Z2.03

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Monika Mosionek
Mirosława Szewczyk
Modelowanie form odzieży zgodnie z projektem
plastycznym 743[01].Z2.03
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

1
Recenzenci:
mgr inż. Jadwiga Płuska
mgr Janina Szeliga Szafrańska
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Monika Mosionek
mgr Mirosława Szewczyk
Konsultacja:
mgr Ewa Figura
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 743[01].Z2.03
„Modelowanie form zgodnie z projektem plastycznym”, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu krawiec.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 4
3. Cele kształcenia 5
4. Materiał nauczania 6
4.1. Zasady modelowania wtórnego odzieży okrywającej dolną część ciała 6
4.1.1. Materiał nauczania 6
4.1.2. Pytania sprawdzające 10
4.1.3. Ćwiczenia 10
4.1.4. Sprawdzian postępów 12
4.2. Zasady modelowania wtórnego odzieży okrywającej górną część ciała 13
4.3. Modelowanie odzieży męskiej sportowej 24
4.4. Modelowanie wtórne form odzieży roboczej 33
4.5. Modelowanie bielizny damskiej 37
4.6. Modelowanie wtórne odzieży dla różnych grup wiekowych 44
4.7. Zasady modelowania przestrzennego 60
5. Sprawdzian osiągnięć 66
6. Literatura 71

3
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy dotyczącej modelowania
na podstawie formy konstrukcyjnej różnych asortymentów odzieży i kształtowaniu
umiejętności modelowania form odzieży zgodnie z projektem plastycznym.
W poradniku znajdziesz:
– wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,
– cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
– materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,
– zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,
– ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,
– sprawdzian postępów,
– sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,
– literaturę uzupełniającą.
Schemat układu jednostek modułowych
743[01].Z2
Formy odzieży
743[01].Z2.04
Modelowanie form odzieży dla figur
nietypowych
743[01].Z2.03
Modelowanie form odzieży zgodnie
z projektem plastycznym
743[01].Z2.02
Konstruowanie i modelowanie form
podstawowych wyrobów odzieżowych
743[01].Z2.01
Wykonywanie pomiarów krawieckich

4
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:
− posługiwać się terminologią z zakresu konstrukcji i modelowania form odzieży,
− scharakteryzować rodzaje modelowania form odzieży,
− zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
wymaganiami ergonomii,
− dobrać materiały, narzędzia oraz przybory kreślarskie i rysunkowe,
− określić położenie podstawowych punktów pomiarowych ciała ludzkiego,
− posługiwać się przyrządami pomiarowymi,
− posłużyć się wymiarami z tabel pomiarów antropometrycznych,
− zapisać pomiary antropometryczne,
− wykonać pomiary krawieckie,
− porównać wyniki pomiarów krawieckich z tabelami pomiarów antropometrycznych,
− wykonać pomiary niezbędne do wykonania konstrukcji i modelowania podstawowych
form odzieży,
− wykonać konstrukcję form spódnicy podstawowej,
− wykonać standard konstrukcji spodni damskich, męskich i dziecięcych,
− wykreślić konstrukcyjnie formy bluzki podstawowej,
− wykreślić konstrukcyjnie formę rękawa podstawowego,
− wykreślić konstrukcyjnie formy koszuli męskiej,
− wykreślić konstrukcyjnie formy kołnierza do bluzki i koszuli męskiej
− wykreślić konstrukcyjnie formy kamizelki damskiej i męskiej.

5
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:
− zorganizować stanowisko pracy do modelowania form odzieży zgodnie z zasadami
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz wymaganiami
ergonomii,
− zastosować zasady modelowania konstrukcyjnego i wtórnego,
− odczytać projekt plastyczny modelu odzieżowego,
− dobrać materiały, narzędzia i przybory do wykreślania konstrukcji modelowania form
odzieży,
− wykonać konstrukcję i modelowanie wtórne spódnic dla różnych fasonów,
− zastosować zasady modelowania wtórnego spodni z jednoczesnym ustaleniem dodatku
konstrukcyjnego dla różnych fasonów,
− wykonać modelowanie wtórne bluzek,
− zastosować zasady modelowania wtórnego kamizelek,
− wykonać modelowanie wtórne odzieży o charakterze sportowym,
− wykonać modelowanie wtórne odzieży roboczej,
− wykonać konstrukcję i modelowanie bielizny,
− wykonać konstrukcję i modelowanie wtórne odzieży dziecięcej i młodzieżowej,
− wykonać modelowanie przestrzenne bluzki damskiej,
− wymodelować formy podstawowych wyrobów odzieżowych zgodnie z projektem
plastycznym.

6
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Zasady modelowania wtórnego odzieży okrywającej
dolną część ciała
4.1.1. Materiał nauczania
Modelowanie odzieży jest procesem otrzymywania form na podstawie projektu
plastycznego odzieży. Proces ten polega na kształtowaniu linii konturowych i cięć
modelowych tak, aby otrzymane elementy odzieżowe, składające się na całość wyrobu
odzieżowego, odpowiadały pod względem proporcji projektowi plastycznemu odzieży.
Znane są następujące metody modelowania:
Modelowanie odzieży na płaszczyźnie za pomocą siatki konstrukcyjnej polega
na wykreślaniu linii konturowych i linii cięć o określonym kształcie na siatce konstrukcyjnej,
uwzględniającej wszystkie proporcje ciała dla danej wielkości odzieży oraz dodatki
konstrukcyjne dla zaprojektowanego modelu odzieży.
Modelowanie odzieży na płaszczyźnie za pomocą formy konstrukcyjnej (zwane
wtórnym) polega na przekształcaniu formy konstrukcyjnej opracowanej na daną wielkość
odzieży z uwzględnieniem odpowiednich dodatków konstrukcyjnych. Przekształcanie formy
konstrukcyjnej na formę modelową polega, między innymi na następujących czynnościach:
− przecinanie i rozsuwanie elementów formy,
− przenoszeniu zaszewek i cięć w inne miejsca,
− dodawanie wielkości dodatków na różne zapięcia (jednorzędowe i dwurzędowe) oraz
modelowanie kształtów wyłogów,
− modelowanie karczków, kieszeni i innych elementów odzieżowych.
Na podstawie jednej formy konstrukcyjnej można otrzymać kilka różnych form
modelowych odzieży.
Przebieg modelowania po wyborze projektu plastycznego odzieży:
1) Skopiować formy podstawowe, oznaczyć najważniejsze linie: linie talii, bioder,
zaszewki, pachy, kolana.
2) Sprawdzić formy:
− skontrolować czy szerokość formy = wymiarom ciała + dk,
− porównać długość linii konturowych: boków, zaszewek itp.
3) Wyznaczyć linie modelowe zgodnie z projektem:
− zachować proporcje w rozmieszczeniu linii cięć, w miarę potrzeby dokonać pomiarów
kontrolnych na sylwetce,
− wyznaczyć, punkty montażowe na liniach cięć,
− wyznaczyć, w elementach krojonych ze skosu, kierunek nitki prostej (osnowy).
4) Rozciąć i przemodelować formę wg projektu:
− przenieść zaszewkę w inne miejsce,
− zmodelować cięcia, fałdy, zmarszczenia, zakładki itp.,
− przykleić elementy formy i wyznaczyć nowe linie konturowe.
5) Wpisać nazwy elementów wyrobu odzieżowego:
− sprawdzić oznaczone punkty montażowe,
− nazwać części formy, np. karczek, dolna część przodu.

7
Modelowanie przestrzenne (zwane również modelowaniem na bryle) polega
na kształtowaniu form przez upinanie i wycinanie materiału odzieżowego na manekinie
lub figurze ludzkiej.
Przybory oraz materiały do konstrukcji i modelowania form
Do konstrukcji: potrzebne są następujące przybory i materiały:
− papier jasny, gładki, średniej grubości,
− taśma centymetrowa do odmierzania odcinków,
− trójkąty kreślarskie (ekierki) o kątach: 90o
i 45 o
oraz 90o
, 30o
i 60 o
,
− krzywiki do wykreślania łuków i pokrojów,
− linijka elastyczna do rysowania łuków dołu, owalnych karczków, kołnierzy itp.,
− cyrkiel,
− ołówki twarde i miękkie,
− flamastry kolorowe lub kredki kopiowe,
− guma kreślarska do ścierania zbędnych linii,
− skośny szablon ułatwiający opisywanie i podpisywanie rysunku,
Do modelowania potrzebne są następujące przybory i materiały:
− klej i taśma klejąca,
− nożyczki,
− szpilki krawieckie,
− koperty do kompletowania opracowanych form,
− przybory do rysowania (linijka, ekierka, guma kreślarska, ołówki itp.)
− papier cienki, bibułka lub inny materiał zastępczy.
Odzież na dolną część ciała – odzież opierająca się na dolnej powierzchni ciała,
ograniczonej od góry liniami talii, bioder i krocza oraz kończynami dolnymi.
Odmiany modelowe spódnic znajdziesz w module JM 743.[01].Z1.04
Modelowanie spódnicy z 6-ciu klinów
W spódnicy tego typu wszystkie kliny są jednakowe, dlatego wystarczy
wykreślić jeden z nich (rys. 1).
Wymiary:
ZWo-164,0 cm
ot-72,0 cm
obt-96,0cm
TD-50,0cm
W zależności od tego ile planujemy klinów, to przez taką liczbę dzielimy
obwód pasa i bioder:
72,0÷6 klinów = 12 (szerokość klina na linii talii)
96,0 ÷6 klinów = 16,0 + luz (szerokość klina na linii bioder) luz na linii obt
dla każdego klina wynosi 1,0 cm.
Rys. 1. Rysunek modelowy spódnicy z sześciu klinów [5, s. 45]

8
Tabela. 1. Opis wykonania klina [5, s. 46]
Symbol Nazwa odcinka
Sposób wyliczenia lub
wykonania
Podstawienie
wymiarów
Wynik
TD środek klina długość spódnicy Zgodnie z modą 50,0
TB głębokość bioder
10
1
ZWo+4,0
16,4+4,0 20,4
TT1
TT2
szerokość klina na linii
talii
od T w obie strony jednakowo wg wyliczenia
12,0÷2
6,0
6,0
BB1
BB 2
Szerokość klina na
linii bioder + luz
od B w obie strony jednakowo wg wyliczenia
(16,0+1,0) ÷2
8,5
8,5
od T1
lewy bok klina Linia prosta przez B1 do
przecięcia się z linią dołu
-
od T2
prawy bok klina Linia prosta przez B 2 do
przecięcia się z linią dołu
-
T1 D1
T 2 D 2
długość klina na
bokach
= długość środka klina długość odcinka
TD
50,0
D1 D 2
dół klina Wykreślić łukiem -
Rys. 2. konstrukcja klina [5, s. 47]
Modelowanie spódnicy z karczkiem
Rysunek modelowy i opis modelu: Na sylwetce przedstawiona jest spódnica
z prostym karczkiem i kontrafałdą na linii środka przodu. Cięcie karczka nieco
powyżej bioder. Zaszewki dopasowujące w czasie modelowania zostają ukryte
w cięciu karczka. Dół lekko poszerzony. Karczek wszyty do paska. Pasek
szeroki na 3,0 cm, zapięty na jeden guzik (rys. 3).
Rys. 3. Rysunek modelowy spódnicy [5, s. 77]

9
Kolejność czynności przy modelowaniu przodu spódnicy (rys. 4):
1. Odbić i wyciąć formę przodu spódnicy podstawowej.
2. Wyznaczyć linię karczka; równolegle do linii bioder, w odległości 10,0–12,0 cm
od linii talii. Wyznaczyć punkty montażowe i pionową linię cięcia od B4. Punkty
montażowe znajdują się na liniach konturowych formy i służą do zaznaczania miejsca
prawidłowego połączenia krawędzi dwóch lub więcej wykrojów.
3. Karczek odciąć, zamknąć zaszewkę dopasowującą aż do linii dolnej karczka.
4. Dół spódnicy rozciąć od dołu i rozsunąć w cięciu o 2,0, a na boku 1,0 lub w cięciu 4,0,
a na boku 2,0 cm.
5. Przykleić karczek spódnicy – środek karczka wzdłuż linii pionowej od wyznaczonego
T1.
6. Niżej przykleić dół spódnicy rozkloszowanej, środek przodu wzdłuż linii pionowej.
7. Dodać na kontrafałdę, równolegle do środka przodu dolnej części spódnicy (dowolnie),
12,0 – 14,0 cm.
8. Wykreślić linie konturowe karczka i dołu spódnicy.
9. Odbić na bibułce karczek i dół spódnicy z kontrafałdą. Aby otrzymać całą szerokość
przodu, przyłożyć złożenie bibułki wzdłuż linii środka karczka i dołu – wzdłuż dodania
na kontrafałdę.
10. Wyciąć obie formy z podwójnie złożonej bibułki.
11. Uformować kontrafałdę.
12. Sprawdzić długość dolnej linii karczka i górnej linii dolnej części spódnicy
po uformowaniu fałdy. Obie długości muszą być jednakowe.
13. Nakleić blisko siebie zmodelowane formy spódnicy. Na linii karczka uwidaczniają się
zaszewki przeniesione z linii talii w czasie zmodelowania.
Tył spódnicy z karczkiem modeluje się tak samo, jak formę przodu
Rys. 4. Modelowanie spódnicy z karczkiem i kontrafałdą [5, s. 79, 81
Karczek – górna odcięta część tyłu lub przodu wyrobu odzieżowego okrywającego górną
część ciała (np. k. koszuli, k. bluzki) lub dolną (np. k. spódnicy, k. spodni).
Linie modelowe karczków występujących w wyrobach odzieżowych okrywających dolną
część ciała (rys.5).
Rys. 5. Odmiany modelowe karczków [5, s. 83]
asymetryczne
symetryczne

