1. สารอาหารกับการดารงชีวต
ิ
โดย อาจารย์ ธนมน พลานุพฒน์ ั
โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาภาคใต้

2. สารอาหาร ( NUTRITION )
• หมายถึงสิ่ งที่เป็ นองค์ประกอบพื้นฐานของอาหาร
• แบ่งประเภท ความสามารถในการให้พลังงาน
– สารอาหารที่ให้พลังงาน
• คาร์โบไฮเดรต โปรตีน และไขมัน
– สารอาหารที่ไม่ให้พลังงาน
• เกลือแร่ วิตามิน และ น้ า

3. คาร์ โบไฮเดรต ( CARBOHYDRATE )
• เป็ นสารอาหารทีประกอบ
่
• ด้ วยธาตุ C H และ O
• โดยมี อัตราส่ วนระหว่ าง
• H:O =2 : 1
• เป็ นสารอาหารหลักในการ
สลายให้ พลังงานแก่ สิ่งมีชีวต
ิ

4. คาร์ โบไฮเดรต ( CARBOHYDRATE )
• ประเภทคาร์ โบไฮเดรต
– นาตาลโมเลกุลเดียว ( MONOSACCHARIDE )
้ ่
• 3 C นาตาล Triose ( C3H6O3 ) เช่ นนาตาล ฟอสโฟกลีเซอรัลดี
้ ้
ไฮด์
– เป็ นนาตาล ตัวแรกทีได้ จากกระบวนการสั งเคราะห์ แสง
้ ่
• 4 C นาตาล Tetrose ( C4H8O4 ) เช่ นนาตาลอีรีโทส
้ ้
• 5 C นาตาล Pentose ( C5H10O5 ) เช่ นนาตาลไรโบส
้ ้
– ดีออกซิไรโบส ( C5H10O4 ) ซึ่งเป็ นองค์ ประกอบของสารพันธุกรรม
• 6 C นาตาล Hexose ( C6H12O6 ) ได้ แก่กลูโคส ฟรุกโตส และ
้
– กาแลคโตส

6. สูตรโครงสร้างของน้ าตาลที่มีคาร์บอน 3 และ 5

7. นาตาลโมเลกุลเดียว ( MONOSACCHARIDE )
้ ่
• พบในองุ่น
• หรือเรียกว่ านาตาลองุ่น
้
กลูโคส • เป็ นนาตาลทีมีมากทีสุด
้ ่ ่
ในธรรมชาติ
สู ตรโมเลกุล C6H12O6 • เป็ นองค์ ประกอบหลักทั้ง
C กลูโคสสามารถ สลายให้ พลังงานได้ แป้ ง ไกลโคเจน และ
D กลูโคสไม่ สามารถสลายให้ พลังงานได้ เซลลูโลส

8. นาตาลโมเลกุลเดียว ( MONOSACCHARIDE )
้ ่
นาตาล กาแลคโตส
้
CH2OH • มักไม่ ค่อยพบเป็ นอิสระ
C O
OH H OH • มักรวมกับกลูโคสเป็ น
C C • นาตาลแลคโตส ซึ่งพบ
้
H H
OH H
• ในนานม้
C C • เป็ นองค์ ประกอบของวุ้น
H OH
• ทีสกัดมาจากสาหร่ ายสี
่
แดง

9. นาตาลโมเลกุลเดียว ( MONOSACCHARIDE )
้ ่
นาตาล ฟรุ กโตส
้
• เป็ นนาตาลทีมรสหวาน
้ ่ ี
มากทีสุด ่
• พบมากในนาผึง ้ ้
• ซึ่งนาผึง มี ฟรุกโตส
้ ้
• เป็ น องค์ ประกอบ 40
%
• ให้ พลังงาน แก่ ตวอสุ จิ
ั

10. โอลิโกแซกคาร์ ไรด์ ( OLIGOSACCHARIDE )
เป็ นนาตาลทีเ่ กิดจากนาตาลโมเลกุลเดียว 2 โมเลกุล
้ ้ ่
รวมกันทางเคมี โดยมีแรง หยึด เหนี่ยวทางเคมี หรือ
มี
พันธะเคมีชนิดทีเ่ รียกว่ า glycoside bond จาก
ปฏิกริยา รวมตัวจะเกิดนา ( H2 O ) ขึนมา 1
ิ ้ ้
โมเลกุล

