1. I n zes artikelen behandelen de auteurs van het
boek Zorgplicht loont!, Silvia Janssen en Dik
van Velzen, de diverse aspecten van zorgplicht.
scheidslijn tussen goed en fout haarscherp
kunnen bepalen. Ze denken ook dat niemand
dat kan. Maar ze geven wel houvast, door aan
Z o rg p l i c h t
In deze eerste aflevering worden de ins en outs de hand van voorbeelden richting te geven, te
van zorgplicht benoemd. In de volgende afle- signaleren welke regels gelden en wat er in de
veringen wordt zorgplicht concreet gemaakt markt te zien is, evenals door inzicht te geven in
lo o n t ! aan de hand van de praktijk en actualiteit. De
auteurs hebben niet de pretentie dat ze de
hoe anderen daarmee omgaan, of wat hun zelf
wel een goed idee lijkt.
Aflevering 1:
De zorgplicht uitgelicht
Iedereen in en rondom de financiële dienstverlening heeft het erover. nen vertrouwen op fatsoenlijke financiële
dienstverlening. Dit publieke belang wordt
Toch is zorgplicht geen nieuwe uitvinding, maar van alle tijden. Zorg- beschermd door een publiekrechtelijke wet
plicht is een veelomvattende norm die met de tijd meereist. Uiteinde- waarbij de overheid voorschrijft hoe finan-
lijk blijkt pas uit concreet handelen of zorgplicht goed is nageleefd. In cieel dienstverleners zich moeten gedragen.
Dit is vastgelegd in de Wet op het financieel
de markt zien we ook dat de norm verschillend wordt ingevuld. Niet toezicht.
iedere financieel adviseur is blij met de open norm, want wanneer doe
De tweede dimensie is die van het privaat-
je het nu goed of fout? recht. Financieel dienstverleners maken afspra-
ken met klanten. Die afspraken vallen onder
het privaatrecht. Het privaatrecht kent bepa-
A
ls de financieel dienstverleners tingen van de maatschappij over de invulling lingen die duidelijk maken dat er zorgplichten
ergens de laatste jaren van door- van de normen. Wat vroeger hoogst onfat- zijn. Een intermediair moet de opdracht die hij
drongen zijn geraakt, dan is het wel soenlijk was en zelfs regelrecht verboden, kan met de klant heeft afgesproken, uitvoeren als
dat zij een zorgplicht hebben. Dat nu heel fatsoenlijk zijn en in elk geval toege- een ‘redelijk bekwaam en redelijk handelend
is natuurlijk altijd al zo geweest, maar vroeger staan. Dat brengt onzekerheid met zich mee opdrachtnemer’.
werd de term ‘zorgplicht’ daar niet voor ge- voor de financieel dienstverlener. De roep om
bruikt. De zorgplicht van de financieel dienst- meer houvast is groot, en dat begrijpen wij.
verlener is in de wet vastgelegd. In publiekrecht
Twee dimensies
Nagenoeg alle zorgplichten zijn beschreven als Het wordt wel eens vergeten dat zorgplicht
is transparantie
open normen. Een aantal hiervan zijn in het twee dimensies heeft in de wet: publiek- voor schade-
kader opgenomen. De tijdgeest bepaalt hoe rechtelijk en privaatrechtelijk. De overheid
deze zich in concrete gevallen uitkristalliseert. beschouwt financiële dienstverlening als verzekeringen
Want in de loop van de tijd veranderen opvat- een publiek belang: iedere burger moet kun-
de norm.
Een aantal zorgplichten Meer aandacht voor privaatrecht
De laatste jaren gaat de aandacht vooral uit
• De opdrachtnemer moet bij zijn werk- is voor een goed begrip van haar advies. naar het publieke recht. Onterecht, want
zaamheden de zorg van een goed op- (bron: artikel 4:23 lid 1 Wet op het finan- het privaatrecht gaat vaak veel verder als het
drachtnemer in acht nemen. cieel toezicht) gaat om zorgplicht. Zo vindt er bijvoorbeeld
(bron: artikel 7:1041 Burgerlijk Wetboek) • Een handelspraktijk is misleidend indien discussie plaats of provisie op schadeverze-
• Indien een financiële onderneming een informatie wordt verstrekt die feitelijk keringen transparant moet zijn en of dat het
consument of cliënt adviseert, wint hij onjuist is of die de gemiddelde consu- publiekrechtelijk moet worden afgedwongen.
informatie in over diens financiële po- ment misleidt of kan misleiden. Maar in publiekrecht is transparantie voor alle
sitie, kennis, ervaring, doelstellingen en (bron: artikel 193c Burgerlijk Wetboek) soorten overeenkomsten de norm, ook voor
xrisicobereidheid. • Een aanbieder, bemiddelaar of adviseur schadeverzekeringen. In de praktijk is er geen
(bron: artikel 4:23 lid 1 Wet op het finan- verstrekt geen provisie die niet noodza- onderscheid: men moet aan beide dimensies
cieel toezicht) kelijk is voor het verlenen van de betref- voldoen. Het is raadzaam om zorgplichten dan
• Indien een financiële onderneming een fende dienst of deze mogelijk maakt. ook met een integrale blik te benaderen.
consument of cliënt adviseert, licht zij de (bron: artikel 149a Besluit gedragstoe-
overwegingen toe die ten grondslag lig- zicht financiële ondernemingen) Dossier belangrijker dan klant
gen aan haar advies voor zover dit nodig Bij zorgplicht gaat het niet alleen om aandacht
voor de financiële belangen van de klant, maar
De zorgplichten zijn gebaseerd op wettelijke bepalingen. Deze zijn hier in verkorte vorm ook om het vastleggen van gegevens. Het
weergegeven. Voor de exacte formulering verwijzen wij naar de wetteksten. kunnen aantonen dat zorgplicht is verleend
lijkt soms belangrijker dan het verlenen zelf.