10
Modelowanie form szortów damskich (rys. 6)
Formy szortów są zmodelowane na formach przedniej i tylnej części nogawki spodni
długich dla typów figury A i B kobiet oraz dla IV grupy wiekowej dziewcząt.
UD = długość szortów od linii krocza. Z punktu D wystawiamy prostopadłą. Punkty B5 i D1
łączymy prostą. Z punktu D1 wystawiamy prostopadłą do prostej B5 D1.
U3 U4 = 1,5 cm
U4 D3 = U1 D2
Wyrównanie długości linii wewnętrznych. Wykreślamy nowy podkrój krocza tyłu. Formę
nakładanej kieszeni w przedniej części nogawki należy zmodelować według wymiarów
podanych na rysunku. Zaszewka jest zastąpiona fałdką.
Rys. 6. Modelowanie form szortów [7, s. 40]
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie zasady obowiązują przy modelowaniu wtórnym odzieży?
2. Jakie przybory i materiały potrzebne są do wykonania konstrukcji odzieży?
3. Jaka jest kolejność czynności przy modelowaniu spódnicy z karczkiem?
4. Jaka jest kolejność czynności przy modelowaniu spódnicy z 6-ciu klinów?
5. Jaka jest kolejność czynności przy modelowaniu szortów damskich?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj konstrukcję klina do spódnicy z sześciu klinów dla reprezentantki figury
typu B.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) z tabeli wymiarów odczytać i wypisać wymiary potrzebne do narysowania konstrukcji
klina,

11
2) wypisać wszystkie odcinki konstrukcyjne,
3) obliczyć odcinki konstrukcyjne,
4) wykreślić konstrukcję klina spódnicy z sześciu klinów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
− tabele wymiarów,
− papier do wykreślania konstrukcji,
− przybory kreślarskie,
− plansza z konstrukcją klina spódnicy.
Ćwiczenie 2
Na podstawie projektu plastycznego spódnicy z karczkiem i fałdami w przodzie wykonaj
modelowanie przodu i tyłu spódnicy w dwóch etapach.
Etap I
1) odbić i wyciąć dwie formy przodu i tyłu spódnicy,
2) w przodzie wyznaczyć linię karczka oraz linię fałd,
3) w tyle wyznaczyć linię potrzebną na rozkloszowanie spódnicy.
Etap II
Przód
1) odciąć karczek, zamknąć zaszewkę dopasowującą, aż do linii dolnej karczka,
2) dół spódnicy rozciąć od dołu i rozstawić na szerokość fałd (8,0 cm),
3) przykleić karczek spódnicy pamiętając, aby środek karczka ułożyć wzdłuż linii pionowej,
4) niżej przykleić dół spódnicy, środek również wzdłuż linii pionowej,
5) dodać na fałdę, równolegle do środka dolnej części spódnicy,
6) wykreślić zewnętrzne linie konturowe karczka i dołu spódnicy.
Tył
1) rozciąć od dołu i rozstawić zamykając zaszewkę dopasowującą,
2) przykleić tył spódnicy wzdłuż linii pionowej,
3) wykreślić zewnętrzne linie formy.
− projekt plastyczny spódnicy,
− dwie formy przodu i tyłu spódnicy podstawowej,
− papier kolorowy,
− nożyczki,
− klej,
− skalówka.

12
Ćwiczenie 3
Wykonaj modelowanie przodu i tyłu spodni rozszerzonych od linii kolan dla
reprezentantki sylwetki typu B w dwóch etapach.
Etap I
1) odbić i wyciąć dwie formy przodu i tyłu spodni, zaznaczyć linię kolana i linię środka
nogawki (kantu),
2) w przodzie i w tyle, od linii kolan wyznaczyć linie prostopadłe do dołu.
Etap II
1) przeciąć nogawkę na linii kolan,
2) przeciąć dolną część nogawki po wyznaczonych liniach pionowych,
3) rozstawić elementy dolnej części nogawki o wartość potrzebną na rozkloszowanie,
4) środek nogawki przykleić wzdłuż linii pionowej,
5) wykreślić nowe linie konturowe.
− dwie formy przodu i tyłu spodni podstawowych,
− nożyczki,
− klej,
− skalówka.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wykreślić linie modelowe spódnicy zgodnie z projektem
plastycznym?  
2) wykreślić kontury zmodelowanej formy spódnicy?  
3) zmodelować formy spodni według projektu plastycznego?  
4) wykreślić kontury zmodelowanych form spodni  

13
4.2. Zasady modelowania wtórnego odzieży okrywającej
górną część ciała
Odzież na górną część ciała – odzież opierająca się na górnej powierzchni ciała,
ograniczonej od góry liniami szyi, barków, pachy i piersi oraz kończynami górnymi.
Modelowanie bluzek
Przenoszenie zaszewki piersiowej w bluzce damskiej. Zaszewkę konstrukcyjną (piersiową)
można przenieść w dowolnie wybrane miejsce na liniach konturowych bluzki. Wybór miejsca
przeniesienia zaszewki zależy od wybranego modelu i typu budowy kobiety.
Kolejność przy przenoszeniu zaszewki:
− Przygotować formę przodu bluzki, oznaczyć punkt P6 = punkt brodawkowy
− Wyznaczyć na formie bluzki miejsce planowanego przeniesienia zaszewki piersiowej
zgodnie z projektem plastycznym. W każdym przypadku linia przeniesienia zaszewki
powinna być skierowana do punktu P6
− Rozciąć formę bluzki w wyznaczonym miejscu, od linii konturowej do punktu P6 .
− Zamknąć zaszewkę konstrukcyjną; sprawdzić na linii środka przodu, czy otrzymana linia
jest linią prostą.
− Zaznaczyć długość zaszewki; należy ją skrócić od P6 = 3,0 cm,
− Wykreślić linię konturową formy otrzymanej w wyniku modelowania.
Rys. 7. Przenoszenie zaszewek a) na linię ramienia, b) na linię szyi, c) na linię pachy, d) na linię boku,
e) na linię dołu [8, s. 142]
Modelowanie zaszewki barkowej (rys. 8)
Kształtowanie zaszewki barkowej uzależnione jest od wypukłości łopatek. Zaszewkę barkową
otrzymuje się przez skrócenie długości podkroju pachy tyłu.
Kolejność czynności:
− Skopiować z konstrukcji i wyciąć formę tyłu bluzki.
− Zaznaczyć linie: S, P, T, B.
− Wykonać zadania wg następującego opisu:
SC = 1/2 odcinka SP
P6

14
CC1 = wyznaczenie linii łopatek – linia pozioma
CC 2 = wyznaczenie położenia zaszewki barkowej = 1/2 CC1 + 0,5
C1 C 2 C3 = kąt prosty,
C1 C 4 = skrócenie podkroju pachy = 1,0–1,5 cm
Skrócenie zaszewki barkowej o 2 cm.
Rys. 8. Modelowanie zaszewki barkowej [6, s. 4]
Zaszewkę barkową można przenieść w następujące miejsca formy (rys. 9):
− na linię barku,
− na linię podkroju szyi,
− na linię podkroju pachy w cięciu karczka.
Rys. 9. Przeniesienie zaszewki barkowej: a) na linię barku, b) na linię podkroju szyi,
c) na linię podkroju pachy w cięciu karczka [8, s. 143]
Kołnierze w odzieży damskiej
Kołnierz w ubiorze stanowi bardzo ważny element dekoracyjny, wykańcza i ozdabia
podkrój szyi. Starannie wymodelowany i uszyty kołnierz może dodać elegancji i lekkości.
Kołnierze podlegają częstym zmianom mody. Dobór fasonu kołnierza zależy od wielu
czynników, najważniejsze z nich to:
− cechy charakterystyczne sylwetki i kształt szyi,
− rodzaj tkaniny i przeznaczenie wyrobu,
− rodzaj zapięcia itp.
a) b) c)

15
Rozróżnia się kołnierze wykładane, stojące i leżące.
Pod względem techniki modelowania form kołnierze można podzielić na trzy rodzaje:
− kołnierze modelowane na podstawie podkroju szyi przodu,
− kołnierze modelowane na podstawie wykreślonego kąta prostego,
− kołnierze modelowane na podstawie formy przodu i tyłu.
Kołnierze modelowane na podstawie wykreślonego kąta prostego (rys. 10)
a) kołnierz stojący – wykładany,
b) kołnierz sportowy,
c) kołnierz koszulowy.
Rys. 10. Kołnierze modelowane na podstawie wykreślonego kąta prostego [6, s. 76]
Wymienione kołnierze zaliczane są do stojących. Długość kołnierzy wyznacza się na
podstawie sumy pokrojów przodu i tyłu lub ½ obwodu szyi. Szerokość dowolna,
ale uzależniona od rodzaju kołnierza. Kołnierze stojące stosowane są w bluzkach i sukienkach
damskich oraz w koszulach i wdziankach męskich.
Modelowanie kołnierza koszulowego na stójce (rys. 11)
a) Kołnierz krojony wraz ze stójką:
§ wykreślić kąt prosty, oznaczyć punktem S
SS1 = 1,5 cm,
S1 S 2 = szerokość stójki= 2,5- 3 ,0 cm,
S 2 S3 = szerokość kołnierza= 4,0 cm,
SS 4 = długość kołnierza= 1/2 obwodu w szyi = 18,0 cm,
S5 = uzupełnienie prostokąta,
S6 = w połowie odcinka SS 4 :
− od punktu S4 w górę odmierzyć 0,5 cm
− od punktu S6 w górę odmierzyć 0,7 cm’
S 4 S7 = dodanie na zapięcie= 2,0-3,0 cm
− od punktu S9 = 1,0 cm,
− od punktu S= 1,0 cm,
§ wykreśl dolną linię konturową od punktu S1 do S8 ,
§ od S2 wykreśl linię przerywaną równoległą do konturu dołu,
§ pozostałe linie konturowe zaznacz jak na rysunku.

16
Rys. 11. Modelowanie kołnierza koszulowego na stójce [6, s. 78]
Kołnierze modelowane na podstawie podkroju szyi przodu (rys. 12)
Kołnierze te krojone są łącznie z przodami i zaliczane są do kołnierzy wykładanych.
Szerokość i kształt zewnętrzny kołnierza oraz głębokość dekoltu zależą od gustu, upodobania
i przeznaczenia wyrobu odzieżowego. Kołnierze szalowe mają szerokie zastosowanie
w odzieży damskiej i męskiej. W odzieży damskiej występują w bluzkach, sukienkach,
żakietach, kurtkach, płaszczach, a także w piżamach, porannikach i płaszczach kąpielowych.
Rys. 12. Kołnierze modelowane na podstawie podkroju szyi przodu [6, s. 72]
Modelowanie kołnierza szalowego (rys. 13):
Kolejne czynności przy modelowaniu:
1) Skopiować formę przodu bluzki damskiej do talii.
2) Przenieść zaszewkę konstrukcyjną (piersiową) na linię boku.
3) Dodać na zapięcie = 2,0 cm
4) Wyznaczyć głębokość dekoltu = 12,0 do 15,0 cm
SK= przedłużyć linię barku = 2,0 cm
5) Punkt K połączyć linią przerywaną z głębokością dekoltu, jest to linia wyznaczająca
załamanie wyłogu:
KK1 = długość podkroju szyi w tyle + 0,5 cm = 8,0 cm
KK1 K 2 = kąt prosty
K1 K 2 = wyznaczenie załamania kołnierza = 2,0 cm
K 2 K3 = szerokość stójki = 2,0 cm
6) Punkt K3 połączyć z punktem S
SK3 K 4 = kąt prosty
K3 K 4 = szerokość kołnierza = 7,0 cm
7) Wyznaczyć zewnętrzny kształt kołnierza.

17
Rys. 13. Modelowanie kołnierza szalowego [6, s. 73]
Kołnierze modelowane na podstawie formy przodu i tyłu bluzki
a) kołnierz okrągły „be-be”,
b) kołnierz marynarski,
c) kołnierz wykładany.
Wymienione kołnierze zalicza się do płaskich i jak nazwa wskazuje, układają się płasko
na górnej części ubioru. Długość kołnierzy uzależniona jest od długości podkroju szyi przodu
i tyłu w formach. Szerokość związana jest z modelem. Kołnierze leżące odsłaniają szyję,
dlatego stosuje się je najczęściej w odzieży dziecięcej i młodzieżowej oraz w odzieży
damskiej dla osób z krótką szyją.
Modelowanie kołnierza okrągłego „be-be”(rys. 14)
Przygotować formę przodu i tyłu bluzki
Przenieść zaszewkę piersiową na linie boku.
Przykleić formę przodu i wyznaczyć punkt S.
S = punkt styczny z podkrojem szyi tyłu. Bark przodu i tyłu od strony pachy założyć
na siebie na szerokość 2,0–3,0 cm.
Wyznaczyć kształt i szerokość kołnierza według danych podanych na rysunku.
Rys. 14. Modelowanie kołnierza okrągłego „be – be” [6, s. 81]
Rękawy w odzieży damskiej
Rękaw to część odzieży okrywająca kończynę górną. Rękawy dzielą się na:
− rękawy krótkie,
− rękawy długie.
W praktyce stosowane są także określenia: rękaw do łokcia, rękaw 3/4 lub 7/8. Wszystkie
te długości możemy otrzymać z formy rękawa podstawowego. Formę rękawa można
przekształcać w różne odmiany modelowe. Na wybór modelu wpływ mają: rodzaj i grubość
materiału, przeznaczenie wyrobu, budowa sylwetki kobiecej, aktualna moda, rodzaj
asortymentu.

