμών πέθανε από ασθένειες που ήρθαν από
την Ευρώπη.
5. Πολιτισμός:
Η γλώσσα, η ενδυμασία και τα έθιμα μπορεί να ποικίλουν
από τη μια φυλή στην άλλη, ωστόσο υπάρχουν κάποιες
ομοιότητες ανάμεσα στους ιθαγενείς της Αμερικής.
Οι πιο αρχαίες παραδόσεις και τα ποιήματα τους μας
μιλάνε για ένα μεγάλο σύνολο λαών που οι ρίζες του
φτάνουν στην Ατλαντίδα.
Η διαφορετικότητα τους δεν βρίσκεται τόσο στο μυστήριο της
καταγωγής τους όσο στο ότι γι΄ αυτούς όλα τα πράγματα
ήταν ζωντανά και είχαν ψυχή ενώ θεωρούσαν ότι η Γη τους
φιλοξενεί και οι ίδιοι αποτελούν ένα μέρος της μόνο και όχι
ότι είναι εξουσιαστές της.
Γι’ αυτούς δεν υπήρχαν "καλοί" και "κακοί" θεοί αλλά μόνο
δυνάμεις που συνεργάζονταν ή συγκρούονταν για την
συμπαντική αρμονία.
Πίσω απ’ τη επιβλητικότητα ενός ψηλού βουνού, την δύναμη
μίας καταιγίδας, το μουρμουρητό ενός ρυακιού ή την
ομορφιά ενός λουλουδιού αλλά και πίσω από καθετί που
τους συνέβαινε βρισκόταν κρυμμένο ένα πνεύμα.
Έτσι και η πιο μικρή πράξη της καθημερινής ζωής έπαιρνε
το χαρακτήρα μίας ιερής πράξης.
Αυτός ο λαός χωρίζονταν σε πολλές μεγάλες οικογένειες
(φυλές) η καθεμία από τις οποίες είχε ένα ιδιαίτερο
χαρακτηριστικό.
Η γλώσσα, η ενδυμασία και τα έθιμα μπορεί να ποικίλουν
από τη μια φυλή στην άλλη, ωστόσο υπάρχουν κάποιες
ομοιότητες ανάμεσα στους ιθαγενείς της Αμερικής.
6. ΈΈθθιιμμαα
Όσο και να τους θεωρούμε πρωτόγονους, στη φάση της
λίθινης εποχής, οι Ινδιάνοι έπρεπε να τηρούν πολύ
αυστηρά έθιμα. Αυτά άρχιζαν μόλις μετά την γέννηση.
Από τη στιγμή της γέννας, η γυναίκα απομονωνόταν μέσα σε
μια μικρή καλύβα καμωμένη από φυλλώματα κι εκεί έμενε
μόνη για αρκετές μέρες. Ποτέ ο άντρας δεν πλησίαζε αυτή
την καλύβα. Όταν το παιδί ήταν ασθενικό κι αδύνατο, η
μητέρα τρυπούσε τις σόλες των παπουτσιών της για να το
εμποδίσει να φύγει (δηλαδή να πεθάνει).
Εκτός από ιδιαίτερες περιπτώσεις, ο άντρας ποτέ δεν
κρατούσε το πρώτο του (παιδικό) όνομα. Κατακτούσε το
ανδρικό του όνομα στην πρώτη του πολεμική επιχείρηση.
Οι Ινδιάνοι στόλιζαν το κεφάλι τους με φτερά χρυσαετού.
Οι πολεμιστές έδειχναν τη γενναιότητά τους φορώντας φτερά
από αυτά τα δυνατά αρπακτικά.
Τα έκοβαν και τα έβαφαν με διάφορους τρόπους, ώστε να
κοινοποιούν τις πολεμικές τους ικανότητες.
Τέχνη και μουσική
Στη Βόρεια Αμερική, η ινδιάνικη μουσική είναι σχεδόν
μονοφωνική, αλλά υπάρχουν εξαιρέσεις. Τα μουσικά όργανα
που χρησιμοποιούνται συνήθως είναι τύμπανα και
φλογέρες. Στην Κεντρική Αμερική και το Μεξικό, η μουσική
συνήθως ήταν πεντατονική και χρησιμοποιούνταν κυρίως
τύμπανα και φλογέρες, με την απουσία έγχορδων οργάνων.
