1. Κούκης Νικόλαος, Φιλόλογος
Η εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση
και τη διδασκαλία των φιλολογικών
μαθημάτων
Ενότητα Ε1α

2. Η εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση και τη διδασκαλία των
φιλολογικών μαθημάτων
Κούκης Νικόλαος, Φιλόλογος
 1.1 Η εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση. Από το
τεχνοκεντρικό στο ολοκληρωμένο πρότυπο
- Αρχές δεκαετίας 1980 εξοπλισμός των σχολείων με Η/Υ
- «Απομονωμένη τεχνική προσέγγιση» (1970 ως αρχές δεκαετίας 1980):
Η πληροφορική τεχνολογία χρησιμοποιείται για τη διδασκαλία του
μαθήματος της Πληροφορικής.
- «Πραγματολογική προσέγγιση» (δεκαετία 1980): εγκατάλειψη
τεχνικού προτύπου. Χρήση της υπολογιστικής τεχνολογίας σε όλα τα
μαθήματα του Π.Σ.
- «Ολοκληρωμένη προσέγγιση» (ως σήμερα): ευρύτερη χρήση της
πληροφορικής τεχνολογίας στη ζωή του σχολείου  «ουτοπία ή αίτημα
των ημερών;»
2

3. Η εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση και τη διδασκαλία των
φιλολογικών μαθημάτων
Κούκης Νικόλαος, Φιλόλογος
 1.2 Σύνδεση του ολοκληρωμένου προτύπου με τη
νέα οικονομική πραγματικότητα: η κοινωνία της
γνώσης και οι απαιτήσεις για δημιουργικότητα
- Οικονομικές, κοινωνικές και τεχνολογικές εξελίξεις => ανάγκη
αξιοποίησης των ΤΠΕ.
- Ανάγνωση και γραφή διεξάγονται σε μεγάλο βαθμό σε νέα ηλεκτρονικά
περιβάλλοντα με χαρακτηριστικά της «νέας κειμενικότητας»
(πολυτροπικά - πολυμεσικά κείμενα και νέοι γραμματισμοί)
- Τα παραπάνω οδήγησαν σε νέες κατευθύνσεις και σχεδιασμό των Π.Σ.
με στόχο τη δημιουργία ενεργών υποκειμένων που θα μπορούν να
αξιοποιούν κάθε μέσο επικοινωνίας, θα «διαβάζουν» τη νέα
πραγματικότητα και θα στέκονται κριτικά απέναντί της.
3

4. Η εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση και τη διδασκαλία των
φιλολογικών μαθημάτων
Κούκης Νικόλαος, Φιλόλογος
 Προσοχή!
- Σημασία δεν έχει ποια τεχνολογία θα χρησιμοποιηθεί (έντυπο, Η/Υ,
projector, διαδραστικός πίνακας) αλλά για ποιο λόγο, πώς και πότε θα
χρησιμοποιηθεί, δηλαδή το «τι», το «πώς» και το «πότε» της
διδασκαλίας.
- Η διδασκαλία στο πρότυπο του σχήματος «Ερώτηση-Απάντηση-
Αξιολόγηση» και ο συγκεκριμένος χώρος και χρόνος διδασκαλίας
εξυπηρετούσαν ανάγκες των δυτικών κοινωνιών για δυο-τρεις δεκαετίες
μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο.
- Σήμερα αναντιστοιχία των πολιτών που η κοινωνία απαιτεί και των
πολιτών που δημιουργεί.
4

5. Η εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση και τη διδασκαλία των
φιλολογικών μαθημάτων
Κούκης Νικόλαος, Φιλόλογος
 1.3 Η διεθνής εμπειρία
- Δεκαετία 1970: Η λογική ότι οι Η/Υ θα λειτουργήσουν ως μέσο
διδασκαλίας δημιούργησε το φόβο ότι οι Η/Υ θα αντικαταστήσουν το
δάσκαλο.
- Αρχές της δεκαετίας του 1980: Οι Η/Υ όχι μέσο διδασκαλίας αλλά
περιβάλλον που διευκολύνει την αναζήτηση και τον πειραματισμό, τη
συνεργατική μάθηση και τη συνεργασία δασκάλου – μαθητή.
- Σήμερα η έρευνα καταδεικνύει ότι το κυρίαρχο πρότυπο είναι το
πραγματολογικό με τη λειτουργική χρήση των ΤΠΕ ως περιβαλλόντων
εργασίας. Αγγλοσαξονικά εκπαιδευτικά συστήματα κινούνται προς το
ολοκληρωμένο πρότυπο, αντιμετωπίζοντας τις ΤΠΕ ως φορέα αλλαγής
του εκπαιδευτικού συστήματος.
5