18
Rękawy długie
Formę rękawa długiego można również modelować w celu otrzymania różnych odmian
rękawów szerokich. Może do nich należeć:
− rękaw poszerzony do dołu,
− rękaw poszerzony od linii łokcia do dołu,
− rękaw zwężony dołem z bufką.
Modelowanie rękawów długich (rys. 15)
− odbić na bibułce i wyciąć formę rękawa długiego,
− oznaczyć linię łokcia oraz linię cięć na podstawie linii przerywanych na konstrukcji
rękawa od punktów P14 i R 6 , według wzoru na niżej zamieszczonym rysunku,
− podzielić szerokość zaszewki łokciowej na połowę i połączyć środek zaszewki z punktem
T8 ,
− wyznaczyć linię środkową między dwiema liniami pionowymi – powstanie w ten sposób
trzecia linia do cięć modelowych,
− rozciąć formę,
− przykleić elementy formy rękawa rozsuwając o odpowiednie wielkości,
− wykreślić nowe linie konturowe zmodelowanej formy.
Rys. 15. Przygotowanie rękawa długiego do modelowania [6, s. 65]
Rękaw długi poszerzony dołem (rys. 16)
− przygotować rękaw do modelowania zgodnie z rys. 15,
− rozciąć rękaw od linii dołu po wyznaczonych liniach modelowych,
− rozsunąć elementy rękawa o wartości podane na rysunku,
− wykreślić linie konturowe zmodelowanej formy rękawa.
Rys. 16. Rękaw długi poszerzony dołem [6, s. 66]

19
Rękaw długi poszerzony od linii łokcia do dołu (rys. 17)
− przygotować rękaw do modelowania zgodnie z rys. 15,
− rozciąć formę od linii dołu do linii łokcia po liniach modelowych zgodnie z rysunkiem,
− rozsunąć elementy formy o wartości podane na rysunku,
− wyznaczyć kontury zmodelowanej formy.
Rys. 17. Rękaw długi poszerzony od linii łokcia do dołu [6, s. 67]
Rękawy krótkie
Formę rękawa krótkiego otrzymuje się z konstrukcji rękawa długiego odmierzając
od najwyższego punktu kuli rękawa dowolną długość. Linia prostopadła do wyznaczonej
długości jest linią dołu rękawa. Na podstawie formy rękawa krótkiego można modelować
następujące odmiany:
− rękaw poszerzony na linii dołu,
− rękaw marszczony na linii wszycia do pachy,
− rękaw marszczony na linii wszycia do pachy i na linii dołu.
Modelowanie rękawów krótkich (rys. 18)
− wyznaczyć na formie rękawa długiego pożądaną długość odmierzając: od punktu R12 =
22,0-25,0 cm,
− wyznaczyć linie pionowe cięć dzieląc formę na sześć części,
− rozciąć formę, przykleić elementy formy rozsuwając po 2 cm,
− wykreślić nowe linie konturowe zmodelowanej formy.
Rys. 18. Przygotowanie rękawa krótkiego do modelowania [6, s. 62]
Rys. 19. Rękaw krótki poszerzony na linii dołu [6, s. 62, 63]

20
Rys. 20. Rękaw krótki marszczony na linii wszycia do pachy [6, s. 62, 63]
Rys. 21. Rękaw krótki marszczony na linii wszycia do pachy i na linii dołu [6, s. 62, 64]
Modelowanie wtórne kamizelki damskiej
Kamizelka – krótki ubiór bez rękawów będący częścią składową ubioru. Nosi się ją pod
marynarką jak również na bluzce lub sukni. Występuje często w stroju ludowym.
Rysunek modelowy i opis modelu: rysunek 22 przedstawia kamizelkę
krótka, dopasowaną, zapiętą na środku przodu na cztery guziki. Można
ją nosić ze spódnicą lub spodniami.
Rys. 22. Rysunek modelowy kamizelki damskiej [6, s. 37]
Kolejność czynności przy modelowaniu kamizelki:
1. Przygotować formę przodu i tyłu bluzki damskiej dopasowanej, a następnie:
− w przodzie, przenieść zaszewkę konstrukcyjną na linię boku lub inne miejsce,
− w tyle zmodelować zaszewkę barkową.
2. Przykleić przekształcone formy.
3. Przesunąć linię szwu ramieniowego do przodu o 1,0 cm w następujący sposób:
− podnieść równolegle linię ramienia w tyle o 1,0 cm,
− obniżyć równolegle linię ramienia w przodzie o 1,0 cm.
4. Skrócić szew ramieniowy:
− od podkroju szyi w przodzie i w tyle o 1 cm,
− od podkroju pachy w przodzie i w tyle o 1,0 – 2,0 cm.
5. Obniżyć podkrój pachy na boku, w przodzie i w tyle o 2,0 cm.
6. Oznaczyć głębokość i kształt dekoltu – dowolnie.
7. Oznaczyć długość i linię modelową dołu – dowolnie.

21
8. Dodać na zapięcie od 2,0 do 2,5 cm.
9. Wyznaczyć dziurki do guzików.
10. Skrócić zaszewki: piersiową – 3,0 cm, barkową – 2,0 cm.
11. Oznaczyć kontury formy przodu i tyłu kamizelki (rys 23).
Rys. 23. Modelowanie form kamizelki damskiej [6, s. 38]
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. W które miejsca można przenieść zaszewkę piersiową?
2. Czy potrafisz zmodelować zaszewkę barkową?
3. Jakie znasz rodzaje kołnierzy?
4. Jakie znasz rodzaje rękawów?
5. Jaka jest kolejność czynności przy modelowaniu wtórnym kamizelki?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie projektu plastycznego bluzki, wykonaj modelowanie przodu i tyłu
w dwóch etapach.
Etap I
1) skopiować i wyciąć dwie formy przodu i tyłu bluzki,
2) w przodzie i w tyle wyznaczyć linię karczka,
3) w tyle wyznaczyć linie potrzebne do zmodelowania zaszewki barkowej.
Etap II
Przód
1) odciąć karczek, przenieść zaszewkę piersiową na linie karczka,
2) przykleić karczek bluzki pamiętając, aby środek karczka ułożyć wzdłuż linii pionowej,
3) niżej przykleić dolną część przodu środek przodu również wzdłuż linii pionowej,
4) do linii środka przodu dodać na zapięcie od 2,0 – 2,5 cm,
5) wykreślić zewnętrzne linie karczka i dołu bluzki.

22
Tył
1) odciąć karczek,
2) przykleić karczek tyłu pamiętając, aby środek karczka ułożyć wzdłuż linii pionowej,
3) niżej przykleić dolną część tyłu środek wzdłuż linii pionowej,
4) wykreślić zewnętrzne linie formy.
− dwie formy przodu i tyłu bluzki podstawowej,
− nożyczki,
− klej,
− skalówka,
− żurnale.
Ćwiczenie 2
Na podstawie projektu plastycznego bluzki z ćwiczenia 1 wykonaj modelowanie rękawa.
1) odczytać projekt plastyczny modelu bluzki,
2) przygotować formę rękawa podstawowego,
3) wyznaczyć linie modelowe potrzebne do zmodelowania rękawa,
4) zmodelować rekaw zgodnie z projektem plastycznym,
5) wykreślić kontury zmodelowanej formy rękawa.
− forma rękawa podstawowego,
− papier kolorowy, przybory kreślarskie, nożyczki, klej, skalówka.
Ćwiczenie 3
Na podstawie projektu plastycznego kamizelki wykonaj modelowanie wtórne przodu
i tyłu kamizelki.
Etap I
1) odbić i wyciąć dwie formy przodu i tyłu kamizelki,
2) w przodzie wyznaczyć linię karczka oraz linię cięć,
3) w tyle wyznaczyć linię karczka.
Etap II
Przód
1) odciąć karczek, przenieść zaszewkę piersiową na linię karczka,
2) przykleić karczek przodu,
3) niżej przykleić przednią i boczną część kamizelki pamiętając aby środek ułożyć wzdłuż
linii pionowej,
4) obrysować zewnętrzne linie zmodelowanej formy przodu kamizelki.

23
Tył
1) odciąć karczek i przenieść zaszewkę barkową na linię karczka,
2) przykleić karczek kamizelki pamiętając aby środek karczka ułożyć wzdłuż linii pionowej,
3) niżej przykleić dół kamizelki,
4) obrysować zewnętrzne linie formy tyłu kamizelki.
− dwie formy przodu i tyłu kamizelki podstawowej,
− nożyczki,
− klej,
− skalówka.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) odczytać rysunek modelowy?  
2) zmodelować różnego rodzaju rękawy?  
3) zmodelować kołnierze stojące?  
4) przenieść zaszewkę barkową na linię karczka?  
5) zmodelować formy kamizelki damskiej według projektu
plastycznego?
 

24
4.3. Modelowanie odzieży męskiej sportowej
Odzież sportową tworzą ubiory wygodne o swobodnej linii, funkcjonalne. Większość
ubiorów tego typu nadaje się do noszenia na co dzień (całodzienne, relaksowe,
wypoczynkowe). Do tych ubiorów zalicza się: płaszcze typu wojskowego, kurtki (kanadyjkę,
parkę, budrysówkę), różnorodne spodnie (narciarki, bryczesy, rybaczki, legginsy, dżinsy,
szorty) itp. Charakterystyczne cechy odzieży sportowej to: kieszenie, pagony, kaptury,
wzmocnione szwy (stębnówki), karczki, mankiety, kołnierze (rewersowe), stójki, emblematy
jako elementy dekoracyjne.
Konstrukcja odzieży męskiej na górną część ciała, oparta jest na pomiarach
antropometrycznych i dotyczy odzieży z prostą linią środka przodu. Stosowana jest wyłącznie
do modelowania odzieży, w której krawędź przodu jest linią prostą, np: bluzy, kurtki, dresy.
Metoda ta umożliwia skonstruowanie, a następnie zmodelowanie odzieży dla dowolnych
rozmiarów wybranych z tabeli lub dla wymiarów indywidualnych figur.
Konstrukcja bluzy
Wymiary;
ZWo = 176,0
opx = 96,0
ot = 86,0
obt = 100,0
os = 38,0
XcXc = 36,0
PcPl = 12,0
XlXl = 36,0
SyTy = 43,0
RvNv = 60,0
Podział połowy klatki piersiowej
Połowa szerokości tyłu =
2
1
XcXc
Szerokość pachy = PcPl
Połowa szerokości przodu =
2
1
XlXl
Połowa obwodu klatki piersiowej =
2
1
opx

25
Tabela 2. Standard konstrukcji odzieży męskiej z prostą linią środka przodu – wielkości dodatków
konstrukcyjnych [9, s. 34]
Odcinek konstrukcyjny
Dodatki
konstrukcyjne dk
Symbol Wzór Bluza Kurtka
1 2 3 4
Sp
15
1
ZWo +
10
1
opx + 0,8
ST Syty + dk 1,0 2,0
TB
10
1
ZWo + 3,0
SD Długość wyrobu odzieżowego
TT1
2,0
P1 P 2
2
1
XcXc + dk
3,0 4,0
P 2 P3
PcPl + dk 6,5 8,5
P3 P 4
2
1
XlXl + dk
4,0 5,0
P1 P 4
2
1
opx +dk
13,5 17,5
SS 2
5
1
os + dk
0,4 0,9
S 2 S3
2,5
P 4 S 4
SP + 3,0
S 4 S5 SS 2 + 1,5
S 4 S6 S 4 S5
S1 R 1,0
P3 R1 P 2 R – 1,0
RR 2
3,0
S5 R3 S3 R 2
P 2 P5
dk 2,5 3,0
P5 P7
4
1
P5 S1 + 1,0
P7 P8
2,0
P6 P9 P5 P7 - 2,0
Modelowanie form konstrukcyjnych bluzy (rys. 24)
1. Wyznaczenie długości bluzy:
SD = 62,0 – długość bluzy zależy od modelu.
T 4 D1 = T1 D
2. Wykreślenie linii bocznych:
P5 P10 =
2
1
P 2 P3 + 1,0 =

26
Gdzie: P 2 P3 = PcPl + dk szerokość pach bluzy
Z punktu P10 poprowadź równoległą do linii środka tyłu – linia boczna tyłu.
P6 P11 =
2
1
P 2 P3 - 1,0 =
Z punktu P11 poprowadź prostopadłą – linia boczna przodu.
3. Modelowanie linii pokrojów.
− Wykreśl krzywe pokrojów:
Pachy tyłu R 2 R10 , pachy przodu R3 P11 , szyi tyłu SS3 szyi przodu S5 S6
− Wytnij otrzymane formy i złącz na linii barku
S3 R 2 = S5 R3
Sprawdź kształt wykreślonych pokrojów, popraw w przypadku złego przebiegu - taki sposób
sprawdzania krzywizn nazywa się modelowaniem konfekcyjnym.
4. Przesunięcie linii barku do przodu o 1,0 cm
− Od formy przodu na linii barku odetnij równolegle pasek szerokości 1,0 cm i dostaw
do formy tyłu. Czynność tę wykonujemy w tym celu, aby w odzieży z rękawami
dostawianymi, np. raglanowe, szew barkowy przechodzący w szew zewnętrzny
rękawa miał położenie w kierunku przodu.
5. Modelowanie linii boku:
− Odmierz na linii talii i linii dołu po 1,5 cm, wykreśl linię boku tyłu i linię boku przodu.
6. Wykreślenie linii dołu:
− Sprawdź przebieg linii dołu łącząc formę tyłu z formą przodu.
Rys. 24. Siatka konstrukcyjna bluzy [9, s. 36]