16 de Beursbengel - jan/feb 11 de Beursbengel - jan/feb 11
1101_bs_binnenwerk_v3.indd 16 19-01-11 12:43

2. Het compliancebewustzijn is met de Wet op dienstverlener goed op de hoogte moet zijn De zorgplicht
het financieel toezicht een toezichthouder van de geldende regels.
die meekijkt enorm vergroot. Maar soms lijkt reikt zover als de
het wel of het dossier en de disclaimers be- Relatie zorgplicht en loon
langrijker zijn dan de klant. ‘Als het op papier Zorgplicht en beloning hebben wel een innige
afspraken die de
maar klopt.’ Dat kan nooit de bedoeling van relatie, ongeacht de beloningssoort. Er is maar adviseur met de
zorgplicht zijn. één reden waarom een financieel dienstverle-
ner aanspraak kan maken op een beloning. En klant maakt.
Geen afvinkcultuur die reden is: hij verleent zorg. Als hij die zorg
In de laatste jaren hebben bedrijven veel niet aan de klant verleent, is er voor de klant
aandacht besteed aan adviesprocessen en geen enkele reden om hem te belonen. ‘Zorg- Conclusie
-protocollen. Het is efficiënt en het geeft zeker- plicht’ en ‘beloning’ zijn dus twee kanten van Goede zorg volstaat niet met dossiervorming
heid als advies wordt gestandaardiseerd. Maar dezelfde medaille. Zorgplicht en beloning ho- en afvinklijstjes. Het is ook niet afhankelijk van
het levert ook een groot nadeel op. Je creëert ren bij elkaar én versterken elkaar. Goede zorg het type beloning. Zorgplichten zijn ook niet
een cultuur waarbij het individu niet meer zelf gaat gepaard met wat de klant nodig heeft uitdrukkelijk en uitgebreid in de wet geregeld.
actief nadenkt over wat goed of minder goed en dat rechtvaardigt een goede beloning: dat Maar achteraf kun je er wel op afgerekend
is voor zijn klant. Hij conformeert zich aan de draagt rechtstreeks bij aan bedrijfsrevenuen. worden door toezichthouders of rechters. Het
processen, formulieren en culturen. Maar goed abstracte karakter van de zorgplicht resulteert
gedrag en klantbelang laten zich niet vastleg- Eigen invulling in een dilemma: wie bepaalt wat goed en fout
gen in regeltjes. Modellen zijn behulpzaam, Bij directe vormen van beloning treedt een ne- is? Het is dus logisch dat veel financieel dienst-
maar hebben ook hun beperkingen. Voor veneffect op. Door specifieke afspraken te ma- verleners zorgplicht op de agenda plaatsen.
compliance is meer nodig dan een ‘afvinklijst’. ken over welke (zorg)werkzaamheden worden
uitgevoerd kan de financieel dienstverlener Drs. Silvia Janssen en mr. Dik van Velzen
Beloningsregels zijn eigen grenzen trekken voor de invulling Silvia Janssen is partner bij adviesbureau Oost-
Nog zo’n misverstand: nieuwe beloningsregels, van de zorgplicht. Immers, de zorgplicht reikt dam & partners te Nijmegen en Dik van Velzen
zoals een provisieverbod, leggen meer druk op zover als de afspraken die de adviseur met de is senior adviseur bij NIBE-SVV te Amsterdam.
de zorgplicht. Maar de essentie van zorgplicht klant maakt.
wijzigt niet als er op een andere manier wordt Overigens is het wel verstandig om de tijdgeest
beloond. Wel worden er soms specifieke regels mee te nemen bij wat een klant mag verwach- Meer informatie?
voor een bepaalde beloningssoort geïntro- ten. Zo blijf je als adviseur op een klantgerichte
duceerd. Zo mag een abonnementscontract wijze invulling geven aan de dienstverlening. Het boek Zorgplicht loont! biedt de
een maximale duur van een jaar hebben en is En dat loont, zowel aan de inkomstenkant als helpende hand bij alle praktijkvragen
het verstandig om vooraf afspraken te maken bij eventuele conflicten wanneer de rechter over zorgplicht en beloning.
met de klant over de hoogte van het decla- uiteindelijk moet worden ingeschakeld. Je ISBN: 978 90 5516 284 0
ratiebedrag, wil je dat de klant de rekening kunt beter bij voorbaat gelijk hebben dan later Uitgever: NIBE-SVV, www.nibesvv.nl
gaat betalen. Het is evident dat een financieel gelijk krijgen.
de Beursbengel - jan/feb 11 de Beursbengel - jan/feb 11 17
1101_bs_binnenwerk_v3.indd 17 19-01-11 12:43