6. Η εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση και τη διδασκαλία των
φιλολογικών μαθημάτων
Κούκης Νικόλαος, Φιλόλογος
- Ο ψηφιακός ή νέος γραμματισμός (new literacy) επηρεάζει το
περιεχόμενο της γλωσσικής εκπαίδευσης. Η ανάπτυξη δεξιοτήτων νέου
γραμματισμού με απώτερο σκοπό την ανάπτυξη της ικανότητας
«μαθαίνω πώς να μαθαίνω» αποτελεί ζητούμενο πρόσφατων
προγραμμάτων σπουδών (Αγγλία 2008, Αυστραλία 2009)
 Προσοχή! Η αξιοποίηση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση δεν αποτελεί
παιδαγωγική πανάκεια αλλά υποστηρίζει μια συνολική προσπάθεια
αλλαγής του σχολείου.
 Ο Larry Cuban στο βιβλίο του «Oversold and Underused: Computers in the
Classroom» (2001) επισημαίνει τις ανύπαρκτες ουσιαστικές συνέπειες
από την εισαγωγή των Η/Υ στην εκπαίδευση.
6

7. Η εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση και τη διδασκαλία των
φιλολογικών μαθημάτων
Κούκης Νικόλαος, Φιλόλογος
 1.3 Η ελληνική εμπειρία. Συνήθεις δυσκολίες κατά
την αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδασκαλία
- Η εισαγωγή των ΤΠΕ στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα καθορίζεται
από το ευρύτερο κοινωνικό, πολιτισμικό και εκπαιδευτικό πλαίσιο:
 Η διδακτική ιδεολογία των διδασκόντων φιλολογικά μαθήματα αλλά και
της κοινωνίας διαμορφώνεται από: το πρότυπο διδασκαλίας των
νεκρών γλωσσών και το πρότυπο του ενός ισχύοντος διδακτικού
εγχειριδίου.
 Αυστηρά συγκεντρωτικό εκπαιδευτικό σύστημα => περιορισμένα
περιθώρια πρωτοβουλιών των εκπαιδευτικών. Ολόκληρο το σύστημα
Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης επηρεάζεται από το σύστημα εξετάσεων
εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
7

8. Η εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση και τη διδασκαλία των
φιλολογικών μαθημάτων
Κούκης Νικόλαος, Φιλόλογος
 Στα ελληνικά σχολεία Η/Υ από το 1986. Συστηματική προσπάθεια
παιδαγωγικής αξιοποίησης από το 1996, πρόγραμμα «Οδύσσεια»
 Άλλες πρωτοβουλίες: Κέντρα Στήριξης Επιμόρφωσης (ΚΣΕ),
Πανεπιστημιακά Κέντρα Επιμόρφωσης (ΠΑΚΕ), φορητοί Η/Υ (2009-2010)
και διαδραστικοί πίνακες (2010)
 Έρευνα σε φιλολόγους που επιμορφώθηκαν στο πλαίσιο του
προγράμματος «Οδύσσεια» έδειξε θετική στάση για τις ΤΠΕ αλλά στη
συνέχεια δεν υπήρξε αντίστοιχη εφαρμογή.
8

9. Η εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση και τη διδασκαλία των
φιλολογικών μαθημάτων
Κούκης Νικόλαος, Φιλόλογος
 Γενικά οι έρευνες έδειξαν:
(α) παράγοντες που εμποδίζουν την εμπλοκή των εκπαιδευτικών με τις ΤΠΕ:
έλλειψη σταθερότητας εκπαιδευτικού προσωπικού στην περιφέρεια,
δισταγμό εμπλοκής για τους μεγαλύτερους σε ηλικία, σύνδεση λυκείου
με τις εξετάσεις, προβλήματα στις υποδομές.
(β) Συνήθως η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας συνδέεται με τη
διεκπεραίωση κάποιας συγκεκριμένης ύλης και ενός συγκεκριμένου
διδακτικού εγχειριδίου.
(γ) Διαδεδομένη τακτική η χρήση του διαδικτύου ως βιβλίου.
(δ) Άλλη τακτική είναι η αντικατάσταση της αυθεντίας του βιβλίου με την
αντικατάσταση της αυθεντίας των επιμορφωτών.
9

10. Η εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση και τη διδασκαλία των
φιλολογικών μαθημάτων
Κούκης Νικόλαος, Φιλόλογος
 Οι περισσότερες συζητήσεις γύρω από την αξιοποίηση των ΤΠΕ στη
γλωσσική διδασκαλία κινούνται στην αποκαλούμενη εργαλειακή λογική.
 Οι έρευνες στην Ελλάδα δείχνουν ό,τι και οι έρευνες στο εξωτερικό. Οι
εκπαιδευτικοί δεν κάνουν με τις ΤΠΕ τίποτε πέρα από αυτό που γνώριζαν
να κάνουν καλά και πριν από αυτές.
 Το συμπέρασμα, λοιπόν, είναι πως τίποτε δε θα αλλάξει ουσιαστικά αν
δεν αλλάξει το πρόγραμμα σπουδών που αφορά τη διδασκαλία των
φιλολογικών μαθημάτων.
10

11. Κούκης Νικόλαος, Φιλόλογος
Ενότητα 3η
Σας ευχαριστώ για την
προσοχή σας!