27
Rys. 25. Modelowanie form przodu i tyłu bluzy [9, s. 38]
Rys. 26. Modelowanie linii pokrojów pachy i szyi [9, s. 39]

28
Konstrukcja rękawa do bluzy
Tabela 3 Konstrukcja rękawa do bluzy [9, s. 42]
Odcinek konstrukcyjny
Dodatki
Konstrukcyjne dk
Symbol Wzór Bluza Kurtka
1 2 3 4
R 4 P10
3
1
( P5 R 2 + P6 R 3 ) + 1,0
R 4 N RvNv + dk 4,0 4,0
NN1
1,5
P10 T7
2
1
P10 N – 1,5
P10 P11 P6 P9 – 1,0
R 4 R 5 P 2 P3 + dk 5,0 5,5
R5 R 6
4
1
R 4 P10 – 0,5
T7 T8 R 4 R 5 - 2,5
R 4 R 7
2
1
R 4 R5 + 2,0
R 4 R 8
2
1
R 4 R 7 - 0,5
P11 R9
2
1
P11 R8
P10 P12
2
1
R 4 R5

29
Rys. 27. a) siatka konstrukcyjna rękawa, b) modelowanie form konstrukcyjnych dwuczęściowego rękawa
ze szwami wewnętrznym i zewnętrznym [9, s. 44]
Modelowanie form konstrukcyjnych dwuczęściowego rękawa ze szwami wewnętrznym
i zewnętrznym rys 27a, 27b, 28
1. Wykreślenie krzywej główki i podkroju rękawa:
− Od punktu P11 przez punkty R 9 , R7 do punktu R 6 wykreśl krzywą główki rękawa,
− Od punktu R 6 do punktu P11 wykreśl krzywą podkroju rękawa.
2. Wyznaczenie położenia linii wewnętrznej:
− P11 P13 = P9 P11 odcinek P 9 P11 odmierz po linii podkroju pachy przodu i przenieś
na linię podkroju rękawa. Z punktu P13 wstaw prostopadłą- powstaje punkt T9 oraz
linia wewnętrzna rękawa.
3. Wyznaczenie punktu montażowego na podkroju pachy:
− P13 P14 = P10 P8 odcinek P10 P8 odmierz po linii podkroju pachy tyłu i przenieś na linię
podkroju rękawa.
4. Wyznaczenie położenia linii zewnętrznej rękawa.
− Z punktu R 7 wystaw prostopadłą, na linii dołu odmierz w lewo 2,0 cm – linia
zewnętrzna rękawa.
Zmodelowana forma rękawa przedstawia rękaw „zamknięty”.
a) b)

30
5. Modelowanie rękawa „otwartego”
Odrysuj na bibułce spodnią część rękawa:
− Oznacz linię łokcia i linię wewnętrzną;
− Wytnij spodnią część rękawa, przetnij wzdłuż linii wewnętrznej P13 ,
− Płaszczyznę oznaczoną punktami P11 P13 T9 N3 przyklej na zewnątrz prostej P11 N,
− Płaszczyznę oznaczoną punktami R 6 P13 T9 N3 przyklej na zewnątrz prostej R6 N 2 .
Rys. 28. Modelowanie form rękawa dwuczęściowego „otwartego” [ 9, s. 45]
Odpowiadając na pytania sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń.
1. Czym charakteryzuje się odzież w stylu sportowym?
2. Jakie miary potrzebne są do konstrukcji bluzy męskiej?
3. Jak zbudowana jest siatka konstrukcyjna z prostą linią środka przodu?

31
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie projektu plastycznego bluzy, wykonaj modelowanie przodu i tyłu.
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś
1) przygotować formę przodu i tyłu bluzy,
2) wyznaczyć pogłębienie i poszerzenie pach,
3) wykreślić w przodzie i w tyle kształt karczków,
4) wykreślić plisy i formę listewki kieszeniowej,
5) wymodelować formę paska.
− forma przodu i tyłu,
− nożyczki,
− klej,
− skalówka.
Ćwiczenie 2
Zmodeluj rękaw dwuczęściowy ze szwami zewnętrznym i wewnętrznym oraz mankiet
do bluzy męskiej z ćwiczenia 1.
1) przygotować formę rękawa odbitą z konstrukcji,
2) wyznaczyć: zmniejszenie wysokości główki rękawa równe wydłużeniu barków,
pogłębienie podkroju rękawa równe połowie pogłębienia pachy, poszerzenie rękawa
i zwężenie na liniach wewnętrznych, skrócenie rękawa równe szerokości mankietu,
3) wykreślić: nową krzywą główki rękawa, linie wewnętrzne rękawa, linię dołu rękawa,
4) odmierzyć odcinki podkrojów pach przodu i tyłu i przenieść na nową krzywą główki
rękawa (za linii zewnętrznej rękawa powstanie zaszewka),
5) zmodelować mankiet.
− forma podstawowa rękawa,
− papier,
− klej,
− nożyczki,
− plansze przedstawiające sposób modelowania rękawa.

32
Ćwiczenie 3
Wykonaj konstrukcję i modelowanie form kołnierza zastosowanego w bluzie męskiej
przedstawionej na projekcie plastycznym w ćwiczeniu 1.
1) zmierzyć krzywe podkroju szyi tyłu i przodu z formy bluzy,
2) wykreślić krzywą podkroju kołnierza i kształt formy kołnierza według rysunku.
− forma przodu i tyłu bluzy,
− projekt plastyczny bluzy,
− papier, klej, nożyczki, przybory kreślarskie,
− plansze przedstawiające sposób modelowania kołnierza koszulowego.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) scharakteryzować odzież sportową?  
2) wymienić miary potrzebne do konstrukcji bluzy?  
3) wykonać modelowanie wtórne przodu i tyłu bluzy według projektu
plastycznego?
 
4) wykonać modelowanie konstrukcyjne kołnierza koszulowego
do bluzy męskiej według projektu plastycznego?
 
5) wykonać modelowanie rękawa do bluzy męskiej?  

33
4.4. Modelowanie wtórne form odzieży roboczej
4.4.1 Materiał nauczania
Przez pojęcie odzieży roboczej rozumiemy nie tylko okrycia chroniące nasz ubiór
codzienny przed zabrudzeniem i uszkodzeniem (fartuchy, kurtki, kombinezony, rękawiczki),
ale i odzież przeznaczoną do określonych zajęć. Odzież tę stosowaną przy pracy
w poszczególnych zawodach dzielimy na dwie podstawowe grupy. Pierwsza grupa
przewidziana jest dla pracowników fizycznych zatrudnionych w zakładach przemysłowych,
gospodarstwach rolnych, pracowników służby zdrowia itp. Druga grupa obejmuje odzież dla
pracowników biurowych, pracowników związanych bezpośrednio z konsumentami
(np. zakłady zbiorowego żywienia, sklepy, domy towarowe, gospodarstwa domowe).Przy
projektowaniu odzieży dla pracowników fizycznych trzeba uwzględnić rodzaj pracy oraz
warunki klimatyczne i przestrzenne miejsca pracy. Na fizjologiczny stan człowieka wpływa
temperatura pomieszczenia oraz jej zmiany. Stąd też zupełnie innym wymaganiom powinny
odpowiadać odzież i obuwie, jeśli pracownik w ciągu dnia roboczego przebywa
w jednakowej temperaturze, a innym tam, gdzie mają miejsce częste zmiany temperatury
i gdzie pracownik powinien mieć możność łatwego przebrania się. Również należy wziąć pod
uwagę zmiany pór roku. Duże znaczenie ma tutaj prawidłowy wybór materiału. Może być
przepuszczający powietrze lub ścisły, lekki lub ogrzewający. W niskich temperaturach stosuje
się ocieplacze z tkanin kocowych, pikowanej waty, pikowanej pianki poliuretanowej, (przy
konstruowaniu tego rodzaju odzieży trzeba uwzględnić większe dodatki konstrukcyjne).
Odzież nie powinna przeszkadzać ruchom, a z drugiej strony nie powinna być luźna.
Materiały na odzież roboczą powinny być niekurczliwe, elastyczne, odporne na zabrudzenia,
przewiewne, łatwe do prania. Najprostszą formą odzieży roboczej jest fartuch gospodarski.
Przed przystąpieniem do opracowania formy fartuszka należy wykonać niezbędne pomiary
osoby, dla której fartuch ma być opracowany.
Tabela 4. Wymiary potrzebne do wykonania konstrukcji fartuszka [1, s. 27]
Wymiary podstawowe 1/2 1/4 1/8 1/10
ZWo = 164
ot = 64
obt = 94
82,0
32,0
47,0
41,00
16,25
23,50
20,50
8,12
11,75
16,4
-
-
Konstrukcja fartuszka składa się z 4 klinów wykreślonych stycznie w stosunku do siebie.
Szerokość każdego klina ustala się na linii talii i na linii bioder. Opracowanie formy
rozpoczyna się od wykreślenia z lewej strony arkusza linii pionowej, która jest linią środka
przodu. Na tej linii należy odmierzyć długość fartuszka do talii, obliczoną według 1/8 ZWo
(wysokość bawetu), następnie głębokość bioder, tj. odległość od linii talii do bioder,
obliczoną z 1/10 ZWo + 2,0 cm oraz długość fartuszka od linii talii do dołu, np. 1/4 ZWo.
Z wyznaczonych punktów należy wykreślić linie poziome i oznaczyć kolejno symbolami:
P, T, B, D,. Następnie od punktu P odmierzamy poziomo szerokość przodzika = 1/8 ot + 2,0
cm, od punktu T – szerokość klina środkowego na linii talii = 1/8 ot, a od punktu
B – szerokość klina środkowego na linii bioder = 1/8 obt + 0,5÷1,0 cm. Otrzymane punkty
P1 , T1 , B1 łączymy prostymi. Na linii dołu wyznaczamy punkt D1 , odmierzając uprzednio
długość fartuszka TD. Z punktów: T1 i B1 wykreślamy prostopadłe do linii klina i na nich
wyznaczamy szerokość następnego klina, a więc: od T1 do T2 1/8 ot, od B1 do B 2 1/8 obt
+ 0,5÷1,0 cm.

34
Punkty te łączymy prostą, na której odmierzamy długość 1/4 ZWo i wyznaczamy punkt
D 2 , który łączymy z punktem D1 . Pozostałe dwa kliny wyznaczamy w ten sam sposób.
Kieszonkę wykreślamy według projektu plastycznego.
Opis konstrukcji fartucha gospodarczego
PT Wysokość bawetu 1/8 ZWo
TB Głębokość bioder 1/10 ZWo + 2,0 cm
TD Długość fartucha 1/4 ZWo
TT1 Szerokość klina na linii talii 1/8 ot
BB1 Szerokość klina na linii bioder 1/8 obt + 0,5 ÷1,0 cm
T1 D1 Długość klina TD (dł. fartucha)
PP1 Szerokość przodu 1/8 ot + 2,0 cm (TT1 + 2,o cm )
Rys. 30. Fartuszek gospodarczy a) rysunek konstrukcyjny, b) rysunek modelowy [1, s. 28]
Modelowanie wtórne fartucha gospodarczego
Na podstawie wykreślonej konstrukcji fartucha gospodarczego można otrzymać fartuchy
o różnych liniach modelowych dołu, bawetu, kieszeni.
a)
b)

35
Rysunek modelowy i opis modelu: rysunek 31 przedstawia fartuch
gospodarczy z odcinanym bawetem. Na dolnej części naszyta kieszeń.
Kieszeń, bawet i dół fartucha o zaokrąglonej linii.
Rys. 31. Projekt plastyczny fartucha gospodarczego
Rys. 32.Modelowanie form fartucha gospodarczego [opracowanie własne]
Rys. 33.Formy fartucha a) bawet, b) dolna część fartucha, c) kieszeń [opracowanie własne]
Modelowanie fartucha
Na formie podstawowej fartucha wyznaczyć linię bawetu i dołu fartucha według
danych na rysunku 32. Na dolnej części fartucha wymodelować kieszeń o wymiarach jak na
rysunku.
a)
b)
c)

36
Odpowiadając na pytania sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co rozumiesz przez pojęcie odzieży roboczej?
2. Na jakie grupy dzielimy odzież roboczą?
3. Czym powinny charakteryzować się materiały na odzież roboczą?
4. Jakie wymiary potrzebne są do narysowania siatki konstrukcyjnej fartucha
gospodarczego?
5. W jaki sposób modelujemy fartuch gospodarczy o zaokrąglonej linii dołu i bawetu?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykreśl konstrukcję fartucha gospodarczego.
1) rozliczyć odcinki konstrukcyjne,
2) narysować siatkę konstrukcyjną fartucha gospodarczego,
3) wykreślić linie formy konstrukcyjnej.
− opis konstrukcji,
− przybory kreślarskie, arkusz papieru do wykreślenia konstrukcji, żurnale.
Ćwiczenie 2
Na wykreślonej konstrukcji fartucha gospodarczego zmodeluj fartuch zgodnie
z rysunkiem 32.
1) wykreślić formy fartucha o zaokrąglonej linii dołu i bawetu,
2) wykreślić kieszeń,
3) odbić i wyciąć formę zmodelowanego fartucha.
− konstrukcja fartucha gospodarczego,
− przybory kreślarskie, nożyce, arkusz papieru do wykreślenia konstrukcji, żurnale.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wykreślić konstrukcję fartucha gospodarczego w kliny?  
2) wykonać modelowanie wtórne fartucha o zaokrąglonej linii dołu
i bawetu?  