7. Η ινδιάνικη τέχνη συνεισφέρει σε πολλούς τομείς, όπως στην
αγγειοπλαστική, στη ζωγραφική, στη γλυπτική, στη
χαρακτική, στην κατασκευή κοσμημάτων κλπ.
Γεωργία: Με το πέρασμα των χρόνων, αναπτύχθηκε
από τους ιθαγενείς η καλλιέργεια φυτών, τα οποία πλέον
είναι παγκοσμίως διαδεδομένα. Ένας μεγάλος αριθμός των
αγροτικών αυτών προϊόντων διατηρεί στην αγγλική και την
ελληνική γλώσσα την αρχική τους ονομασία στη γλώσσα
Νάουατλ. Ορισμένα από τα προϊόντα αυτά είναι: η ντομάτα,
η πατάτα, το αβοκάντο, το κακάο, η βανίλια, ο ανανάς, και
ορισμένα είδη της πιπεριάς όπως το τσίλι, η πάπρικα κι η
παπάγια.
Η εξόντωση των ιθαγενών
Σαν είδος υπό εξαφάνιση μπορούν να
χαρακτηριστούν οι Ινδιάνοι, μια και 300 περίπου
χρόνια βρίσκονται σκλαβωμένοι και κυνηγημένοι από
τους λευκούς κατακτητές τους.
8. Θύματα και αυτοί της ιμπεριαλιστικής πολιτικής των
ευρωπαίων, θεωρήθηκαν όπως και οι Αφρικανοί
αργότερα πρωτόγονοι και ζώα. Ένας άδικος
χαρακτηρισμός, μια και η λέξη πρωτόγονο αναφέρεται
σε κάτι μη εξελιγμένο. Αντιθέτως οι Ινδιάνοι είχαν
αναπτύξει μεγάλο πολιτισμό, όπως π. χ. Μάγιας,
Ίνκας και είχαν αναπτύξει κυρίως τις ανθρώπινες
αξίες που είναι αξίες αρκετά σύνθετες και
επεξεργασμένες.Η πρώτη επαφή με τους Ινδιάνους
έγινε στις 12 Οκτωβρίου 1492 από το Χριστόφορο
Κολόμβο. Μετά από αυτή την επαφή, o αριθμός των
πιονιέρων που έφταναν στη νέα ήπειρο αυξάνεται
ραγδαία. Η αποστολή ιεραποστόλων από την
εκκλησία έγινε λίγο αργότερα, το κακό όμως που
έκανε ήταν μεγάλο. Με τη διαστρεβλωμένη
προπαγάνδα τους προς τον αμαθή τότε νέο
ευρωπαϊκό πληθυσμό, θεώρησαν ότι κάθε
υπανάπτυκτη φυλή σύμφωνα με τα δικά τους
κριτήρια, πρέπει να διοικείται από μια πιο
ανεπτυγμένη. Έτσι οι Ινδιάνοι θεωρήθηκαν ικανοί
μόνο για δούλοι. αυτό το συμπέρασμα είναι δείγμα
του ρατσισμού και του εγωισμού μιας Ευρώπης που
εκείνη την εποχή έμπαινε στο δρόμο της πολιτισμικής
αναγέννησης. Όμως αν κανείς ζούσε με τους Ινδιάνους
και μάθαινε λίγα για τον τρόπο ζωής τους, σίγουρα θα
τους χαρακτήριζε “Χριστιανούς”. Γιατί υπάκουαν στις
δέκα εντολές χωρίς να τις έχουν διαβάσει ή να τις
έχουν ακούσει στο κήρυγμα κάποιας εκκλησίας. Γιατί
ποτέ δεν έλεγαν ψέματα, ούτε σκότωναν χωρίς λόγο
9. άλλο από την τροφή τους και δεν έκλεβαν, και η
μεγαλύτερη αμαρτία σε κάθε ινδιάνικη κοινωνία ήταν
να μην βοηθήσεις πεινασμένο. Γι’ αυτό όταν ήρθαν τα
πρώτα φύλα Αφρικανών και γνώρισαν και αυτοί την
σκλαβιά, όταν δραπέτευαν, έβρισκαν πάντα ασφαλές
καταφύγιο στα χωριά των Ινδιάνων.
