3. KARBONOAREN JATORRIA
Lurraren barnealdetik
Lurrean dagoen karbonoa
atera zen. Lurraren
barrualdean metatu zen
Karbonoa, Lurra eratu
zenean. Sumendiek CO2
isurtzen dute atmosferara,
eta izaki bizidunek hartu
egiten dute.
Karbonoa, k. a. 3750.
urtean aurkitu zen
lehen aldiz. Aipatzekoa
da ere, Karbonoak
bizitzan duen
garrantzia, gure
gorputzaren zati
handiena Karbonoz
osatuta baitago. Bere
ikurra “C”-a da.
4. URAREN JATORRIA
Eguzki-sistema eratu
zenean, ura ez zen
kondentsatu Eguzkitik
gertu zeuden orbitetan,
tenperatura altu-altua
baitzen toki horietan.
Zientzialari gehienek
onartzen duten
hipotesiaren arabera,
Martetik haratago
orbitatzen duten
asteroideek ekarri zuten
ura itsasoetara.
Hala ere, zenbait
hipotesik diote, ura beti
egon dela lurrean, baina
lurrun moduan. Su-
mendiek betidanik askatu
izan dute ur-lurruna,
beste subtantzia batzuen
artean, beraz pentsaten
da.
5. BIZIAREN SORLEKUA
● Hasieran barnealdea bero-beroa zen. Organismo asko; bakterioak. Ur berotan
bizi ziren.
● Protoatmosferan ez zegoen oxigenorik, ez zegoen ozonorik.
● Horren ondorioz, lurraren gainazalak ez zuen izpi ultramoretatik babesteko
aukerarik.
6. ITSASPEKO SUMENDI BATEN
BARRUALDEA
● Lurrazalaren barrualdetik, ke beltza ateratzen da. (FeS22).
● Erreakzio kimiko bat sortzen da.
● Bakterioek esku hartzearen ondorioz energia askatzen da.
● Bizitzeko ezin bestekoa den. (Kimiosintesi).
● Beste izaki mikroskopikoak bakterioak jan, ekosistema konplexuak osatu.
● Planetaren barne-energia behar dute.
7. NOLA DAKIGU EZ DAGOELA
OXIGENORIK?
● Harriak aztertuz.
● Harri sedimentarioen bi geruzak (Piritaz) osatuta.
● Beheko geruza (zaharrena) burdina-mea distiratsua da.
● Goiko geruzan (berrienean) berriz, oxidatua dago.
● Horrela jakin dezakegu noiz agertu zen oxigenoa, uretan disolbatuta.
● Atmosferara igo zen, pixkanaka-pixkanaka.
8. STANLEY MILLER
➔ 1930-2007
➔ Estatubatuar bio-kimikaria.
➔ 1953an esperimentu ezaguna egin zuen
laborategian.
➔ Lurreko atmosfera primitiboaren
baldintzak simulatzen ditu.
9. ESPERIMENTU HISTORIKOA
● Diseinatu zuten (NH3, H2O, CH4, H2) gas hauek zituen hodi
bat. Antzekoak atmosferan hasieran.
● Urezko baloi bat, hasierako ozeanoa imitatzen zuena.
● Elektrodo batzuek deskargak eratzen zituzten gasezko
kamararen barruan, tximistak simulatzen bezala.
● Aste oso bat utzi zuen esperimentua.
10.
11. AURKIKUNTZA
➔ Baloiaren barruan sortutako substantzia likidoak aztertu zituen.
➔ Konturatu zen hainbat aminoazido organikoak sortu zirela material ez-organiko
sinple haietatik.
➔ Frogatu nahi zuen sintesi hori gertatu zela hasierako Lurrean, materia organikoak
sortu zirela atmosferako gasetatik.
➔ Hori izan zen lehenengo urratsa Lurrean bizia sortzeko.
12. BIZIAREN JATORRIA
- Teoria endogenoa: Teoria
endogenoen
defendatzaileen iritziz,
lehen forma biziak, gure
planetaren hasierako
garaietan, planetan ziren
kimika gaietatik sortu
ziren, bilakaera kimiko aski
konplexu baten bitartez.
- Teoria exogenoak: Teoria
hauen aldekoen arabera,
gure planetaz kanpo
eraturiko gai organikoen
heltzeak bultzatu zuen
Lurreko bizitzaren sorrera.
Teoria hauek, zenbait
ebidentzia aurkikuntzaren
ondorioz baieztatuak izan
dira, adibidez Hyakutake
kometan, zenbait
organismo bizidun
aurkitzearen bidez.