37
4.5. Modelowanie bielizny damskiej
Bielizna to wyroby odzieżowe przeznaczone do noszenia bezpośrednio na ciele,
przystosowane do częstego prania. Do bielizny zalicza się: koszulę nocną, koszulę dzienną
damską, koszulę dzienną męską, halkę, piżamę, peniuar, podkoszulek, kombinacje
biustonosz, gorset, pas do podtrzymywania pończoch, majtki, figi, slipy, kalesony, reformy,
rajstopy. Bielizna pojawiła się w Europie w XIII w. wraz ze wzrastającą higieną osobistą.
Do XVIII w. była to tylko koszula.
Bielizna dzienna dla kobiet powinna być wykonana z dzianin bawełnianych i wełnianych
oraz z dzianin z przędz poliamidowych i wiskozowych. Kostiumy kąpielowe wykonuje się
z dzianin elastycznych. Konstrukcja bielizny dla typów figur: A, B, C i D kobiet jest
jednolita. Oznacza to, że siatki konstrukcyjne dla wszystkich typów figur kobiet buduje się
wg. tej samej metody. Siatki te różnią się jedynie wymiarami odcinków konstrukcyjnych
odpowiednich dla danego rodzaju bielizny.
Konstrukcja bielizny damskiej na górną część ciała
Konstrukcję bielizny damskiej podano na wymiary reprezentantki typu figury B:
164/96/104 wg tabeli 5.
Wymiary w cm:
ZWo = 164,0 SyTy = 39,0
opx = 96,0 SySvXp = 35,1
obt = 104,0 SySvXpTp = 51,2
os = 35,0 RvNv = 56,0
Tabela 5. Wielkość dodatków konstrukcyjnych do konstrukcji koszuli nocnej, bluzy piżamowej, lizeski,
podomki, halki i biustonosza dla typów figur: A, B, C i D kobiet [10, s. 65]
Dodatki konstrukcyjne (dk )
Symbol
Wzór
koszula
nocna
bluza
piżamowa
lizeska
podomka
halka
biustonosz
1 2 3 4 5 6 7 8
SP 5,0
10
1
15
1
++ opxZWo
ST SyTy
TB
0,3
10
1
+ZWo
SD Długość wyrobu odzieżowego
TT1
2,0
BB1
2,0
P1 P 2
( 0,5
8
1
+opx )+dk
1,5 3,0 2,5 2,0 0 0

38
P 2 P 3
(
8
1
opx - 1,0)+dk
1,5 4,0 3,5 4,0 0 0
P 3 P 4
( 0,4
4
1
−opx )+dk
1,5 2,0 2,0 2,0 0,5 1,0
P1 P 4
( 0
2
1
+opx )+dk
4,5 9,0 8,0 8,0 0,5 1,0
P 4 P 5
opx
10
1
+dk
0,5 0,5 1,0 0,5 0,5 1,0
T 5 P 6
SySvXpTp - SySvXp
SS 2
( 2,0
5
1
−os )+dk
0 0,5 0,5 0,5 0 0
S 2 S 3
2,0
S1 R 1,0
P 3 R1 P 2 R – 2,0
RR 2
dk dla opx = 84,0
88,0
92,0
96,0
100,0
104,0
108,0
112,0
116,0
120,0
1,3
1,2
1,1
1,0
0,9
0,8
0,7
0,6
0,5
0,4
1,6
1,5
1,4
1,3
1,2
1,1
1,0
0,9
0,8
0,7
1,6
1,5
1,4
1,3
1,2
1,1
1,0
0,9
0,8
0,7
1,6
1,5
1,4
1,3
1,2
1,1
1,0
0,9
0,8
0,7
1,3
1,2
1,1
1,0
0,9
0,8
0,7
0,6
0,5
0,4
1,3
1,2
1,1
1,0
0,9
0,8
0,7
0,6
0,5
0,4
R1 R 3
opx
20
1
R 3 S 4 S 3 R 2 - 0,7
P 6 S 4 [SySvXp –(SS 2 +0,5)] + dk 0 0,5 0,8 0,8 0 0
S 4 S 5 SS 2 +dk 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3
S 5 S 6 S 4 S 5 + 1,0
P 2 P 9
dk 0,5 1,5 2,0 3,0 0 0
P 9 P11
4
1
P 9 R + 0,5
P11 P13
0,5

39
Rys. 34. Siatka konstrukcyjna bielizny na górną część ciała [10, s. 64]
Modelowanie biustonosza
Opis modelu rys. 35
Dolna część biustonosza wykonana jest z dzianiny elastycznej. Miseczki składają
się z trzech warstw: wierzchnia – koronka, wewnętrzna – miękki wkład wypełniający,
spodnia – cienka dzianina jedwabna. Całość wykończona taśmami elastycznymi
i bawełnianymi. Zapięcie z tyłu na haftki.
Rys. 35. Projekt plastyczny biustonosza [10, s. 81]

40
Wymiar dodatkowy:
opp = 84,0 cm – obwód klatki piersiowej pod piersiami.
Konstrukcja form tyłu i przodu
Siatkę konstrukcyjną tyłu i przodu (do linii talii) wykreślamy na podstawie opisu podanego
w tabeli 1 dodatki konstrukcyjne wg kolumny 8 - z uwzględnieniem następującej zmiany:
R1 R 3 = 1/20 opx + 1,0 cm
Odcinek R1 R3 zwiększamy w celu uzyskania większej wartości kątowej konstrukcyjnej
zaszewki piersiowej.
P6 A = 1/12 opx
Wyznaczenie położenia linii pod piersiami. Przez punkt A prowadzimy prostopadłą.
AA1 = 2,0 cm
Szerokość paska pod miseczką biustonosza. Przez punkt A1 prowadzimy prostopadłą
Otrzymujemy punkty: A 2 , A3 , A4 , A5 .
P1 P14 = 1/2 P1 P 2
Położenie zaszewki w tyle. Z punktu P14 wystawiamy prostopadłą otrzymujemy punkt A6 .
AA7 = AA8 = 1/6 (opx – opp )
Szerokość zaszewki pod piersiami. Z punktów: A7 i A8 wystawiamy prostopadłe,
otrzymujemy punkty: A9 i A10 .
Obliczenie wielkości p przypadającej na wcięcia formy tyłu i przodu na linii pod piersiami:
P = ( A5 A10 + A 2 A9 ) – (2/2 opp – 3,5)
gdzie: - 3,5 wielkość ujemnego dodatku konstrukcyjnego w połowie obwodu klatki piersiowej
pod piersiami.
Dodatek ten ustalony jest na podstawie procentowego wydłużenia dzianiny elastycznej, np.
wielkość wydłużenia dzianiny w kierunku poprzecznym wynosi około 8%
Dla opp = 84,0 cm; 8%= 6,72 cm; przyjmujemy:
dk = - 3,5cm
P = 6,0 cm.
Rozmieszczenie wielkości p: 0.5
− od punktu A3 odmierzamy obustronnie po 0,5 x
2 = 1,0 cm
2 = 2,5 cm
2 = 2,5 cm
6, 0 cm
Od wielkości wcięcia przy punkcie A6 prowadzimy prostopadłą na linię środka tyłu.
Zwężenie formy tyłu na linii pachy:
− od punktu P2 odmierzamy obustronnie po 0,5 .
2 = 1,0 cm
− od punktu P14 odmierzamy obustronnie po 0,5 .
2 = 1,0 cm
2,0 cm
Zwężenie formy tyłu na linii pachy zależy od rodzaju materiału, z którego wykonany jest
biustonosz. Przy dużej wielkości wcięć na linii pod piersiami należy projektować dodatkowo
wielkości wcięć na linii pachy.
Z punktu P6 wykreślamy równoległą do linii środka przodu, otrzymuje punkt R4 – miejsce
położenia zaszewki piersiowej do modelowania formy miseczki biustonosza.

41
Modelowanie form tyłu i przodu rys. 36 i rys. 37
Rys. 36. Konstrukcja form tyłu i przodu biustonosza [10, s. 62]
Zamykamy konstrukcyjną zaszewkę piersiową, biorąc jako punkt obrotu środek piersi
(punkt P6), otrzymujemy zaszewkę piersiową do linii szwu barkowego. Zamykamy formę
pachy i tyłu przy punktach: P3 i A3, P2 i A4 oraz P14 i A6. Kształt formy biustonosza
modelujemy dowolnie według projektu plastycznego; w omawianym przykładzie według
wymiarów podanych na rysunku.
Rys. 37. Modelowanie form tyłu i przodu biustonosza [10, s. 83]

42
Modelowanie form biustonosza rys. 38
Zamykamy formy dolnej części biustonosza, łącząc punkty: A7 z A8 oraz punkty A9 z A10.
Formę dolnej części miseczki biustonosza modelujemy w następujący sposób: zamykamy
zaszewkę pod piersiami, biorąc jako punkt obrotu punkt P6 (punkt A7 pokrywa się z punktem
A8). Wykreślamy linię połączenia z górną częścią miseczki według rysunku 26.
Formę górnej części miseczki biustonosza modelujemy w następujący sposób: zamykamy
zaszewkę piersiową (przeniesioną do linii szwu barkowego), biorąc jako punkt obrotu punkt
P6. Na linii dekoltu oraz podkroju pachy zamykamy formę po 1,0 cm, biorąc jako punkt
obrotu punkt P6. Zamknięcia na linii dekoltu i podkroju pachy mają na celu lepsze
dopasowanie formy miseczki do kształtu piersi.
Rys. 38. Modelowanie form biustonosza [10, s. 84]
1. Co rozumiesz przez pojęcie bielizna?
2. Jaki asortyment zaliczamy do bielizny?
3. Jakie materiały stosujemy na bieliznę?
4. Jakie miary potrzebne są do narysowania siatki konstrukcyjnej bielizny damskiej na górną
część ciała?

43
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wypisz wymiary potrzebne do narysowania siatki konstrukcyjnej bielizny na górną część
ciała, dla reprezentantki typu figury B: dobierz dodatki konstrukcyjne, a następnie oblicz
długość odcinków konstrukcyjnych.
1) wypisać pomiary niezbędne do konstrukcji bielizny na górną część ciała,
2) rozliczyć odcinki konstrukcyjne.
− tabele wymiarów,
− tabela z wielkościami dodatków konstrukcyjnych stosowanych w bieliźnie,
− karta pracy.
Ćwiczenie 2
Wykreśl linie formy konstrukcyjnej przodu i tyłu biustonosza i wykonaj modelowanie.
1) wykreślić linie formy konstrukcyjnej przodu i tyłu biustonosza,
2) wykonać modelowanie form przodu i tyłu biustonosza,
3) wykreślić nowe linie konturowe.
− narysowana siatka konstrukcyjna tyłu i przodu bielizny damskiej na górną część ciała,
− plansze z wykonanym modelowaniem konstrukcyjnym biustonosza,
− papier do wykreślania konstrukcji, przybory kreślarskie.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić asortymenty zaliczane do bielizny?  
2) wymienić materiały stosowane na bieliznę?  
3) wymienić miary potrzebne do wykreślenia siatki konstrukcyjnej
bielizny damskiej na górną część ciała?  
4) narysować siatkę konstrukcyjną biustonosz?  
5) wykonać modelowanie biustonosza?  

44
4.6. Modelowanie wtórne odzieży dla różnych grup wiekowych
Obowiązujące tabele wymiarów zawierają podział na grupy modelowe, które należy
traktować jako informację o wieku i wymiarach osoby np.:
− niemowlęta w wieku do 2 lat oznaczono grupą 0
− dzieci w wieku od 3 do 6 lat oznaczono grupą I,
− młodzież w wieku od 6 do 18 lat oznaczono grupami: II, III, IV.
Grupa modelowa II obejmuje dziewczęta od 6 do 11 lat, grupa modelowa III obejmuje
dziewczęta w wieku od 11 do 15 lat, grupa modelowa IV obejmuje dziewczęta w wieku od 15
do 18 lat. Ludność dorosłą powyżej 19 lat oznaczono grupami V i VI.
Odzież przeznaczona dla dzieci powinna być:
− higieniczna – wykonana z tkanin przewiewnych, które przepuszczają powietrze
i wchłaniają pot,
− funkcjonalna – dostosowana do figury dziecka i zapewniająca swobodę ruchów,
− racjonalna – zaprojektowana ekonomicznie pod względem wzrostu, stosowanych tkanin,
dodatków, możliwości termicznej regulacji (podpinki, dopinane kołnierze, kaptury),
− estetyczna – kształtująca od najmłodszych lat poczucie piękna, wrażliwość na barwę,
co wywiera duży wpływ na psychikę dziecka. Barwy materiałów włókienniczych
przeznaczonych na odzież dziecięcą powinny być czyste, jasne i ciepłe. Na estetykę
odzieży wpływy również jej zdobienie i zróżnicowanie drobniejszych elementów, jak:
patki, fałdy, kołnierze, karczki, falbanki, kieszenie, paski. Nadają one ubiorom
zamierzony charakter, wzbogacają asortyment odzieży, a dzieciom sprawiają radość.
W odzieży dla najmłodszych dzieci stosuje się proste hafty maszynowe i ręczne,
aplikacje, pasmanterie i inne ozdoby.
Zarys budowy i proporcje figury dziecka
Jedną z najbardziej widocznych zmian w procesie rozwoju dziecka jest zmiana wzrostu.
Rozróżniamy cztery etapy w procesie wzrostu:
1. etap bardzo szybkiego przyrostu ciała – w okresie niemowlęcym – stopniowo
zwalniający się do czwartego roku życia.
2. powolniejszy, lecz systematyczny przyrost wzrostu aż do wieku dojrzewania;
3. ponownie szybki wzrost w okresie dojrzewania;
4. zwalnianie tempa przyrostu długości ciała, aż do ustalenia wzrostu ostatecznego.
Sylwetka dziecka ulega stałym przekształceniom. Szczególnie zmieniają się proporcje
poszczególnych części ciała, jak długość kończyn dolnych, górnych, długość tułowia.
Zmieniają się również wymiary szerokości i obwodów, ale te zmiany są mniej uchwytne.
Głowa niemowlęcia jest nieproporcjonalnie duża i stanowi (tak jak kończyny dolne) 1/4
wysokości całej sylwetki. Na tułów przypada 1/2 wzrostu. Dziecko w wieku do dwóch lat ma
wąskie ramiona, mało zróżnicowaną szerokość tułowia, ręce jednakowej grubości na całej
długości, nogi krótkie, pulchne, szyję krótką, schowaną w fałdach. Natomiast dziecko
w wieku 7 ÷8 lat ma sylwetkę smukłą, dobrze umięśnioną, ale bez tkanki tłuszczowej.
Różnica wzrostu między dziewczętami i chłopcami jest minimalna na korzyść chłopców.
W wieku 11 ÷13 lat następuje najpierw lekka przewaga wzrostu dziewcząt, a potem
chłopców.

