Eguzki sistemaren sorrera

1. EGUZKI-SISTEMAREN
JATORRIA
Xabier Karril eta Pablo Hernández

2. EGUZKIAREN JATORRIA
• Eguzki sistemaren sorrera duela 5000 milioi urte
inguru kokatua dago, nebulosako materialak
dardaratzen eta elkarri eragiten hasi zirenean.
• Inguruko izar baten leherketak sortutako talka-
uhinaren ondorioz.
• Masa horren grabitazio-indarrak konprimitu eta
berotu zirelako sortu zen eguzkia.

3. NEBULOSA
• Eguzkiaren sorrera 1734an Emanuel Swedenborgek
lehenengo aldiz proposatu zuen hipotesi nebularraren
bitartez.
• Teoria honek dio orain dela 4.6 bilioi urte odei
molekular baten grabitazio kolapso batetik sortu zela.
• Odei molekular hau hainbat argi-urteko zabalera zuen
eta hainbat izarren sorleku bezala hartzen da.
• antzinako meteoritoen barruan aurkitutako
elementuen azterketak argitu dute eguzkiaren
sorreran hainbat supernoba hurbil zeuden.

4. PLANETEN ERAKETA
• Planetesimala, kontzentrazioak, sortu ziren
materiazko diskoan.
• Eguzkiaren inguruko orbita desberdinetan kokatu
ziren eta elkarren kontra talka egiten eta apurtzen
hasi ziren, gorputz handiagoetan metatzeko. Horrela,
planetesimalak etorkizuneko planetak izan ziren.
• Eguzkitik hurbilen materialik trinkoenez osaturiko
planetak sortu ziren eta urrunago, planeta gasdunak
trinkotu ziren.
• Hoztu eta askatutako gasekin atmosfera bat sortu
zuten, gas horiek grabitate handiko planetetan
bakarrik geratu ziren.

6. ILARGIAREN ERAKETA
• Ilargiaren sorrera azaltzen duen teoria onartuenaren
arabera, Theia izeneko planetak protolurraren aurka
jo zuen.
• Talka izugarria izan zen, eta, haren ondorioz,
hondakin pila bat geratu zen espazioan, Lur haren
inguruan.
• Denborarekin, hondakinak elkartzen eta trinkotzen
joan ziren, eta hala osatu zen Lurraren satelitea,
Ilargia.

7. PLANETAK
• Planeta bat hiru baldintza hauek betetzen dituen
zeruko gorputz bat da:
- Eguzkiaren inguruan orbitatu behar du
-Masa nahikoa izan behar du bere grabitateak
gorputz zurrunen indarrak gainditzeko.
-Inguruko orbita ‘garbitzen´ du`
• Dauden planetak hauek dira:
• Merkurio, Artizarra, Lurra, Marte, Jupiter, Saturno,
Urano eta Neptuno.

9. Exoplanetak
• Exoplaneta eguzki sistematik kanpo dagoen planetari deritzo.
Nazioarteko Astronomia Batasunak emandako definizioaren
arabera planeta izateko izar baten inguruan orbitatu behar du.
• 2017. urtean adibidez NASA-k 4 exoplaneta berrien
aurkikuntza iragarri zuen TRAPPIST-1 izarraren inguruan biraka
daudenak hain zuzen ere.