Το μεγαλύτερο ίσως αίτιο της εξολόθρευσης των Ινδιάνων
ήταν η ανάγκη που είχαν οι λευκοί κατακτητές για χρήμα και
για νέο έδαφος γόνιμο για να καταπατηθεί και να
κατακτηθεί. Ο,τι δεν καταλαβαίνουν οι Ευρωπαίοι το
καταστρέφουν και ο,τι ποθούν το παίρνουν με τη βία. Έτσι
έγινε και με τη γη των Ινδιάνων και τους ίδιους τους
Ινδιάνους. Οι Ινδιάνοι που χρησιμοποιούσαν ο,τι τους
προσέφερε η μητέρα, Γη το αξιοποιούσαν, καλλιεργούσαν το
έδαφος και έπαιρναν ο,τι ήταν αναγκαίο από αυτό. Δεν
έκοβαν δέντρα συχνά παρά έπαιρναν αυτά που είχαν πέσει
κάτω ή ήταν πολύ γέρικα. Το κρέας που έτρωγαν ήταν
κυρίως από βουβάλια, που η χρήση τους δεν σταμάταγε
μόνο σ’ αυτό, γιατί για τους Ινδιάνους το βουβάλι είχε 17
διαφορετικές χρήσεις. Όταν όμως ήρθαν οι λευκοί στην
Αμερική, τους έπνιξε η απληστία και έπεσαν πάνω στη γη
και στους Ινδιάνους σαν κοράκια.
Τη γη κατάφεραν να την κατακτήσουν και άρχισαν να
χτίζουν πάνω στις καλλιέργειες των Ινδιάνων πόλεις,
αραίωσαν τα δάση γύρω τους για να χωρέσουν και για
να βρουν ξύλα για τα σπίτια. Οι Ινδιάνοι φαίνονταν
10. στους λευκούς εργατικά χέρια και όσοι υπέγραφαν
αναγκάζονταν να πάρουν τα όπλα, να αφήσουν τον
ειρηνικό χαρακτήρα τους και να γίνουν πολεμιστές.
Θέλοντας οι Ευρωπαίοι την Αμερική δική τους άρχισαν
ένα μανιακό κυνηγητό των Ινδιάνων που οδήγησε
στην καταστροφή 180 και περισσότερων φυλών. Η
καταστροφή δεν ήταν μόνο υλική αλλά και
πολιτιστική. Καταστράφηκαν πολιτισμοί χιλιάδων
χρόνων χωρίς να έχει μείνει τίποτα από την
κληρονομιά τους. Η αντίσταση ήταν μικρή από μεριάς
των Ινδιάνων, καθώς οι φυλές τους ήταν ως επί το
πλείστον ειρηνικές και οι φυλές που ασπάστηκαν την
τύχη του πολέμου ήταν μικρές και λίγες. Έτσι οι
Ευρωπαίοι παρέλαυναν στη νέα ήπειρο αφήνοντας
πίσω τους πτώματα απ’ όπου περνούσαν. Οι λευκοί
ποτέ δεν έμαθαν ότι το χρώμα και η γλώσσα δεν
κάνουν τη διαφορά και για τους ίδιους λόγους
σκότωναν και τους Αφρικανούς, που σε αντίθεση με
τους Ινδιάνους δεν είχαν δυνατότητα αντίστασης.
Τα επόμενα χρόνια, μετά την κύρια εγκατάσταση των
λευκών στην αμερικανική ήπειρο, οι Ινδιάνοι
κατηγορούνται από την εκκλησία ως ασκητές μαγείας
και φανατικοί ειδωλολάτρες. Όμως και αυτό ήταν ένα
άλλοθι για την απαίδευτη τότε κοινωνία της Ευρώπης,
που η μεγάλη και τυφλή πίστη στα λόγια της
εκκλησίας και κυρίως ο πουριτανισμός και το δόγμα
του “πίστευε και μη ερεύνα” έκανε τον απαίδευτο
λαό της Αμερικής να καταδιώξει τους Ινδιάνους σαν
11. δαίμονες. Οι Ινδιάνοι δεν ήταν φανατικοί
ειδωλολάτρες, ούτε ασκητές μαγείας, γιατί πίστευαν
στο Θεό και πίστευαν ότι ζούσαν με Αυτόν ανάμεσα
στη φύση. Ποτέ δε χρειάστηκε να φτιάξουν ναούς για
να Τον λατρέψουν, γιατί έβλεπαν το θεό τους στον
ουρανό και τη γη και είχαν για ναούς τις πεδιάδες και
τα δάση.