11. การรวมตัวกันของน้ าตาลโมเลกุลเดี่ยวเป็ นน้ าตาล
โมเลกุลคู่
• C6H12O6 + C6H12O6 dehydration C12H22O11+
H2O
• กลูโคส + กลูโคส dehydration มอลโตส +
นา
้
• กลูโคส + ฟรุกโตส dehydration ซู โคส +
นา ้

12. การรวมตัวกันของน้ าตาลโมเลกุลเดี่ยวเป็ นน้ าตาลโมเลกุลคู่

16. การรวมตัวการของนาตาลโมเลกุลเดียวเป็ นนาตาลโมเลกุลใหญ่
้ ่ ้
นาตาลโมเลกุลใหญ่ ( POLYSACCHARIDE )
้

19. ความสาคัญของคาร์ โบไฮเดรต
• เป็ นแหล่งให้พลังงานแก่สิ่งมีชีวตที่สาคัญ
ิ
ที่สุด โดยเฉพาะกลูโคสเปรี ยบเป็ น energy
pool
• เป็ นอาหารสะสมเช่น แป้ ง และไกลโคเจน
• เป็ นโครงสร้างของสิ่ งมีชีวต เช่น วุน ไคติน
ิ ้
และ เซลลูโลส

20. แหล่งอาหารที่สาคัญที่สุดของคาร์โบไฮเดรต
มาจากพืชเป็ นส่ วนใหญ่

21. ไขมัน ( LYPID )
• ไขมันเป็ นสารอาหารหลัก
ที่จาเป็ นต่อการดารงชีวต ิ
ชนิดหนึ่งไขมันเป็ น lypid
ชนิดหนึ่งที่มี สถานะเป็ น
ของแข็งที่อุณหภูมิหอง้
• ส่ วน oil เป็ นไขมันที่เป็ น
ประกอบด้วยธาตุ C H และ O ของเหลวที่อุณหภูมิหอง ้

22. ประเภทของไขมันแบ่งออกเป็ น 3 ประเภท
1. ไขมันธรรมดา ( SIMPLE LYPID )
ได้แก่ ไขมัน ( fat ) น้ ามัน ( Oil ) ไข ( wax )
ประกอบด้วย กลีเซอรอล + fatty acid
2. ไขมันเชิงประกอบ ( COMPOUND LIPID ) เป็ น
ไขมัน ธรรมดามีหมู่ธาตุอื่นเป็ นองค์ประกอบ
3. อนุพนธ์ไขมัน ( DERIVED LIPID ) เกิดจากการ
ั
สลายของไขมันธรรมดา หรื อไขมันเชิงประกอบ

23. โครงสร้างของโมเลกุลของไขมัน
H
O
H - C - OH
R - C - OH
H - C - OH
H - C - OH
H Fatty acid
กลีเซอรอล

24. โครงสร้างของโมเลกุลของไขมัน
• H
• H - C - O H O H - C = O - R + H2O
• H - C - OH OH-C = O-R + H2O
• H - C - O H O H - C = O - R + H 2O
• H
ไตรกลีเซอไรด์ ( TRIGLYCERIDE

26. ชนิดของไขมัน
• แบ่ง ตามความต้องการของร่ างกาย
• กรดไขมันทีจาเป็ นต่ อร่ างกาย คือกรดไขมันที่
่
ร่ างกายขาดไม่ ได้ มผลต่ อการเจริญเติบโต ของร่ างกาย
ี
และร่ างกายไม่ สามารถสั งเคราะห์ ขนมาได้ ได้ แก่ กรดไล
ึ้
โนเลอิกกรดโนเลอิก ถ้ าขาดมีอาการผิวหนังแตกและติด
เชื้อง่ าย
• กรดไขมันที่ไม่ จาเป็ นจ่ อร่ างกาย คือกรดไขมันที่
ร่ างกายสามารถสั งเคราะห์ ได้

27. ชนิดของไขมัน
• แบ่ งตามระดับความอิมตัว
่
• กรดไขมันที่ไม่ อมตัว หมายถึงกรดไขมันที่ C ใน
ิ่
โมเลกุล จับเกาะอยู่ไม่ เต็มที่ หรือ Bond แบบคู่สามารถที่
จะรับ H เข้ าไปในโมเลกุลได้ อก ี
• กรดไขมันแบบอิมตัว หมายถึงกรดไขมัน ที่ C จับกัน
่
อย่ างเต็มที่ หรือ Bond แบบเดียว โมเลกุล ของ H ไม่
่
สามารถ เข้ าไปจับในโมเลกุลได้