45
Konstrukcja sukienki podstawowej dla dziewcząt I grupy modelowej
Sukienka podstawowa dziewczęca widoczna na rysunku nr 36 to prosta
forma o lekko poszerzonych bokach. Podkrój szyi wykończony
kołnierzem leżącym typu „be-be”. Rękaw długi wykończony w dole
mankietem.
Rys. 39. Projekt plastyczny sukienki [3, s. 79]
Wymiary w centymetrach:
ZWo - 98,0
opx - 56,0
os - 26,0
RvRv - 26,8
RvSxRv - 24,8
SySvXpTp - 31,7
SyTy - 24,0
RvNv - 32,0
on - 14,0
Opis konstrukcji (rys. 37):
Tył
SP = (
15
1
ZWo +
10
1
opx – 2,6) + 2,5 ÷3,0 = 12,0 ÷12,5
ST = SyTy = 24,0
SB =
10
3
ZWo + 4,0 = 33,4
SK – dowolna
2
1
ZWo – 3,0 ÷6,0 = 52,0 ÷55,0
SP1 =
30
1
ZWo + 3,5 = 6,8
SS1 =
80
1
opx = 0,7
SS2 =
2
1
RvRv + 1,4 = 14,8
S1S3 =
15
1
os + 0,2 ÷0,3 = 5,4 ÷5,5

46
S3S4 =
3
1
S1S3 + 0,2 = 1,9
PP2 połowa szerokości tyłu według wyliczenia = 13,2
S2S5 = 0,3
S4S6 =
3
1
S4S5 = 3,1
P1P4 =
2
1
P1P3
P2P5 szerokość pachy tyłu według wyliczenia = 11,0 ÷11,5 : 2 – 0,5 = 5,0 ÷5,3
P2P6 =
4
1
P2S5
P6P7 = 0,8 ÷1,2
K1K2 = 3,0 ÷4,5
K2K3 = 0,8 ÷0,9
Przód
T2S7 = (SySvXpTp + 2,0) – S1S4 = 27,9
S7S8 =
5
1
os + 0,3 ÷0,4 = 5,5 ÷5,6
S8S9 =
24
1
opx + 0,3 = 2,6
S10S11 = S1S3 + 0,3 ÷0,4 = 5,7 ÷5,8
S12S13 =
2
1
RvSxRv + 1,2 ÷1,3 lub S1S2 – 0,8 = 13,6 ÷13,7
S12S14 = S12S9 + 0,5 Punkt S14 wyznacza dwusieczną kąta S9S12 S11
P8P9 połowa szerokości przodu według wyliczenia = 11,8 ÷12,4
P9P10 szerokość pachy przodu według wyliczenia = 11,0 ÷11,5 : 2 + 0,5 = 6,0 ÷6,2
S13S15 = S3S4 + S2S5 + 0,8 ÷1,0
S11S15 = S4S5 - 0,3 ÷0,5
S15S16 = 0,3 ÷0,5
P9P11 = P2P6 – 0,5
P11P12 = 1,0 ÷1,5
K5K6 = 1,5 ÷2,0
K4K7 = 0,3 ÷0,5
K6K8 według tyłu

47
Rys. 40. Konstrukcja sukienki podstawowej dla dziewcząt I grupy [3, s. 79]
Modelowanie zaszewki barkowej
W celu wyrównania środka tyłu do pionu oraz uwzględnienia luzu na wypukłości łopatki
otwieramy zaszewkę konstrukcyjną oznaczoną symbolem S6P4 na linii szwu barkowego,
to jest na linii S4S5.
Rys. 40. Modelowanie zaszewki barkowej [3, s. 46]
Konstrukcja rękawa podstawowego jednoczęściowego do sukienki dla dziewcząt I grupy
modelowej rys. 39a, 39b
SN = RvNv + 2,0 ÷2,5 = 34,0 ÷35,0
NN1 = 2,0 ÷2,3

48
SP wysokość główki rękawa = V -
10
1
(2V + V1 )+ 0,5 ÷1,0 = 10,1 ÷10,5
ST =
2
1
RvNv + 5,0 = 21,0
PP1 = P2P5 + P9P10 + 2,0 ÷2,5 = 13,5 ÷14,0
N1N2 = P1P2 - 1,5 ÷2,0 = 11,0 ÷12,5
T1N3 = TN1 + 1,5 ÷2,0
Kształt pachy z rysunku pomocniczego nanosimy na siatkę konstrukcyjną rękawa w ten
sposób, aby odcinek P9P10 pokrył się z odcinkiem PP1, a krawędź pachy szwu przodu była
styczna do prostej PS.
T1T2 = P1P10 – 0,5
Odcinek P10N4 wyznacza linię szwu rękawa.
SS2 =
2
1
SS1 + 0,5
SS3 =
4
1
SS1
S1S4 =
3
1
S1P1 – 0,5
PP2 = P9P11 – 0,5
S4S5 = 0,5
Z punktu S5 kreślimy styczną do podkroju pachy.
S4S6 =
2
1
S2S4
S6S7 =
10
1
S2S4
Krzywą główki rękawa wykreślamy według rysunku Nr 37 b, nanosimy punkty spotkania
z pachą sukienki. Za pomocą odkalkowanej tylnej i przedniej części rękawa otrzymamy
rękaw rozłożony. Sprawdzamy płynność krzywej główki i pachy rękawa. Wyznaczamy
punkty spotkania rękawa ze szwem barkowym, rozliczając wielkość liczbową tak, aby 1/3
przeznaczyć na wdanie do pachy przodu, a 2/3 wielkość wdania na pachę tyłu.
Mankiet do rękawa rys. 39c
NN1 = on + 1,0 ÷1,5 = 15,0 ÷15,5
N1N2 – dodanie na zapięcie = 2,0
NN3 dodanie na ząbek = 2,0 ÷2,5
N2N4 = N3N5 – szerokość mankietu = 2,5 ÷3,5

49
Rys. 41. Konstrukcja rękawa podstawowego jednoczęściowego do sukienki dla dziewcząt I grupy
a) odkalkowany kształt pachy, b) forma konstrukcyjna rękawa, c) mankiet [3, s. 81]
Kołnierz do sukienki (rys. 42)
KK1 wysokość podkroju = 6,0 ÷ 7,0 cm
K1K2 długość krzywej podkroju szyi + 0,3 ÷ 0,4
K1K3 szerokość kołnierza na linii środka tyłu = 6,0 ÷ 8,0
K2K4 szerokość kołnierza na linii przodu = K1K3 + 0,5 ÷ 0,8
K4K5 = 2,5 ÷ 2,8
K1K6 wysokość stójki = 1,5 ÷ 2,0
Wykreślamy linie konturowe kołnierza według rysunku Nr 38.
Rys. 42. Konstrukcja kołnierza do sukienki dziewczęcej [3, s. 81]
a) b)
c)

50
Modelowanie sukieneczki rozkloszowanej od karczka dla dziewcząt I grupy
modelowej (rys. 43)
Opis modelu – sukienka poszerzona o ciekawie zaprojektowanych owalnych karczkach
wykonana z lekkiej wełny. Naszycia z kolorowej tasiemki lub haft – spełniają rolę ozdoby.
Kołnierzyk zaokrąglany z przodu. Zapięcie na karczku tyłu.
Rys. 43. Rysunek modelowy sukienki dziewczęcej [opracowanie własne]
Czynności przy modelowaniu (rys. 44)
− Przygotowujemy wyciętą formę sukienki podstawowej. Kopiujemy do linii talii,
o prostych, nie poszerzonych liniach boku.
− Na formie tyłu wykreślamy kształt owalnego karczka: od podkroju szyi na linii szwu
barkowego odmierzamy 8,3 cm. Od podkroju szyi na linii środka tyłu odmierzamy 9,0 ÷
10,0 cm = długość karczka. Wyznaczone punkty łączymy łukiem. Pozostałą część formy
dzielimy na trzy części (na linii talii), oznaczamy symbolami T1 , T2 , T3 , T 4
i rozcinamy.
− Z prawej strony arkusza wykreślamy prostą pionową i do niej prostopadłą, która będzie
linią talii. Przyklejamy część T 2 i pozostałe części (z wyjątkiem karczka), rozsuwając
dołem (na linii talii) 2,0 ÷3,0 cm. Górą części dochodzą do siebie. Karczek przykładamy
do linii pionowej (odchylenie X przenosimy na szew barkowy)
w dowolnym odstępie od T 2 . Wyznaczamy długość sukienki według wymiaru sukienki
podstawowej, tj. 52,0÷55,0 cm, plus odcinek X, tj. odległość między karczkiem
a częścią formy tyłu na linii środka. Wykreślamy kontury karczka i sukienki.
− Modelowanie przodu sukienki jest podobne do czynności opisanych szczegółowo przy
modelowaniu formy tyłu. Różnica polega na wykreśleniu kształtu karczka: od podkroju
szyi na linii środka i na linii barku odmierzamy 8,0 cm. Wyznaczone punkty łączymy
łukiem.

51
Rys. 44. Modelowanie przodu i tyłu sukienki dziewczęcej [3, s. 89]
Rękaw długi, dołem rozszerzany, do sukienki dla dziewcząt I grupy (rys. 45a)
− Przygotowujemy wyciętą formę rękawa długiego jednoczęściowego, oznaczamy miejsce
rozporka oraz linię łokcia i środek rękawa.
− Na arkuszu wykreślamy prostą pionową i na nią nakładamy wyciętą formę rękawa
(środek rękawa = linia pionowa).
− Formę rękawa poszerzamy na dole z obu stron po 1,5 ÷ 2,0 cm, wyznaczamy nowe linie
szwów w rękawie, wykreślamy rozporek oraz linie dołu, obniżając ją o 0,6 ÷ 0,8 cm.
− Obrysowujemy kontury główki rękawa, wyznaczamy punkty spotkania rękawa z pachą
tyłu i przodu, wykreślamy linie szycia (przerywaną).
Mankiet do rękawa (rys. 45b)
NN1 = on + 1,5 ÷ 2,5
N1 N 2 przedłużenie na zapięcie 2,0 cm,
N1 N3 dodanie na ząbek 2,5 ÷ 3,0 cm
N 2 N 4 = N3 N 5 = szerokość mankietu 2,0 ÷ 2,5 cm
Wykreślamy kształt mankietu, oznaczamy dziurkę i miejsce przyszycia guzika.

52
Rys. 45. Modelowanie form: a) rękawa b) mankietu [3, s. 90]
Kołnierz do sukienki (rys. 46)
KK1 długość krzywej podkroju szyi – 0,3 ÷0,4 cm
KK 2 wysokość podkroju = 5,0 ÷6,0 (im wyższy podkrój, tym bardziej płaski będzie kołnierz)
K 2 K3 szerokość kołnierza na linii środka tyłu = 7,0 ÷8,0
K 4 K5 = 12,0÷14,0
K 2 K6 wysokość stójki = 2,0
K1 K7 szerokość kołnierza na linii przodu, np. 7,0÷7,5
Wykreślamy kontury kołnierza oraz linię załamania. Kształt kołnierza dowolny – prosty
lub zaokrąglony.
Rys. 46. Konstrukcja kołnierza do sukienki dziewczęcej [3, s. 55]

53
Konstrukcja bluzki podstawowej dla dziewcząt II grupy modelowej
Opis modelu rysunek 47
Bluzka z tkaniny bawełnianej lub elanobawełnianej, z przodu zapinaną na
całej długości na sześć guzików, rękaw długi, zebrany w mankiet, kołnierz
półstojący.
Rys.47. Rysunek modelowy bluzki dziewczęcej [3, s. 52]
Wymiary w centymetrach:
ZWo - 140,0
opx - 72,0
ot - 61,0
obt - 80,0
os - 30,0
RvRv - 34,0
RvSxRv - 31,8
SySvXpTp - 41,7
SyTy - 33,5
RvNv - 47,5
on - 14,5
Opis konstrukcji (rys. 48):
Tył
Z prawej strony arkusza wykreślamy prostą pionową, która będzie linią środka tyłu.
W górnej części wyznaczamy punkt S – siódmy kręg szyjny.
SP – głębokość pachy = (
15
1
ZWo +
10
1
opx – 2,6)+ 2,5÷ 3,0 = 16,5 ÷17,0
ST – długość pleców SyTy = 33,5
SB – głębokość bioder =
10
1
ZWo + 4,0 = 46,0
SK – długość bluzki – dowolna np. = 51,0
SS1 – odchylenie środka tyłu od pionu =
80
1
opx = 0,9
SP1 – wysokość łopatek =
20
1
ZWo + 1,5 = 8,5
Punkty P1 i S1 łączymy prostą. Przez punkt S1 prowadzimy prostopadłą.
Przez wyznaczone punkty prowadzimy prostopadłe (z wyjątkiem punktu S).