Όσο για τους μαύρους-γιατρούς ή Σαμάνους της φυλής ήταν
υπεύθυνοι για τη θεραπεία των αρρώστων, για την
ενηλικίωση των νεαρών Ινδιάνων και για τους θαυμάσιους
χορούς τους. Το μόνο μυστικιστικό στοιχείο στην κοινωνία
των Ινδιάνων ήταν η πίστη τους σε αρχαία πνεύματα, που
τα Θεωρούσαν άγια και ο Σαμάν ήξερε πώς να τα καλεί και
πώς να τα διώχνει, καλά και κακά. Ανάλογα, οι Ινδιάνοι δεν
είχαν δαίμονες πριν τους φέρουν οι λευκοί.
Οι Ευρωπαίοι παραμένουν τυφλοί, δε δέχονται να
αντικρίσουν την αλήθεια. Η ματαιοδοξία, η εξιδανίκευση του
πλούτου και της δόξας, ο πουριτανισμός που στη νέα
ήπειρο μεγαλώνει, τους τυφλώνει και συνεχίζει να είναι η
κύρια δύναμη της καταστροφής των ινδιάνικων φυλών. Οι
Ινδιάνοι δεν ενδιαφέρονται για τον πολιτισμό, για τη
θρησκεία και την τεχνολογία των λευκών και οι αρχές
ικανοποιούνται από την ιδέα αυτή και δικαιολογούν τη
γενοκτονία. Για να γίνει πιο ενδιαφέρουσα η γενοκτονία
αυτή, το 1763 στη Μασαχουσέτη, το κεφάλι ή “σκαλπ” ενός
Ινδιάνου στοίχιζε 60 δολάρια. Η γενοκτονία των Ινδιάνων
οδήγησε όχι μόνο στον αφανισμό του μεγάλου πολιτισμού
τους, αλλά και στη διαταραχή της οικολογικής ισορροπίας με
12. την καταστροφή μεγάλου μέρους γης και ιδιαίτερα στην
εξάλειψη των βουβαλιών από τους λευκούς, ώστε να
στερήσουν από τους Ινδιάνους την τροφή τους.
Οι Ινδιάνοι σήμερα
Φτάνοντας στο δικό μας αιώνα, από τις 180 φυλές
επιβιώνουν σήμερα μόνο 100.000 Ινδιάνοι στη Β.
Αμερική, σε συνθήκες απάνθρωπες, σε καταυλισμούς
που τους παραχώρησε η αμερικάνικη κυβέρνηση.
Υπάρχουν βέβαια και οι Εσκιμώοι στον Καναδά και
στη Γροιλανδία, αλλά αυτοί είναι ελάχιστοι και δεν
αποτελούν πια πρόβλημα.
13. Για τους Ινδιάνους τίποτε δεν άλλαξε από τότε που
πολεμούσαν στις πεδιάδες. Οι Ευρωπαίοι έγιναν πια
Αμερικάνοι και η διακήρυξη για την Ανεξαρτησία έχει
πια ξεχαστεί, και σχεδόν κανένας δεν κράτησε την
υπόσχεσή του. Η δουλεία υπάρχει ακόμα στον κόσμο
και ας χαρακτηρίζεται αδίκημα. Τα ιδανικά του
χρήματος και της κατάκτησης πήραν τα ονόματα του
καπιταλισμού και του ιμπεριαλισμού. Ο ίδιος ο
άνθρωπος παραμένει αδρανής χωρίς να
υπερασπίζεται τα δικαιώματά του και το
συνάνθρωπο του, εκτός από σπάνιες περιπτώσεις.
Γι’ αυτό ο άνθρωπος δεν πρέπει να μένει στάσιμος.
Πρέπει να απαλλαγεί από την ηττοπάθεια και τη
μικροψυχία και να αγωνίζεται σήμερα για το παρόν
και για ένα μέλλον με ισότητα, ελευθερία,
αδελφότητα, ειρήνη, δικαιοσύνη.