28. โครงสร้ างกรดไขมันอิมตัว
่
C15H31COOH
C17H35COOH

29. B และ C เป็ นกรดไขมันที่ไม่ อมตัว
ิ่

30. ไขมันเชิงประกอบ ( COMPOUND
LIPID)
เป็ นไขมันธรรมดา + ธาตุหมู่อน ๆ แบ่ งเป็ น
่ื
ฟอสโฟไลปิ ด เป็ นไขมันที่มีฟอสเฟต + แอ
ลกอฮอร์ พบ ในเซลล์ เนื้อเยือประสาท
่
ไกลโคไลปิ ด เป็ นไขมันธรรมดา +
คาร์โบไฮเดรต พบมากในเซลล์สมอง เส้นประสาท
ไต ตับ
ไลโพโปรตีน เป็ นไขมันธรรมดา + โปรตีน พบมาก

31. อนุพนธ์ ของกรดไขมัน
ั

32. สเตอรอยด์ (STEROID )
• เป็ นอนุพนธ์ ของไขมันมีสูตรโครงสร้างแตกต่างจาก
ั
ไขมัน คือ มี C ของสเตอรอยด์เรี ยงกันเป็ นวง 4 วงและ
อาจมี C ที่เป็ นแขนงออกไปอีก มีความสาคัญต่อ
สิ่ งมีชีวต พบในต่อมต่าง ๆ เช่นต่อมหมวกไต ในอวัยะ
ิ
เพศชายและเพศหญิง สร้างฮอร์โมนที่เป็ นสเตอรอยด์
หลายชนิด รวมทั้งคลอเลสเตอรอล เออร์โกสเตอรอล
เป็ นสเตอรอยด์ที่ร่างกายสังเคราะห์วตามิน D
ิ

33. อนุพนธ์ ไขมัน ( DERIVED LIPID )
ั
• เกิดจากการสลายของไขมันธรรมดา หรื อไขมันเชิง
ประกอบ
• สเตอรอยด์ (STEROID ) เป็ นส่ วนประกอบ ของ
ฮอร์โมนเพศ
• เทอเปน ( TERPENE ) พบในน้ ามันหอมระเหย
จากพืช

34. กรดไขมันที่อิ่มตัวและไม่อิ่มตัว
• กรดไขมันที่อ่ิมตัว • กรดไขมันที่ไม่อิ่มตัว
• กรดคลอริ ค • กรดโอเลอิก
• กรดไมรี สติก • กรดไลโนเลนิก
• กรดปาลมิติก • กรดไลโนเลอิก
• กรดสเตียริ ก • กรดอะราชิโดนิก

35. หน้าที่ของไขมัน
• ป้ องกัน อวัยวะภายใน
• เป็ นโครงสร้างของเยือหุมเซลล์
่ ้
• เป็ นฉนวนป้ องกันความร้อน
• สามารถเปลี่ยนเป็ นวิตามิน D ได้
• เป็ นตัวทาละลายวิตามิน A D E K
• ให้พลังงานมากที่สุด คือ 9 กิโลแคลอรี ต่อ ไขมัน 1 กรัม
• เป็ นส่ วนประกอบของอวัยวะต่าง ๆ เช่นระบบประสาท
ของ สัตว์ ที่ มีกระดูกสันหลัง

36. โปรตีน ( PROTEIN )
ธาตุหลัก คือ C H O และ N
มี 1 ใน 7 ของนาหนักตัว
้

37. โปรตีน ( PROTEIN )
่
• โปรตีนเป็ นสารอาหารที่ มีอยูในสิ่ งมีชีวตทั้งพืช
ิ
และสัตว์ มี ความสาคัญในการเสริ มสร้างการ
เจริ ญเติบโตและซ่อมแซมส่ วนต่าง ๆของร่ างกาย
ตลอดจนควบ คุมความเป็ นกรด ด่างในเลือด และ
่
รักษาระดับของเหลวภายในร่ างกาย ให้อยูในภาวะ
ปกติ
• โปรตีน ภาษากรี ก แปลว่า มาเป็ นที่ หนึ่ง

38. สูตรโครงสร้ างของกรดอะมิโน
• CH เป็ นแกนกลาง
• H2N กลุ่ม เอมีน
• COOH กลุ่ม คาร์ บอกซิล
• R กลุ่ม อาร์ คล
ิ
หรือ side chain

