More Related Content
More from Ольга Баранникова-Зандынова
More from Ольга Баранникова-Зандынова (20)
Ким Цыденов. "Зургаадахи океан"
- 3. Шолоохойгүй
Шорон соошье хаюулаа.
Хүдэр гэнжэ,
адарга түмэр һанаад,
Хүнэй дайсад
хүл, гарынь тушаа;
Хараал, сааза,
хатуу журам тогтоожо,
Хуурмаг дорой
хардалгааршь зобоогоо.
Харин хүнэй
Хатуу сэдьхэл — бүргэдшүүл,
Хаалтадань торожо,
Хуулидань һүгэдэжэ үгөөгүйл —
Хатаһан, шатаһан,
Тураһан бэеынь үхэхэдэ,
Хүнэй һанаан,
Хүнэй ухаан бүхөөгүйл!
Тиигэжэ Хүн,
тэмсэл соогуур хатуужан,
Гарбалайнгаа ухаае
нэгэ шатаар
нэмээгээ.
Тиигэжэ Хүн,
үндэр шэнжээ абалсан,
Угайнгаа түүхэдэ
удаадахи алхам
- 4. нэмээ гээ.
III
Анха түрүүн
Америкые Колумбын нээхэдэ,
Хохидол зоболон
Колумбын хойноһоо дахасалдаа —
— Аса наашань
олоһон алта, мүнгэеэ!
Амгалан тайбан,
сүлөө түбииеш үзэел даа!
Далайн саанаһаа
Далбагата онгосонууд һубарижа,
Шэнэ түбиин
Шэмэг һайхан эрьедэ
Дахин дахин
Даажа ядан асараал —
Үнэтэ түмэрэйнь,
Үлзы солынь орондо —
Үхэл, үбшэ,
Түрмэ, гэнжэ, дарлалта.
Үльгэрэй баян
Үзэсхэлэн тэрэ орондо
Хүрин арһата
Хүдэлмэришэ хүбүүдынь,
Хари дайдын
- 5. Хухин сагаан тонуулшадаар
Хөөмэгшэлүүлэн,
Хүлһөө буутараа заруулаал.
Эсэһэн эсэгынь
ами табижа унахада,
Эрхэ үрииень
тэрэл хөөмэгшэнь һэлгээ —
Нарата дэлхэйдэ
наһа эдлэхээр заяагдаһан
Нангин ганса
гарбалта гэмэйнь түлөө!
...Шэнэ түбиин
Шэнжэ зураг — буулгабари
Дэлгээжэрхёод,
Дээрэһээнь шэртээ географ.
Удаань тэрэ
Уудам түбиин нээлгэдэ
Урмашан баясажа,
Уран биирээ абанам.
Хүрин хаданууд,
Хүхэ сэнхир гол, мүрэнүүд —
Хайшаншье хара
Хаанашье адли — гоёгоо.
Хүнэй үхэл,
хүнэй гашуудал, зоболонгы
Хүрин, ногоон,
хүхэ шэрээр далдалаад,
- 7. Тиигэжэ тэрэ
Хүнэй түүхын алхамда,
Үшөө нэгэ,
мэлхэй алхам
нэмээ гээ.
IV
Хүндэ ашаа хүсэлжэ,
хүнүүдэй
Хүлһөө буутараа хүдэлхые,
Унаа, моридой
Унатараа угзархые
Урда эртэһээ
Урмаа таһаран харадаг һэн.
Оньһон аргаар ашаа шэрэхэ
Оншонь, юрэдөө, олдохогүй гү,—
гэлсэн,
Олон оюун ухаатан
Олон үе соо шэбшээ һэн.
Уайт хэлээ:
— Аргатай. Олдохо!
Ухаан хүниие
хэзээдэшье абарха!
Унаһан хүнэй
хүндэ ашаа зүдхөөд,
- 8. Ууралта машина
түмэр замаар түбэрхэ!
(Хүн тиигэжэ
хүнэй нюрга амаруулха
Хүсэтэ зэбсэг,
оньһон арга олоо һэн).
— Хүлһөө буутараа
хүдэлхэһөө байтагай,
Хүлэрхэмнайшье
хоморжогшоб,— гэлсэжэ,
Хүнүүд дундаа
тунхаг табяа, һэгшэжэ...
Ууралта машинын
уухирган мундуу нэшэсэ
Уужам түбиин
хизаар дайды дорьбоогоо,
Дошхон хүсэнтэйнь
хүнэй тэнхээ адлидхаад,
Дарлагша анги
тоһолиг мүнгөө арьбадхаа.
Уурал амяараа
локомотив утаар урамдан,
Удаан үе соо
хүнэй хүлһэ лэбшээгээ,
Хүнэй хүлһэн —
алтан, мүнгэн хогшолоор
Капитал — ноёной
- 12. Тиигэжэ тэдэ
Хүнэй түүхын алхамда,
Үшөө нэгэ,
мэлхэй алхам
нэмээ гээ.
VI
Шэрүүн тэмсэлдэ нэгэ зариман
Шэнээ шадалаа барагдаа,
Сэдьхэлээрээ, зүрхөөрөө
Сэхэрэн сусаа, сүхэрөө:
Энэ түбидэ хүнэй жаргал бэдэрэлгэ
Эндүү хэрэг, унгигүй даа,— гэлдээ,
— Худал! —
гээд энэ
Хуурмаг номнолой урдаһаа
Хэншьеб гэнтэ
Хэрзэгы дорюунаар бодоо:
— Хүрьһэтэ энэ дэлхэйдэ
Хүдэлмэришэн хүнэй жаргаха
Арюун сагынь
Удахаа болёо, одоо!
Залд гээ зонууд —
Зариман һүрдөө, бахардаа,
Зариман гайхаа,
Элжэгэн хонгор нүгөөдүүл
- 13. Эбсэшэгүй этигэл ядаа:
— Ами бодосто хүн гү, энэмнэй,
Али бурханай эльгээһэн
Хаба шэдитэ
Хубилгаан гээшэнь — энэ гү?..
Урмаа таһараа тэдэ,
этигэл ядагшад,
Урдаа байһан
тэрэ хүниие гэтээд:
Ута һахалтай...
Утаар үһэеэ табинхай...
Угаа юрын,
Юрын лэ хүн хэбэртэй.
Гансал нюдэдынь...
Нюдэдынь юрын бэшэл ха,
Галта ошоор
Гайхалта харасань
дүүрэнхэй.
Далита үгэнь —
Даншье һаа, найдамтайл,
Дарлуулаашадай
Даган бодомоор оньһотойл!
Энэ дэлхэйн
Эсэһэн, тулиһан зонуудай
Эльгэ, зүрхэн
Этигэл абан сохилоо...
— Теэд хаанаб жаргал?