54
S1S2 – połowowa szerokości tyłu na linii barków =
2
1
RvRv +1,0 ÷ 1,3 = 18,0 ÷18,3
S4 połowa szerokości podkroju szyi tyłu =
5
1
os + 0,2 ÷0,3 = 6,2 ÷6,3
Przez punkt S3 prowadzimy prostopadłą.
S3S4 – wysokość podkroju szyi tyłu =
3
1
S1S3 + 0,2 ÷0,3 = 2,3÷2,4 wykreślamy krzywą
podkroju szyi łącząc punkty S1 i S4
PP2 – połowa szerokości tyłu według wyliczenia = 15,5 ÷16,0
S2S5 – obniżenie barków tyłu = 0,4 ÷0,5
Punkty S4 i S5 łączymy prostą – linia barku tyłu.
S4S6 – wyznaczenie zaszewki na szwie barkowym =
3
1
S4S5 = 3,9
P1P4 – wyznaczenie wierzchołka zaszewki barkowej =
2
1
P1P3 . Łączymy prostą punkty P4
i S6 – linia zaszewki barkowej.
P2P5 – szerokość pachy tyłu według wyliczenia = 12,5 ÷13,0 : 2 – 0,5 = 5,8 ÷6,0. wielkość –
0,5 powoduje przestawienie szwu bocznego do tyłu. Przez punkt P5 prowadzimy prostopadłą,
otrzymujemy punkty T1 , B1 i K1
P2P6 =
4
1
P2S5. Przez punkt P6 prowadzimy prostopadłą.
P6P7 = 1,0 ÷1,5 P7 – punkt spotkania tyłu z rękawem. Wykreślamy krzywą podkroju szyi
przez punkty S1 i S4 oraz krzywą podkroju pachy przez punkty S5, P3, P7 do P5 W odstępie
1 cm wykreślamy linię wszycia rękawa (przerywaną).
Przód
T2S7 – łuk długości przodu = (SySvXpTp + 1,0 ÷1,5) – S1S4 = 36,8 ÷ 37,3
S7S8 – głębokość podkroju szyi =
5
1
os + 0,3 ÷0,6 = 6,3 ÷6,6
S8S9 – odchylenie środka przodu od pionu =
4
1
(
10
1
opx + 12,5 -
10
1
Zwo) = 1,4
S10S11 – połowa szerokości podkroju szyi = S1S3 + 0,3 ÷0,4 = 6,5 ÷6,6
S12S13 – połowa szerokości barków przodu =
2
1
RvSxRv + 1,0÷1,2 lub S1S2 + 0,7÷1,0
= 17,1÷17,3
S12S14 = S12S9 + 0,3 = 4,9 Punkt S14 wyznaczamy na dwusiecznej kąta S9S12 S11. wykreślamy
krzywą podkroju szyi przez punkty S11, S14, S9
P8P9 – połowa szerokości przodu = 15,5 ÷16,0
P9P10 – szerokość pachy przodu = 12,5 ÷13,0 : 2 + 0,5 = 6,7 ÷7,0
S13S15 – obniżenie barków przodu = S3S4 + S2S5 + 1,0 = 3,3÷3,4
S11S16 – długość szwu barkowego = S4S5 (z rysunku tyłu) - 0,3÷0,5
S11S17 – wyznaczenie miejsca zaszewki piersiowej na linii barku = odcinek S4S6 (z rysunku
tyłu)
P8P11 – wyznaczenie wierzchołka zaszewki piersiowej =
10
1
opx + 0,5÷0,8 = 7,7÷8,0 Punkty
P11 i S17 – łączymy prostą. Z punktu P11 zakreślamy łuk promieniem równym odcinkowi
P11S17

55
S17 S18 – wielkość zaszewki piersiowej =
20
1
opx - 0,5÷1,0 = 2,6÷3,1. Z punktu S17
zakreślamy łuk promieniem równym odcinkowi 2,6÷3,1. Łączymy prostą punkty P11 i S18
S18S19 = S17S16 Punkt S19 wyznaczamy na przedłużonej prostej S11S16
S19S20 – obniżenie szwu barkowego = 0,3÷0,5 Odmierzona wartość zapewnia prawidłowe
ułożenie się szwu barkowego w stosunku do główki rękawa. Punkty S20 i S18 łączymy lekko
wypukłym łukiem.
P9P12 = P2P6 – 0,4÷0,5 Przez punkt P12 prowadzimy prostopadłą.
P12P13 = 1,0 P13 – punkt spotkania przodu z rękawem. Przez punkty S20 , P13 i P10 wykreślamy
krzywą podkroju pachy oraz w odstępie 1,0 cm linię wszycia
K2K4 – przedłużenie linii środka przodu na linii dołu = 0,3 ÷0,5. Z punktu K3 wykreślamy
krótką linię poziomą, która łukiem lekko wypukłym przejdzie do punktu B3 – linia dołu.
Na całej długości przodu dodajemy na zapięcie 1,5÷2,0 cm obustronnie (plisa).
Zgodnie z projektem plastycznym wykreślamy wyokrąglone części boczne formy przodu
i tyłu, wzorując się na rysunku i podanych wielkościach.
Na linii talii i boku lekkie dopasowanie przodu i tyłu = 1,0÷1,5 cm.
Rys. 48. Konstrukcja bluzki podstawowej dla dziewcząt II grupy modelowej [3, s. 52]
Konstrukcja rękawa podstawowego jednoczęściowego z mankietem do bluzki dla
dziewcząt II grupy (rys. 49a, rys. 49b)
Przed przystąpieniem do rysowania siatki rękawa odkalkowujemy kształt pachy
(przy złączonych bokach) przodu i tyłu z konstrukcji bluzki podstawowej. Oznaczamy linię
głębokości pachy oraz następujące punkty S19, P9, P12, P10, P7, S5. punkty S5 i S19 łączymy
prostą i dzielimy ją na połowę. Z wyznaczonego punktu wykreślamy prostopadłą do linii

56
głębokości pachy. Prostopadła wyznacza wysokość pachy = V. z punktu P7 na pasze
wystawiamy prostopadłą do linii wysokości pachy, która wyznacza szerokość pachy = V1.
SN = RvNv + 2,0÷2,5 = 49,5÷50,0
NN1 – skrócenie rękawa ze względu na zaplanowany mankiet = 2,0÷2,5
SP – wysokość główki rękawa = V -
10
1
(2V + V1) + 0,5÷1,0 = 10,2÷10,8
ST – wyznaczenie linii łokcia =
2
1
RvNv + 5,0 = 29,2÷29,7
PP1 – połowa szerokości rękawa = P2P5 + P10P9 + 2,5÷3,0 = 15,5÷16,0
N1N2 – połowa szerokości rękawa w dole = PP1 - 1,5÷2,0
N2N3 –przedłużenie rękawa na linii łokcia = 1,5÷2,5. Łączymy prostą punkty N1 i N3.
Kształt pachy z rysunku pomocniczego nanosimy na siatkę konstrukcyjną rękawa w ten
sposób, aby prosta P9P10 pokryła się z prostą PP1 a krawędź pachy przodu (przerywana) była
styczna do prostej PS.
N1N4 =
2
1
N1N2 – 1,5÷2,0. Łączymy prostą punkty P10 i N4 = linia szwu w rękawie.
Przez punkty N3N1 wykreślamy linię modelową dołu rękawa.
SS2 =
2
1
SS1 + 0,5
SS3 =
4
1
SS1
S1S4 =
3
1
S1 P1 – 0,5
P P2 = P9P12 – 0,5 = 2,7. Punkty P2 i S3 oraz S2 i S4 łączymy prostymi.
S4S5 = 0,5. Z punktu S5 kreślimy prostą, stycznie do podkroju pachy.
S4S6 =
2
1
S2S4
S6S7 =
10
1
S2S4
Krzywą główki rękaw wykreślamy według rysunku. Punkty P7 i P13 przenosimy
z rysunku pomocniczego na krzywą główki rękawa, otrzymujemy punkty spotkania pachy
z rękawem.
Aby otrzymać formę rękawa rozłożonego, należy odkalkować tylne części rękawa
i odłożyć je według rysunku. Sprawdzamy płynność krzywych główki rękawa i linii pachy
rękawa. Wielkość liczbową otrzymaną na wdanie rozliczamy następująco: około 1/3
przeznaczamy na pachę przodu, a pozostałe 2/3 wielkości – na pachę tyłu.
Mankiet do rękawa (rys. 49c)
NN1 = on + 1,0÷1,5 = 15,5÷16,0
NN2 = 2,0 – dodanie na zapięcie
N1N3 = 2,5 – dodanie na ząbek
N2N4 = N3N5 = 3,0÷4,0. Wykreślamy kontury mankietu o dowolnie zaprojektowanym
kształcie narożnika. Wyznaczamy wielkość dziurki i miejsce przyszycia guzika.

57
Rys. 49. Konstrukcja rękawa podstawowego [3, s. 53]
1. Dzieci w jakim wieku zalicza się do I grupy modelowej?
2. Na jakie grupy modelowe podzielono w tabelach wymiarów młodzież w wieku
od 6 do 18 lat?
3. Jakie cechy powinna posiadać odzież dziecięca?
4. Jakie miary potrzebne są do konstrukcji bluzki dziewczęcej?
5. Jaka jest kolejność czynności przy modelowaniu sukieneczki dziewczęcej?
6. W jaki sposób należy wykonać konstrukcję bluzki podstawowej dla dziewcząt II grupy
modelowej?
4.6.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie projektu plastycznego sukieneczki dziewczęcej wykonaj modelowanie
przodu i tyłu.
1) przygotować formy przodu i tyłu sukieneczki,
2) wyznaczyć kształt karczka i linie modelowe sukieneczki zgodnie z projektem,

58
3) odciąć karczek,
4) przykleić karczek wzdłuż linii pionowej,
5) zmodelować dolną część sukieneczki zgodnie z projektem,
6) przykleić dolną część sukieneczki tak by linia środka była również wzdłuż linii pionowej,
7) wykreślić zewnętrzne kontury karczka i dolnej części sukieneczki
− projekt plastyczny sukieneczki,
− papier, klej nożyczki i przybory kreślarskie.
Ćwiczenie 2
Zmodeluj do sukieneczki dziewczęcej rękaw zgodny z projektem plastycznym.
Sposób wykonania ćwiczenia.
1) przygotować formę podstawową rękawa,
2) wyznaczyć linie modelowe potrzebne do zmodelowania rękawa,
3) rozciąć rękaw po wyznaczonych liniach i zmodelować według projektu,
4) wykreślić zewnętrzne kontury rękawa.
− projekt plastyczny sukieneczki z rękawem,
Ćwiczenie 3
Na podstawie projektu plastycznego bluzki dziewczęcej wykonaj modelowanie przodu
i tyłu.
1) przygotować formy przodu i tyłu bluzki,
2) wyznaczyć linie modelowe bluzki zgodnie z projektem plastycznym,
3) rozciąć formę po wyznaczonych liniach i zmodelować zgodnie z projektem,
4) wykreślić zewnętrzne kontury zmodelowanej formy.
− projekt plastyczny bluzki,
Ćwiczenie 4
Wykonaj modelowanie konstrukcyjne kołnierza półstojącego do bluzki podstawowej
dla dziewcząt II grupy wiekowej.
1) zmierzyć krzywą podkroju szyi przodu i tyłu bluzki,
2) wypisać wielkości odcinków konstrukcyjnych,
3) wykreślić konstrukcję kołnierza.

59
− plansza z konstrukcją kołnierza
− przybory kreślarskie.
Ćwiczenie 5
Wykonaj modelowanie rękawa i mankietu do bluzki dziewczęcej zgodnie z rysunkiem
49a, b, c.
1) obliczyć odcinki konstrukcyjne,
2) wykreślić siatkę konstrukcyjną rękawa,
3) wykreślić linie konturowe formy rękawa,
4) zmodelować mankiet.
− plansza z konstrukcją rękawa jednoczęściowego z mankietem,
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić cechy charakterystyczne odzieży dziecięcej?  
2) wymienić materiały potrzebne do konstrukcji bluzki dziewczęcej?  
3) zmodelować sukieneczkę dziewczęcą według projektu plastycznego?  
4) zmodelować rękaw jednoczęściowy z mankietem?  
5) narysować konstrukcję kołnierza półstojącego do bluzki dziewczęcej
II grupy modelowej?
 
6) zmodelować bluzkę dziewczęcą według projektu?  