Κι η εξυπνάδα του Σπύρου:
Οι 'Ινδιάνοι' ήταν πολύ cool τύποι, με ωραία φιλοσοφία και σωστή
οικολογική συνείδηση, όχι σαν εμάς τους τωρινούς. Ζούσαν σε ευάερες και
ευήλιες σκηνές όλοι μαζί, πιστοί στις αρχές του κάμπινγκ που πρώτοι
εισήγαγαν. Κυνηγούσαν ήσυχα κι ωραία με τα τόξα και τα βέλη τους ενώ
σκάρωναν και καμιά μάχη μεταξύ τους για να ξελαμπικάρουν που και που.
Τα βράδια μαζευόντουσαν γύρω από τη φωτιά του καταυλισμού και λέγανε
ιστορίες, έτρωγαν το φαγητό τους, κάπνιζαν το πεγιότ τους και γενικώς την
περνούσανε κοτσάνι.
14.
15. ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΩΝ ΙΝΔΙΑΝΩΝ ΝΑΒΑΧΟ
Ινδιάνικη προσευχή
Οι Ινδιάνοι Ναβάχο, πίστευαν σε ένα πνεύμα:
στο "Μεγάλο πνεύμα".
Από τους Ναβάχο της Αριζόνα.
16. Μεγάλο
Πνεύμα, που υπάρχεις πριν απ' ό,τι άλλο και βρίσκεσαι σε κάθε πρόσωπο και κάθε
πράγμα, σε καλούμε να έρθεις, από τα μακρινά μέρη μέσα στην τωρινή μας ύπαρξη.
Μεγάλο Πνεύμα του Βορρά, που δίνεις φτερά
στο νερό του αέρα να κυλάει και να γίνεται βροχή και χιόνι, που
καλύπτεις τη γη με το κρυστάλλινο χαλί πάνω απ' όπου κάθε ήχος είναι
όμορφος, στεκόμαστε μπροστά σου.
17. Γέμισέ μας δύναμη να αντέξουμε τις
χιονοθύελλες και βοήθησέ μας να σε ευχαριστήσουμε για την ομορφιά
που ξεπηδά από τη ζεστή γη, όταν αυτή ξυπνάει.
Μεγάλο Πνεύμα της
Ανατολής, της γης που ανατέλλει ο ήλιος, που κρατάς στο δεξί
σου χέρι τα χρόνια της ζωής μας και στο αριστερό τις ευκαιρίες
της κάθε μέρας.
18. Προετοίμασέ μας να μην απορρίψουμε τα δώρα σου ούτε να
χάσουμε από οκνηρία την ελπίδα της κάθε μέρας και της κάθε
χρονιάς.
Μεγάλο Πνεύμα του Νότου που η
ζεστή πνοή σου λιώνει τους πάγους
γύρω από την καρδιά μας, που το
άρωμά της μιλάει από μακρινές
άνοιξες και καλοκαίρια, διέλυσε τους
φόβους μας, λιώσε τα μίση μας,
πυρπόλησε την αγάπη μας με τις
φλόγες της αλήθειας.
19. Δίδαξέ μας πως όποιος είναι αλήθεια δυνατός, είναι
επίσης ευγενικός, όποιος είναι σοφός είναι και ελεήμων,
όποιος είναι γενναίος είναι και συμπονετικός.
Μεγάλο Πνεύμα της Δύσης, της γης που γέρνει ο
ήλιος, με τα γυμνά βουνά και
τα λιβάδια ευλόγησέ μας με τη γνώση της ειρήνης
και της ελευθερίας.
20. Δίδαξέ μας πως το τέλος είναι πιο σημαντικό απ’ την
αρχή και πως ο ήλιος δε βασιλεύει μάταια κάθε μέρα.
Μεγάλο Πνεύμα της Γης,
άρχοντα των μετάλλων και των πετραδιών, φύλακα των
θησαυρών της γης, βοήθησέ μας να σε ευχαριστούμε
καθημερινά για τις αμέτρητες πηγές σου που μας
κρατούν ζωντανούς και για την ανείπωτη ομορφιά σου.
21. ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Ίλιον, Απρίλιος 2014
ΙΘΑΓΕΝΕΙΣ ΚΑΤΟΙΚΟΙ
ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΛΗΣ
ΣΠΥΡΟΣ ΒΟΥΚΕΛΑΤΟΣ