39. กรดอะมิโนไม่ มขั่ว ( non polar ) เรียก ไฮโดรฟอบิก
ี

40. กรดอะมิโนที่มี side chains เป็ นแบบไฮโดรฟอบิก

41. กรดอะมิโนที่มีขั่ว ( polar ) เรียก ไฮโดรฟิ ลิก

42. กรดอะมิโนที่มีขั่ว ( polar )

43. กรดอะมิโนที่มี side chains เป็ นประจุลบ
จะมีภาวะเป็ นกรด

44. กรดอะมิโนที่มี side chains เป็ นประจุ บวก
จะมีภาวะเป็ นเบส

45. โมเลกุลของโปรตีนทุกชนิดขึ้นต้นด้วยหมู่ เอมีน( NH2 )
และลงท้ายด้วย หมู่คาร์บอกซิล ( COOH ) เสมอ

46. ลาดับการเรี ยงตัวกันของกรด อะมิโนทาให้เกิด
โปรตีน 4 แบบ
• เป็ นการเชื่อมต่ อกันของ
โครงสร้ างปฐมภูมิ กรดอะมิโนทีทาให้ เกิด
่
โครงสร้ างเป็ นสายยาว
โครงสร้ างแบบนีของโปรตีน
้
สามารถนามาเป็ นเกณฑ์ ใน
การจาแนกความสาพันธ์ ของ
สิ่ งมีชีวตได้
ิ
• โปรตีนที่มีโครงสร้ างเป็ นสาย

47. ลาดับการเรี ยงตัวกันของกรด อะมิโนทาให้เกิด
โปรตีน 4 แบบ
• เป็ นโครงสร้างที่มีลกษณะเป็ น
ั
โครงสร้ าง
ทุตยภูมิ
ิ เกลียวหรื อลูกคลื่นเนื่องจากแรง
ดึงดูดของพันธะไฮโดเจนภายใน
โพลีเพปไทด์เส้นเดียวกัน
• เช่นแอลฟาเคราตินจากขนแกะ
ไมโอซิ น จากกล้ามเนื้อ
• อิพิเดอร์มิน จากผิวหนัง

48. ลาดับการเรี ยงตัวกันของกรด อะมิโนทาให้เกิด
โปรตีน 4 แบบ
• เป็ นโครงสร้างที่สายโปลีเพป
ไตท์ขดไปมา มีลกษณะกลม
ั
( globular protein )
เนื่องจาก
• มีแรงดึงดูดระหว่างพันธะ
ไฮโดรเจน
โครงสร้ างตติยภูมิ • เช่นไมโอโกลบินในเซลล์

49. ลาดับการเรี ยงตัวกันของกรด อะมิโนทาให้เกิด
โปรตีน 4 แบบ
• เป็ นโครงสร้างที่โปรตีนเกิด
• จากโพลีเพปไตท์มากกว่า 1
เส้น มารวมกลุ่มเป็ นกลุ่มด้วย
แรงแวนเดอร์วาลล์ทาให้
สามารถเปลี่ยนโครงสร้างให้
เหมาะสมกับหน้าที่ของโปรตีน
โครงสร้างจตุรภูมิ เหล่านั้นได้ เช่นฮีโมโกลบิน

50. กรด อะมิโนแบ่งออกเป็ น 2 ชนิด คือ
• กรดอะมิโนที่จาเป็ น ( essential amino acids )
• เป็ นกรดอะมิโนที่ร่างกายไม่สามารถสังเคราะห์ข้ ึนมาใช้
ต้องได้รับจากอาหาร มี 8 ชนิด
• กรด อะมิโนที่ไม่จาเป็ น ( nonessential amino acids )
• เป็ นกรด อะมิโนที่ร่างกายสามารถสังเคราะห์ได้ มี 11
ชนิด

51. กรดอะมิโนทีจาเป็ นมี 8 ชนิด
่
• ลิวซีน • ฟี นิลอลานีน
• ไอโซลิวซีน • ทริโอนีน
• ไลซีน • ทริปโตเฟน
• เมไธโอนีน • วาลีน

52. หน้ าที่ และความสาคัญของโปรตีน
• เป็ นองค์ประกอบและโครงสร้างของร่ างกาย
• ซ่อมแซมส่ วนที่สึกหรอต่อร่ างกาย
• โปรตีนบางชนิดทาหน้าที่พิเศษเฉพาะ
– เป็ น เอนไซม์ เร่ ง ปฏิกริ ยาในเซลล์สิ่งมีชีวต
ิ
– เป็ นฮอร์โมน เช่น อินซูลิน เอสโทรเจน
– เป็ น Antibody ทาลายสิ่ งแปลกปลอมในร่ างกาย
– เกี่ยวกับการเคลื่อนไหว เช่น โปรตีน actin myosin