60
4.7. Zasady modelowania przestrzennego
Modelowanie przestrzenne polega na upinaniu (drapowaniu) tkaniny właściwej lub
zastępczej bezpośrednio na sylwetce ludzkiej albo odpowiednio przygotowanym manekinie
krawieckim.
Metoda ta ma zastosowanie jedynie przy modelowaniu bardzo skomplikowanych
w formie i linii modeli odzieży np. stosowana jest w pracowniach teatralnych i filmowych.
Modelowanie przestrzenne nabiera znaczenia w nauczaniu odczytywania projektów
plastycznych – rozwija wyobraźnię przestrzenną, ułatwia odczytywanie z projektów
plastycznych układu cięć modelujących i ich proporcje. Metoda modelowania przestrzennego
jest metodą nieefektywną ze względu na dużą pracochłonność i duże zużycie materiału
właściwego lub zastępczego.
Przygotowanie manekina do modelowania (rys. 50)
Manekin przeznaczony do modelowania przestrzennego powinien być odpowiednio
przygotowany, tzn. powinien mieć wyznaczone linie poziome i pionowe. Linie
te odpowiadają liniom orientacyjnym na ciele i liniom na siatce konstrukcyjnej. Podstawą
do wyznaczenia linii na manekinie są szczegółowe wymiary ciała dla wielkości danego
manekina podane w obowiązujących tabelach wymiarów ciała. Linie
na manekinie można zaznaczyć taśmą tkaninową, taśmą klejącą lub grubą
nitką. Zastosowany do wyznaczenia linii rodzaj materiału powinien być
utrzymany zawsze w kolorze kontrastującym z kolorem manekina.
Na manekinie wyznaczamy następujące linie:
− pionowe – linia środkowa przednia, linia środkowa tylna, linie
boczne przechodzące przez środek pachy, linie uzupełniające
przechodzące przez środek łopatek i środek piersi
− poziome – linia obwodu szyi, linie barków, obwodu klatki
piersiowej, linia obwodu talii, linia obwodu bioder.
Rys. 50. Manekin przygotowany do modelowania [11, s. 135]
Wyznaczone na manekinie linie wskazują umiejscowienia cięć na formach odzieżowych
przenoszonych z projektu plastycznego. Manekin krawiecki, na którym będziemy
modelować, powinien mieć obwody o jedną wielkość większe od wielkości, dla której
chcemy otrzymać formy odzieżowe. Na przykład: jeżeli chcemy otrzymać formy odzieżowe
dla obwodu klatki piersiowej – opx = 96,0 cm, to obwód klatki piersiowej manekina powinna
mieć: opx = 100,0 cm. Zastosowanie do modelowania manekina o obwodach większych
o jedną wielkość wynika z tego, że przestrzenne modelowanie polega na bezpośrednim
upinaniu- zastosowanego do modelowania materiału na bryle manekina i nie daje możliwości
otrzymania niezbędnych luzów odzieżowych. Stosowanie tego warunku wymaga poprawienia
krzywej podkroju szyi, po zdjęciu formy z manekina, tj. zmniejszenia o 1,0 cm obwodu
krzywej podkroju szyi o przyrost przyjętej w tabelach wymiarów dla 4,0 cm obwodu klatki
piersiowej.
Do modelowania rękawa potrzebny będzie model ręki. Model ten wykonujemy
z dzianiny i wypełniamy miękkimi ścinkami lub trocinami. Wymiary przygotowanego
modelu ręki powinny odpowiadać wymiarom w tabeli wymiarów ciała, co szczególnie
dotyczy wymiaru or – obwodu ramienia. Wykonany model ręki przymocowujemy
do manekina zgodnie z kierunkiem ręki.

61
Mając tak przygotowany manekin możemy przystąpić do modelowania form odzieży.
Kolejność modelowania form odzieży jest dowolna. Możemy rozpocząć modelowanie
od formy przodu lub od formy tyłu. Do modelowania przestrzennego najbardziej
odpowiednim materiałem jest surówka lub usztywniona gaza, tzw. merla, tj. cieniutka, rzadka
tkanina bawełniana. Możemy również stosować papier o specjalnej strukturze pozwalającej
na bardzo miękkie i elastyczne układanie się na manekinie, o nazwie pelur – cienki papier
satynowy.
Zasady stosowane w modelowaniu przestrzennym
Formy symetryczne modelujemy w połowie na prawej stronie manekina krawieckiego.
Nitki osnowy w materiale zastępczym układamy przy fasonach prostych wzdłuż środka
przodu i tyłu, wykorzystując brzeg fabryczny lub załamujemy krawędź na 0,5 – 1,0 cm,
aby forma się nie rozciągała. Nitki wątku w materiale zastępczym przy modelowaniu fasonów
prostych umieszczamy wzdłuż linii bioder i obwodu klatki piersiowej. Modelowane elementy
formy przypinamy do manekina krawieckiego jedynie w miejscach koniecznych, aby nie
zmienić kierunki nitki wątku i osnowy. Szwy spinamy do strony prawej w ten sposób,
aby szpilkami nie zaczepiać powierzchni manekina, gdyż po skończonym modelowaniu
formy musimy zdjąć do miary, bez ich rozpinania. Zaszewki są wynikiem konieczności
dopasowania formy do budowy przestrzennej człowieka i w zależności od projektu
plastycznego mogą być umieszczone w kierunku pionowym, ukryte lub wykorzystane jako
element zdobniczy, albo zastąpione odpowiednimi liniami cięć.
Modelowanie form bluzki
Opis modelu rysunek 51 – Bluzka lekko dopasowana linii boków, zapinana
na całej długości przodu. Karczek w tyle i w przodzie. W przodzie karczka
umieszczone zakładki. Rękawy długie z małą główką.
Rys. 51. Rysunek modelowy bluzki [11, s. 136]
Tył rys. 52
− Przygotowujemy prostokąt surówki o wymiarach większych niż połowa szerokości tyłu
i długości bluzki.
− Na surówce wyznaczamy: linię pionową – odpowiadającej linii środkowej tyłu, linię
poziomą – odpowiadającej linii pachowej – obwodu klatki piersiowej.
− Przygotowaną surówkę nakładamy na manekin krawiecki i przypinamy szpilkami wzdłuż
linii środkowej tyłu, od linii obwodu szyi do linii obwodu bioder, tak aby linie surówki
pokryły się z liniami na manekinie.
− Na linii długości barku, w odległości 1/3 długości barku od szczytu barkowego, upinamy
zaszewkę barkową, dopasowując formę odzieży do bryły manekina.
− Przypinamy surówkę wzdłuż linii boku.
− Zaznaczamy linie krzywej podkroju szyi, długość szwu barkowego, krzywej pachy
i obcinamy nadmiar surówki.
− Jeżeli w projekcie plastycznym są cięcia i elementy wzornicze, wyznaczamy je według
projektu
− W przykładzie wyznaczamy linię karczka.

62
Rys. 52. Modelowanie tyłu bluzki [11, s. 136, 137]
Przód (rys. 53)
− Przygotowujemy prostokąt surówki analogicznie jak przy modelowaniu form tyłu.
− Na surówce wyznaczamy: linię pionową – odpowiadającą linii środkowej przodu
(uwzględniamy dodatek na zapięcie), linię poziomą – odpowiadającą linii obwodu klatki
piersiowej.
− Przygotowaną surówkę nakładamy na manekin krawiecki i przypinamy szpilkami wzdłuż
linii środkowej przodu, od linii obwodu szyi do linii obwodu bioder, tak aby linie surówki
pokryły się z liniami na manekinie.
− Na linii długości barku, w miejscu zastosowania zaszewki barkowej, upinamy zaszewkę
piersiową, dopasowując formę odzieży do bryły manekina.
− Przypinamy surówkę wzdłuż linii boku.
− Zaznaczamy linie krzywej podkroju szyi, długość szwu barkowego, krzywej pachy
i obcinamy nadmiar surówki.
− Jeżeli w projekcie plastycznym są cięcia i elementy wzornicze, wyznaczamy je według
projektu.
W przykładzie wyznaczamy linię karczka.
Rys. 53. Modelowanie przodu bluzki [11, s. 137]

63
Sprawdzenie otrzymanych form odzieżowych bluzki (rys. 54)
Otrzymane na manekinie krawieckim formy wymagają sprawdzenia. Zdejmujemy
z manekina formy tyłu i przodu. Przecinamy po wyznaczonych liniach cięć, układamy
na płasko i wyrównujemy dokładnie, zaznaczone w trakcie modelowania linie szwów, cięć
i podkroje. Następnie dodajemy dodatki na szwy, łączymy elementy form tyłu i przodu
w całość i ponownie nakładamy na manekin w celu sprawdzenia. Mając poprawnie
przygotowane formy tyłu i przodu możemy przystąpić do modelowania kołnierza i rękawa
Rys. 54. Sprawdzenie form [11, s. 138]
Kołnierz (rys. 55)
− Przygotowujemy prostokąt surówki trochę większy od szerokości i długości kołnierza
(krawędź surówki – środek kołnierza może być po nitce osnowy lub po skosie tkaniny).
− Na surówce wyznaczamy wstępny podkrój kołnierza w zależności od rodzaju kołnierza –
stojący, półleżący leżący.
− Przypinamy surówkę do linii obwodu szyi manekina, przykładając środek kołnierza
na środek tyłu.
− Układ i kształt kołnierza modelujemy według projektu plastycznego.
− Zdejmujemy formę z manekina, układamy na płasko i nadajemy formie kołnierza
właściwy kształt.
Rys. 55. Modelowanie kołnierza [11, s. 138]

64
Rękaw (rys. 56, rys. 57)
− Przygotowujemy prostokąt surówki o wymiarach większych od długości i szerokości
rękawa.
− Przypinamy surówkę w punkcie szwu barkowego, nadając nitce prostej – osnowy,
kierunek ręki.
− Spinamy surówkę wzdłuż modelu ręki, po szwie środkowym i ustalamy szerokość rękawa
na linii pachowej.
− Upinamy główkę rękawa po krzywej podkroju pachy, zaznaczamy kształt krzywej główki
rękawa i punkty montażowe.
− Ustalamy długość rękawa i szerokość na linii dołu, nadmiar materiału ujmujemy
w zaszewkę łokciową.
− Zdejmujemy formę z manekina, układamy na płasko i nadajemy krzywej główce rękawa
właściwy kształt.
Rys. 56. Modelowania kołnierza i rękawa Rys. 57. Sprawdzenie zmodelowanej
[11, s. 139] formy kołnierza i rękawa [11, s. 139]
Otrzymane formy bluzki są podstawą do otrzymania szablonu wyjściowego. W tym celu
do wszystkich elementów form dodajemy niezbędne dodatki na szwy i podwinięcia oraz
dodatek na zapięcie, zgodnie z projektem plastycznym i technologią łączenia.
1. Co to jest modelowanie przestrzenne?
2. Jak przygotowujemy manekin do modelowania przestrzennego?
3. Jaka jest kolejność czynności przy modelowaniu przestrzennym?
4. W jaki sposób modelujemy tył bluzki?
5. W jaki sposób modelujemy przód bluzki?
6. W jaki sposób modelujemy kołnierz?
7. W jaki sposób modelujemy rękaw?

65
4.7.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przygotuj manekin krawiecki do modelowania przestrzennego zgodnie z rysunkiem 50.
1) wyznaczyć linie pionowe – linia środkowa przednia, linia środkowa tylna, linie boczne
przechodzące przez środek pachy, linie uzupełniające przechodzące przez środek łopatek
i środek piersi,
2) wyznaczyć linie poziome – linia obwodu szyi, linie barków, linia obwodu klatki
piersiowej, linia obwodu talii, linia obwodu bioder,
3) przygotować model ręki.
Wyposażenie stanowiska:
− manekin krawiecki, kolorowa włóczka, szpilki, nożyce.
Ćwiczenie 2
Wykonaj modelowanie przestrzenne bluzki z karczkiem i zakładkami zgodnie
z rysunkiem 51.
1) przygotować manekin do modelowania przestrzennego,
2) wykonać modelowanie zgodnie z projektem plastycznym,
3) zaprezentować efekt swojej pracy.
− manekin, kolorowa włóczka, szpilki, nożyczki,
− taśma centymetrowa,
− tkanina,
− papier,
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wyjaśnić, co to jest modelowanie przestrzenne?  
2) przygotować manekin do modelowania przestrzennego?  
3) wymienić kolejne czynności przy modelowaniu przestrzennym?  
4) wykonać modelowanie przestrzenne bluzki damskiej?  

66
5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki błędną odpowiedź zaznacz kółkiem, a następnie ponownie
zakreśl odpowiedź prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 60 min.
Powodzenia!
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Do wykreślania konstrukcji odzieży potrzebne są
a) papier, taśma centymetrowa, przybory kreślarskie.
b) nożyczki, papier kolorowy, przybory kreślarskie.
c) cyrkiel, szpilki, bibułka.
d) manekin, włóczka, szpilki.
2. Modelowanie odzieży na płaszczyźnie za pomocą formy konstrukcyjnej to modelowanie
a) wtórne.
b) przestrzenne.
c) konfekcyjne.
d) konstrukcyjne.
3. Na rysunku przedstawiono spódnicę
a) kloszową.
b) dżinsową.
c) portfelową.
d) plisowaną.

67
4. Na rysunku przedstawiono sposób modelowania spódnicy
a) w kliny.
b) rozkloszowanej.
c) z karczkiem i kontrafałdą na linii środka przodu.
d) z karczkiem i fałdami po bokach.
5. Spodnie wąskie w biodrach, których nogawki rozszerzają się od kolan w dół nazywają się
a) rurki.
b) dzwony.
c) narciary.
d) rybaczki.
6. Na podstawie wykreślonego kąta prostego modeluje się kołnierz
a) koszulowy.
b) wykładany.
c) typu „be-be”.
d) marynarski.
7. Zaszewkę barkową otrzymuje się przez skrócenie
a) długości podkroju szyi.
b) długości ramienia.
c) długości boku.
d) długości podkroju pachy tyłu.
8. Rysunek modelowy przedstawia bluzkę z kołnierzem
a) sportowym.
b) koszulowym.
c) szalowym.
d) marynarskim.
9. Modelowania rękawa krótkiego marszczonego na linii wszycia do pachy przedstawia
rysunek
a) b) c) d)

68
10. Rysunek przedstawia sposób modelowania
a) biustonosza.
b) halki.
c) fig damskich.
d) piżamy.
11. Halka damska o wymiarach 164/96/104 wykonana jest na typ figury
a) A.
b) B.
c) C.
d) D.
12. Rysunek przedstawia bluzę męską w stylu
a) klasycznym.
b) awangardowym.
c) sportowym.
d) romantycznym.
13. Do odzieży roboczej zaliczymy
a) skafander.
b) żakiet damski.
c) biustonosz.
d) fartuszek gospodarczy.
14. Do I grupy modelowej zalicza się
a) niemowlęta w wieku do 2 lat.
b) dzieci w wieku od 6 do 11 lat.
c) młodzież w wieku od 11 do 15 lat.
d) dzieci w wieku od 3 do 6 lat.
15. Rysunek przedstawia sposób modelowania
a) sukieneczki dziewczęcej rozkloszowanej od linii
karczka.
b) sukieneczki dziewczęcej marszczonej od linii
karczka.
c) bluzki dziewczęcej prostej.
d) sukieneczki dziewczęcej podstawowej.

Z2.03

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (10)

Similar to Z2.03

Similar to Z2.03 (20)

Z2.03