53. เกลือแร่ ( mineral )
• ร่ างกายของคนเรา
ประกอบด้วยธาตุ C H O
และ N ประมาณ 96 %
และ อีก
• 4 % เป็ นแร่ ธาตุอื่น ๆ แร่
ธาตุต่าง ๆ เหล่านี้เป็ น
ส่ วนประกอบของอาหาร

54. หน้าที่สาคัญของแร่ ธาตุและแหล่งอาหารชนิดต่าง ๆ
แคลเซี่ยม ( Ca ) เป็ นส่ วนประกอบของกระดูกและ
ฟัน และช่วยให้เลือดแข็งตัว ถ้าขาดจะเป็ นโรคกระดูก
อ่อน
คะหน้ า นม
เนยแข็ง
กุ้งแห้ ง

55. หน้าที่สาคัญของแร่ ธาตุและแหล่งอาหารชนิดต่าง ๆ
ฟอสฟอรัส ( P ) ส่ วนประกอบของกระดูก
ส่ วนประกอบของกรดนิวคลีอิก และรักษาสมดุลของกรด
- เบส ถ้าขาดจะเกิดโรคกระดูกอ่อน อ่อนเพลีย
ถั่วและถั่วเหลือง
เนยแข็ง
นม

56. โปตัสเซียม ( K )
• การหดตัวของกล้ามเนื้อ
• การเกิดกระแสประสาท
• การเต้นของหัวใจ
• ถ้าขาดจะทาให้การ
กระตุนของประสาทช้า
้
ลง หัวใจเต้นช้าลง

57. โซเดียม ( Na )
• รักษาสมดุลของ
ของเหลวภายในเซลล์
• รักษาระดับ pH
• การเกิดกระแสประสาท
• ถ้าขาด จะเป็ นตะคริ ว
• เกลือแกง • กล้ามเนื้อชักกระตุก

58. แมกนีเซียม ( Mg )
• คุมการทางานของ
กล้ามเนื้อประสาท
• ส่ วนประกอบของ
โครงสร้างของกระดูก
• ถ้าขาด กล้ามเนื้อจะชัก
กระตุก เพ้อ สัน ่
ผักใบเขียวทุกชนิด • อาจตายได้( วัยรุ่ นมัก
ขาด)

59. คลอรีน ( Cl )
• เป็ นอิออนประจุลบที่มี
ความสาคัญที่สุดของ
ร่ างกาย
• เป็ นส่ วนประกอบของ
HCL ในกระเพาะอาหาร
• รักษาระดับ pH
• ถ้าขาดจะทาให้อาเจียร
เกลือแกง

60. เหล็ก ( Fe )
• ส่ วนประกอบของ
ฮีโมโกลบิน
่
• 2/3 ของธาตุอยูในเลือด
่
• 1/3 อยูใน ตับ ม้าม
ไขกระดูก
มะเขือพวง ถั่วเหลือง ไข่ แดง ตับ • ถ้าขาดเป็ นโรคโลหิตจาง

61. ไอโอดีน ( I )
• เป็ นส่ วนประกอบ ของ
ฮอร์โมน
• ถ้าขาด
• วัยเด็กจะแคระแกรน
• ผูใหญ่จะเป็ โรคคอพอก
้
อาหารทะเล เกลือสมุทร

62. วิตามิน ( VITAMIN )
• เพราะมีความจาเป็ นต่อร่ างกาย
โดยวิตามินจะมีบทบาทต่อร่ างกาย
ในด้าน
– ช่วยป้ องกันและต้านทานโรค
– เป็ นองค์ประกอบของเอนไซม์
– เป็ นปัจจัยในกระบวนการทาง
เป็ นสารอินทรีย์ทร่างกาย
ี่ สรี ระ เช่นวิตามิน D เกี่ยวข้อง
ต้ องการน้ อยมากแต่ ขาดไม่ ได้ กับการดูดซึมของ Ca+

63. ประเภทของวิตามิน
• วิตามินที่ละลายในน้า • วิตามินที่ละลายในไขมัน
• ได้ แก่ วตามิน B C F
ิ • ได้แก่วตามิน A D E K
ิ
• Carnitine , Biotin • สะสมในร่ างกายถ้ามี
• ไม่ สะสมในร่ างกายถ้ ามี มากจะเป็ นผลเสี ยต่อ
มากร่ างกายจะขับออก ร่ างกาย
ทางปัสสาวะ

64. วิตามิน A ( Retinol )
• ช่ วยการมองเห็น
• เยือบุอวัยวะต่ าง ๆทางาน
่
เป็ นปกติ
• ถ้ าขาด เป็ นโรค
• ตาบอดกลางคืน
ผักผลไม้สีเหลือง
• ผิวหนังแห้ ง เป็ นตุ่ม
น้ ามันตับปลา นม ไข่แดง

65. วิตามิน D ( CALCIFERAL )
• ช่วยดูดซึ ม Ca , P จาก
ลาไส้
• การกระชับของ Ca , P
ของกระดูก
• ถ้าขาด เด็ก จะกระดูกอ่อน
นามันตับปลา ไข่ แ ดง นม เนย • ผูใหญ่ จะฟันผุ
้ ้

66. วิตามิน E
• ทาให้เม็ดเลือดแดงแข็งแรง
• ทาให้ป้องกันการ เป็ นหมัน
ในสัตว์ตวผู้
ั
• ถ้าขาด จะเป็ นโรคโลหิ ต
จางชนิดเม็ดเลือดแดงแตก
ง่าย เป็ น หมันในสัตว์ตวผู ้
ั
น้ ามันพืช ถัว
่

67. วิตามิน K
• สร้างโปรตีนที่เกี่ยวกับ
การแข็งตัวของเลือดคือ
โปรทรอมบิน
• ถ้าขาดเลือดจะออกง่าย
และไม่แข็งตัว
เห็ด ข้ าวโพด

68. วิตามิน B 1
• เป็ นส่ วนประกอบของโค
เอนไซม์ในกระบวนการ
หายใจระดับเซลล์
• ถ้าขาด เป็ นโรคเหน็บชา
• ประสาทผิดปกติ
• อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร
ข้ าวซ้ อมมือ ถัวเหลือง นม ยีสต์ เนือหมู
่ ้

69. วิตามิน บี 2
• เป็ นส่ วนประกอบของ
โคเอนไซม์ FAD
• ถ้าขาด เป็ นโรค
• ปากนกกระจอก
• ตาสู ้แสงไม่ได้
ตับ เนือสั ตว์ ผักใบเขียว ไข่ นม
้ • ผิวหนังแตก

70. สรุปเกียวกับวิตามิน
่
• วิตามินที่ร่างกาย
ต้ องการมากทีสุดคือ
่
วิตามิน C
• ส่ วนวิตามินที่ต้อง
การน้ อย ที่ สุ ดคือ
วิตามิน D

71. สรุปเกียวกับวิตามิน
่
• วิตามินที่ร่างกายสังเคราะห์ได้
เองโดยตรง คือ วิตามิน C
สร้างได้จากตับ และต่อม
หมวกไตชั้นนอก
• วิตามิน D สร้างจากสารคลอ
่ ิ
เลสเตอรอล ที่อยูใต้ผวหนังเมื่อ
ได้รับแสง อุลตราไวโอเลต

72. สรุปเกียวกับวิตามิน
่
• วิตามินที่สงเคราะห์ได้
ั
จากแบคทีเรี ยลาไส้ใหญ่
คือ B12 K
• วิตามินที่ทาหน้าที่
เกี่ยวกับเม็ดเลือดแดง
คือ B6 B12 และ E

73. เอกสารอ้างอิง
• ชีว วิทยา เล่มที่ 1
เชาวน์ ชิโนรักษ์ พรรณี ชีโนรักษ์
ภาควิชาวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์
มหาวิทยาลัย
• ชีว วิทยาของร่ างกาย
ผู้ช่วย ศาสตราจารย์ กนกธร ปิ ยะ
ธารงรัตน์ ภาควิชาวิทยาศาสตร์ คณะ
วิทยาศาสตร์
มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ อันดับ
1 / 2542

74. เอกสารอ้างอิง
• BIOCONCEPT
Department of Zoo logy Faculty of
Science Kasetsart University
• ชีววิทยา 1
• ปรีชา - นงลักษณ์ สุ วรรณพินิจ
• สานักพิมพ์จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย
• หนังสื อแบบเรียนชีววิทยา ว041
ของกระทรวงศึกษาธิการ

75. เอกสารอ้างอิง
• http//www.emc.maricopa.edu/faculty/
farabee/BIOBK/BioBookToc.html

76. •